| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
४१. पकिण्णकनिद्देसो
41. Pakiṇṇakaniddeso
पकिण्णकन्ति –
Pakiṇṇakanti –
३३५.
335.
सद्वारबन्धने ठाने, सोदुक्खलकपासके।
Sadvārabandhane ṭhāne, sodukkhalakapāsake;
सयन्तेन दिवा द्वारं, बन्धेय्य परिवट्टकं॥
Sayantena divā dvāraṃ, bandheyya parivaṭṭakaṃ.
३३६.
336.
सन्ते विञ्ञुम्हि पुरिसे, आभोगो चापि कप्पति।
Sante viññumhi purise, ābhogo cāpi kappati;
सवसे तं विनाकारं, सयन्तो दुक्कटं फुसे॥
Savase taṃ vinākāraṃ, sayanto dukkaṭaṃ phuse.
३३७.
337.
रतनानित्थिरूपानि, धञ्ञमित्थिपसाधनं।
Ratanānitthirūpāni, dhaññamitthipasādhanaṃ;
तूरियावुधभण्डानि, आमसन्तस्स दुक्कटं॥
Tūriyāvudhabhaṇḍāni, āmasantassa dukkaṭaṃ.
३३८.
338.
सित्थतेलोदतेलेहि, फणहत्थफणेहि वा।
Sitthatelodatelehi, phaṇahatthaphaṇehi vā;
कोच्छेनवापि यो केसे, ओसण्ठेय्यस्स दुक्कटं॥
Kocchenavāpi yo kese, osaṇṭheyyassa dukkaṭaṃ.
३३९.
339.
नेकपावुरणा एकत्थरणा वा तुवट्टयुं।
Nekapāvuraṇā ekattharaṇā vā tuvaṭṭayuṃ;
तथेकमञ्चे भुञ्जेय्युं, एकस्मिं वापि भाजने॥
Tathekamañce bhuñjeyyuṃ, ekasmiṃ vāpi bhājane.
३४०.
340.
चतुरङ्गुलतो ऊनमधिकट्ठङ्गुलं तथा।
Caturaṅgulato ūnamadhikaṭṭhaṅgulaṃ tathā;
दन्तकट्ठं न खादेय्य, लसुणं न अकल्लको॥
Dantakaṭṭhaṃ na khādeyya, lasuṇaṃ na akallako.
३४१.
341.
हीनुक्कट्ठेहि उक्कट्ठं, हीनं वा जातिआदिहि।
Hīnukkaṭṭhehi ukkaṭṭhaṃ, hīnaṃ vā jātiādihi;
उजुं वाञ्ञापदेसेन, वदे दुब्भासितं दवा॥
Ujuṃ vāññāpadesena, vade dubbhāsitaṃ davā.
३४२.
342.
दीघे नखे च केसे च, नासलोमे न धारये।
Dīghe nakhe ca kese ca, nāsalome na dhāraye;
न लब्भं वीसतिमट्ठं, सम्बाधे लोमहारणं॥
Na labbhaṃ vīsatimaṭṭhaṃ, sambādhe lomahāraṇaṃ.
३४३.
343.
यथावुड्ढं न बाधेय्य, सङ्घुद्दिट्ठंव सङ्घिकं।
Yathāvuḍḍhaṃ na bādheyya, saṅghuddiṭṭhaṃva saṅghikaṃ;
अधोतअल्लपादेहि, नक्कमे सयनासनं।
Adhotaallapādehi, nakkame sayanāsanaṃ;
सुधोतपादकं वापि, तथेव सउपाहनो॥
Sudhotapādakaṃ vāpi, tatheva saupāhano.
३४४.
344.
सङ्घाटिया न पल्लत्थे, भित्तादिं न अपस्सये।
Saṅghāṭiyā na pallatthe, bhittādiṃ na apassaye;
परिकम्मकतं सन्ते, उदके नो न आचमे॥
Parikammakataṃ sante, udake no na ācame.
३४५.
345.
अकप्पियसमादाने, दवा सिलापविज्झने।
Akappiyasamādāne, davā silāpavijjhane;
देसनाय सभागाय, आविकम्मे च दुक्कटं॥
Desanāya sabhāgāya, āvikamme ca dukkaṭaṃ.
३४६.
346.
पटिस्सवविसंवादे, सुद्धचित्तस्स दुक्कटं।
Paṭissavavisaṃvāde, suddhacittassa dukkaṭaṃ;
पटिस्सवक्खणे एव, पाचित्ति इतरस्स तु॥
Paṭissavakkhaṇe eva, pācitti itarassa tu.
३४७.
347.
न रुक्खमभिरूहेय्य, सति किच्चेव पोरिसं।
Na rukkhamabhirūheyya, sati kicceva porisaṃ;
आपदासु यथाकामं, कप्पती अभिरूहितुं॥
Āpadāsu yathākāmaṃ, kappatī abhirūhituṃ.
३४८.
348.
विनाद्धानं वजन्तस्स, दुक्कटं परिसावनं।
Vināddhānaṃ vajantassa, dukkaṭaṃ parisāvanaṃ;
याचमानस्स अद्धाने, अददन्तस्स दुक्कटं॥
Yācamānassa addhāne, adadantassa dukkaṭaṃ.
३४९.
349.
थुल्लच्चयं फुसे अङ्गजातच्छेदेन दुक्कटं।
Thullaccayaṃ phuse aṅgajātacchedena dukkaṭaṃ;
आबाधप्पच्चयाञ्ञत्र, सेसङ्गे अत्तघातने॥
Ābādhappaccayāññatra, sesaṅge attaghātane.
३५०.
350.
चित्तपोत्थकरूपानि, न करे न च कारये।
Cittapotthakarūpāni, na kare na ca kāraye;
न वुट्ठापेय्य भुञ्जन्तं, आरामारञ्ञगेहसु॥
Na vuṭṭhāpeyya bhuñjantaṃ, ārāmāraññagehasu.
३५१.
351.
यानानि पुमयुत्तानि, सिविकं हत्थवट्टकं।
Yānāni pumayuttāni, sivikaṃ hatthavaṭṭakaṃ;
पाटङ्किञ्च गिलानस्स, कप्पती अभिरूहितुं॥
Pāṭaṅkiñca gilānassa, kappatī abhirūhituṃ.
३५२.
352.
बुद्धं धम्मञ्च सङ्घञ्च, आरब्भ करणे दवं।
Buddhaṃ dhammañca saṅghañca, ārabbha karaṇe davaṃ;
दुक्कटं परिसं वापि, अञ्ञस्स उपलाळने॥
Dukkaṭaṃ parisaṃ vāpi, aññassa upalāḷane.
३५३.
353.
कायं ऊरुं निमित्तं वा, भिक्खुनीनं न दस्सये।
Kāyaṃ ūruṃ nimittaṃ vā, bhikkhunīnaṃ na dassaye;
विवरित्वा न सिञ्चेय्य, ता कद्दमुदकादिना॥
Vivaritvā na siñceyya, tā kaddamudakādinā.
३५४.
354.
न गण्हतो च ओवादं, न पच्चाहरतोपि च।
Na gaṇhato ca ovādaṃ, na paccāharatopi ca;
बालं गिलानं गमियं, वज्जयित्वान दुक्कटं॥
Bālaṃ gilānaṃ gamiyaṃ, vajjayitvāna dukkaṭaṃ.
३५५.
355.
लोकायतं न वाचेय्य, पलितं न च गाहये।
Lokāyataṃ na vāceyya, palitaṃ na ca gāhaye;
पेळायपि न भुञ्जेय्य, न कीळे किञ्चि कीळितं॥
Peḷāyapi na bhuñjeyya, na kīḷe kiñci kīḷitaṃ.
३५६.
356.
पारुपे न निवासेय्य, गिहिपारुतनिवासनं।
Pārupe na nivāseyya, gihipārutanivāsanaṃ;
संवेल्लियं निवासेय्य, दायं नालिम्पयेय्य वा॥
Saṃvelliyaṃ nivāseyya, dāyaṃ nālimpayeyya vā.
३५७.
357.
वड्ढिं पयोजये याचे, नोञ्ञातकप्पवारिते।
Vaḍḍhiṃ payojaye yāce, noññātakappavārite;
अत्तनो परिभोगत्थं, दिन्नमञ्ञस्स नो ददे।
Attano paribhogatthaṃ, dinnamaññassa no dade;
अग्गं गहेत्वा भुत्वा वा, कतिपाहं पुनो ददे॥
Aggaṃ gahetvā bhutvā vā, katipāhaṃ puno dade.
३५८.
358.
उद्दिस्स याचने रक्खं, ञत्वाञत्वा व दण्डिनं।
Uddissa yācane rakkhaṃ, ñatvāñatvā va daṇḍinaṃ;
गीवास्स दण्डिते दण्डो, सयं दण्डापने पन।
Gīvāssa daṇḍite daṇḍo, sayaṃ daṇḍāpane pana;
दण्डस्स अग्घभेदेन, ञेय्या पाराजिकादिका॥
Daṇḍassa agghabhedena, ñeyyā pārājikādikā.
३५९.
359.
हरन्तेसु परिक्खारं, ‘‘चोरो चोरो’’ति भासिते।
Harantesu parikkhāraṃ, ‘‘coro coro’’ti bhāsite;
अनत्थायेसं गण्हन्ते, दण्डं गीवास्स तत्तकं॥
Anatthāyesaṃ gaṇhante, daṇḍaṃ gīvāssa tattakaṃ.
३६०.
360.
विघासुच्चारसङ्कार-मुत्तं छड्डेय्य दुक्कटं।
Vighāsuccārasaṅkāra-muttaṃ chaḍḍeyya dukkaṭaṃ;
बहि पाकारकुट्टानं, वळञ्जे नावलोकिय।
Bahi pākārakuṭṭānaṃ, vaḷañje nāvalokiya;
हरिते वापि वीहादि-नाळिकेरादिरोपिमे॥
Harite vāpi vīhādi-nāḷikerādiropime.
३६१.
361.
योजापेतुं पयोजेतुं, पयुत्तानि च पस्सितुं।
Yojāpetuṃ payojetuṃ, payuttāni ca passituṃ;
न लब्भं धम्मयुत्तम्पि, नच्चं गीतञ्च वादितं।
Na labbhaṃ dhammayuttampi, naccaṃ gītañca vāditaṃ;
‘‘उपहारं करोमा’’ति, वुत्ते वा सम्पटिच्छितुं॥
‘‘Upahāraṃ karomā’’ti, vutte vā sampaṭicchituṃ.
३६२.
362.
राजागारं पोक्खरणिं, उय्यानं चित्तगारकं।
Rājāgāraṃ pokkharaṇiṃ, uyyānaṃ cittagārakaṃ;
कीळत्थं गच्छतो दट्ठुं, आरामं दुक्कटं कतं॥
Kīḷatthaṃ gacchato daṭṭhuṃ, ārāmaṃ dukkaṭaṃ kataṃ.
३६३.
363.
नवे न पटिबाहेय्या-सनेनुण्हे न चीवरं।
Nave na paṭibāheyyā-sanenuṇhe na cīvaraṃ;
निदहेय्य खमापेय्य, गरुना च पणामितो॥
Nidaheyya khamāpeyya, garunā ca paṇāmito.
३६४.
364.
अक्कोसने परम्मुखा, आपत्तीहि च सत्तहि।
Akkosane parammukhā, āpattīhi ca sattahi;
भिक्खुं उपासकं वापि, अञ्ञेनेव च दुक्कटं॥
Bhikkhuṃ upāsakaṃ vāpi, aññeneva ca dukkaṭaṃ.
३६५.
365.
न लब्भं विनिपातेतुं, सद्धादेय्यञ्च चीवरं।
Na labbhaṃ vinipātetuṃ, saddhādeyyañca cīvaraṃ;
लब्भं पितूनं सेसानं, ञातीनम्पि न लब्भति॥
Labbhaṃ pitūnaṃ sesānaṃ, ñātīnampi na labbhati.
३६६.
366.
वस्संवुत्थोञ्ञतोञ्ञत्र , भागं गण्हेय्य दुक्कटं।
Vassaṃvutthoññatoññatra , bhāgaṃ gaṇheyya dukkaṭaṃ;
पटिदेय्य नट्ठे जिण्णे, गीवा नो देय्य चोदितो।
Paṭideyya naṭṭhe jiṇṇe, gīvā no deyya codito;
धुरनिक्खेपतो तेसं, होति भण्डग्घकारियो॥
Dhuranikkhepato tesaṃ, hoti bhaṇḍagghakāriyo.
३६७.
367.
न सन्तरुत्तरो गामं, कल्लो वा सउपाहनो।
Na santaruttaro gāmaṃ, kallo vā saupāhano;
पविसेय्य न धारेय्य, चामरीमकसबीजनिं॥
Paviseyya na dhāreyya, cāmarīmakasabījaniṃ.
३६८.
368.
अगिलानो न छिन्देय्य, केसे कत्तरिया बहि।
Agilāno na chindeyya, kese kattariyā bahi;
आरामतो न धारेय्य, छत्तं लब्भति गुत्तिया॥
Ārāmato na dhāreyya, chattaṃ labbhati guttiyā.
३६९.
369.
गाहेय्य नुभतोकाजं, एकन्तरिककाजकं।
Gāheyya nubhatokājaṃ, ekantarikakājakaṃ;
सीसक्खन्धकटिभारा, हत्थोलम्बो च लब्भति॥
Sīsakkhandhakaṭibhārā, hattholambo ca labbhati.
३७०.
370.
आपत्तिया अनोकास-कतं चोदेय्य दुक्कटं।
Āpattiyā anokāsa-kataṃ codeyya dukkaṭaṃ;
सुद्धस्स च अवत्थुस्मिं, तथा ओकासकारणे॥
Suddhassa ca avatthusmiṃ, tathā okāsakāraṇe.
३७१.
371.
अट्ठङ्गुलाधिकं मञ्चपटिपादं न धारये।
Aṭṭhaṅgulādhikaṃ mañcapaṭipādaṃ na dhāraye;
पकतङ्गुलेन सत्तानं, मञ्चं वा उच्चपादकं॥
Pakataṅgulena sattānaṃ, mañcaṃ vā uccapādakaṃ.
३७२.
372.
मूगब्बतादिं गण्हेय्य, दुक्कटं तित्थियब्बतं।
Mūgabbatādiṃ gaṇheyya, dukkaṭaṃ titthiyabbataṃ;
खुरभण्डं परिहरे, तथा न्हापितपुब्बको॥
Khurabhaṇḍaṃ parihare, tathā nhāpitapubbako.
३७३.
373.
यं किञ्चि याचितुं हत्थकम्मं तदनुसारतो।
Yaṃ kiñci yācituṃ hatthakammaṃ tadanusārato;
लद्धं गहेतुं निक्कम्ममयाचित्वापि कप्पति।
Laddhaṃ gahetuṃ nikkammamayācitvāpi kappati;
कारेतुमाहरापेतुं, यं किञ्चिपरसन्तकं॥
Kāretumāharāpetuṃ, yaṃ kiñciparasantakaṃ.
३७४.
374.
गिहीनं गोपके देन्ते, गहेतुं देति यत्तकं।
Gihīnaṃ gopake dente, gahetuṃ deti yattakaṃ;
लब्भं यथापरिच्छेदं, सङ्घचेतियसन्तके॥
Labbhaṃ yathāparicchedaṃ, saṅghacetiyasantake.
३७५.
375.
द्वीहापज्जेय्य आपत्तिं, कायवाचाहि वा छहि।
Dvīhāpajjeyya āpattiṃ, kāyavācāhi vā chahi;
अलज्जिञ्ञाणकुक्कुच्चपकतत्ता सतिप्लवा।
Alajjiññāṇakukkuccapakatattā satiplavā;
अकप्पिये वा कप्पिये, कप्पाकप्पियसञ्ञिता॥
Akappiye vā kappiye, kappākappiyasaññitā.
३७६.
376.
अलज्जिञ्ञाणतापत्तिं , कायवाचाहि छादये।
Alajjiññāṇatāpattiṃ , kāyavācāhi chādaye;
लिङ्गे सङ्घे गणेकस्मिं, चतुधापत्तिवुट्ठिति॥
Liṅge saṅghe gaṇekasmiṃ, catudhāpattivuṭṭhiti.
३७७.
377.
परिकथोभासविञ्ञत्ति, न लब्भा पच्चयद्वये।
Parikathobhāsaviññatti, na labbhā paccayadvaye;
विञ्ञत्तियेव ततिये, सेसे सब्बम्पि लब्भति॥
Viññattiyeva tatiye, sese sabbampi labbhati.
३७८.
378.
न रूहतच्चये दानं, पञ्चन्नं सहधम्मिनं।
Na rūhataccaye dānaṃ, pañcannaṃ sahadhamminaṃ;
सङ्घस्सेव च तं होति, गिहीनं पन रूहति॥
Saṅghasseva ca taṃ hoti, gihīnaṃ pana rūhati.
३७९.
379.
भिक्खु वा सामणेरो वा, कालं कयिराथूपस्सये।
Bhikkhu vā sāmaṇero vā, kālaṃ kayirāthūpassaye;
भिक्खुसङ्घोव दायज्जो, तत्थ सेसेप्ययंनयो॥
Bhikkhusaṅghova dāyajjo, tattha sesepyayaṃnayo.
३८०.
380.
पुरिमस्सेविमं दिन्नं, देहि नेत्वासुकस्सति।
Purimassevimaṃ dinnaṃ, dehi netvāsukassati;
पच्छिमस्सेव दम्मीति, दिन्नं ञत्वा इमं विधिं।
Pacchimasseva dammīti, dinnaṃ ñatvā imaṃ vidhiṃ;
गण्हे विस्सासगाहं वाधिट्ठे मतकचीवरं॥
Gaṇhe vissāsagāhaṃ vādhiṭṭhe matakacīvaraṃ.
३८१.
381.
लोहभण्डे पहरणिं, दारुभण्डे च दारुजं।
Lohabhaṇḍe paharaṇiṃ, dārubhaṇḍe ca dārujaṃ;
पत्तं पादुकपल्लङ्कं, आसन्दिं मत्तिकामये।
Pattaṃ pādukapallaṅkaṃ, āsandiṃ mattikāmaye;
ठपेत्वा कप्पति सब्बं, कतकं कुम्भकारिकन्ति॥
Ṭhapetvā kappati sabbaṃ, katakaṃ kumbhakārikanti.
