| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ਪਕਾਸਨੀਯਕਮ੍ਮਾਦਿਕਥਾ
Pakāsanīyakammādikathā
੩੩੬. ‘‘ਖੇਲ਼ਸਦਿਸਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਦਿਸੂਪਚਾਰੇਨ ਖੇਲ਼ਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਖੇਲ਼ਾ વਿਯਾਤਿ ਖੇਲ਼ੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવਪਚ੍ਚਯਾ, ਖੇਲ਼ੇ ਅਸਤਿ ਭਕ੍ਖਤਿ ਅਜ੍ਝੋਹਰਤੀਤਿ ਖੇਲ਼ਾਸਕੋਤਿ વਚਨਤ੍ਥੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਏਤਰਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਖੇਲ਼ਾਪਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਓਟ੍ਠਜੇਨ ਪਠਮਕ੍ਖਰੇਨ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ।
336. ‘‘Kheḷasadisā’’ti iminā micchājīvena uppannapaccayānaṃ sadisūpacārena kheḷabhāvaṃ dasseti. Tasmā kheḷā viyāti kheḷo, micchājīvapaccayā, kheḷe asati bhakkhati ajjhoharatīti kheḷāsakoti vacanattho kātabbo. Etarahi pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāyañca ‘‘kheḷāpakassā’’ti oṭṭhajena paṭhamakkharena pāṭho atthi.
੩੪੦. ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭੂਸੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ, ਬਾਲ਼੍ਹਥਦ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਲੇਨਾ’’ਤਿ। ਪੋਤ੍ਥਕਰੂਪਸਦਿਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੋਤ੍ਥਕਰੂਪਂ ਨਾਮ વਤ੍ਥਦਨ੍ਤਾਦਿਮਯਂ, ਤੇਨ ਸਦਿਸੋ ਪੋਤ੍ਥਕਰੂਪਸਦਿਸੋ, ਤੇਨ।
340.Patthaddhenāti ettha bhūso thaddho patthaddho, bāḷhathaddhoti attho. Tena vuttaṃ ‘‘niccalenā’’ti. Potthakarūpasadisenāti ettha potthakarūpaṃ nāma vatthadantādimayaṃ, tena sadiso potthakarūpasadiso, tena.
੩੪੨. ਰਾਜਞਾਤਕਾ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰਞ੍ਞਾ ਜਾਨਿਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗਰੂ’’ਤਿ ਰਾਜਞਾਤਾ, ਤੇਯੇવ ਰਾਜਞਾਤਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਦਤ੍ਥਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਰਾਜਾ ਅਮ੍ਹੇ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਹਟ੍ਠਕਣ੍ਣવਾਲੋਤਿ ਪਹਟ੍ਠੋ ਕਣ੍ਣੋ ਚ વਾਲੋ ਚ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਹਟ੍ਠਕਣ੍ਣવਾਲੋ। ਬਨ੍ਧਨਿਚ੍ਚਲੇਤਿ ਰਜ੍ਜੁવਲ੍ਲੀਹਿ ਬਨ੍ਧੋ વਿਯ ਨਿਚ੍ਚਲੇ, ਪਹਟ੍ਠਕਣ੍ਣવਾਲੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਅਭਿਧਾવੀ’’ਤਿ ਪਦੇ ਕਿਰਿਯਾવਿਸੇਸਨਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
342.Rājañātakānāmāti ettha raññā jāniyanti ‘‘amhākaṃ garū’’ti rājañātā, teyeva rājañātakāti attho daṭṭhabbo. Tadatthaṃ adhippāyena dassento āha ‘‘rājā amhe jānātī’’tiādi. Pahaṭṭhakaṇṇavāloti pahaṭṭho kaṇṇo ca vālo ca etassāti pahaṭṭhakaṇṇavālo. Bandhaniccaleti rajjuvallīhi bandho viya niccale, pahaṭṭhakaṇṇavāleti sambandho. ‘‘Katvā’’ti iminā ‘‘abhidhāvī’’ti pade kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.
ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਹਿ ਕੁਞ੍ਜਰ ਨਾਗਮਾਸਦੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੁਞ੍ਜਰਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਆਮਨ੍ਤਨਪਦਭਾવਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਭੋ ਕੁਞ੍ਜਰਾ’’ਤਿ। ਨਾਗਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਹਿਨਾਗਹਤ੍ਥਿਨਾਗੇਸੁ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਨਾਗ’’ਨ੍ਤਿ। ਆਸਦੋਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਆਕੋਧੇਨ ਸਦਨਂ ਉਪਗਮਨਂ ਆਸਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘વਧਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪਗਮਨਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਏਤਰਹਿ ਚ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਕਾਰਣਂ। ਦੁਕ੍ਖਂ ਹੀਤਿ ਹਿਸਦ੍ਦੋ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਂ, ਅਥ વਾ ਦੁਕ੍ਖਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਬੁਦ੍ਧਨਾਗਂ ਘਾਤਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਾਗਂ ਹਨਤੀਤਿ ਨਾਗਹਤੋਤਿ વਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Dukkhañhi kuñjara nāgamāsadoti ettha kuñjarasaddassa āmantanapadabhāvaṃ āvikaronto āha ‘‘bho kuñjarā’’ti. Nāgasaddassa ahināgahatthināgesu pavattanato vuttaṃ ‘‘buddhanāga’’nti. Āsadoti padassa ākodhena sadanaṃ upagamanaṃ āsadoti dassento āha ‘‘vadhakacittena upagamanaṃ nāmā’’ti. Dukkhanti etarahi ca āyatiñca dukkhakāraṇaṃ. Dukkhaṃ hīti hisaddo padapūraṇamattaṃ, atha vā dukkhamevāti attho. ‘‘Buddhanāgaṃ ghātakassā’’ti iminā nāgaṃ hanatīti nāgahatoti vacanatthaṃ dasseti.
ਪਟਿਕੁਟਿਯੋવ ਓਸਕ੍ਕੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਮੁਖਂ ਕੁਟੇਨ ਗਮਨਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਟਿਕੁਟਿਯੋ, ਪਟਿਕੁਟਿਯੋ ਏવ ਹੁਤ੍વਾ ਓਸਕ੍ਕੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਤਥਾਗਤਾਭਿਮੁਖੋਯੇવ ਪਿਟ੍ਠਿਮੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਓਸਕ੍ਕੀ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖ ਦਸ੍ਸਨਙ੍ਕੇਸੂਤਿ ਧਾਤੁਪਾਠੇਸੁ (ਪਾਣਿਨੀ ੧੫੩੯ ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਧਾਤੁਮਾਲਾਯਂ ੧੮ ਦਕਾਰਨ੍ਤਧਾਤੁ) વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਇਧ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਨ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਣ੍ਯਪਚ੍ਚਯੋ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮੇਸੁ ਹੋਤਿ, ਯਕਾਰਸ੍ਸ ਕਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਅਲਕ੍ਖਿਕੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Paṭikuṭiyova osakkīti ettha tathāgatassa paṭimukhaṃ kuṭena gamanametassāti paṭikuṭiyo, paṭikuṭiyo eva hutvā osakkīti dassento āha ‘‘tathāgatābhimukhoyeva piṭṭhimehi pādehi osakkī’’ti. ‘‘Na jānātī’’ti iminā lakkha dassanaṅkesūti dhātupāṭhesu (pāṇinī 1539 saddanītidhātumālāyaṃ 18 dakārantadhātu) vuttesu atthesu idha dassanatthoti dasseti. Na lakkhitabboti aññehi sappurisehi na lakkhitabboti attho. Ettha ṇyapaccayo kattukammesu hoti, yakārassa kakāraṃ katvā alakkhikoti vuttaṃ.
੩੪੩. ‘‘ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਭੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਿਕਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੁਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਤਿਕਭੋਜਨਂ। ਯਥਾਧਮ੍ਮੋਤਿ ‘‘ਗਣਭੋਜਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੨੦੯) વੁਤ੍ਤਾਯ ਮਾਤਿਕਾવਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਨੁਰੂਪਂ । ਪਞ੍ਚવਤ੍ਥੁਯਾਚਨਕਥਾਤਿ ਪਞ੍ਚ વਤ੍ਥੂਨਿ ਯਾਚਨਸ੍ਸ ਕਥਾ। ਆਯੁਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਅવੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯੇ ਆਯੁਕਪ੍ਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅવੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯੇ ਆਯੁਕਪ੍ਪੋ ਨਾਮ ਏਕੋ ਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪੋਤਿ ਜਿਨਾਲਙ੍ਕਾਰਟੀਕਾਦੀਸੁ (ਮਿ॰ ਪ॰ ੪.੧.੩; ਕਥਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੬੫੪-੬੫੭; ਇਤਿવੁ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੮; ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ ੩.੩੪੩; ਅ॰ ਨਿ॰ ਟੀ॰ ੩.੬੬੨) વੁਤ੍ਤੋ। ‘‘ਏਕੋ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨਾਦੀਸੁ (વਿਭ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੮੦੯; ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੧੨੮; વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ੧.੪੧੦; વਜਿਰ॰ ਟੀ॰ ਪਾਰਾਜਿਕਣ੍ਡ ੪੧੦) વੁਤ੍ਤੋ। ਸੇਟ੍ਠਂ ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ। ਇਮਿਨਾ ਬ੍ਰਹਂ ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹਸਦ੍ਦੋ ਮਹਨ੍ਤਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਬ੍ਰਹ વੁਦ੍ਧਿਯਨ੍ਤਿ ਧਾਤੁਪਾਠੇਸੁ (ਪਾਣਿਨੀ ੭੩੫; ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਧਾਤੁਮਾਲਾਯਂ ੧੬ ਹਕਾਰਨ੍ਤਧਾਤੁ) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਹਸਦ੍ਦੋ ਮਹਨ੍ਤવਾਚਕੋ ਹੋਤਿ। ਬ੍ਰਹਧਾਤੁਤੋ ਅਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਬ੍ਰਹਾ’’ਤਿਪਿ, ਮਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਆਯੁਕਪ੍ਪਮੇવਾਤਿ ਸਗ੍ਗੇਸੁ ਆਯੁਕਪ੍ਪਮੇવ।
343. ‘‘Bhuñjitabbabhojana’’nti iminā tikabhojananti ettha yupaccayassa kammatthabhāvaṃ dasseti. Tanti tikabhojanaṃ. Yathādhammoti ‘‘gaṇabhojane pācittiya’’nti (pāci. 209) vuttāya mātikāvibhaṅgapāḷiyā anurūpaṃ . Pañcavatthuyācanakathāti pañca vatthūni yācanassa kathā. Āyukappanti avīcimahāniraye āyukappaṃ sandhāya vuttaṃ. Avīcimahāniraye āyukappo nāma eko antarakappoti jinālaṅkāraṭīkādīsu (mi. pa. 4.1.3; kathā. aṭṭha. 654-657; itivu. aṭṭha. 18; sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.343; a. ni. ṭī. 3.662) vutto. ‘‘Eko asaṅkhyeyyakappo’’ti sammohavinodanādīsu (vibha. aṭṭha. 809; ma. ni. aṭṭha. 3.128; vi. vi. ṭī. 1.410; vajira. ṭī. pārājikaṇḍa 410) vutto. Seṭṭhaṃ puññanti mahantaṃ puññaṃ. Iminā brahaṃ puññanti brahasaddo mahantatthoti dasseti. Braha vuddhiyanti dhātupāṭhesu (pāṇinī 735; saddanītidhātumālāyaṃ 16 hakārantadhātu) vuttattā brahasaddo mahantavācako hoti. Brahadhātuto apaccayaṃ katvā ‘‘brahā’’tipi, mapaccayaṃ katvā ‘‘brahmā’’tipi pāṭho atthi. Āyukappamevāti saggesu āyukappameva.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi
ਪਕਾਸਨੀਯਕਮ੍ਮਂ • Pakāsanīyakammaṃ
ਅਭਿਮਾਰਪੇਸਨਂ • Abhimārapesanaṃ
ਨਾਲ਼ਾਗਿਰਿਪੇਸਨਂ • Nāḷāgiripesanaṃ
ਪਞ੍ਚવਤ੍ਥੁਯਾਚਨਕਥਾ • Pañcavatthuyācanakathā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ਪਕਾਸਨੀਯਕਮ੍ਮਾਦਿਕਥਾ • Pakāsanīyakammādikathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ਨਾਲ਼ਾਗਿਰਿਪੇਸਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Nāḷāgiripesanakathāvaṇṇanā
ਪਞ੍ਚવਤ੍ਥੁਯਾਚਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pañcavatthuyācanakathāvaṇṇanā
