| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
ปโชฺชตราชวตฺถุกถา
Pajjotarājavatthukathā
๓๓๔. เชคุจฺฉํ เม สปฺปีติ อยํ กิร ราชา วิจฺฉิกสฺส ชาโต, วิจฺฉิกวิสปฎิฆาตาย จ สปฺปิ เภสชฺชํ โหติ วิจฺฉิกานํ ปฎิกูลํ, ตสฺมา เอวมาหฯ อุเทฺทกํ ทสฺสตีติ อุคฺคารํ ทสฺสติฯ ปญฺญาส โยชนิกา โหตีติ ปญฺญาส โยชนานิ คนฺตุํ สมตฺถา โหติฯ น เกวลญฺจสฺส รโญฺญ หตฺถินีเยว, นาฬาคิริ นาม หตฺถี โยชนสตํ คจฺฉติ, เจลกโณฺณ จ มุญฺจเกโส จาติ เทฺว อสฺสา วีสโยชนสตํ คจฺฉนฺติ, กาโก ทาโส สฎฺฐิโยชนานิ คจฺฉติฯ
334.Jegucchaṃ me sappīti ayaṃ kira rājā vicchikassa jāto, vicchikavisapaṭighātāya ca sappi bhesajjaṃ hoti vicchikānaṃ paṭikūlaṃ, tasmā evamāha. Uddekaṃ dassatīti uggāraṃ dassati. Paññāsa yojanikā hotīti paññāsa yojanāni gantuṃ samatthā hoti. Na kevalañcassa rañño hatthinīyeva, nāḷāgiri nāma hatthī yojanasataṃ gacchati, celakaṇṇo ca muñcakeso cāti dve assā vīsayojanasataṃ gacchanti, kāko dāso saṭṭhiyojanāni gacchati.
เอกสฺส กิร กุลปุตฺตสฺส อนุปฺปเนฺน พุเทฺธ เอกทิวสํ ภุญฺชิตุํ นิสินฺนสฺส ปเจฺจกพุโทฺธ ทฺวาเร ฐตฺวา อคมาสิ, ตเสฺสโก ปุริโส ‘‘ปเจฺจกพุโทฺธ อาคนฺตฺวา คโต’’ติ อาโรเจสิฯ โส สุตฺวา ‘‘คจฺฉ, เวเคน ปตฺตํ อาหรา’’ติ อาหราเปตฺวา อตฺตโน สชฺชิตํ ภตฺตํ สพฺพํ ทตฺวา เปเสสิฯ อิตโร ตํ อาหริตฺวา ปเจฺจกพุทฺธสฺส หเตฺถ ฐเปตฺวา ‘‘อหํ ภเนฺต ตุมฺหากํ กเตน อิมินา กายเวยฺยาวติเกน ยตฺถ ยตฺถ นิพฺพโตฺตปิ วาหนสมฺปโนฺน โหมี’’ติ ปตฺถนํ อกาสิฯ โส อยํ เอตรหิ ปโชฺชโต นาม ราชา ชาโต, ตาย ปตฺถนาย อยํ วาหนสมฺปตฺติฯ
Ekassa kira kulaputtassa anuppanne buddhe ekadivasaṃ bhuñjituṃ nisinnassa paccekabuddho dvāre ṭhatvā agamāsi, tasseko puriso ‘‘paccekabuddho āgantvā gato’’ti ārocesi. So sutvā ‘‘gaccha, vegena pattaṃ āharā’’ti āharāpetvā attano sajjitaṃ bhattaṃ sabbaṃ datvā pesesi. Itaro taṃ āharitvā paccekabuddhassa hatthe ṭhapetvā ‘‘ahaṃ bhante tumhākaṃ katena iminā kāyaveyyāvatikena yattha yattha nibbattopi vāhanasampanno homī’’ti patthanaṃ akāsi. So ayaṃ etarahi pajjoto nāma rājā jāto, tāya patthanāya ayaṃ vāhanasampatti.
สปฺปิํ ปาเยตฺวาติ สปฺปิญฺจ ปาเยตฺวา; ปริจาริกานญฺจ อาหาราจาเร วิธิํ อาจิกฺขิตฺวาฯ นเขน เภสชฺชํ โอลุเมฺปตฺวาติ นเขน เภสชฺชํ โอทหิตฺวา; ปกฺขิปิตฺวาติ อโตฺถฯ นิจฺฉาเรสีติ วิเรเจสิฯ
Sappiṃ pāyetvāti sappiñca pāyetvā; paricārikānañca āhārācāre vidhiṃ ācikkhitvā. Nakhena bhesajjaṃ olumpetvāti nakhena bhesajjaṃ odahitvā; pakkhipitvāti attho. Nicchāresīti virecesi.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๐๗. ปโชฺชตราชวตฺถุ • 207. Pajjotarājavatthu
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ปโชฺชตราชวตฺถุกถาทิวณฺณนา • Pajjotarājavatthukathādivaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ปโชฺชตราชวตฺถุกถาวณฺณนา • Pajjotarājavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๒๐๗. ปโชฺชตราชวตฺถุกถา • 207. Pajjotarājavatthukathā
