Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౨౨౯] ౯. పలాయితజాతకవణ్ణనా

    [229] 9. Palāyitajātakavaṇṇanā

    గజగ్గమేఘేహీతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో పలాయితపరిబ్బాజకం ఆరబ్భ కథేసి. సో కిర వాదత్థాయ సకలజమ్బుదీపం విచరిత్వా కఞ్చి పటివాదిం అలభిత్వా అనుపుబ్బేన సావత్థిం గన్త్వా ‘‘అత్థి ను ఖో కోచి మయా సద్ధిం వాదం కాతుం సమత్థో’’తి మనుస్సే పుచ్ఛి. మనుస్సా ‘‘తాదిసానం సహస్సేనపి సద్ధిం వాదం కాతుం సమత్థో సబ్బఞ్ఞూ ద్విపదానం అగ్గో మహాగోతమో ధమ్మిస్సరో పరప్పవాదమద్దనో, సకలేపి జమ్బుదీపే ఉప్పన్నో పరప్పవాదో తం భగవన్తం అతిక్కమితుం సమత్థో నామ నత్థి. వేలన్తం పత్వా సముద్దఊమియో వియ హి సబ్బవాదా తస్స పాదమూలం పత్వా చుణ్ణవిచుణ్ణా హోన్తీ’’తి బుద్ధగుణే కథేసుం. పరిబ్బాజకో ‘‘కహం పన సో ఏతరహీ’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘జేతవనే’’తి సుత్వా ‘‘ఇదానిస్స వాదం ఆరోపేస్సామీ’’తి మహాజనపరివుతో జేతవనం గచ్ఛన్తో జేతేన రాజకుమారేన నవకోటిధనం విస్సజ్జేత్వా కారితం జేతవనద్వారకోట్ఠకం దిస్వా ‘‘అయం సమణస్స గోతమస్స వసనపాసాదో’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ద్వారకోట్ఠకో అయ’’న్తి సుత్వా ‘‘ద్వారకోట్ఠకో తావ ఏవరూపో, వసనగేహం కీదిసం భవిస్సతీ’’తి వత్వా ‘‘గన్ధకుటి నామ అప్పమేయ్యా’’తి వుత్తే ‘‘ఏవరూపేన సమణేన సద్ధిం కో వాదం కరిస్సతీ’’తి తతోవ పలాయి. మనుస్సా ఉన్నాదినో హుత్వా జేతవనం పవిసిత్వా సత్థారా ‘‘కిం అకాలే ఆగతత్థా’’తి వుత్తా తం పవత్తిం కథయింసు. సత్థా ‘‘న ఖో ఉపాసకా ఇదానేవ, పుబ్బేపేస మమ వసనట్ఠానస్స ద్వారకోట్ఠకం దిస్వా పలాయతేవా’’తి వత్వా తేహి యాచితో అతీతం ఆహరి.

    Gajaggameghehīti idaṃ satthā jetavane viharanto palāyitaparibbājakaṃ ārabbha kathesi. So kira vādatthāya sakalajambudīpaṃ vicaritvā kañci paṭivādiṃ alabhitvā anupubbena sāvatthiṃ gantvā ‘‘atthi nu kho koci mayā saddhiṃ vādaṃ kātuṃ samattho’’ti manusse pucchi. Manussā ‘‘tādisānaṃ sahassenapi saddhiṃ vādaṃ kātuṃ samattho sabbaññū dvipadānaṃ aggo mahāgotamo dhammissaro parappavādamaddano, sakalepi jambudīpe uppanno parappavādo taṃ bhagavantaṃ atikkamituṃ samattho nāma natthi. Velantaṃ patvā samuddaūmiyo viya hi sabbavādā tassa pādamūlaṃ patvā cuṇṇavicuṇṇā hontī’’ti buddhaguṇe kathesuṃ. Paribbājako ‘‘kahaṃ pana so etarahī’’ti pucchitvā ‘‘jetavane’’ti sutvā ‘‘idānissa vādaṃ āropessāmī’’ti mahājanaparivuto jetavanaṃ gacchanto jetena rājakumārena navakoṭidhanaṃ vissajjetvā kāritaṃ jetavanadvārakoṭṭhakaṃ disvā ‘‘ayaṃ samaṇassa gotamassa vasanapāsādo’’ti pucchitvā ‘‘dvārakoṭṭhako aya’’nti sutvā ‘‘dvārakoṭṭhako tāva evarūpo, vasanagehaṃ kīdisaṃ bhavissatī’’ti vatvā ‘‘gandhakuṭi nāma appameyyā’’ti vutte ‘‘evarūpena samaṇena saddhiṃ ko vādaṃ karissatī’’ti tatova palāyi. Manussā unnādino hutvā jetavanaṃ pavisitvā satthārā ‘‘kiṃ akāle āgatatthā’’ti vuttā taṃ pavattiṃ kathayiṃsu. Satthā ‘‘na kho upāsakā idāneva, pubbepesa mama vasanaṭṭhānassa dvārakoṭṭhakaṃ disvā palāyatevā’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.

    అతీతే గన్ధారరట్ఠే తక్కసిలాయం బోధిసత్తో రజ్జం కారేసి, బారాణసియం బ్రహ్మదత్తో. సో ‘‘తక్కసిలం గణ్హిస్సామీ’’తి మహన్తేన బలకాయేన గన్త్వా నగరతో అవిదూరే ఠత్వా ‘‘ఇమినా నియామేన హత్థీ పేసేథ, ఇమినా అస్సే, ఇమినా రథే, ఇమినా పత్తీ, ఏవం ధావిత్వా ఆవుధేహి పహరథ, ఏవం ఘనవస్సవలాహకా వియ సరవస్సం వస్సథా’’తి తేనం విచారేన్తో ఇమం గాథాద్వయమాహ –

    Atīte gandhāraraṭṭhe takkasilāyaṃ bodhisatto rajjaṃ kāresi, bārāṇasiyaṃ brahmadatto. So ‘‘takkasilaṃ gaṇhissāmī’’ti mahantena balakāyena gantvā nagarato avidūre ṭhatvā ‘‘iminā niyāmena hatthī pesetha, iminā asse, iminā rathe, iminā pattī, evaṃ dhāvitvā āvudhehi paharatha, evaṃ ghanavassavalāhakā viya saravassaṃ vassathā’’ti tenaṃ vicārento imaṃ gāthādvayamāha –

    ౧౫౭.

    157.

    ‘‘గజగ్గమేఘేహి హయగ్గమాలిభి, రథూమిజాతేహి సరాభివస్సేభి;

    ‘‘Gajaggameghehi hayaggamālibhi, rathūmijātehi sarābhivassebhi;

    థరుగ్గహావట్టదళ్హప్పహారిభి, పరివారితా తక్కసిలా సమన్తతో.

    Tharuggahāvaṭṭadaḷhappahāribhi, parivāritā takkasilā samantato.

    ౧౫౮.

    158.

    ‘‘అభిధావథ చూపధావథ చ, వివిధా వినాదితా వదన్తిభి;

    ‘‘Abhidhāvatha cūpadhāvatha ca, vividhā vināditā vadantibhi;

    వత్తతజ్జ తుములో ఘోసో యథా, విజ్జులతా జలధరస్స గజ్జతో’’తి.

    Vattatajja tumulo ghoso yathā, vijjulatā jaladharassa gajjato’’ti.

    తత్థ గజగ్గమేఘేహీతి అగ్గగజమేఘేహి, కోఞ్చనాదం గజ్జన్తేహి మత్తవరవారణవలాహకేహీతి అత్థో. హయగ్గమాలిభీతి అగ్గహయమాలీహి, వరసిన్ధవవలాహకకులేహి అస్సానీకేహీతి అత్థో. రథూమిజాతేహీతి సఞ్జాతఊమివేగేహి సాగరసలిలేహి వియ సఞ్జాతరథూమీహి, రథానీకేహీతి అత్థో. సరాభివస్సేభీతి తేహియేవ రథానీకేహి ఘనవస్సమేఘో వియ సరవస్సం వస్సన్తేహి . థరుగ్గహావట్టదళ్హప్పహారిభీతి థరుగ్గహేహి ఆవట్టదళ్హప్పహారీహి, ఇతో చితో చ ఆవత్తిత్వా పరివత్తిత్వా దళ్హం పహరన్తేహి గహితఖగ్గరతనథరుదణ్డేహి పత్తియోధేహి చాతి అత్థో. పరివారితా తక్కసిలా సమన్తతోతి యథా అయం తక్కసిలా పరివారితా హోతి, సీఘం తథా కరోథాతి అత్థో.

    Tattha gajaggameghehīti aggagajameghehi, koñcanādaṃ gajjantehi mattavaravāraṇavalāhakehīti attho. Hayaggamālibhīti aggahayamālīhi, varasindhavavalāhakakulehi assānīkehīti attho. Rathūmijātehīti sañjātaūmivegehi sāgarasalilehi viya sañjātarathūmīhi, rathānīkehīti attho. Sarābhivassebhīti tehiyeva rathānīkehi ghanavassamegho viya saravassaṃ vassantehi . Tharuggahāvaṭṭadaḷhappahāribhīti tharuggahehi āvaṭṭadaḷhappahārīhi, ito cito ca āvattitvā parivattitvā daḷhaṃ paharantehi gahitakhaggaratanatharudaṇḍehi pattiyodhehi cāti attho. Parivāritā takkasilā samantatoti yathā ayaṃ takkasilā parivāritā hoti, sīghaṃ tathā karothāti attho.

    అభిధావథ చూపధావథ చాతి వేగేన ధావథ చేవ ఉపధావథ చ. వివిధా వినాదితా వదన్తిభీతి వరవారణేహి సద్ధిం వివిధా వినదితా భవథ, సేలితగజ్జితవాదితేహి నానావిరవా హోథాతి అత్థో. వత్తతజ్జ తుములో ఘోసోతి వత్తతు అజ్జ తుములో మహన్తో అసనిసద్దసదిసో ఘోసో. యథా విజ్జులతా జలధరస్స గజ్జతోతి యథా గజ్జన్తస్స జలధరస్స ముఖతో నిగ్గతా విజ్జులతా చరన్తి, ఏవం విచరన్తా నగరం పరివారేత్వా రజ్జం గణ్హథాతి వదతి.

    Abhidhāvathacūpadhāvatha cāti vegena dhāvatha ceva upadhāvatha ca. Vividhā vināditā vadantibhīti varavāraṇehi saddhiṃ vividhā vinaditā bhavatha, selitagajjitavāditehi nānāviravā hothāti attho. Vattatajja tumulo ghosoti vattatu ajja tumulo mahanto asanisaddasadiso ghoso. Yathā vijjulatā jaladharassa gajjatoti yathā gajjantassa jaladharassa mukhato niggatā vijjulatā caranti, evaṃ vicarantā nagaraṃ parivāretvā rajjaṃ gaṇhathāti vadati.

    ఇతి సో రాజా గజ్జిత్వా సేనం విచారేత్వా నగరద్వారసమీపం గన్త్వా ద్వారకోట్ఠకం దిస్వా ‘‘ఇదం రఞ్ఞో వసనగేహ’’న్తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘అయం నగరద్వారకోట్ఠకో’’తి వుత్తే ‘‘నగరద్వారకోట్ఠకో తావ ఏవరూపో, రఞ్ఞో నివేసనం కీదిసం భవిస్సతీ’’తి వత్వా ‘‘వేజయన్తపాసాదసదిస’’న్తి సుత్వా ‘‘ఏవం యససమ్పన్నేన రఞ్ఞా సద్ధిం యుజ్ఝితుం న సక్ఖిస్సామా’’తి ద్వారకోట్ఠకం దిస్వావ నివత్తిత్వా పలాయిత్వా బారాణసిమేవ అగమాసి.

    Iti so rājā gajjitvā senaṃ vicāretvā nagaradvārasamīpaṃ gantvā dvārakoṭṭhakaṃ disvā ‘‘idaṃ rañño vasanageha’’nti pucchitvā ‘‘ayaṃ nagaradvārakoṭṭhako’’ti vutte ‘‘nagaradvārakoṭṭhako tāva evarūpo, rañño nivesanaṃ kīdisaṃ bhavissatī’’ti vatvā ‘‘vejayantapāsādasadisa’’nti sutvā ‘‘evaṃ yasasampannena raññā saddhiṃ yujjhituṃ na sakkhissāmā’’ti dvārakoṭṭhakaṃ disvāva nivattitvā palāyitvā bārāṇasimeva agamāsi.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా బారాణసిరాజా పలాయితపరిబ్బాజకో అహోసి, తక్కసిలరాజా పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā bārāṇasirājā palāyitaparibbājako ahosi, takkasilarājā pana ahameva ahosi’’nti.

    పలాయితజాతకవణ్ణనా నవమా.

    Palāyitajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౨౨౯. పలాయితజాతకం • 229. Palāyitajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact