Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
५. पकिण्णकनिद्देसो
5. Pakiṇṇakaniddeso
५३.
53.
सङ्घिकं गरुभण्डं यो, देति अञ्ञस्स इस्सरो।
Saṅghikaṃ garubhaṇḍaṃ yo, deti aññassa issaro;
थुल्लच्चयं यथावत्थुं, थेय्या पाराजिकादिपि॥
Thullaccayaṃ yathāvatthuṃ, theyyā pārājikādipi.
५४.
54.
कुसादिमयचीरानि, कम्बलं केसवालजं।
Kusādimayacīrāni, kambalaṃ kesavālajaṃ;
समयं विना धारयतो, लूकपक्खाजिनक्खिपं॥
Samayaṃ vinā dhārayato, lūkapakkhājinakkhipaṃ.
५५.
55.
सत्थकम्मे वत्थिकम्मे, सं निमित्तञ्च छिन्दतो।
Satthakamme vatthikamme, saṃ nimittañca chindato;
थुल्लच्चयं मनुस्सानं, मंसादिभोजनेपि वा॥
Thullaccayaṃ manussānaṃ, maṃsādibhojanepi vā.
५६.
56.
कदलेरकक्कदुस्सानि , पोत्थकं सब्बनीलकं।
Kadalerakakkadussāni , potthakaṃ sabbanīlakaṃ;
सब्बपीतादिकञ्चापि, धारयन्तस्स दुक्कटं॥
Sabbapītādikañcāpi, dhārayantassa dukkaṭaṃ.
५७.
57.
हत्थिस्सुरगसोणानं, सीहब्यग्घच्छदीपिनं।
Hatthissuragasoṇānaṃ, sīhabyagghacchadīpinaṃ;
तरच्छस्स च मंसादिं, उद्दिस्सकतकम्पि च॥
Taracchassa ca maṃsādiṃ, uddissakatakampi ca.
५८.
58.
अनापुच्छितमंसञ्च, भुञ्जतो दुक्कटं सिया।
Anāpucchitamaṃsañca, bhuñjato dukkaṭaṃ siyā;
यातानुपुब्बं हित्वान, दकतित्थादिकं वजे॥
Yātānupubbaṃ hitvāna, dakatitthādikaṃ vaje.
५९.
59.
सहसा वुब्भजित्वान, पविसे निक्खमेय्य वा।
Sahasā vubbhajitvāna, pavise nikkhameyya vā;
वच्चपस्सावकुटिकं, विना उक्कासिकं विसे॥
Vaccapassāvakuṭikaṃ, vinā ukkāsikaṃ vise.
६०.
60.
नित्थुनन्तो करे वच्चं, दन्तकट्ठञ्च खादयं।
Nitthunanto kare vaccaṃ, dantakaṭṭhañca khādayaṃ;
वच्चपस्सावदोणीनं, बहि वच्चादिकं करे॥
Vaccapassāvadoṇīnaṃ, bahi vaccādikaṃ kare.
६१.
61.
खरेन चावलेखेय्य, कट्ठं पातेय्य कूपके।
Kharena cāvalekheyya, kaṭṭhaṃ pāteyya kūpake;
ऊहतञ्च न धोवेय्य, उक्लापञ्च न सोधये॥
Ūhatañca na dhoveyya, uklāpañca na sodhaye.
६२.
62.
दककिच्चं करोन्तस्स, कत्वा ‘‘चपुचपू’’ति च।
Dakakiccaṃ karontassa, katvā ‘‘capucapū’’ti ca;
अनज्झिट्ठोव थेरेन, पातिमोक्खम्पि उद्दिसे॥
Anajjhiṭṭhova therena, pātimokkhampi uddise.
६३.
63.
अनापुच्छाय पञ्हस्स, कथने विस्सज्जनेपि च।
Anāpucchāya pañhassa, kathane vissajjanepi ca;
सज्झायकरणे दीप-जालने विज्झापनेपि च॥
Sajjhāyakaraṇe dīpa-jālane vijjhāpanepi ca.
६४.
64.
वातपानकवाटानि, विवरेय्य थकेय्य वा।
Vātapānakavāṭāni, vivareyya thakeyya vā;
वन्दनादिं करे नग्गो, गमनं भोजनादिकं॥
Vandanādiṃ kare naggo, gamanaṃ bhojanādikaṃ.
६५.
65.
परिकम्मं करे कारे, तिपटिच्छन्नकं विना।
Parikammaṃ kare kāre, tipaṭicchannakaṃ vinā;
कायं नहायं घंसेय्य, कुट्टे थम्भे तरुम्हि वा॥
Kāyaṃ nahāyaṃ ghaṃseyya, kuṭṭe thambhe tarumhi vā.
६६.
66.
कुरुविन्दकसुत्तेन, अञ्ञमञ्ञस्स कायतो।
Kuruvindakasuttena, aññamaññassa kāyato;
अगिलानो बहारामे, चरेय्य सउपाहनो॥
Agilāno bahārāme, careyya saupāhano.
६७.
67.
उपाहनं यो धारेति, सब्बनीलादिकम्पि च।
Upāhanaṃ yo dhāreti, sabbanīlādikampi ca;
निमित्तं इत्थिया रत्तो, मुखं वा भिक्खदायिया॥
Nimittaṃ itthiyā ratto, mukhaṃ vā bhikkhadāyiyā.
६८.
68.
उज्झानसञ्ञी अञ्ञस्स, पत्तं वा अत्तनो मुखं।
Ujjhānasaññī aññassa, pattaṃ vā attano mukhaṃ;
आदासादिम्हि पस्सेय्य, उच्चासनमहासने॥
Ādāsādimhi passeyya, uccāsanamahāsane.
६९.
69.
निसज्जादिं करोन्तस्स, दुक्कटं वन्दनेपि च।
Nisajjādiṃ karontassa, dukkaṭaṃ vandanepi ca;
उक्खित्तानुपसम्पन्न-नानासंवासकादिनं॥
Ukkhittānupasampanna-nānāsaṃvāsakādinaṃ.
७०.
70.
एकतो पण्डकित्थीहि, उभतोब्यञ्जनेन वा।
Ekato paṇḍakitthīhi, ubhatobyañjanena vā;
दीघासने निसीदेय्य, अदीघे आसने पन॥
Dīghāsane nisīdeyya, adīghe āsane pana.
७१.
71.
असमानासनिकेन, मञ्चपीठे सयेय्य वा।
Asamānāsanikena, mañcapīṭhe sayeyya vā;
कुलसङ्गहत्थं ददतो, फलपुप्फादिकम्पि च॥
Kulasaṅgahatthaṃ dadato, phalapupphādikampi ca.
७२.
72.
गन्थिमादिं करे कारे, जिनवारितपच्चये।
Ganthimādiṃ kare kāre, jinavāritapaccaye;
परिभुञ्जेय्य अब्यत्तो, अनिस्साय वसेय्य वा॥
Paribhuñjeyya abyatto, anissāya vaseyya vā.
७३.
73.
अनुञ्ञातेहि अञ्ञस्स, भेसज्जं वा करे वदे।
Anuññātehi aññassa, bhesajjaṃ vā kare vade;
करे सापत्तिको भिक्खु, उपोसथप्पवारणं॥
Kare sāpattiko bhikkhu, uposathappavāraṇaṃ.
७४.
74.
द्वारबन्धादिके ठाने, परिवत्तकवाटकं।
Dvārabandhādike ṭhāne, parivattakavāṭakaṃ;
अपिधाय विनाभोगं, नियोगं वा सये दिवा॥
Apidhāya vinābhogaṃ, niyogaṃ vā saye divā.
७५.
75.
धञ्ञित्थिरूपरतनं, आवुधित्थिपसाधनं।
Dhaññitthirūparatanaṃ, āvudhitthipasādhanaṃ;
तूरियभण्डं फलं रुक्खे, पुब्बण्णादिञ्च आमसे॥
Tūriyabhaṇḍaṃ phalaṃ rukkhe, pubbaṇṇādiñca āmase.
७६.
76.
ससित्थोदकतेलेहि, फणहत्थफणेहि वा।
Sasitthodakatelehi, phaṇahatthaphaṇehi vā;
केसमोसण्ठनेकस्मिं, भाजने भोजनेपि च॥
Kesamosaṇṭhanekasmiṃ, bhājane bhojanepi ca.
७७.
77.
एकत्थरणपावुरणा, सयेय्युं द्वेकमञ्चके।
Ekattharaṇapāvuraṇā, sayeyyuṃ dvekamañcake;
दन्तकट्ठञ्च खादेय्य, अधिकूनं पमाणतो॥
Dantakaṭṭhañca khādeyya, adhikūnaṃ pamāṇato.
७८.
78.
योजेति वा योजापेति, नच्चं गीतञ्च वादितं।
Yojeti vā yojāpeti, naccaṃ gītañca vāditaṃ;
दस्सनं सवनं तेसं, करोन्तस्स च दुक्कटं॥
Dassanaṃ savanaṃ tesaṃ, karontassa ca dukkaṭaṃ.
७९.
79.
वीहादिरोपिमे चापि, बहिपाकारकुट्टके।
Vīhādiropime cāpi, bahipākārakuṭṭake;
वच्चादिछड्डनादिम्हि, दीघकेसादिधारणे॥
Vaccādichaḍḍanādimhi, dīghakesādidhāraṇe.
८०.
80.
नखमट्ठकरणादिम्हि, सम्बाधे लोमहारणे।
Nakhamaṭṭhakaraṇādimhi, sambādhe lomahāraṇe;
परिकम्मकतं भूमिं, अक्कमे सउपाहनो॥
Parikammakataṃ bhūmiṃ, akkame saupāhano.
८१.
81.
अधोतअल्लपादेहि, सङ्घिकं मञ्चपीठकं।
Adhotaallapādehi, saṅghikaṃ mañcapīṭhakaṃ;
परिकम्मकतं भित्तिं, आमसन्तस्स दुक्कटं॥
Parikammakataṃ bhittiṃ, āmasantassa dukkaṭaṃ.
८२.
82.
सङ्घाटियापि पल्लत्थे, दुप्परिभुञ्जेय्य चीवरं।
Saṅghāṭiyāpi pallatthe, dupparibhuñjeyya cīvaraṃ;
अकायबन्धनो गामं, वजे कत्वान वच्चकं॥
Akāyabandhano gāmaṃ, vaje katvāna vaccakaṃ.
८३.
83.
नाचमेय्य दके सन्ते, समादेय्य अकप्पिये।
Nācameyya dake sante, samādeyya akappiye;
देसनारोचनादिम्हि, सभागापत्तियापि च॥
Desanārocanādimhi, sabhāgāpattiyāpi ca.
८४.
84.
न वसे वस्सं विसंवादे, सुद्धचित्ते पटिस्सवं।
Na vase vassaṃ visaṃvāde, suddhacitte paṭissavaṃ;
वस्सं वसित्वा गमने, अननुञ्ञातकिच्चतो॥
Vassaṃ vasitvā gamane, ananuññātakiccato.
८५.
85.
विनापदं तरुस्सुद्धं, पोरिसम्हाभिरूहणे।
Vināpadaṃ tarussuddhaṃ, porisamhābhirūhaṇe;
अपरिस्सावनोद्धानं, वजे तं याचतो न दे॥
Aparissāvanoddhānaṃ, vaje taṃ yācato na de.
८६.
86.
अत्तनो घातने इत्थि-रूपादिं कारयेय्य वा।
Attano ghātane itthi-rūpādiṃ kārayeyya vā;
हित्वा मालादिकं चित्तं, जातकादिं सयं करे॥
Hitvā mālādikaṃ cittaṃ, jātakādiṃ sayaṃ kare.
८७.
87.
भुञ्जन्तमुट्ठपे तस्स, सालादीसु निसीदतो।
Bhuñjantamuṭṭhape tassa, sālādīsu nisīdato;
वुड्ढानं पन ओकासं, अदत्वा वापि दुक्कटं॥
Vuḍḍhānaṃ pana okāsaṃ, adatvā vāpi dukkaṭaṃ.
८८.
88.
यानादिमभिरूहेय्य, कल्लको रतनत्तयं।
Yānādimabhirūheyya, kallako ratanattayaṃ;
आरब्भ वदे दवञ्ञ-परिसायोपलालने॥
Ārabbha vade davañña-parisāyopalālane.
८९.
89.
कायादिं विवरित्वान, भिक्खुनीनं न दस्सये।
Kāyādiṃ vivaritvāna, bhikkhunīnaṃ na dassaye;
वाचे लोकायतं पलितं, गण्हेय्य गण्हापेय्य वा॥
Vāce lokāyataṃ palitaṃ, gaṇheyya gaṇhāpeyya vā.
९०.
90.
यत्थ कत्थचि पेळायं, भुञ्जतो पत्तहत्थको।
Yattha katthaci peḷāyaṃ, bhuñjato pattahatthako;
वातपानकवाटं वा, पणामे सोदकम्पि च॥
Vātapānakavāṭaṃ vā, paṇāme sodakampi ca.
९१.
91.
उण्हेय्य पटिसामेय्य, अतिउण्हेय्य वोदकं।
Uṇheyya paṭisāmeyya, atiuṇheyya vodakaṃ;
ठपेय्य भूमियं पत्तं, अङ्के वा मञ्चपीठके॥
Ṭhapeyya bhūmiyaṃ pattaṃ, aṅke vā mañcapīṭhake.
९२.
92.
मिड्ढन्ते परिभण्डन्ते, पादे छत्ते ठपेति वा।
Miḍḍhante paribhaṇḍante, pāde chatte ṭhapeti vā;
चलकादिं ठपे पत्तं, पत्ते वा हत्थधोवने॥
Calakādiṃ ṭhape pattaṃ, patte vā hatthadhovane.
९३.
93.
पत्तेन नीहरन्तस्स, उच्छिट्ठमुदकम्पि च।
Pattena nīharantassa, ucchiṭṭhamudakampi ca;
अकप्पियम्पि पत्तं वा, परिभुञ्जेय्य दुक्कटं॥
Akappiyampi pattaṃ vā, paribhuñjeyya dukkaṭaṃ.
९४.
94.
वदे ‘‘जीवा’’ति खिपिते, न सिक्खति अनादरो।
Vade ‘‘jīvā’’ti khipite, na sikkhati anādaro;
परिमण्डलकादिम्हि, सेखिये दुक्कटं सिया॥
Parimaṇḍalakādimhi, sekhiye dukkaṭaṃ siyā.
९५.
95.
यो भण्डगारे पयुतोव भण्डकं,
Yo bhaṇḍagāre payutova bhaṇḍakaṃ,
मातून पाचित्तियमस्स गोपये।
Mātūna pācittiyamassa gopaye;
दवाय हीनेनपि जातिआदिना,
Davāya hīnenapi jātiādinā,
वदेय्य दुब्भासितमुत्तमम्पि योति॥
Vadeyya dubbhāsitamuttamampi yoti.