Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ขุทฺทสิกฺขา-มูลสิกฺขา • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
๕. ปกิณฺณกนิเทฺทโส
5. Pakiṇṇakaniddeso
๕๓.
53.
สงฺฆิกํ ครุภณฺฑํ โย, เทติ อญฺญสฺส อิสฺสโร;
Saṅghikaṃ garubhaṇḍaṃ yo, deti aññassa issaro;
ถุลฺลจฺจยํ ยถาวตฺถุํ, เถยฺยา ปาราชิกาทิปิฯ
Thullaccayaṃ yathāvatthuṃ, theyyā pārājikādipi.
๕๔.
54.
กุสาทิมยจีรานิ, กมฺพลํ เกสวาลชํ;
Kusādimayacīrāni, kambalaṃ kesavālajaṃ;
สมยํ วินา ธารยโต, ลูกปกฺขาชินกฺขิปํฯ
Samayaṃ vinā dhārayato, lūkapakkhājinakkhipaṃ.
๕๕.
55.
สตฺถกเมฺม วตฺถิกเมฺม, สํ นิมิตฺตญฺจ ฉินฺทโต;
Satthakamme vatthikamme, saṃ nimittañca chindato;
ถุลฺลจฺจยํ มนุสฺสานํ, มํสาทิโภชเนปิ วาฯ
Thullaccayaṃ manussānaṃ, maṃsādibhojanepi vā.
๕๖.
56.
กทเลรกกฺกทุสฺสานิ , โปตฺถกํ สพฺพนีลกํ;
Kadalerakakkadussāni , potthakaṃ sabbanīlakaṃ;
สพฺพปีตาทิกญฺจาปิ, ธารยนฺตสฺส ทุกฺกฎํฯ
Sabbapītādikañcāpi, dhārayantassa dukkaṭaṃ.
๕๗.
57.
หตฺถิสฺสุรคโสณานํ, สีหพฺยคฺฆจฺฉทีปินํ;
Hatthissuragasoṇānaṃ, sīhabyagghacchadīpinaṃ;
ตรจฺฉสฺส จ มํสาทิํ, อุทฺทิสฺสกตกมฺปิ จฯ
Taracchassa ca maṃsādiṃ, uddissakatakampi ca.
๕๘.
58.
อนาปุจฺฉิตมํสญฺจ, ภุญฺชโต ทุกฺกฎํ สิยา;
Anāpucchitamaṃsañca, bhuñjato dukkaṭaṃ siyā;
ยาตานุปุพฺพํ หิตฺวาน, ทกติตฺถาทิกํ วเชฯ
Yātānupubbaṃ hitvāna, dakatitthādikaṃ vaje.
๕๙.
59.
สหสา วุพฺภชิตฺวาน, ปวิเส นิกฺขเมยฺย วา;
Sahasā vubbhajitvāna, pavise nikkhameyya vā;
วจฺจปสฺสาวกุฎิกํ, วินา อุกฺกาสิกํ วิเสฯ
Vaccapassāvakuṭikaṃ, vinā ukkāsikaṃ vise.
๖๐.
60.
นิตฺถุนโนฺต กเร วจฺจํ, ทนฺตกฎฺฐญฺจ ขาทยํ;
Nitthunanto kare vaccaṃ, dantakaṭṭhañca khādayaṃ;
วจฺจปสฺสาวโทณีนํ, พหิ วจฺจาทิกํ กเรฯ
Vaccapassāvadoṇīnaṃ, bahi vaccādikaṃ kare.
๖๑.
61.
ขเรน จาวเลเขยฺย, กฎฺฐํ ปาเตยฺย กูปเก;
Kharena cāvalekheyya, kaṭṭhaṃ pāteyya kūpake;
อูหตญฺจ น โธเวยฺย, อุกฺลาปญฺจ น โสธเยฯ
Ūhatañca na dhoveyya, uklāpañca na sodhaye.
๖๒.
62.
ทกกิจฺจํ กโรนฺตสฺส, กตฺวา ‘‘จปุจปู’’ติ จ;
Dakakiccaṃ karontassa, katvā ‘‘capucapū’’ti ca;
อนชฺฌิโฎฺฐว เถเรน, ปาติโมกฺขมฺปิ อุทฺทิเสฯ
Anajjhiṭṭhova therena, pātimokkhampi uddise.
๖๓.
63.
อนาปุจฺฉาย ปญฺหสฺส, กถเน วิสฺสชฺชเนปิ จ;
Anāpucchāya pañhassa, kathane vissajjanepi ca;
สชฺฌายกรเณ ทีป-ชาลเน วิชฺฌาปเนปิ จฯ
Sajjhāyakaraṇe dīpa-jālane vijjhāpanepi ca.
๖๔.
64.
วาตปานกวาฎานิ, วิวเรยฺย ถเกยฺย วา;
Vātapānakavāṭāni, vivareyya thakeyya vā;
วนฺทนาทิํ กเร นโคฺค, คมนํ โภชนาทิกํฯ
Vandanādiṃ kare naggo, gamanaṃ bhojanādikaṃ.
๖๕.
65.
ปริกมฺมํ กเร กาเร, ติปฎิจฺฉนฺนกํ วินา;
Parikammaṃ kare kāre, tipaṭicchannakaṃ vinā;
กายํ นหายํ ฆํเสยฺย, กุเฎฺฎ ถเมฺภ ตรุมฺหิ วาฯ
Kāyaṃ nahāyaṃ ghaṃseyya, kuṭṭe thambhe tarumhi vā.
๖๖.
66.
กุรุวินฺทกสุเตฺตน, อญฺญมญฺญสฺส กายโต;
Kuruvindakasuttena, aññamaññassa kāyato;
อคิลาโน พหาราเม, จเรยฺย สอุปาหโนฯ
Agilāno bahārāme, careyya saupāhano.
๖๗.
67.
อุปาหนํ โย ธาเรติ, สพฺพนีลาทิกมฺปิ จ;
Upāhanaṃ yo dhāreti, sabbanīlādikampi ca;
นิมิตฺตํ อิตฺถิยา รโตฺต, มุขํ วา ภิกฺขทายิยาฯ
Nimittaṃ itthiyā ratto, mukhaṃ vā bhikkhadāyiyā.
๖๘.
68.
อุชฺฌานสญฺญี อญฺญสฺส, ปตฺตํ วา อตฺตโน มุขํ;
Ujjhānasaññī aññassa, pattaṃ vā attano mukhaṃ;
อาทาสาทิมฺหิ ปเสฺสยฺย, อุจฺจาสนมหาสเนฯ
Ādāsādimhi passeyya, uccāsanamahāsane.
๖๙.
69.
นิสชฺชาทิํ กโรนฺตสฺส, ทุกฺกฎํ วนฺทเนปิ จ;
Nisajjādiṃ karontassa, dukkaṭaṃ vandanepi ca;
อุกฺขิตฺตานุปสมฺปนฺน-นานาสํวาสกาทินํฯ
Ukkhittānupasampanna-nānāsaṃvāsakādinaṃ.
๗๐.
70.
เอกโต ปณฺฑกิตฺถีหิ, อุภโตพฺยญฺชเนน วา;
Ekato paṇḍakitthīhi, ubhatobyañjanena vā;
ทีฆาสเน นิสีเทยฺย, อทีเฆ อาสเน ปนฯ
Dīghāsane nisīdeyya, adīghe āsane pana.
๗๑.
71.
อสมานาสนิเกน, มญฺจปีเฐ สเยยฺย วา;
Asamānāsanikena, mañcapīṭhe sayeyya vā;
กุลสงฺคหตฺถํ ททโต, ผลปุปฺผาทิกมฺปิ จฯ
Kulasaṅgahatthaṃ dadato, phalapupphādikampi ca.
๗๒.
72.
คนฺถิมาทิํ กเร กาเร, ชินวาริตปจฺจเย;
Ganthimādiṃ kare kāre, jinavāritapaccaye;
ปริภุเญฺชยฺย อพฺยโตฺต, อนิสฺสาย วเสยฺย วาฯ
Paribhuñjeyya abyatto, anissāya vaseyya vā.
๗๓.
73.
อนุญฺญาเตหิ อญฺญสฺส, เภสชฺชํ วา กเร วเท;
Anuññātehi aññassa, bhesajjaṃ vā kare vade;
กเร สาปตฺติโก ภิกฺขุ, อุโปสถปฺปวารณํฯ
Kare sāpattiko bhikkhu, uposathappavāraṇaṃ.
๗๔.
74.
ทฺวารพนฺธาทิเก ฐาเน, ปริวตฺตกวาฎกํ;
Dvārabandhādike ṭhāne, parivattakavāṭakaṃ;
อปิธาย วินาโภคํ, นิโยคํ วา สเย ทิวาฯ
Apidhāya vinābhogaṃ, niyogaṃ vā saye divā.
๗๕.
75.
ธญฺญิตฺถิรูปรตนํ, อาวุธิตฺถิปสาธนํ;
Dhaññitthirūparatanaṃ, āvudhitthipasādhanaṃ;
ตูริยภณฺฑํ ผลํ รุเกฺข, ปุพฺพณฺณาทิญฺจ อามเสฯ
Tūriyabhaṇḍaṃ phalaṃ rukkhe, pubbaṇṇādiñca āmase.
๗๖.
76.
สสิโตฺถทกเตเลหิ, ผณหตฺถผเณหิ วา;
Sasitthodakatelehi, phaṇahatthaphaṇehi vā;
เกสโมสณฺฐเนกสฺมิํ, ภาชเน โภชเนปิ จฯ
Kesamosaṇṭhanekasmiṃ, bhājane bhojanepi ca.
๗๗.
77.
เอกตฺถรณปาวุรณา, สเยยฺยุํ เทฺวกมญฺจเก;
Ekattharaṇapāvuraṇā, sayeyyuṃ dvekamañcake;
ทนฺตกฎฺฐญฺจ ขาเทยฺย, อธิกูนํ ปมาณโตฯ
Dantakaṭṭhañca khādeyya, adhikūnaṃ pamāṇato.
๗๘.
78.
โยเชติ วา โยชาเปติ, นจฺจํ คีตญฺจ วาทิตํ;
Yojeti vā yojāpeti, naccaṃ gītañca vāditaṃ;
ทสฺสนํ สวนํ เตสํ, กโรนฺตสฺส จ ทุกฺกฎํฯ
Dassanaṃ savanaṃ tesaṃ, karontassa ca dukkaṭaṃ.
๗๙.
79.
วีหาทิโรปิเม จาปิ, พหิปาการกุฎฺฎเก;
Vīhādiropime cāpi, bahipākārakuṭṭake;
วจฺจาทิฉฑฺฑนาทิมฺหิ, ทีฆเกสาทิธารเณฯ
Vaccādichaḍḍanādimhi, dīghakesādidhāraṇe.
๘๐.
80.
นขมฎฺฐกรณาทิมฺหิ, สมฺพาเธ โลมหารเณ;
Nakhamaṭṭhakaraṇādimhi, sambādhe lomahāraṇe;
ปริกมฺมกตํ ภูมิํ, อกฺกเม สอุปาหโนฯ
Parikammakataṃ bhūmiṃ, akkame saupāhano.
๘๑.
81.
อโธตอลฺลปาเทหิ, สงฺฆิกํ มญฺจปีฐกํ;
Adhotaallapādehi, saṅghikaṃ mañcapīṭhakaṃ;
ปริกมฺมกตํ ภิตฺติํ, อามสนฺตสฺส ทุกฺกฎํฯ
Parikammakataṃ bhittiṃ, āmasantassa dukkaṭaṃ.
๘๒.
82.
สงฺฆาฎิยาปิ ปลฺลเตฺถ, ทุปฺปริภุเญฺชยฺย จีวรํ;
Saṅghāṭiyāpi pallatthe, dupparibhuñjeyya cīvaraṃ;
อกายพนฺธโน คามํ, วเช กตฺวาน วจฺจกํฯ
Akāyabandhano gāmaṃ, vaje katvāna vaccakaṃ.
๘๓.
83.
นาจเมยฺย ทเก สเนฺต, สมาเทยฺย อกปฺปิเย;
Nācameyya dake sante, samādeyya akappiye;
เทสนาโรจนาทิมฺหิ, สภาคาปตฺติยาปิ จฯ
Desanārocanādimhi, sabhāgāpattiyāpi ca.
๘๔.
84.
น วเส วสฺสํ วิสํวาเท, สุทฺธจิเตฺต ปฎิสฺสวํ;
Na vase vassaṃ visaṃvāde, suddhacitte paṭissavaṃ;
วสฺสํ วสิตฺวา คมเน, อนนุญฺญาตกิจฺจโตฯ
Vassaṃ vasitvā gamane, ananuññātakiccato.
๘๕.
85.
วินาปทํ ตรุสฺสุทฺธํ, โปริสมฺหาภิรูหเณ;
Vināpadaṃ tarussuddhaṃ, porisamhābhirūhaṇe;
อปริสฺสาวโนทฺธานํ, วเช ตํ ยาจโต น เทฯ
Aparissāvanoddhānaṃ, vaje taṃ yācato na de.
๘๖.
86.
อตฺตโน ฆาตเน อิตฺถิ-รูปาทิํ การเยยฺย วา;
Attano ghātane itthi-rūpādiṃ kārayeyya vā;
หิตฺวา มาลาทิกํ จิตฺตํ, ชาตกาทิํ สยํ กเรฯ
Hitvā mālādikaṃ cittaṃ, jātakādiṃ sayaṃ kare.
๘๗.
87.
ภุญฺชนฺตมุฎฺฐเป ตสฺส, สาลาทีสุ นิสีทโต;
Bhuñjantamuṭṭhape tassa, sālādīsu nisīdato;
วุฑฺฒานํ ปน โอกาสํ, อทตฺวา วาปิ ทุกฺกฎํฯ
Vuḍḍhānaṃ pana okāsaṃ, adatvā vāpi dukkaṭaṃ.
๘๘.
88.
ยานาทิมภิรูเหยฺย, กลฺลโก รตนตฺตยํ;
Yānādimabhirūheyya, kallako ratanattayaṃ;
อารพฺภ วเท ทวญฺญ-ปริสาโยปลาลเนฯ
Ārabbha vade davañña-parisāyopalālane.
๘๙.
89.
กายาทิํ วิวริตฺวาน, ภิกฺขุนีนํ น ทสฺสเย;
Kāyādiṃ vivaritvāna, bhikkhunīnaṃ na dassaye;
วาเจ โลกายตํ ปลิตํ, คเณฺหยฺย คณฺหาเปยฺย วาฯ
Vāce lokāyataṃ palitaṃ, gaṇheyya gaṇhāpeyya vā.
๙๐.
90.
ยตฺถ กตฺถจิ เปฬายํ, ภุญฺชโต ปตฺตหตฺถโก;
Yattha katthaci peḷāyaṃ, bhuñjato pattahatthako;
วาตปานกวาฎํ วา, ปณาเม โสทกมฺปิ จฯ
Vātapānakavāṭaṃ vā, paṇāme sodakampi ca.
๙๑.
91.
อุเณฺหยฺย ปฎิสาเมยฺย, อติอุเณฺหยฺย โวทกํ;
Uṇheyya paṭisāmeyya, atiuṇheyya vodakaṃ;
ฐเปยฺย ภูมิยํ ปตฺตํ, อเงฺก วา มญฺจปีฐเกฯ
Ṭhapeyya bhūmiyaṃ pattaṃ, aṅke vā mañcapīṭhake.
๙๒.
92.
มิฑฺฒเนฺต ปริภณฺฑเนฺต, ปาเท ฉเตฺต ฐเปติ วา;
Miḍḍhante paribhaṇḍante, pāde chatte ṭhapeti vā;
จลกาทิํ ฐเป ปตฺตํ, ปเตฺต วา หตฺถโธวเนฯ
Calakādiṃ ṭhape pattaṃ, patte vā hatthadhovane.
๙๓.
93.
ปเตฺตน นีหรนฺตสฺส, อุจฺฉิฎฺฐมุทกมฺปิ จ;
Pattena nīharantassa, ucchiṭṭhamudakampi ca;
อกปฺปิยมฺปิ ปตฺตํ วา, ปริภุเญฺชยฺย ทุกฺกฎํฯ
Akappiyampi pattaṃ vā, paribhuñjeyya dukkaṭaṃ.
๙๔.
94.
วเท ‘‘ชีวา’’ติ ขิปิเต, น สิกฺขติ อนาทโร;
Vade ‘‘jīvā’’ti khipite, na sikkhati anādaro;
ปริมณฺฑลกาทิมฺหิ, เสขิเย ทุกฺกฎํ สิยาฯ
Parimaṇḍalakādimhi, sekhiye dukkaṭaṃ siyā.
๙๕.
95.
โย ภณฺฑคาเร ปยุโตว ภณฺฑกํ,
Yo bhaṇḍagāre payutova bhaṇḍakaṃ,
มาตูน ปาจิตฺติยมสฺส โคปเย;
Mātūna pācittiyamassa gopaye;
ทวาย หีเนนปิ ชาติอาทินา,
Davāya hīnenapi jātiādinā,
วเทยฺย ทุพฺภาสิตมุตฺตมมฺปิ โยติฯ
Vadeyya dubbhāsitamuttamampi yoti.