| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๓. ปหานสุตฺตวณฺณนา
3. Pahānasuttavaṇṇanā
๒๕๑. สพฺพมฺปิ อฎฺฐสตปเภทํ ตณฺหํ ฉินฺทิ สมุเจฺฉทปหานวเสน ปชหิฯ เตนาห ‘‘สมุจฺฉินฺที’’ติฯ ยทเคฺคน ตณฺหา สพฺพโส สมุจฺฉินฺนา, ตทเคฺคน สพฺพานิปิ สโญฺญชนานีติ อาห ‘‘ทสวิธมฺปี’’ติอาทิฯ สมฺมาติ สุฎฺฐุฯ ปหานญฺจ นาม อุปาเยน ญาเยน ปหานนฺติ อาห ‘‘เหตุนา การเณนา’’ติฯ ทสฺสนาภิสมยาติ อสโมฺมหปฎิเวธาฯ อรหตฺตมโคฺค หิ อุปฺปชฺชมาโนว สภาวปฎิจฺฉาทกํ โมหํ วิทฺธํเสโนฺต เอว ปวตฺตติ, เตน มาโน ยาถาวโต ทิโฎฺฐ นาม โหติ, อยมสฺส ทสฺสนาภิสมโยฯ ยถา หิ สูริเย อุฎฺฐิเต อนฺธกาโร วิทฺธํสิยมาโน วิหโต, เอวํ อรหตฺตมเคฺค อุปฺปชฺชมาเน โส สพฺพโส ปหีโน เอว โหติ, น ตสฺมิํ สนฺตาเน ปติฎฺฐํ ลภติ, อยมสฺส ปหานาภิสมโยฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อรหตฺตมโคฺค หี’’ติอาทิฯ กิจฺจวเสนาติ อสโมฺมหปฎิเวธสงฺขาตสฺส ทสฺสนกิจฺจสฺส อนิปฺผาทนวเสนฯ
251.Sabbampi aṭṭhasatapabhedaṃ taṇhaṃ chindi samucchedapahānavasena pajahi. Tenāha ‘‘samucchindī’’ti. Yadaggena taṇhā sabbaso samucchinnā, tadaggena sabbānipi saññojanānīti āha ‘‘dasavidhampī’’tiādi. Sammāti suṭṭhu. Pahānañca nāma upāyena ñāyena pahānanti āha ‘‘hetunā kāraṇenā’’ti. Dassanābhisamayāti asammohapaṭivedhā. Arahattamaggo hi uppajjamānova sabhāvapaṭicchādakaṃ mohaṃ viddhaṃsento eva pavattati, tena māno yāthāvato diṭṭho nāma hoti, ayamassa dassanābhisamayo. Yathā hi sūriye uṭṭhite andhakāro viddhaṃsiyamāno vihato, evaṃ arahattamagge uppajjamāne so sabbaso pahīno eva hoti, na tasmiṃ santāne patiṭṭhaṃ labhati, ayamassa pahānābhisamayo. Tena vuttaṃ ‘‘arahattamaggo hī’’tiādi. Kiccavasenāti asammohapaṭivedhasaṅkhātassa dassanakiccassa anipphādanavasena.
เย อิเม จตฺตาโร อนฺตาติ สมฺพโนฺธฯ มริยาทโนฺตติ มริยาทสงฺขาโต อโนฺตฯ เอส นโย เสสตฺตเยปิฯ เตสูติ จตูสุ อเนฺตสุฯ อทุํ จตุตฺถโกฎิสงฺขาตํ สพฺพเสฺสว วฎฺฎทุกฺขสฺส อนฺตํ ปริเจฺฉทํ อรหตฺตมเคฺคน มานสฺส ทิฎฺฐตฺตา ปหีนตฺตา จ อกาสีติ โยชนาฯ สมุสฺสโย อตฺตภาโวฯ
Ye ime cattāro antāti sambandho. Mariyādantoti mariyādasaṅkhāto anto. Esa nayo sesattayepi. Tesūti catūsu antesu. Aduṃ catutthakoṭisaṅkhātaṃ sabbasseva vaṭṭadukkhassa antaṃ paricchedaṃ arahattamaggena mānassa diṭṭhattā pahīnattā ca akāsīti yojanā. Samussayo attabhāvo.
น ริญฺจตีติ น วิเวเจติ น วิสฺสเชฺชติฯ เตนาห ‘‘สมฺปชญฺญํ น ชหตี’’ติ, สมฺปชญฺญํ น ปริจฺจชตีติ อโตฺถฯ สงฺขฺยํ โนเปตีติ อิมสฺส ‘‘ทิฎฺฐธเมฺม อนาสโว’’ติ อิมสฺส วเสน อตฺถํ วทโนฺต ‘‘รโตฺต ทุโฎฺฐ’’ติ อโวจ สอุปาทิเสสนิพฺพานวเสนฯ สงฺขฺยํ โนเปตีติ วา ทิเฎฺฐ-ธเมฺม อนาสโว ธมฺมโฎฺฐ เวทคู กายสฺส เภทา มนุโสฺส เทโวติ วา ปญฺญตฺติํ น อุเปตีติ อนุปาทิเสสนิพฺพานวเสนปิ อโตฺถ วตฺตโพฺพฯ เอตฺถ จ สุขาทีสุ เวทนาสุ ยถากฺกมํ ราคานุสยาทโย กถิตาติ อาห – ‘‘อิมสฺมิํ สุเตฺต อารมฺมณานุสโย กถิโต’’ติฯ โย หิ ราคาทิ ปจฺจยสมวาเย อติอิฎฺฐาทีสุ อุปฺปชฺชนารโห มเคฺคน อปฺปหีโน, โส ‘‘ราคานุสโย’’ติอาทินา วุโตฺต, อปฺปหีนโตฺถ โส มเคฺคน ปหาตโพฺพ, น ปริยุฎฺฐานาภิภวโตฺถติฯ
Na riñcatīti na viveceti na vissajjeti. Tenāha ‘‘sampajaññaṃ na jahatī’’ti, sampajaññaṃ na pariccajatīti attho. Saṅkhyaṃ nopetīti imassa ‘‘diṭṭhadhamme anāsavo’’ti imassa vasena atthaṃ vadanto ‘‘ratto duṭṭho’’ti avoca saupādisesanibbānavasena. Saṅkhyaṃ nopetīti vā diṭṭhe-dhamme anāsavo dhammaṭṭho vedagū kāyassa bhedā manusso devoti vā paññattiṃ na upetīti anupādisesanibbānavasenapi attho vattabbo. Ettha ca sukhādīsu vedanāsu yathākkamaṃ rāgānusayādayo kathitāti āha – ‘‘imasmiṃ sutte ārammaṇānusayo kathito’’ti. Yo hi rāgādi paccayasamavāye atiiṭṭhādīsu uppajjanāraho maggena appahīno, so ‘‘rāgānusayo’’tiādinā vutto, appahīnattho so maggena pahātabbo, na pariyuṭṭhānābhibhavatthoti.
ปหานสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Pahānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๓. ปหานสุตฺตํ • 3. Pahānasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๓. ปหานสุตฺตวณฺณนา • 3. Pahānasuttavaṇṇanā
