| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
லோகுத்தரகுஸலங்
Lokuttarakusalaṃ
பகிண்ணககதா²வண்ணனா
Pakiṇṇakakathāvaṇṇanā
தத்ராதி லோகுத்தரஜ்ஜா²னே. அஜ்ஜ²த்தஞ்சாதி உபட்³ட⁴கா³தா²ய அபி⁴னிவிஸிதப்³ப³ங் வுட்டா²தப்³ப³ங் விபஸ்ஸனாபூ⁴மிங் பஞ்சதா⁴ உத்³தி³ஸதி. ஸத்தஅட்டா²தீ³னி அங்கா³னி ஸத்தட்ட²ங்கா³னீதி ஆதி³ஸத்³த³ஸ்ஸ லோபோ த³ட்ட²ப்³போ³. நிமித்தந்தி யதோ வுட்டா²னங், தானி நிமித்தபவத்தானி நிமித்தவசனேனேவ உத்³தி³ஸதி. ஸங்கா²ருபெக்கா²ஞாணமேவ அரியமக்³க³ஸ்ஸ பொ³ஜ்ஜ²ங்கா³தி³விஸேஸங் நியமேதி. கஸ்மா? ததோ ததோ து³தியாதி³பாத³கஜ்ஜா²னதோ உப்பன்னஸ்ஸ ஸஸங்கா²ருபெக்கா²ஞாணஸ்ஸ பாத³கஜ்ஜா²னாதிக்கந்தானங் அங்கா³னங் அஸமாபஜ்ஜிதுகாமதாவிராக³பா⁴வனாபா⁴வதோ இதரஸ்ஸ ச அதப்³பா⁴வதோ. தேஸம்பி வாதே³ஸு…பே॰… விபஸ்ஸனாவ நியமேதீதி வேதி³தப்³பா³. கஸ்மா? விபஸ்ஸனானியமேனேவ ஹி பட²மத்தே²ரவாதே³பி அபாத³கபட²மஜ்ஜா²னபாத³கமக்³கா³ பட²மஜ்ஜா²னிகாவ ஹொந்தி, இதரே ச பாத³கஜ்ஜா²னவிபஸ்ஸனானியமேஹி தங்தங்ஜா²னிகா. ஏவங் ஸேஸவாதே³ஸுபி விபஸ்ஸனானியமோ யதா²ஸம்ப⁴வங் யோஜேதப்³போ³.
Tatrāti lokuttarajjhāne. Ajjhattañcāti upaḍḍhagāthāya abhinivisitabbaṃ vuṭṭhātabbaṃ vipassanābhūmiṃ pañcadhā uddisati. Sattaaṭṭhādīni aṅgāni sattaṭṭhaṅgānīti ādisaddassa lopo daṭṭhabbo. Nimittanti yato vuṭṭhānaṃ, tāni nimittapavattāni nimittavacaneneva uddisati. Saṅkhārupekkhāñāṇameva ariyamaggassa bojjhaṅgādivisesaṃ niyameti. Kasmā? Tato tato dutiyādipādakajjhānato uppannassa sasaṅkhārupekkhāñāṇassa pādakajjhānātikkantānaṃ aṅgānaṃ asamāpajjitukāmatāvirāgabhāvanābhāvato itarassa ca atabbhāvato. Tesampi vādesu…pe… vipassanāva niyametīti veditabbā. Kasmā? Vipassanāniyameneva hi paṭhamattheravādepi apādakapaṭhamajjhānapādakamaggā paṭhamajjhānikāva honti, itare ca pādakajjhānavipassanāniyamehi taṃtaṃjhānikā. Evaṃ sesavādesupi vipassanāniyamo yathāsambhavaṃ yojetabbo.
பகிண்ணகஸங்கா²ரேதி பாத³கஜ்ஜா²னதோ அஞ்ஞஸங்கா²ரே. தேன பாத³கஜ்ஜா²னஸங்கா²ரேஸு ஸம்மஸிதேஸு வத்தப்³ப³மேவ நத்தீ²தி த³ஸ்ஸேதி. தத்ராபீதி து³தியத்தே²ரவாதே³பி. தங்தங்ஜா²னிகதா தங்தங்ஸம்மஸிதஸங்கா²ரவிபஸ்ஸனானியமேஹி ஹோதி. தத்ராபி ஹி விபஸ்ஸனா தங்தங்விராகா³விராக³பா⁴வனாபா⁴வேன ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தா உபெக்கா²ஸஹக³தா ச ஹுத்வா ஜா²னங்கா³தி³னியமங் மக்³க³ஸ்ஸ கரோதீதி ஏவங் விபஸ்ஸனானியமோ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³.
Pakiṇṇakasaṅkhāreti pādakajjhānato aññasaṅkhāre. Tena pādakajjhānasaṅkhāresu sammasitesu vattabbameva natthīti dasseti. Tatrāpīti dutiyattheravādepi. Taṃtaṃjhānikatā taṃtaṃsammasitasaṅkhāravipassanāniyamehi hoti. Tatrāpi hi vipassanā taṃtaṃvirāgāvirāgabhāvanābhāvena somanassasahagatā upekkhāsahagatā ca hutvā jhānaṅgādiniyamaṃ maggassa karotīti evaṃ vipassanāniyamo vuttanayeneva veditabbo.
தந்தி தங்தங்ஜா²னஸதி³ஸப⁴வனங். ஸ்வாயமத்தோ² பாத³கஜ்ஜா²னஸம்மஸிதஜ்ஜா²னுபனிஸ்ஸயேஹி வினா அஜ்ஜா²ஸயமத்தேன அஸிஜ்ஜ²னா உபனிஸ்ஸயேன வினா ஸங்கப்பமத்தேன ஸகதா³கா³மிப²லாதீ³னங் அஸிஜ்ஜ²னதீ³பகேன நந்த³கோவாதே³ன (ம॰ நி॰ 3.398 ஆத³யோ) தீ³பேதப்³போ³. தத்த² ஹி ஸோதாபன்னாயபி பரிபுண்ணஸங்கப்பபா⁴வங் வத³ந்தேன ப⁴க³வதா யஸ்ஸ யஸ்ஸ உபனிஸ்ஸயோ அத்தி², தஸ்ஸ தஸ்ஸேவ அஜ்ஜா²ஸயோ நியாமகோ, நாஞ்ஞஸ்ஸாதி தேன தேன பரிபுண்ணஸங்கப்பதா ஹோதி, ந ததோ பரங் ஸங்கப்பஸப்³பா⁴வேபி அஸிஜ்ஜ²னதோதி அயமத்தோ² தீ³பிதோ ஹோதி. ஏவமிதா⁴பி யஸ்ஸ யஸ்ஸ து³தியாதி³ஜா²னிகஸ்ஸ மக்³க³ஸ்ஸ யதா²வுத்தோ உபனிஸ்ஸயோ அத்தி², தஸ்ஸ தஸ்ஸேவ அஜ்ஜா²ஸயோ நியாமகோ, நாஞ்ஞஸ்ஸ ஸதிபி தஸ்மிங் அஸிஜ்ஜ²னதோ. இமஸ்மிங் பன வாதே³ பாத³கஸம்மஸிதஜ்ஜா²னுபனிஸ்ஸயஸப்³பா⁴வே அஜ்ஜா²ஸயோ ஏகந்தேன ஹோதி, தங்தங்ப²லூபனிஸ்ஸயஸப்³பா⁴வே தங்தங்ஸங்கப்போ வியாதி தத³பா⁴வாபா⁴வதோ அஜ்ஜா²ஸயோ நியமேதீதி வுத்தங்.
Tanti taṃtaṃjhānasadisabhavanaṃ. Svāyamattho pādakajjhānasammasitajjhānupanissayehi vinā ajjhāsayamattena asijjhanā upanissayena vinā saṅkappamattena sakadāgāmiphalādīnaṃ asijjhanadīpakena nandakovādena (ma. ni. 3.398 ādayo) dīpetabbo. Tattha hi sotāpannāyapi paripuṇṇasaṅkappabhāvaṃ vadantena bhagavatā yassa yassa upanissayo atthi, tassa tasseva ajjhāsayo niyāmako, nāññassāti tena tena paripuṇṇasaṅkappatā hoti, na tato paraṃ saṅkappasabbhāvepi asijjhanatoti ayamattho dīpito hoti. Evamidhāpi yassa yassa dutiyādijhānikassa maggassa yathāvutto upanissayo atthi, tassa tasseva ajjhāsayo niyāmako, nāññassa satipi tasmiṃ asijjhanato. Imasmiṃ pana vāde pādakasammasitajjhānupanissayasabbhāve ajjhāsayo ekantena hoti, taṃtaṃphalūpanissayasabbhāve taṃtaṃsaṅkappo viyāti tadabhāvābhāvato ajjhāsayo niyametīti vuttaṃ.
யஸ்மிங் பன பாத³கஜ்ஜா²னங் நத்தீ²தி சதுத்த²ஜ்ஜா²னிகவஜ்ஜானங் பாத³கானி லோகியஜ்ஜா²னானி ஸந்தா⁴ய வுத்தங். அப்பனாப்பத்தி ச ஓளாரிகங்கா³திக்கமனுபனிஸ்ஸயாபா⁴வே பஞ்சஹி அங்கே³ஹி வினா ந ஹோதீதி ‘‘ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தமக்³கோ³ ஹோதீ’’தி ஆஹ. உபெக்கா²ஸஹக³தமக்³கோ³தி ஏதேன சதுத்த²ஜ்ஜா²னிகதாபி ஸமானா அனுஸயஸமுக்³கா⁴டனஸமத்த²ஸ்ஸ ந ஸங்கா²ராவஸேஸதாதி த³ஸ்ஸேதி. தே ச வாதா³ ந விருஜ்ஜ²ந்தி அஜ்ஜா²ஸயவஸேன பஞ்சமஜ்ஜா²னிகதாய பட²மாதி³ஜ்ஜா²னிகதாய ச ஸம்ப⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ. அஜ்ஜா²ஸயோ ச ஸாத்த²கோ ஹோதி, அஞ்ஞதா² பாத³கஸம்மஸிதஜ்ஜா²னேஹேவ நியமஸ்ஸ ஸித்³த⁴த்தா அஜ்ஜா²ஸயோ நியாமகோ வுச்சமானோ நிரத்த²கோ ஸியாதி. இத⁴ பன அட்ட²ஸாலினியா நியாமனே ஏகந்திகங் விபஸ்ஸனாஸங்கா²தங் அத்த²மேவ உத்³த⁴ரித்வா ‘‘தேஸம்பி வாதே³ஸு அயங்…பே॰… விபஸ்ஸனாவ நியமேதீ’’தி வத³ந்தேன தயோபேதே வாதே³ விபஸ்ஸனாவ நியமேதீதி த³ஸ்ஸிதங். தங்தங்வாதா³னஞ்ஹி விபஸ்ஸனாஸஹிதானமேவ ஸித்³தி⁴, நாஞ்ஞதா²தி த³ஸ்ஸிதந்தி.
Yasmiṃ pana pādakajjhānaṃ natthīti catutthajjhānikavajjānaṃ pādakāni lokiyajjhānāni sandhāya vuttaṃ. Appanāppatti ca oḷārikaṅgātikkamanupanissayābhāve pañcahi aṅgehi vinā na hotīti ‘‘somanassasahagatamaggo hotī’’ti āha. Upekkhāsahagatamaggoti etena catutthajjhānikatāpi samānā anusayasamugghāṭanasamatthassa na saṅkhārāvasesatāti dasseti. Te ca vādā na virujjhanti ajjhāsayavasena pañcamajjhānikatāya paṭhamādijjhānikatāya ca sambhavatoti adhippāyo. Ajjhāsayo ca sātthako hoti, aññathā pādakasammasitajjhāneheva niyamassa siddhattā ajjhāsayo niyāmako vuccamāno niratthako siyāti. Idha pana aṭṭhasāliniyā niyāmane ekantikaṃ vipassanāsaṅkhātaṃ atthameva uddharitvā ‘‘tesampi vādesu ayaṃ…pe… vipassanāva niyametī’’ti vadantena tayopete vāde vipassanāva niyametīti dassitaṃ. Taṃtaṃvādānañhi vipassanāsahitānameva siddhi, nāññathāti dassitanti.
பவேத⁴தீதி கொ³த்ரபு⁴ஸ்ஸ பச்சயோ ப⁴விதுங் ந ஸக்கோதீதி அத்தோ². யதி³ பஞ்சமசித்தக்க²ணே ஜவனங் பதிதங் நாம ஹோதி, கத²ங் ததா³ கொ³த்ரபு⁴ தத³னந்தரஞ்ச மக்³கோ³ ஜவனஸ்ஸ பதிதக்க²ணே உப்பஜ்ஜதீதி? அபுப்³ப³ஸ்ஸ ஜவனந்தரஸ்ஸ பதிததாபா⁴வதோ. ததே³வ ஹி ஜவனங் அனேகக்க²த்துங் பவத்தமானங் பதிதங் ஸியாதி, கொ³த்ரபு⁴ பன ஆரம்மணந்தரே உப்பன்னங் அபுப்³ப³ங் ஜவனங், ததா² மக்³கோ³ பூ⁴மந்தரதோ சாதி. நனு ச ஸத்தமஜவனசேதனாய ப³லவதாய உபபஜ்ஜவேத³னீயபா⁴வோ ஹோதி ஆனந்தரியதாபீதி, தத்தா²யங் அதி⁴ப்பாயோ ஸியா ‘‘படிஸந்தி⁴யா அனந்தரபச்சயபா⁴வினோ விபாகஸந்தானஸ்ஸ அனந்தரபச்சயபா⁴வேன அந்திமஜவனசேதனாய ஸுஸங்க²தத்தா ஸா ஸத்தமஜவனசேதனா உபபஜ்ஜவேத³னீயா ஆனந்தரிகா ச ஹோதி, ந அபதிதஜவனசேதனா விய ப³லவதாயா’’தி.
Pavedhatīti gotrabhussa paccayo bhavituṃ na sakkotīti attho. Yadi pañcamacittakkhaṇe javanaṃ patitaṃ nāma hoti, kathaṃ tadā gotrabhu tadanantarañca maggo javanassa patitakkhaṇe uppajjatīti? Apubbassa javanantarassa patitatābhāvato. Tadeva hi javanaṃ anekakkhattuṃ pavattamānaṃ patitaṃ siyāti, gotrabhu pana ārammaṇantare uppannaṃ apubbaṃ javanaṃ, tathā maggo bhūmantarato cāti. Nanu ca sattamajavanacetanāya balavatāya upapajjavedanīyabhāvo hoti ānantariyatāpīti, tatthāyaṃ adhippāyo siyā ‘‘paṭisandhiyā anantarapaccayabhāvino vipākasantānassa anantarapaccayabhāvena antimajavanacetanāya susaṅkhatattā sā sattamajavanacetanā upapajjavedanīyā ānantarikā ca hoti, na apatitajavanacetanā viya balavatāyā’’ti.
புன அனுலோமங் தங் அனுப³ந்தெ⁴ய்யாதி கொ³த்ரபு⁴ஸ்ஸ ஹி ஸங்கா²ராரம்மணத்தே ஸதி தத³பி அனுலோமமேவாதி புரிமஅனுலோமங் விய தங் தத³பி அஞ்ஞங் அனுலோமங் அனுப³ந்தெ⁴ய்ய, ந மக்³கோ³தி மக்³க³வுட்டா²னமேவ ச ந ப⁴வெய்ய அத்தனோ ஸதி³ஸாலம்ப³னஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனட்டா²னியஸ்ஸ பச்சயஸ்ஸ அலாபா⁴. அப்பஹீனபா⁴வேன பஞ்சஸு உபாதா³னக்க²ந்தே⁴ஸு அனுஸயிதா கிலேஸா ஸா பூ⁴மி ஏதேஹி லத்³தா⁴தி கத்வா பூ⁴மிலத்³தா⁴. வட்டங் ஸினொந்தி ப³ந்த⁴ந்தீதி கத்வா வட்டஸேதூ ச, தேஸங் ஸமுக்³கா⁴தகரணந்திபி ஏததே³வஸ்ஸ லோப⁴க்க²ந்தா⁴தி³பதா³லனங் வுச்சதி. தந்தி பவத்தங். ஏகங் ப⁴வந்தி அனாகா³மினோ அனேகக்க²த்துஞ்ச தத்தே²வ உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ ஹெட்டா² அனாக³மனவஸேன ஏகோ ப⁴வோதி க³ஹெத்வா வுத்தங்.
Puna anulomaṃ taṃ anubandheyyāti gotrabhussa hi saṅkhārārammaṇatte sati tadapi anulomamevāti purimaanulomaṃ viya taṃ tadapi aññaṃ anulomaṃ anubandheyya, na maggoti maggavuṭṭhānameva ca na bhaveyya attano sadisālambanassa āvajjanaṭṭhāniyassa paccayassa alābhā. Appahīnabhāvena pañcasu upādānakkhandhesu anusayitā kilesā sā bhūmi etehi laddhāti katvā bhūmiladdhā. Vaṭṭaṃ sinonti bandhantīti katvā vaṭṭasetū ca, tesaṃ samugghātakaraṇantipi etadevassa lobhakkhandhādipadālanaṃ vuccati. Tanti pavattaṃ. Ekaṃ bhavanti anāgāmino anekakkhattuñca tattheva upapajjantassa heṭṭhā anāgamanavasena eko bhavoti gahetvā vuttaṃ.
இமஸ்ஸ பனத்த²ஸ்ஸாதி யதா²வுத்தஸ்ஸ உபாதி³ன்னகபவத்ததோ வுட்டா²னஸ்ஸ. அபாயேஸு ஸத்தமப⁴வதோ உத்³த⁴ங் ஸுக³தியஞ்ச விபாகதா³யகஸ்ஸ அபி⁴ஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணஸ்ஸ பச்சயகா⁴தோ ஸோதாபத்திமக்³க³ஞாணேன அபி⁴ஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணஸ்ஸ நிரோதோ⁴ த³ட்ட²ப்³போ³. த்³வீஸு ப⁴வேஸூதி அனாகா³மிமக்³கே³ அபா⁴விதே ஸகதா³கா³மிஸ்ஸ காமதா⁴துயங் யே த்³வே ப⁴வா உப்பஜ்ஜெய்யுங், தேஸூதி அத்தோ². சலதீதி ஏதேன சலனஸபா⁴வமேவ த³ஸ்ஸேதி, ந அசலனாபா⁴வங், தஸ்மா அசலனங் த³ஸ்ஸெத்வா புன சலனங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ததா²க³தஸ்ஸ ஹீ’’திஆதி³மாஹ. யேபி வா கத்த²சி சத்தாரோபி மக்³கே³ ஸமானபடிபதே³ தி³ஸ்வா ஸபா⁴வதோ அசலனமேவ க³ண்ஹெய்யுங், தேஸங் தங்க³ஹணனிவாரணத்த²ங் ‘‘சலதீ’’தி வுத்தங், ந சலனாவதா⁴ரணத்த²ந்தி யுத்தங் உப⁴யத³ஸ்ஸனங். அத² வா யதி³பி கேஸஞ்சி சத்தாரோபி மக்³கா³ ஸமானபடிபதா³, ததா²பி கிலேஸிந்த்³ரியேஹி ஸிஜ்ஜ²மானா படிபதா³ தேஸங் வஸேன சலனபகதிகா ஏவாதி ‘‘சலதி’’ச்சேவ வுத்தங், ந ‘‘ந சலதீ’’தி.
Imassa panatthassāti yathāvuttassa upādinnakapavattato vuṭṭhānassa. Apāyesu sattamabhavato uddhaṃ sugatiyañca vipākadāyakassa abhisaṅkhāraviññāṇassa paccayaghāto sotāpattimaggañāṇena abhisaṅkhāraviññāṇassa nirodho daṭṭhabbo. Dvīsu bhavesūti anāgāmimagge abhāvite sakadāgāmissa kāmadhātuyaṃ ye dve bhavā uppajjeyyuṃ, tesūti attho. Calatīti etena calanasabhāvameva dasseti, na acalanābhāvaṃ, tasmā acalanaṃ dassetvā puna calanaṃ dassetuṃ ‘‘tathāgatassa hī’’tiādimāha. Yepi vā katthaci cattāropi magge samānapaṭipade disvā sabhāvato acalanameva gaṇheyyuṃ, tesaṃ taṃgahaṇanivāraṇatthaṃ ‘‘calatī’’ti vuttaṃ, na calanāvadhāraṇatthanti yuttaṃ ubhayadassanaṃ. Atha vā yadipi kesañci cattāropi maggā samānapaṭipadā, tathāpi kilesindriyehi sijjhamānā paṭipadā tesaṃ vasena calanapakatikā evāti ‘‘calati’’cceva vuttaṃ, na ‘‘na calatī’’ti.
லோகுத்தரகுஸலபகிண்ணககதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Lokuttarakusalapakiṇṇakakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
