| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
३. पहानसुत्तवण्णना
3. Pahānasuttavaṇṇanā
२५१. ततिये अच्छेच्छि तण्हन्ति सब्बम्पि तण्हं छिन्दि समुच्छिन्दि। विवत्तयि संयोजनन्ति दसविधम्पि संयोजनं परिवत्तयि निम्मूलकमकासि। सम्माति हेतुना कारणेन। मानाभिसमयाति मानस्स दस्सनाभिसमया, पहानाभिसमया च। अरहत्तमग्गो हि किच्चवसेन मानं सम्पस्सति, अयमस्स दस्सनाभिसमयो। तेन दिट्ठो पन सो तावदेव पहीयति, दिट्ठविसेन दिट्ठसत्तानं जीवितं विय। अयमस्स पहानाभिसमयो।
251. Tatiye acchecchi taṇhanti sabbampi taṇhaṃ chindi samucchindi. Vivattayi saṃyojananti dasavidhampi saṃyojanaṃ parivattayi nimmūlakamakāsi. Sammāti hetunā kāraṇena. Mānābhisamayāti mānassa dassanābhisamayā, pahānābhisamayā ca. Arahattamaggo hi kiccavasena mānaṃ sampassati, ayamassa dassanābhisamayo. Tena diṭṭho pana so tāvadeva pahīyati, diṭṭhavisena diṭṭhasattānaṃ jīvitaṃ viya. Ayamassa pahānābhisamayo.
अन्तमकासि दुक्खस्साति एवं अरहत्तमग्गेन मानस्स दिट्ठत्ता च पहीनत्ता च ये इमे ‘‘कायबन्धनस्स अन्तो जीरति (चूळव॰ २७८) हरितन्तं वा’’ति (म॰ नि॰ १.३०४) एवं वुत्तअन्तिममरियादन्तो च, ‘‘अन्तमिदं, भिक्खवे, जीविकान’’न्ति (इतिवु॰ ९१; सं॰ नि॰ ३.८०) एवं वुत्तलामकन्तो च, ‘‘सक्कायो एको अन्तो’’ति (अ॰ नि॰ ६.६१; चूळनि॰ तिस्समेत्तेय्यमाणवपुच्छानिद्देस ११) एवं वुत्तकोट्ठासन्तो च, ‘‘एसेवन्तो दुक्खस्स सब्बपच्चयसङ्खया’’ति (सं नि॰ २.५१; २.४.७१; उदा॰ ७१) एवं वुत्तकोटन्तो चाति चत्तारो अन्ता, तेसु सब्बस्सेव वट्टदुक्खस्स अदुं चतुत्थकोटिसङ्खातं अन्तमकासि, परिच्छेदं परिवटुमं अकासि, अन्तिमसमुस्सयमत्तावसेसं दुक्खमकासीति वुत्तं होति।
Antamakāsi dukkhassāti evaṃ arahattamaggena mānassa diṭṭhattā ca pahīnattā ca ye ime ‘‘kāyabandhanassa anto jīrati (cūḷava. 278) haritantaṃ vā’’ti (ma. ni. 1.304) evaṃ vuttaantimamariyādanto ca, ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikāna’’nti (itivu. 91; saṃ. ni. 3.80) evaṃ vuttalāmakanto ca, ‘‘sakkāyo eko anto’’ti (a. ni. 6.61; cūḷani. tissametteyyamāṇavapucchāniddesa 11) evaṃ vuttakoṭṭhāsanto ca, ‘‘esevanto dukkhassa sabbapaccayasaṅkhayā’’ti (saṃ ni. 2.51; 2.4.71; udā. 71) evaṃ vuttakoṭanto cāti cattāro antā, tesu sabbasseva vaṭṭadukkhassa aduṃ catutthakoṭisaṅkhātaṃ antamakāsi, paricchedaṃ parivaṭumaṃ akāsi, antimasamussayamattāvasesaṃ dukkhamakāsīti vuttaṃ hoti.
सम्पजञ्ञं न रिञ्चतीति सम्पजञ्ञं न जहति। सङ्ख्यं नोपेतीति रत्तो दुट्ठो मूळ्होति पञ्ञत्तिं न उपेति, तं पञ्ञत्तिं पहाय खीणासवो नाम होतीति अत्थो। इमस्मिं सुत्ते आरम्मणानुसयो कथितो।
Sampajaññaṃ na riñcatīti sampajaññaṃ na jahati. Saṅkhyaṃ nopetīti ratto duṭṭho mūḷhoti paññattiṃ na upeti, taṃ paññattiṃ pahāya khīṇāsavo nāma hotīti attho. Imasmiṃ sutte ārammaṇānusayo kathito.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ३. पहानसुत्तं • 3. Pahānasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ३. पहानसुत्तवण्णना • 3. Pahānasuttavaṇṇanā
