| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਂ
Lokuttarakusalaṃ
ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Pakiṇṇakakathāvaṇṇanā
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਜ੍ਝਾਨੇ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਉਪਡ੍ਢਗਾਥਾਯ ਅਭਿਨਿવਿਸਿਤਬ੍ਬਂ વੁਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਭੂਮਿਂ ਪਞ੍ਚਧਾ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ। ਸਤ੍ਤਅਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਙ੍ਗਾਨੀਤਿ ਆਦਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਤੋ વੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਾਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪવਤ੍ਤਾਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤવਚਨੇਨੇવ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ। ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਮੇવ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦਿવਿਸੇਸਂ ਨਿਯਮੇਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤਤੋ ਤਤੋ ਦੁਤਿਯਾਦਿਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਸ੍ਸ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਅਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾવਿਰਾਗਭਾવਨਾਭਾવਤੋ ਇਤਰਸ੍ਸ ਚ ਅਤਬ੍ਭਾવਤੋ। ਤੇਸਮ੍ਪਿ વਾਦੇਸੁ…ਪੇ॰… વਿਪਸ੍ਸਨਾવ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕਸ੍ਮਾ? વਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੇਨੇવ ਹਿ ਪਠਮਤ੍ਥੇਰવਾਦੇਪਿ ਅਪਾਦਕਪਠਮਜ੍ਝਾਨਪਾਦਕਮਗ੍ਗਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੇ ਚ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੇਹਿ ਤਂਤਂਝਾਨਿਕਾ। ਏવਂ ਸੇਸવਾਦੇਸੁਪਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ।
Tatrāti lokuttarajjhāne. Ajjhattañcāti upaḍḍhagāthāya abhinivisitabbaṃ vuṭṭhātabbaṃ vipassanābhūmiṃ pañcadhā uddisati. Sattaaṭṭhādīni aṅgāni sattaṭṭhaṅgānīti ādisaddassa lopo daṭṭhabbo. Nimittanti yato vuṭṭhānaṃ, tāni nimittapavattāni nimittavacaneneva uddisati. Saṅkhārupekkhāñāṇameva ariyamaggassa bojjhaṅgādivisesaṃ niyameti. Kasmā? Tato tato dutiyādipādakajjhānato uppannassa sasaṅkhārupekkhāñāṇassa pādakajjhānātikkantānaṃ aṅgānaṃ asamāpajjitukāmatāvirāgabhāvanābhāvato itarassa ca atabbhāvato. Tesampi vādesu…pe… vipassanāva niyametīti veditabbā. Kasmā? Vipassanāniyameneva hi paṭhamattheravādepi apādakapaṭhamajjhānapādakamaggā paṭhamajjhānikāva honti, itare ca pādakajjhānavipassanāniyamehi taṃtaṃjhānikā. Evaṃ sesavādesupi vipassanāniyamo yathāsambhavaṃ yojetabbo.
ਪਕਿਣ੍ਣਕਸਙ੍ਖਾਰੇਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਸਙ੍ਖਾਰੇ। ਤੇਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਮ੍ਮਸਿਤੇਸੁ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਪੀਤਿ ਦੁਤਿਯਤ੍ਥੇਰવਾਦੇਪਿ। ਤਂਤਂਝਾਨਿਕਤਾ ਤਂਤਂਸਮ੍ਮਸਿਤਸਙ੍ਖਾਰવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੇਹਿ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਹਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਤਂਤਂવਿਰਾਗਾવਿਰਾਗਭਾવਨਾਭਾવੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਙ੍ਗਾਦਿਨਿਯਮਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏવਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Pakiṇṇakasaṅkhāreti pādakajjhānato aññasaṅkhāre. Tena pādakajjhānasaṅkhāresu sammasitesu vattabbameva natthīti dasseti. Tatrāpīti dutiyattheravādepi. Taṃtaṃjhānikatā taṃtaṃsammasitasaṅkhāravipassanāniyamehi hoti. Tatrāpi hi vipassanā taṃtaṃvirāgāvirāgabhāvanābhāvena somanassasahagatā upekkhāsahagatā ca hutvā jhānaṅgādiniyamaṃ maggassa karotīti evaṃ vipassanāniyamo vuttanayeneva veditabbo.
ਤਨ੍ਤਿ ਤਂਤਂਝਾਨਸਦਿਸਭવਨਂ। ਸ੍વਾਯਮਤ੍ਥੋ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਮਸਿਤਜ੍ਝਾਨੁਪਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ વਿਨਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਮਤ੍ਤੇਨ ਅਸਿਜ੍ਝਨਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ વਿਨਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਾਦੀਨਂ ਅਸਿਜ੍ਝਨਦੀਪਕੇਨ ਨਨ੍ਦਕੋવਾਦੇਨ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੯੮ ਆਦਯੋ) ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਯਪਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਕਪ੍ਪਭਾવਂ વਦਨ੍ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਯਾਮਕੋ, ਨਾਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਕਪ੍ਪਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸਬ੍ਭਾવੇਪਿ ਅਸਿਜ੍ਝਨਤੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮਿਧਾਪਿ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਾਦਿਝਾਨਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਯਾਮਕੋ, ਨਾਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਤਿਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਿਜ੍ਝਨਤੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ વਾਦੇ ਪਾਦਕਸਮ੍ਮਸਿਤਜ੍ਝਾਨੁਪਨਿਸ੍ਸਯਸਬ੍ਭਾવੇ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਹੋਤਿ, ਤਂਤਂਫਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਬ੍ਭਾવੇ ਤਂਤਂਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ વਿਯਾਤਿ ਤਦਭਾવਾਭਾવਤੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Tanti taṃtaṃjhānasadisabhavanaṃ. Svāyamattho pādakajjhānasammasitajjhānupanissayehi vinā ajjhāsayamattena asijjhanā upanissayena vinā saṅkappamattena sakadāgāmiphalādīnaṃ asijjhanadīpakena nandakovādena (ma. ni. 3.398 ādayo) dīpetabbo. Tattha hi sotāpannāyapi paripuṇṇasaṅkappabhāvaṃ vadantena bhagavatā yassa yassa upanissayo atthi, tassa tasseva ajjhāsayo niyāmako, nāññassāti tena tena paripuṇṇasaṅkappatā hoti, na tato paraṃ saṅkappasabbhāvepi asijjhanatoti ayamattho dīpito hoti. Evamidhāpi yassa yassa dutiyādijhānikassa maggassa yathāvutto upanissayo atthi, tassa tasseva ajjhāsayo niyāmako, nāññassa satipi tasmiṃ asijjhanato. Imasmiṃ pana vāde pādakasammasitajjhānupanissayasabbhāve ajjhāsayo ekantena hoti, taṃtaṃphalūpanissayasabbhāve taṃtaṃsaṅkappo viyāti tadabhāvābhāvato ajjhāsayo niyametīti vuttaṃ.
ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕવਜ੍ਜਾਨਂ ਪਾਦਕਾਨਿ ਲੋਕਿਯਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕਙ੍ਗਾਤਿਕ੍ਕਮਨੁਪਨਿਸ੍ਸਯਾਭਾવੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ વਿਨਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਮਗ੍ਗੋਤਿ ਏਤੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਤਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਅਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਟਨਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾવਸੇਸਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇ ਚ વਾਦਾ ਨ વਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਿਕਤਾਯ ਪਠਮਾਦਿਜ੍ਝਾਨਿਕਤਾਯ ਚ ਸਮ੍ਭવਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਚ ਸਾਤ੍ਥਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਾਦਕਸਮ੍ਮਸਿਤਜ੍ਝਾਨੇਹੇવ ਨਿਯਮਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਯਾਮਕੋ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨਿਰਤ੍ਥਕੋ ਸਿਯਾਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਾ ਨਿਯਾਮਨੇ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਮੇવ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਸਮ੍ਪਿ વਾਦੇਸੁ ਅਯਂ…ਪੇ॰… વਿਪਸ੍ਸਨਾવ ਨਿਯਮੇਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੇਨ ਤਯੋਪੇਤੇ વਾਦੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾવ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਤਂਤਂવਾਦਾਨਞ੍ਹਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਿਤਾਨਮੇવ ਸਿਦ੍ਧਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ।
Yasmiṃ pana pādakajjhānaṃ natthīti catutthajjhānikavajjānaṃ pādakāni lokiyajjhānāni sandhāya vuttaṃ. Appanāppatti ca oḷārikaṅgātikkamanupanissayābhāve pañcahi aṅgehi vinā na hotīti ‘‘somanassasahagatamaggo hotī’’ti āha. Upekkhāsahagatamaggoti etena catutthajjhānikatāpi samānā anusayasamugghāṭanasamatthassa na saṅkhārāvasesatāti dasseti. Te ca vādā na virujjhanti ajjhāsayavasena pañcamajjhānikatāya paṭhamādijjhānikatāya ca sambhavatoti adhippāyo. Ajjhāsayo ca sātthako hoti, aññathā pādakasammasitajjhāneheva niyamassa siddhattā ajjhāsayo niyāmako vuccamāno niratthako siyāti. Idha pana aṭṭhasāliniyā niyāmane ekantikaṃ vipassanāsaṅkhātaṃ atthameva uddharitvā ‘‘tesampi vādesu ayaṃ…pe… vipassanāva niyametī’’ti vadantena tayopete vāde vipassanāva niyametīti dassitaṃ. Taṃtaṃvādānañhi vipassanāsahitānameva siddhi, nāññathāti dassitanti.
ਪવੇਧਤੀਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਦਿ ਪਞ੍ਚਮਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਜવਨਂ ਪਤਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਤਦਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਤਦਨਨ੍ਤਰਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗੋ ਜવਨਸ੍ਸ ਪਤਿਤਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਅਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਜવਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਤਿਤਤਾਭਾવਤੋ। ਤਦੇવ ਹਿ ਜવਨਂ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਂ ਪਤਿਤਂ ਸਿਯਾਤਿ, ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਜવਨਂ, ਤਥਾ ਮਗ੍ਗੋ ਭੂਮਨ੍ਤਰਤੋ ਚਾਤਿ। ਨਨੁ ਚ ਸਤ੍ਤਮਜવਨਚੇਤਨਾਯ ਬਲવਤਾਯ ਉਪਪਜ੍ਜવੇਦਨੀਯਭਾવੋ ਹੋਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਤਾਪੀਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾવਿਨੋ વਿਪਾਕਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾવੇਨ ਅਨ੍ਤਿਮਜવਨਚੇਤਨਾਯ ਸੁਸਙ੍ਖਤਤ੍ਤਾ ਸਾ ਸਤ੍ਤਮਜવਨਚੇਤਨਾ ਉਪਪਜ੍ਜવੇਦਨੀਯਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਪਤਿਤਜવਨਚੇਤਨਾ વਿਯ ਬਲવਤਾਯਾ’’ਤਿ।
Pavedhatīti gotrabhussa paccayo bhavituṃ na sakkotīti attho. Yadi pañcamacittakkhaṇe javanaṃ patitaṃ nāma hoti, kathaṃ tadā gotrabhu tadanantarañca maggo javanassa patitakkhaṇe uppajjatīti? Apubbassa javanantarassa patitatābhāvato. Tadeva hi javanaṃ anekakkhattuṃ pavattamānaṃ patitaṃ siyāti, gotrabhu pana ārammaṇantare uppannaṃ apubbaṃ javanaṃ, tathā maggo bhūmantarato cāti. Nanu ca sattamajavanacetanāya balavatāya upapajjavedanīyabhāvo hoti ānantariyatāpīti, tatthāyaṃ adhippāyo siyā ‘‘paṭisandhiyā anantarapaccayabhāvino vipākasantānassa anantarapaccayabhāvena antimajavanacetanāya susaṅkhatattā sā sattamajavanacetanā upapajjavedanīyā ānantarikā ca hoti, na apatitajavanacetanā viya balavatāyā’’ti.
ਪੁਨ ਅਨੁਲੋਮਂ ਤਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯਾਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਸ੍ਸ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਤਦਪਿ ਅਨੁਲੋਮਮੇવਾਤਿ ਪੁਰਿਮਅਨੁਲੋਮਂ વਿਯ ਤਂ ਤਦਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਅਨੁਲੋਮਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ, ਨ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਮਗ੍ਗવੁਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਚ ਨ ਭવੇਯ੍ਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦਿਸਾਲਮ੍ਬਨਸ੍ਸ ਆવਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਿਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਅਲਾਭਾ। ਅਪ੍ਪਹੀਨਭਾવੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਨੁਸਯਿਤਾ ਕਿਲੇਸਾ ਸਾ ਭੂਮਿ ਏਤੇਹਿ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਾ। વਟ੍ਟਂ ਸਿਨੋਨ੍ਤਿ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વਟ੍ਟਸੇਤੂ ਚ, ਤੇਸਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕਰਣਨ੍ਤਿਪਿ ਏਤਦੇવਸ੍ਸ ਲੋਭਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਪਦਾਲਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਂ। ਏਕਂ ਭવਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥੇવ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਨਾਗਮਨવਸੇਨ ਏਕੋ ਭવੋਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ।
Puna anulomaṃ taṃ anubandheyyāti gotrabhussa hi saṅkhārārammaṇatte sati tadapi anulomamevāti purimaanulomaṃ viya taṃ tadapi aññaṃ anulomaṃ anubandheyya, na maggoti maggavuṭṭhānameva ca na bhaveyya attano sadisālambanassa āvajjanaṭṭhāniyassa paccayassa alābhā. Appahīnabhāvena pañcasu upādānakkhandhesu anusayitā kilesā sā bhūmi etehi laddhāti katvā bhūmiladdhā. Vaṭṭaṃ sinonti bandhantīti katvā vaṭṭasetū ca, tesaṃ samugghātakaraṇantipi etadevassa lobhakkhandhādipadālanaṃ vuccati. Tanti pavattaṃ. Ekaṃ bhavanti anāgāmino anekakkhattuñca tattheva upapajjantassa heṭṭhā anāgamanavasena eko bhavoti gahetvā vuttaṃ.
ਇਮਸ੍ਸ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਪવਤ੍ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ। ਅਪਾਯੇਸੁ ਸਤ੍ਤਮਭવਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਸੁਗਤਿਯਞ੍ਚ વਿਪਾਕਦਾਯਕਸ੍ਸ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਘਾਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਦ੍વੀਸੁ ਭવੇਸੂਤਿ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਅਭਾવਿਤੇ ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਕਾਮਧਾਤੁਯਂ ਯੇ ਦ੍વੇ ਭવਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਲਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਚਲਨਸਭਾવਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਅਚਲਨਾਭਾવਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਚਲਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਲਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਯੇਪਿ વਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਗ੍ਗੇ ਸਮਾਨਪਟਿਪਦੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸਭਾવਤੋ ਅਚਲਨਮੇવ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਸਂ ਤਂਗਹਣਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਚਲਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚਲਨਾવਧਾਰਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਉਭਯਦਸ੍ਸਨਂ। ਅਥ વਾ ਯਦਿਪਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਗ੍ਗਾ ਸਮਾਨਪਟਿਪਦਾ, ਤਥਾਪਿ ਕਿਲੇਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸਿਜ੍ਝਮਾਨਾ ਪਟਿਪਦਾ ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਚਲਨਪਕਤਿਕਾ ਏવਾਤਿ ‘‘ਚਲਤਿ’’ਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ‘‘ਨ ਚਲਤੀ’’ਤਿ।
Imassa panatthassāti yathāvuttassa upādinnakapavattato vuṭṭhānassa. Apāyesu sattamabhavato uddhaṃ sugatiyañca vipākadāyakassa abhisaṅkhāraviññāṇassa paccayaghāto sotāpattimaggañāṇena abhisaṅkhāraviññāṇassa nirodho daṭṭhabbo. Dvīsu bhavesūti anāgāmimagge abhāvite sakadāgāmissa kāmadhātuyaṃ ye dve bhavā uppajjeyyuṃ, tesūti attho. Calatīti etena calanasabhāvameva dasseti, na acalanābhāvaṃ, tasmā acalanaṃ dassetvā puna calanaṃ dassetuṃ ‘‘tathāgatassa hī’’tiādimāha. Yepi vā katthaci cattāropi magge samānapaṭipade disvā sabhāvato acalanameva gaṇheyyuṃ, tesaṃ taṃgahaṇanivāraṇatthaṃ ‘‘calatī’’ti vuttaṃ, na calanāvadhāraṇatthanti yuttaṃ ubhayadassanaṃ. Atha vā yadipi kesañci cattāropi maggā samānapaṭipadā, tathāpi kilesindriyehi sijjhamānā paṭipadā tesaṃ vasena calanapakatikā evāti ‘‘calati’’cceva vuttaṃ, na ‘‘na calatī’’ti.
ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Lokuttarakusalapakiṇṇakakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
