Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ขุทฺทสิกฺขา-มูลสิกฺขา • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
๔๑. ปกิณฺณกนิเทฺทโส
41. Pakiṇṇakaniddeso
ปกิณฺณกนฺติ –
Pakiṇṇakanti –
๓๓๕.
335.
สทฺวารพนฺธเน ฐาเน, โสทุกฺขลกปาสเก;
Sadvārabandhane ṭhāne, sodukkhalakapāsake;
สยเนฺตน ทิวา ทฺวารํ, พเนฺธยฺย ปริวฎฺฎกํฯ
Sayantena divā dvāraṃ, bandheyya parivaṭṭakaṃ.
๓๓๖.
336.
สเนฺต วิญฺญุมฺหิ ปุริเส, อาโภโค จาปิ กปฺปติ;
Sante viññumhi purise, ābhogo cāpi kappati;
สวเส ตํ วินาการํ, สยโนฺต ทุกฺกฎํ ผุเสฯ
Savase taṃ vinākāraṃ, sayanto dukkaṭaṃ phuse.
๓๓๗.
337.
รตนานิตฺถิรูปานิ, ธญฺญมิตฺถิปสาธนํ;
Ratanānitthirūpāni, dhaññamitthipasādhanaṃ;
ตูริยาวุธภณฺฑานิ, อามสนฺตสฺส ทุกฺกฎํฯ
Tūriyāvudhabhaṇḍāni, āmasantassa dukkaṭaṃ.
๓๓๘.
338.
สิตฺถเตโลทเตเลหิ, ผณหตฺถผเณหิ วา;
Sitthatelodatelehi, phaṇahatthaphaṇehi vā;
โกเจฺฉนวาปิ โย เกเส, โอสเณฺฐยฺยสฺส ทุกฺกฎํฯ
Kocchenavāpi yo kese, osaṇṭheyyassa dukkaṭaṃ.
๓๓๙.
339.
เนกปาวุรณา เอกตฺถรณา วา ตุวฎฺฎยุํ;
Nekapāvuraṇā ekattharaṇā vā tuvaṭṭayuṃ;
ตเถกมเญฺจ ภุเญฺชยฺยุํ, เอกสฺมิํ วาปิ ภาชเนฯ
Tathekamañce bhuñjeyyuṃ, ekasmiṃ vāpi bhājane.
๓๔๐.
340.
จตุรงฺคุลโต อูนมธิกฎฺฐงฺคุลํ ตถา;
Caturaṅgulato ūnamadhikaṭṭhaṅgulaṃ tathā;
ทนฺตกฎฺฐํ น ขาเทยฺย, ลสุณํ น อกลฺลโกฯ
Dantakaṭṭhaṃ na khādeyya, lasuṇaṃ na akallako.
๓๔๑.
341.
หีนุกฺกเฎฺฐหิ อุกฺกฎฺฐํ, หีนํ วา ชาติอาทิหิ;
Hīnukkaṭṭhehi ukkaṭṭhaṃ, hīnaṃ vā jātiādihi;
อุชุํ วาญฺญาปเทเสน, วเท ทุพฺภาสิตํ ทวาฯ
Ujuṃ vāññāpadesena, vade dubbhāsitaṃ davā.
๓๔๒.
342.
ทีเฆ นเข จ เกเส จ, นาสโลเม น ธารเย;
Dīghe nakhe ca kese ca, nāsalome na dhāraye;
น ลพฺภํ วีสติมฎฺฐํ, สมฺพาเธ โลมหารณํฯ
Na labbhaṃ vīsatimaṭṭhaṃ, sambādhe lomahāraṇaṃ.
๓๔๓.
343.
ยถาวุฑฺฒํ น พาเธยฺย, สงฺฆุทฺทิฎฺฐํว สงฺฆิกํ;
Yathāvuḍḍhaṃ na bādheyya, saṅghuddiṭṭhaṃva saṅghikaṃ;
อโธตอลฺลปาเทหิ, นกฺกเม สยนาสนํ;
Adhotaallapādehi, nakkame sayanāsanaṃ;
สุโธตปาทกํ วาปิ, ตเถว สอุปาหโนฯ
Sudhotapādakaṃ vāpi, tatheva saupāhano.
๓๔๔.
344.
สงฺฆาฎิยา น ปลฺลเตฺถ, ภิตฺตาทิํ น อปสฺสเย;
Saṅghāṭiyā na pallatthe, bhittādiṃ na apassaye;
ปริกมฺมกตํ สเนฺต, อุทเก โน น อาจเมฯ
Parikammakataṃ sante, udake no na ācame.
๓๔๕.
345.
อกปฺปิยสมาทาเน, ทวา สิลาปวิชฺฌเน;
Akappiyasamādāne, davā silāpavijjhane;
เทสนาย สภาคาย, อาวิกเมฺม จ ทุกฺกฎํฯ
Desanāya sabhāgāya, āvikamme ca dukkaṭaṃ.
๓๔๖.
346.
ปฎิสฺสววิสํวาเท, สุทฺธจิตฺตสฺส ทุกฺกฎํ;
Paṭissavavisaṃvāde, suddhacittassa dukkaṭaṃ;
ปฎิสฺสวกฺขเณ เอว, ปาจิตฺติ อิตรสฺส ตุฯ
Paṭissavakkhaṇe eva, pācitti itarassa tu.
๓๔๗.
347.
น รุกฺขมภิรูเหยฺย, สติ กิเจฺจว โปริสํ;
Na rukkhamabhirūheyya, sati kicceva porisaṃ;
อาปทาสุ ยถากามํ, กปฺปตี อภิรูหิตุํฯ
Āpadāsu yathākāmaṃ, kappatī abhirūhituṃ.
๓๔๘.
348.
วินาทฺธานํ วชนฺตสฺส, ทุกฺกฎํ ปริสาวนํ;
Vināddhānaṃ vajantassa, dukkaṭaṃ parisāvanaṃ;
ยาจมานสฺส อทฺธาเน, อททนฺตสฺส ทุกฺกฎํฯ
Yācamānassa addhāne, adadantassa dukkaṭaṃ.
๓๔๙.
349.
ถุลฺลจฺจยํ ผุเส องฺคชาตเจฺฉเทน ทุกฺกฎํ;
Thullaccayaṃ phuse aṅgajātacchedena dukkaṭaṃ;
อาพาธปฺปจฺจยาญฺญตฺร, เสสเงฺค อตฺตฆาตเนฯ
Ābādhappaccayāññatra, sesaṅge attaghātane.
๓๕๐.
350.
จิตฺตโปตฺถกรูปานิ, น กเร น จ การเย;
Cittapotthakarūpāni, na kare na ca kāraye;
น วุฎฺฐาเปยฺย ภุญฺชนฺตํ, อารามารญฺญเคหสุฯ
Na vuṭṭhāpeyya bhuñjantaṃ, ārāmāraññagehasu.
๓๕๑.
351.
ยานานิ ปุมยุตฺตานิ, สิวิกํ หตฺถวฎฺฎกํ;
Yānāni pumayuttāni, sivikaṃ hatthavaṭṭakaṃ;
ปาฎงฺกิญฺจ คิลานสฺส, กปฺปตี อภิรูหิตุํฯ
Pāṭaṅkiñca gilānassa, kappatī abhirūhituṃ.
๓๕๒.
352.
พุทฺธํ ธมฺมญฺจ สงฺฆญฺจ, อารพฺภ กรเณ ทวํ;
Buddhaṃ dhammañca saṅghañca, ārabbha karaṇe davaṃ;
ทุกฺกฎํ ปริสํ วาปิ, อญฺญสฺส อุปลาฬเนฯ
Dukkaṭaṃ parisaṃ vāpi, aññassa upalāḷane.
๓๕๓.
353.
กายํ อูรุํ นิมิตฺตํ วา, ภิกฺขุนีนํ น ทสฺสเย;
Kāyaṃ ūruṃ nimittaṃ vā, bhikkhunīnaṃ na dassaye;
วิวริตฺวา น สิเญฺจยฺย, ตา กทฺทมุทกาทินาฯ
Vivaritvā na siñceyya, tā kaddamudakādinā.
๓๕๔.
354.
น คณฺหโต จ โอวาทํ, น ปจฺจาหรโตปิ จ;
Na gaṇhato ca ovādaṃ, na paccāharatopi ca;
พาลํ คิลานํ คมิยํ, วชฺชยิตฺวาน ทุกฺกฎํฯ
Bālaṃ gilānaṃ gamiyaṃ, vajjayitvāna dukkaṭaṃ.
๓๕๕.
355.
โลกายตํ น วาเจยฺย, ปลิตํ น จ คาหเย;
Lokāyataṃ na vāceyya, palitaṃ na ca gāhaye;
เปฬายปิ น ภุเญฺชยฺย, น กีเฬ กิญฺจิ กีฬิตํฯ
Peḷāyapi na bhuñjeyya, na kīḷe kiñci kīḷitaṃ.
๓๕๖.
356.
ปารุเป น นิวาเสยฺย, คิหิปารุตนิวาสนํ;
Pārupe na nivāseyya, gihipārutanivāsanaṃ;
สํเวลฺลิยํ นิวาเสยฺย, ทายํ นาลิมฺปเยยฺย วาฯ
Saṃvelliyaṃ nivāseyya, dāyaṃ nālimpayeyya vā.
๓๕๗.
357.
วฑฺฒิํ ปโยชเย ยาเจ, โนญฺญาตกปฺปวาริเต;
Vaḍḍhiṃ payojaye yāce, noññātakappavārite;
อตฺตโน ปริโภคตฺถํ, ทินฺนมญฺญสฺส โน ทเท;
Attano paribhogatthaṃ, dinnamaññassa no dade;
อคฺคํ คเหตฺวา ภุตฺวา วา, กติปาหํ ปุโน ทเทฯ
Aggaṃ gahetvā bhutvā vā, katipāhaṃ puno dade.
๓๕๘.
358.
อุทฺทิสฺส ยาจเน รกฺขํ, ญตฺวาญตฺวา ว ทณฺฑินํ;
Uddissa yācane rakkhaṃ, ñatvāñatvā va daṇḍinaṃ;
คีวาสฺส ทณฺฑิเต ทโณฺฑ, สยํ ทณฺฑาปเน ปน;
Gīvāssa daṇḍite daṇḍo, sayaṃ daṇḍāpane pana;
ทณฺฑสฺส อคฺฆเภเทน, เญยฺยา ปาราชิกาทิกาฯ
Daṇḍassa agghabhedena, ñeyyā pārājikādikā.
๓๕๙.
359.
หรเนฺตสุ ปริกฺขารํ, ‘‘โจโร โจโร’’ติ ภาสิเต;
Harantesu parikkhāraṃ, ‘‘coro coro’’ti bhāsite;
อนตฺถาเยสํ คณฺหเนฺต, ทณฺฑํ คีวาสฺส ตตฺตกํฯ
Anatthāyesaṃ gaṇhante, daṇḍaṃ gīvāssa tattakaṃ.
๓๖๐.
360.
วิฆาสุจฺจารสงฺการ-มุตฺตํ ฉเฑฺฑยฺย ทุกฺกฎํ;
Vighāsuccārasaṅkāra-muttaṃ chaḍḍeyya dukkaṭaṃ;
พหิ ปาการกุฎฺฎานํ, วฬเญฺช นาวโลกิย;
Bahi pākārakuṭṭānaṃ, vaḷañje nāvalokiya;
หริเต วาปิ วีหาทิ-นาฬิเกราทิโรปิเมฯ
Harite vāpi vīhādi-nāḷikerādiropime.
๓๖๑.
361.
โยชาเปตุํ ปโยเชตุํ, ปยุตฺตานิ จ ปสฺสิตุํ;
Yojāpetuṃ payojetuṃ, payuttāni ca passituṃ;
น ลพฺภํ ธมฺมยุตฺตมฺปิ, นจฺจํ คีตญฺจ วาทิตํ;
Na labbhaṃ dhammayuttampi, naccaṃ gītañca vāditaṃ;
‘‘อุปหารํ กโรมา’’ติ, วุเตฺต วา สมฺปฎิจฺฉิตุํฯ
‘‘Upahāraṃ karomā’’ti, vutte vā sampaṭicchituṃ.
๓๖๒.
362.
ราชาคารํ โปกฺขรณิํ, อุยฺยานํ จิตฺตคารกํ;
Rājāgāraṃ pokkharaṇiṃ, uyyānaṃ cittagārakaṃ;
กีฬตฺถํ คจฺฉโต ทฎฺฐุํ, อารามํ ทุกฺกฎํ กตํฯ
Kīḷatthaṃ gacchato daṭṭhuṃ, ārāmaṃ dukkaṭaṃ kataṃ.
๓๖๓.
363.
นเว น ปฎิพาเหยฺยา-สเนนุเณฺห น จีวรํ;
Nave na paṭibāheyyā-sanenuṇhe na cīvaraṃ;
นิทเหยฺย ขมาเปยฺย, ครุนา จ ปณามิโตฯ
Nidaheyya khamāpeyya, garunā ca paṇāmito.
๓๖๔.
364.
อโกฺกสเน ปรมฺมุขา, อาปตฺตีหิ จ สตฺตหิ;
Akkosane parammukhā, āpattīhi ca sattahi;
ภิกฺขุํ อุปาสกํ วาปิ, อเญฺญเนว จ ทุกฺกฎํฯ
Bhikkhuṃ upāsakaṃ vāpi, aññeneva ca dukkaṭaṃ.
๓๖๕.
365.
น ลพฺภํ วินิปาเตตุํ, สทฺธาเทยฺยญฺจ จีวรํ;
Na labbhaṃ vinipātetuṃ, saddhādeyyañca cīvaraṃ;
ลพฺภํ ปิตูนํ เสสานํ, ญาตีนมฺปิ น ลพฺภติฯ
Labbhaṃ pitūnaṃ sesānaṃ, ñātīnampi na labbhati.
๓๖๖.
366.
วสฺสํวุโตฺถญฺญโตญฺญตฺร , ภาคํ คเณฺหยฺย ทุกฺกฎํ;
Vassaṃvutthoññatoññatra , bhāgaṃ gaṇheyya dukkaṭaṃ;
ปฎิเทยฺย นเฎฺฐ ชิเณฺณ, คีวา โน เทยฺย โจทิโต;
Paṭideyya naṭṭhe jiṇṇe, gīvā no deyya codito;
ธุรนิเกฺขปโต เตสํ, โหติ ภณฺฑคฺฆการิโยฯ
Dhuranikkhepato tesaṃ, hoti bhaṇḍagghakāriyo.
๓๖๗.
367.
น สนฺตรุตฺตโร คามํ, กโลฺล วา สอุปาหโน;
Na santaruttaro gāmaṃ, kallo vā saupāhano;
ปวิเสยฺย น ธาเรยฺย, จามรีมกสพีชนิํฯ
Paviseyya na dhāreyya, cāmarīmakasabījaniṃ.
๓๖๘.
368.
อคิลาโน น ฉิเนฺทยฺย, เกเส กตฺตริยา พหิ;
Agilāno na chindeyya, kese kattariyā bahi;
อารามโต น ธาเรยฺย, ฉตฺตํ ลพฺภติ คุตฺติยาฯ
Ārāmato na dhāreyya, chattaṃ labbhati guttiyā.
๓๖๙.
369.
คาเหยฺย นุภโตกาชํ, เอกนฺตริกกาชกํ;
Gāheyya nubhatokājaṃ, ekantarikakājakaṃ;
สีสกฺขนฺธกฎิภารา, หโตฺถลโมฺพ จ ลพฺภติฯ
Sīsakkhandhakaṭibhārā, hattholambo ca labbhati.
๓๗๐.
370.
อาปตฺติยา อโนกาส-กตํ โจเทยฺย ทุกฺกฎํ;
Āpattiyā anokāsa-kataṃ codeyya dukkaṭaṃ;
สุทฺธสฺส จ อวตฺถุสฺมิํ, ตถา โอกาสการเณฯ
Suddhassa ca avatthusmiṃ, tathā okāsakāraṇe.
๓๗๑.
371.
อฎฺฐงฺคุลาธิกํ มญฺจปฎิปาทํ น ธารเย;
Aṭṭhaṅgulādhikaṃ mañcapaṭipādaṃ na dhāraye;
ปกตงฺคุเลน สตฺตานํ, มญฺจํ วา อุจฺจปาทกํฯ
Pakataṅgulena sattānaṃ, mañcaṃ vā uccapādakaṃ.
๓๗๒.
372.
มูคพฺพตาทิํ คเณฺหยฺย, ทุกฺกฎํ ติตฺถิยพฺพตํ;
Mūgabbatādiṃ gaṇheyya, dukkaṭaṃ titthiyabbataṃ;
ขุรภณฺฑํ ปริหเร, ตถา นฺหาปิตปุพฺพโกฯ
Khurabhaṇḍaṃ parihare, tathā nhāpitapubbako.
๓๗๓.
373.
ยํ กิญฺจิ ยาจิตุํ หตฺถกมฺมํ ตทนุสารโต;
Yaṃ kiñci yācituṃ hatthakammaṃ tadanusārato;
ลทฺธํ คเหตุํ นิกฺกมฺมมยาจิตฺวาปิ กปฺปติ;
Laddhaṃ gahetuṃ nikkammamayācitvāpi kappati;
กาเรตุมาหราเปตุํ, ยํ กิญฺจิปรสนฺตกํฯ
Kāretumāharāpetuṃ, yaṃ kiñciparasantakaṃ.
๓๗๔.
374.
คิหีนํ โคปเก เทเนฺต, คเหตุํ เทติ ยตฺตกํ;
Gihīnaṃ gopake dente, gahetuṃ deti yattakaṃ;
ลพฺภํ ยถาปริเจฺฉทํ, สงฺฆเจติยสนฺตเกฯ
Labbhaṃ yathāparicchedaṃ, saṅghacetiyasantake.
๓๗๕.
375.
ทฺวีหาปเชฺชยฺย อาปตฺติํ, กายวาจาหิ วา ฉหิ;
Dvīhāpajjeyya āpattiṃ, kāyavācāhi vā chahi;
อลชฺชิญฺญาณกุกฺกุจฺจปกตตฺตา สติปฺลวา;
Alajjiññāṇakukkuccapakatattā satiplavā;
อกปฺปิเย วา กปฺปิเย, กปฺปากปฺปิยสญฺญิตาฯ
Akappiye vā kappiye, kappākappiyasaññitā.
๓๗๖.
376.
อลชฺชิญฺญาณตาปตฺติํ , กายวาจาหิ ฉาทเย;
Alajjiññāṇatāpattiṃ , kāyavācāhi chādaye;
ลิเงฺค สเงฺฆ คเณกสฺมิํ, จตุธาปตฺติวุฎฺฐิติฯ
Liṅge saṅghe gaṇekasmiṃ, catudhāpattivuṭṭhiti.
๓๗๗.
377.
ปริกโถภาสวิญฺญตฺติ, น ลพฺภา ปจฺจยทฺวเย;
Parikathobhāsaviññatti, na labbhā paccayadvaye;
วิญฺญตฺติเยว ตติเย, เสเส สพฺพมฺปิ ลพฺภติฯ
Viññattiyeva tatiye, sese sabbampi labbhati.
๓๗๘.
378.
น รูหตจฺจเย ทานํ, ปญฺจนฺนํ สหธมฺมินํ;
Na rūhataccaye dānaṃ, pañcannaṃ sahadhamminaṃ;
สงฺฆเสฺสว จ ตํ โหติ, คิหีนํ ปน รูหติฯ
Saṅghasseva ca taṃ hoti, gihīnaṃ pana rūhati.
๓๗๙.
379.
ภิกฺขุ วา สามเณโร วา, กาลํ กยิราถูปสฺสเย;
Bhikkhu vā sāmaṇero vā, kālaṃ kayirāthūpassaye;
ภิกฺขุสโงฺฆว ทายโชฺช, ตตฺถ เสเสปฺยยํนโยฯ
Bhikkhusaṅghova dāyajjo, tattha sesepyayaṃnayo.
๓๘๐.
380.
ปุริมเสฺสวิมํ ทินฺนํ, เทหิ เนตฺวาสุกสฺสติ;
Purimassevimaṃ dinnaṃ, dehi netvāsukassati;
ปจฺฉิมเสฺสว ทมฺมีติ, ทินฺนํ ญตฺวา อิมํ วิธิํ;
Pacchimasseva dammīti, dinnaṃ ñatvā imaṃ vidhiṃ;
คเณฺห วิสฺสาสคาหํ วาธิเฎฺฐ มตกจีวรํฯ
Gaṇhe vissāsagāhaṃ vādhiṭṭhe matakacīvaraṃ.
๓๘๑.
381.
โลหภเณฺฑ ปหรณิํ, ทารุภเณฺฑ จ ทารุชํ;
Lohabhaṇḍe paharaṇiṃ, dārubhaṇḍe ca dārujaṃ;
ปตฺตํ ปาทุกปลฺลงฺกํ, อาสนฺทิํ มตฺติกามเย;
Pattaṃ pādukapallaṅkaṃ, āsandiṃ mattikāmaye;
ฐเปตฺวา กปฺปติ สพฺพํ, กตกํ กุมฺภการิกนฺติฯ
Ṭhapetvā kappati sabbaṃ, katakaṃ kumbhakārikanti.