| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
पलिबोधपञ्हाब्याकरणकथावण्णना
Palibodhapañhābyākaraṇakathāvaṇṇanā
४१५-६. सन्निट्ठानन्तिको कथं बहिसीमाय उद्धरीयति? भिक्खु अकतचीवरं समादाय पक्कमति ‘‘न पच्चेस्स’’न्ति, तस्स बहिसीमागतस्स एवं होति ‘‘नेविमं चीवरं कारेस्स’’न्ति, एवमेतस्स बहिसीमागतस्स उद्धरीयति। कथं अन्तोसीमाय? अकतचीवरं समादाय पक्कमति ‘‘न पच्चेस्स’’न्ति, ततो तत्थ फासुविहारं अलभन्तो तमेव विहारं आगच्छति, तस्स चीवरपलिबोधोयेव ठितो, सो च ‘‘नेविमं चीवरं कारेस्स’’न्ति चित्ते उप्पन्ने छिज्जति, तस्मा ‘‘अन्तोसीमाय उद्धरीयती’’ति वुत्तं। सन्निट्ठानन्तिकं दुविधं ‘‘न पच्चेस्स’’न्ति आवासपलिबोधं छिन्दित्वा ततो पुनपि तमेव विहारं आगन्त्वा ‘‘नेविमं चीवरं कारेस्स’’न्ति सन्निट्ठानं करोति, बहिसीमाय ठत्वा ‘‘नेविमं चीवरं कारेस्सं न पच्चेस्स’’न्ति चित्तुप्पादेन सन्निट्ठानन्तिकं होति। गाथायम्पि ‘‘द्वे पलिबोधा अपुब्बं अचरिम’’न्ति इदं इममेव सन्धाय। ‘‘आसावच्छेदिको कथं अन्तोसीमाय ? आसीसितेन ‘तुम्हे विहारमेव पत्थेथ, अहं पहिणिस्सामी’ति वुत्तो पुब्बे ‘न पच्चेस्स’न्ति आवासपलिबोधं छिन्दित्वा गतो पुन तं विहारं गन्त्वा तेन ‘नाहं सक्कोमि दातु’न्ति पहितो होती’’ति लिखितं। ‘‘अत्थारे हि सति उद्धारो नामा’’ति अत्थारं विना उद्धारं न लभन्ति, तस्मा वुत्तं। पुरिमा द्वेति ‘‘द्वे कथिनुद्धारा एकुप्पादा एकनिरोधा’’ति वुत्ताधिकारे पठमं वुत्ता अन्तरब्भारसहुब्भारा। न पक्कमनन्तिकादयो द्वे। एकतो निरुज्झन्तीति उद्धारभावं पापुणन्तीति अत्थो।
415-6. Sanniṭṭhānantiko kathaṃ bahisīmāya uddharīyati? Bhikkhu akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tassa bahisīmāgatassa evaṃ hoti ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti, evametassa bahisīmāgatassa uddharīyati. Kathaṃ antosīmāya? Akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tato tattha phāsuvihāraṃ alabhanto tameva vihāraṃ āgacchati, tassa cīvarapalibodhoyeva ṭhito, so ca ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti citte uppanne chijjati, tasmā ‘‘antosīmāya uddharīyatī’’ti vuttaṃ. Sanniṭṭhānantikaṃ duvidhaṃ ‘‘na paccessa’’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā tato punapi tameva vihāraṃ āgantvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti sanniṭṭhānaṃ karoti, bahisīmāya ṭhatvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessa’’nti cittuppādena sanniṭṭhānantikaṃ hoti. Gāthāyampi ‘‘dve palibodhā apubbaṃ acarima’’nti idaṃ imameva sandhāya. ‘‘Āsāvacchediko kathaṃ antosīmāya ? Āsīsitena ‘tumhe vihārameva patthetha, ahaṃ pahiṇissāmī’ti vutto pubbe ‘na paccessa’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā gato puna taṃ vihāraṃ gantvā tena ‘nāhaṃ sakkomi dātu’nti pahito hotī’’ti likhitaṃ. ‘‘Atthāre hi sati uddhāro nāmā’’ti atthāraṃ vinā uddhāraṃ na labhanti, tasmā vuttaṃ. Purimā dveti ‘‘dve kathinuddhārā ekuppādā ekanirodhā’’ti vuttādhikāre paṭhamaṃ vuttā antarabbhārasahubbhārā. Na pakkamanantikādayo dve. Ekato nirujjhantīti uddhārabhāvaṃ pāpuṇantīti attho.
कथिनभेदवण्णना निट्ठिता।
Kathinabhedavaṇṇanā niṭṭhitā.
पञ्ञत्तिवग्गवण्णना निट्ठिता।
Paññattivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / ६. पलिबोधपञ्हाब्याकरणं • 6. Palibodhapañhābyākaraṇaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / कथिनादिजानितब्बविभागवण्णना • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / कथिनभेदवण्णना • Kathinabhedavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / कथिनादिजानितब्बविभागवण्णना • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / कथिनादिजानितब्बविभागवण्णना • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
