| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
បកិណ្ណកកថាវណ្ណនា
Pakiṇṇakakathāvaṇṇanā
៩៧៥. ឯកន្តតោ នីវរណត្តា មិទ្ធស្ស ‘‘នត្ថិ នីវរណា’’តិ វចនេន គហណន្តិ ទស្សេតុំ ‘‘មិទ្ធស្សបិ នីវរណស្សា’’តិ វុត្តំ។ ន ច រូបំ បហាតព្ពំ និប្បរិយាយប្បហានស្ស ឥធ អធិប្បេតត្តា។ ឯត្ថ កេចិ ‘‘នាមកាយរូបកាយគេលញ្ញសភាវតោ ទុវិធំ មិទ្ធំ។ តត្ថ បុរិមំ ‘នីវរណា’តិ វចនេន វុត្តំ, ឥតរំ រូបសភាវ’’ន្តិ វទន្តិ។ តត្ថ យំ តំ អរូបតោ អញ្ញំ មិទ្ធំ បរិកប្បិតំ, តម្បិ នីវរណំ មិទ្ធសភាវតោ ឥតរំ មិទ្ធំ វិយាតិ បរិកប្បិតមិទ្ធស្សបិ ន សក្កា នីវរណភាវំ និវត្តេតុន្តិ តេសំ វចនស្ស នីវរណប្បហានវចនេន វិរោធំ ទស្សេន្តោ ‘‘ន ច រូបកាយ’’ន្តិអាទិមាហ។ អថ វា ខីណាសវានំ សោប្បនសភាវតោ សោប្បស្ស ច មិទ្ធហេតុកត្តា អត្ថិ មិទ្ធរូបន្តិ វាទំ សន្ធាយ ឧត្តរមាហ ‘‘ន ច រូបកាយគេលញ្ញ’’ន្តិអាទិនា។ តត្ថ មិទ្ធមេវ សោប្បហេតូតិ នាយំ អវធារណា ឥច្ឆិតា, សោប្បហេតុ ឯវ មិទ្ធន្តិ បន ឥច្ឆិតាតិ មិទ្ធតោ អញ្ញោបិ សោប្បហេតុ អត្ថិ, កោ បន សោ? រូបកាយគេលញ្ញំ។ ន ច រូប…បេ.… វចនតោតិ យោជនា ទដ្ឋព្ពា។
975. Ekantato nīvaraṇattā middhassa ‘‘natthi nīvaraṇā’’ti vacanena gahaṇanti dassetuṃ ‘‘middhassapi nīvaraṇassā’’ti vuttaṃ. Na ca rūpaṃ pahātabbaṃ nippariyāyappahānassa idha adhippetattā. Ettha keci ‘‘nāmakāyarūpakāyagelaññasabhāvato duvidhaṃ middhaṃ. Tattha purimaṃ ‘nīvaraṇā’ti vacanena vuttaṃ, itaraṃ rūpasabhāva’’nti vadanti. Tattha yaṃ taṃ arūpato aññaṃ middhaṃ parikappitaṃ, tampi nīvaraṇaṃ middhasabhāvato itaraṃ middhaṃ viyāti parikappitamiddhassapi na sakkā nīvaraṇabhāvaṃ nivattetunti tesaṃ vacanassa nīvaraṇappahānavacanena virodhaṃ dassento ‘‘na ca rūpakāya’’ntiādimāha. Atha vā khīṇāsavānaṃ soppanasabhāvato soppassa ca middhahetukattā atthi middharūpanti vādaṃ sandhāya uttaramāha ‘‘na ca rūpakāyagelañña’’ntiādinā. Tattha middhameva soppahetūti nāyaṃ avadhāraṇā icchitā, soppahetu eva middhanti pana icchitāti middhato aññopi soppahetu atthi, ko pana so? Rūpakāyagelaññaṃ. Na ca rūpa…pe… vacanatoti yojanā daṭṭhabbā.
វចីឃោសាទីតិ អាទិ-សទ្ទេន ហុំការាទិសទ្ទោ សង្គយ្ហតិ។ អង្គុលិផោដាទិសទ្ទោ ឧតុសមុដ្ឋានោយេវ, ចិត្តបច្ចយោ បន ហោតិ។ រូបភាវមត្តានីតិ ជរាមរណសភាវានំ រូបានំ តំធម្មមត្តានិ, តតោ ឯវ ន ជាតិអាទិធម្មវន្តានីតិ អាហ ‘‘ន សយំ សភាវវន្តានី’’តិ។ យថា ជរា អនិច្ចតា ច រូបភាវមត្តំ, ឯវំ ជាតិបីតិ ជាតិយា រូបភាវមត្តតាយ ឧបសំហរណត្ថោ តថា-សទ្ទោ។
Vacīghosādīti ādi-saddena huṃkārādisaddo saṅgayhati. Aṅguliphoṭādisaddo utusamuṭṭhānoyeva, cittapaccayo pana hoti. Rūpabhāvamattānīti jarāmaraṇasabhāvānaṃ rūpānaṃ taṃdhammamattāni, tato eva na jātiādidhammavantānīti āha ‘‘na sayaṃ sabhāvavantānī’’ti. Yathā jarā aniccatā ca rūpabhāvamattaṃ, evaṃ jātipīti jātiyā rūpabhāvamattatāya upasaṃharaṇattho tathā-saddo.
តេសំ រូបធម្មានំ។ សង្ខាតាទិ-សទ្ទោ វិយ អភិនិព្ពត្តិត-សទ្ទោបិ វត្តមានកាលិកោបិ ហោតីតិ ‘‘អភិនិព្ពត្តិយមានធម្មក្ខណស្មិ’’ន្តិ វុត្តំ។ ឯវមបីតិ យទិបិ ជិរណភិជ្ជនភាវា ជិរណាទិសភាវានំ ធម្មានំ ជនកបច្ចយកិច្ចានុភាវក្ខណេ អភាវតោ តប្បច្ចយភាវវោហារំ អភិនិព្ពត្តិវោហារញ្ច ន លភន្តិ, ឯវមបិ តេសំ ឧបាទិន្នតា វត្តព្ពាតិ សម្ពន្ធោ។ ‘‘ជរាមរណំ បដិច្ចសមុប្បន្ន’’ន្តិ វចនតោ តស្ស បរិយាយតំ វិវរតិ ‘‘តេសំ ឧប្បាទេ សតី’’តិអាទិនា។
Tesaṃ rūpadhammānaṃ. Saṅkhātādi-saddo viya abhinibbattita-saddopi vattamānakālikopi hotīti ‘‘abhinibbattiyamānadhammakkhaṇasmi’’nti vuttaṃ. Evamapīti yadipi jiraṇabhijjanabhāvā jiraṇādisabhāvānaṃ dhammānaṃ janakapaccayakiccānubhāvakkhaṇe abhāvato tappaccayabhāvavohāraṃ abhinibbattivohārañca na labhanti, evamapi tesaṃ upādinnatā vattabbāti sambandho. ‘‘Jarāmaraṇaṃ paṭiccasamuppanna’’nti vacanato tassa pariyāyataṃ vivarati ‘‘tesaṃ uppāde satī’’tiādinā.
យទិ ឯវន្តិ យទិ និស្សយបដិពទ្ធវុត្តិកា ជាតិអាទយោ, ឯវំ សតិ។ ‘‘មហាភូតានំ ឧបាទាយរូប’’ន្តិ វចនតោ ភូតនិស្សិតេសុ កេវលោ ឧបាទាយវោហារោតិ ឧបាទាយេ និស្សិតាបិ អបរេន ឧបាទាយ-សទ្ទេន វិសេសេត្វា វត្តព្ពាតិ អធិប្បាយេន ‘‘ឧបាទាយុបាទាយភាវោ អាបជ្ជតី’’តិ អាហ។ ការណការណេបិ ការណេ វិយ វោហារោ ហោតិ ‘‘ចោរេហិ គាមោ ទឌ្ឍោ’’តិ យថាតិ ទស្សេន្តោ ‘‘ភូត…បេ.… ត្តនតោ’’តិ អាហ។ ឥទានិ បរម្បរា វិនា និប្បរិយាយតោ ឧប្បាទាទីនំ ភូតបដិពទ្ធភាវំ សហ និទស្សនេន ទស្សេតុំ ‘‘អបិ ចា’’តិអាទិមវោច។ វិការបរិច្ឆេទាបិ ឧបាទាយរូបវិការាទិភាវេ ភូតបដិពទ្ធភាវាវិនិវត្តិតោ ឯកស្មិំ កលាបេ ឯកេកាវ វិការាទយោតិ ជីវិតិន្ទ្រិយំ វិយ កលាបានុបាលកំ កលាបវិការាទិភាវតោ ច ‘‘ឧបាទាយរូបានិ’’ឥច្ចេវ វុច្ចន្តីតិ អាហ ‘‘ឯវំ វិកា…បេ.… យោជេតព្ពានី’’តិ។
Yadi evanti yadi nissayapaṭibaddhavuttikā jātiādayo, evaṃ sati. ‘‘Mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’’nti vacanato bhūtanissitesu kevalo upādāyavohāroti upādāye nissitāpi aparena upādāya-saddena visesetvā vattabbāti adhippāyena ‘‘upādāyupādāyabhāvo āpajjatī’’ti āha. Kāraṇakāraṇepi kāraṇe viya vohāro hoti ‘‘corehi gāmo daḍḍho’’ti yathāti dassento ‘‘bhūta…pe… ttanato’’ti āha. Idāni paramparā vinā nippariyāyato uppādādīnaṃ bhūtapaṭibaddhabhāvaṃ saha nidassanena dassetuṃ ‘‘api cā’’tiādimavoca. Vikāraparicchedāpi upādāyarūpavikārādibhāve bhūtapaṭibaddhabhāvāvinivattito ekasmiṃ kalāpe ekekāva vikārādayoti jīvitindriyaṃ viya kalāpānupālakaṃ kalāpavikārādibhāvato ca ‘‘upādāyarūpāni’’icceva vuccantīti āha ‘‘evaṃ vikā…pe… yojetabbānī’’ti.
អសង្ខតភាវនិវារណត្ថំ បរិនិប្ផន្នតា វុត្តាតិ ឥទំ អបរិនិប្ផន្នសភាវវតោ អនុបលព្ភមានតាយ សសវិសាណំ វិយ កេនចិ ន សង្ខតន្តិ អសង្ខតំ នាម សិយាតិ ឥមិស្សា អាសង្កាយ និវត្តនវសេន វុត្តំ។ អថ វា រូបវិការាទិភាវតោ រូបភាវោ វិយ រូបេ សតិ សន្តិ, អសតិ ន សន្តីតិ សិទ្ធាយ បដិច្ចសមុប្បន្នតាយ សាធិតា បរិនិប្ផន្នតា តេសំ សង្ខតភាវំ សាធេន្តី អសង្ខតភាវំ និវារណត្ថំ ជាយតីតិ វុត្តំ ‘‘អសង្ខតភាវនិវារណត្ថំ បរិនិប្ផន្នតា វុត្តា’’តិ។
Asaṅkhatabhāvanivāraṇatthaṃ parinipphannatā vuttāti idaṃ aparinipphannasabhāvavato anupalabbhamānatāya sasavisāṇaṃ viya kenaci na saṅkhatanti asaṅkhataṃ nāma siyāti imissā āsaṅkāya nivattanavasena vuttaṃ. Atha vā rūpavikārādibhāvato rūpabhāvo viya rūpe sati santi, asati na santīti siddhāya paṭiccasamuppannatāya sādhitā parinipphannatā tesaṃ saṅkhatabhāvaṃ sādhentī asaṅkhatabhāvaṃ nivāraṇatthaṃ jāyatīti vuttaṃ ‘‘asaṅkhatabhāvanivāraṇatthaṃ parinipphannatā vuttā’’ti.
បកិណ្ណកកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Pakiṇṇakakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
រូបកណ្ឌវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Rūpakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / រូបវិភត្តិ • Rūpavibhatti
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / នវកាទិនិទ្ទេសវណ្ណនា • Navakādiniddesavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / បកិណ្ណកកថាវណ្ណនា • Pakiṇṇakakathāvaṇṇanā
