| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ಪಕಾಸನೀಯಕಮ್ಮಾದಿಕಥಾ
Pakāsanīyakammādikathā
೩೩೬. ‘‘ಖೇಳಸದಿಸಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸದಿಸೂಪಚಾರೇನ ಖೇಳಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಖೇಳಾ ವಿಯಾತಿ ಖೇಳೋ, ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಪಚ್ಚಯಾ, ಖೇಳೇ ಅಸತಿ ಭಕ್ಖತಿ ಅಜ್ಝೋಹರತೀತಿ ಖೇಳಾಸಕೋತಿ ವಚನತ್ಥೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಏತರಹಿ ಪಾಳಿಯಂ, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಞ್ಚ ‘‘ಖೇಳಾಪಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ಓಟ್ಠಜೇನ ಪಠಮಕ್ಖರೇನ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥಿ।
336. ‘‘Kheḷasadisā’’ti iminā micchājīvena uppannapaccayānaṃ sadisūpacārena kheḷabhāvaṃ dasseti. Tasmā kheḷā viyāti kheḷo, micchājīvapaccayā, kheḷe asati bhakkhati ajjhoharatīti kheḷāsakoti vacanattho kātabbo. Etarahi pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāyañca ‘‘kheḷāpakassā’’ti oṭṭhajena paṭhamakkharena pāṭho atthi.
೩೪೦. ಪತ್ಥದ್ಧೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಭೂಸೋ ಥದ್ಧೋ ಪತ್ಥದ್ಧೋ, ಬಾಳ್ಹಥದ್ಧೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ನಿಚ್ಚಲೇನಾ’’ತಿ। ಪೋತ್ಥಕರೂಪಸದಿಸೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಪೋತ್ಥಕರೂಪಂ ನಾಮ ವತ್ಥದನ್ತಾದಿಮಯಂ, ತೇನ ಸದಿಸೋ ಪೋತ್ಥಕರೂಪಸದಿಸೋ, ತೇನ।
340.Patthaddhenāti ettha bhūso thaddho patthaddho, bāḷhathaddhoti attho. Tena vuttaṃ ‘‘niccalenā’’ti. Potthakarūpasadisenāti ettha potthakarūpaṃ nāma vatthadantādimayaṃ, tena sadiso potthakarūpasadiso, tena.
೩೪೨. ರಾಜಞಾತಕಾ ನಾಮಾತಿ ಏತ್ಥ ರಞ್ಞಾ ಜಾನಿಯನ್ತಿ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಗರೂ’’ತಿ ರಾಜಞಾತಾ, ತೇಯೇವ ರಾಜಞಾತಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತದತ್ಥಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ರಾಜಾ ಅಮ್ಹೇ ಜಾನಾತೀ’’ತಿಆದಿ। ಪಹಟ್ಠಕಣ್ಣವಾಲೋತಿ ಪಹಟ್ಠೋ ಕಣ್ಣೋ ಚ ವಾಲೋ ಚ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಪಹಟ್ಠಕಣ್ಣವಾಲೋ। ಬನ್ಧನಿಚ್ಚಲೇತಿ ರಜ್ಜುವಲ್ಲೀಹಿ ಬನ್ಧೋ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಲೇ, ಪಹಟ್ಠಕಣ್ಣವಾಲೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಕತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಅಭಿಧಾವೀ’’ತಿ ಪದೇ ಕಿರಿಯಾವಿಸೇಸನಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
342.Rājañātakānāmāti ettha raññā jāniyanti ‘‘amhākaṃ garū’’ti rājañātā, teyeva rājañātakāti attho daṭṭhabbo. Tadatthaṃ adhippāyena dassento āha ‘‘rājā amhe jānātī’’tiādi. Pahaṭṭhakaṇṇavāloti pahaṭṭho kaṇṇo ca vālo ca etassāti pahaṭṭhakaṇṇavālo. Bandhaniccaleti rajjuvallīhi bandho viya niccale, pahaṭṭhakaṇṇavāleti sambandho. ‘‘Katvā’’ti iminā ‘‘abhidhāvī’’ti pade kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.
ದುಕ್ಖಞ್ಹಿ ಕುಞ್ಜರ ನಾಗಮಾಸದೋತಿ ಏತ್ಥ ಕುಞ್ಜರಸದ್ದಸ್ಸ ಆಮನ್ತನಪದಭಾವಂ ಆವಿಕರೋನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಭೋ ಕುಞ್ಜರಾ’’ತಿ। ನಾಗಸದ್ದಸ್ಸ ಅಹಿನಾಗಹತ್ಥಿನಾಗೇಸು ಪವತ್ತನತೋ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬುದ್ಧನಾಗ’’ನ್ತಿ। ಆಸದೋತಿ ಪದಸ್ಸ ಆಕೋಧೇನ ಸದನಂ ಉಪಗಮನಂ ಆಸದೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ವಧಕಚಿತ್ತೇನ ಉಪಗಮನಂ ನಾಮಾ’’ತಿ। ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಏತರಹಿ ಚ ಆಯತಿಞ್ಚ ದುಕ್ಖಕಾರಣಂ। ದುಕ್ಖಂ ಹೀತಿ ಹಿಸದ್ದೋ ಪದಪೂರಣಮತ್ತಂ, ಅಥ ವಾ ದುಕ್ಖಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಬುದ್ಧನಾಗಂ ಘಾತಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ನಾಗಂ ಹನತೀತಿ ನಾಗಹತೋತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
Dukkhañhi kuñjara nāgamāsadoti ettha kuñjarasaddassa āmantanapadabhāvaṃ āvikaronto āha ‘‘bho kuñjarā’’ti. Nāgasaddassa ahināgahatthināgesu pavattanato vuttaṃ ‘‘buddhanāga’’nti. Āsadoti padassa ākodhena sadanaṃ upagamanaṃ āsadoti dassento āha ‘‘vadhakacittena upagamanaṃ nāmā’’ti. Dukkhanti etarahi ca āyatiñca dukkhakāraṇaṃ. Dukkhaṃ hīti hisaddo padapūraṇamattaṃ, atha vā dukkhamevāti attho. ‘‘Buddhanāgaṃ ghātakassā’’ti iminā nāgaṃ hanatīti nāgahatoti vacanatthaṃ dasseti.
ಪಟಿಕುಟಿಯೋವ ಓಸಕ್ಕೀತಿ ಏತ್ಥ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಟಿಮುಖಂ ಕುಟೇನ ಗಮನಮೇತಸ್ಸಾತಿ ಪಟಿಕುಟಿಯೋ, ಪಟಿಕುಟಿಯೋ ಏವ ಹುತ್ವಾ ಓಸಕ್ಕೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ತಥಾಗತಾಭಿಮುಖೋಯೇವ ಪಿಟ್ಠಿಮೇಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಓಸಕ್ಕೀ’’ತಿ। ‘‘ನ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಲಕ್ಖ ದಸ್ಸನಙ್ಕೇಸೂತಿ ಧಾತುಪಾಠೇಸು (ಪಾಣಿನೀ ೧೫೩೯ ಸದ್ದನೀತಿಧಾತುಮಾಲಾಯಂ ೧೮ ದಕಾರನ್ತಧಾತು) ವುತ್ತೇಸು ಅತ್ಥೇಸು ಇಧ ದಸ್ಸನತ್ಥೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನ ಲಕ್ಖಿತಬ್ಬೋತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಸಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ ನ ಲಕ್ಖಿತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಣ್ಯಪಚ್ಚಯೋ ಕತ್ತುಕಮ್ಮೇಸು ಹೋತಿ, ಯಕಾರಸ್ಸ ಕಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಅಲಕ್ಖಿಕೋತಿ ವುತ್ತಂ।
Paṭikuṭiyova osakkīti ettha tathāgatassa paṭimukhaṃ kuṭena gamanametassāti paṭikuṭiyo, paṭikuṭiyo eva hutvā osakkīti dassento āha ‘‘tathāgatābhimukhoyeva piṭṭhimehi pādehi osakkī’’ti. ‘‘Na jānātī’’ti iminā lakkha dassanaṅkesūti dhātupāṭhesu (pāṇinī 1539 saddanītidhātumālāyaṃ 18 dakārantadhātu) vuttesu atthesu idha dassanatthoti dasseti. Na lakkhitabboti aññehi sappurisehi na lakkhitabboti attho. Ettha ṇyapaccayo kattukammesu hoti, yakārassa kakāraṃ katvā alakkhikoti vuttaṃ.
೩೪೩. ‘‘ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಭೋಜನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ತಿಕಭೋಜನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯುಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಕಮ್ಮತ್ಥಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತನ್ತಿ ತಿಕಭೋಜನಂ। ಯಥಾಧಮ್ಮೋತಿ ‘‘ಗಣಭೋಜನೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೨೦೯) ವುತ್ತಾಯ ಮಾತಿಕಾವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿಯಾ ಅನುರೂಪಂ । ಪಞ್ಚವತ್ಥುಯಾಚನಕಥಾತಿ ಪಞ್ಚ ವತ್ಥೂನಿ ಯಾಚನಸ್ಸ ಕಥಾ। ಆಯುಕಪ್ಪನ್ತಿ ಅವೀಚಿಮಹಾನಿರಯೇ ಆಯುಕಪ್ಪಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅವೀಚಿಮಹಾನಿರಯೇ ಆಯುಕಪ್ಪೋ ನಾಮ ಏಕೋ ಅನ್ತರಕಪ್ಪೋತಿ ಜಿನಾಲಙ್ಕಾರಟೀಕಾದೀಸು (ಮಿ॰ ಪ॰ ೪.೧.೩; ಕಥಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೬೫೪-೬೫೭; ಇತಿವು॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೮; ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಚೂಳವಗ್ಗ ೩.೩೪೩; ಅ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೩.೬೬೨) ವುತ್ತೋ। ‘‘ಏಕೋ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಕಪ್ಪೋ’’ತಿ ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನಾದೀಸು (ವಿಭ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೮೦೯; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.೧೨೮; ವಿ॰ ವಿ॰ ಟೀ॰ ೧.೪೧೦; ವಜಿರ॰ ಟೀ॰ ಪಾರಾಜಿಕಣ್ಡ ೪೧೦) ವುತ್ತೋ। ಸೇಟ್ಠಂ ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ಮಹನ್ತಂ ಪುಞ್ಞಂ। ಇಮಿನಾ ಬ್ರಹಂ ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ಬ್ರಹಸದ್ದೋ ಮಹನ್ತತ್ಥೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಬ್ರಹ ವುದ್ಧಿಯನ್ತಿ ಧಾತುಪಾಠೇಸು (ಪಾಣಿನೀ ೭೩೫; ಸದ್ದನೀತಿಧಾತುಮಾಲಾಯಂ ೧೬ ಹಕಾರನ್ತಧಾತು) ವುತ್ತತ್ತಾ ಬ್ರಹಸದ್ದೋ ಮಹನ್ತವಾಚಕೋ ಹೋತಿ। ಬ್ರಹಧಾತುತೋ ಅಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಬ್ರಹಾ’’ತಿಪಿ, ಮಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥಿ। ಆಯುಕಪ್ಪಮೇವಾತಿ ಸಗ್ಗೇಸು ಆಯುಕಪ್ಪಮೇವ।
343. ‘‘Bhuñjitabbabhojana’’nti iminā tikabhojananti ettha yupaccayassa kammatthabhāvaṃ dasseti. Tanti tikabhojanaṃ. Yathādhammoti ‘‘gaṇabhojane pācittiya’’nti (pāci. 209) vuttāya mātikāvibhaṅgapāḷiyā anurūpaṃ . Pañcavatthuyācanakathāti pañca vatthūni yācanassa kathā. Āyukappanti avīcimahāniraye āyukappaṃ sandhāya vuttaṃ. Avīcimahāniraye āyukappo nāma eko antarakappoti jinālaṅkāraṭīkādīsu (mi. pa. 4.1.3; kathā. aṭṭha. 654-657; itivu. aṭṭha. 18; sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.343; a. ni. ṭī. 3.662) vutto. ‘‘Eko asaṅkhyeyyakappo’’ti sammohavinodanādīsu (vibha. aṭṭha. 809; ma. ni. aṭṭha. 3.128; vi. vi. ṭī. 1.410; vajira. ṭī. pārājikaṇḍa 410) vutto. Seṭṭhaṃ puññanti mahantaṃ puññaṃ. Iminā brahaṃ puññanti brahasaddo mahantatthoti dasseti. Braha vuddhiyanti dhātupāṭhesu (pāṇinī 735; saddanītidhātumālāyaṃ 16 hakārantadhātu) vuttattā brahasaddo mahantavācako hoti. Brahadhātuto apaccayaṃ katvā ‘‘brahā’’tipi, mapaccayaṃ katvā ‘‘brahmā’’tipi pāṭho atthi. Āyukappamevāti saggesu āyukappameva.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಚೂಳವಗ್ಗಪಾಳಿ • Cūḷavaggapāḷi
ಪಕಾಸನೀಯಕಮ್ಮಂ • Pakāsanīyakammaṃ
ಅಭಿಮಾರಪೇಸನಂ • Abhimārapesanaṃ
ನಾಳಾಗಿರಿಪೇಸನಂ • Nāḷāgiripesanaṃ
ಪಞ್ಚವತ್ಥುಯಾಚನಕಥಾ • Pañcavatthuyācanakathā
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಚೂಳವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ಪಕಾಸನೀಯಕಮ್ಮಾದಿಕಥಾ • Pakāsanīyakammādikathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ನಾಳಾಗಿರಿಪೇಸನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Nāḷāgiripesanakathāvaṇṇanā
ಪಞ್ಚವತ್ಥುಯಾಚನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pañcavatthuyācanakathāvaṇṇanā
