| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ปลิโพธปญฺหาพฺยากรณกถาวณฺณนา
Palibodhapañhābyākaraṇakathāvaṇṇanā
๔๑๕-๖. สนฺนิฎฺฐานนฺติโก กถํ พหิสีมาย อุทฺธรียติ? ภิกฺขุ อกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ ‘‘น ปเจฺจสฺส’’นฺติ, ตสฺส พหิสีมาคตสฺส เอวํ โหติ ‘‘เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส’’นฺติ, เอวเมตสฺส พหิสีมาคตสฺส อุทฺธรียติฯ กถํ อโนฺตสีมาย? อกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ ‘‘น ปเจฺจสฺส’’นฺติ, ตโต ตตฺถ ผาสุวิหารํ อลภโนฺต ตเมว วิหารํ อาคจฺฉติ, ตสฺส จีวรปลิโพโธเยว ฐิโต, โส จ ‘‘เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส’’นฺติ จิเตฺต อุปฺปเนฺน ฉิชฺชติ, ตสฺมา ‘‘อโนฺตสีมาย อุทฺธรียตี’’ติ วุตฺตํฯ สนฺนิฎฺฐานนฺติกํ ทุวิธํ ‘‘น ปเจฺจสฺส’’นฺติ อาวาสปลิโพธํ ฉินฺทิตฺวา ตโต ปุนปิ ตเมว วิหารํ อาคนฺตฺวา ‘‘เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส’’นฺติ สนฺนิฎฺฐานํ กโรติ, พหิสีมาย ฐตฺวา ‘‘เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปเจฺจสฺส’’นฺติ จิตฺตุปฺปาเทน สนฺนิฎฺฐานนฺติกํ โหติฯ คาถายมฺปิ ‘‘เทฺว ปลิโพธา อปุพฺพํ อจริม’’นฺติ อิทํ อิมเมว สนฺธายฯ ‘‘อาสาวเจฺฉทิโก กถํ อโนฺตสีมาย ? อาสีสิเตน ‘ตุเมฺห วิหารเมว ปเตฺถถ, อหํ ปหิณิสฺสามี’ติ วุโตฺต ปุเพฺพ ‘น ปเจฺจสฺส’นฺติ อาวาสปลิโพธํ ฉินฺทิตฺวา คโต ปุน ตํ วิหารํ คนฺตฺวา เตน ‘นาหํ สโกฺกมิ ทาตุ’นฺติ ปหิโต โหตี’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘อตฺถาเร หิ สติ อุทฺธาโร นามา’’ติ อตฺถารํ วินา อุทฺธารํ น ลภนฺติ, ตสฺมา วุตฺตํฯ ปุริมา เทฺวติ ‘‘เทฺว กถินุทฺธารา เอกุปฺปาทา เอกนิโรธา’’ติ วุตฺตาธิกาเร ปฐมํ วุตฺตา อนฺตรพฺภารสหุพฺภาราฯ น ปกฺกมนนฺติกาทโย เทฺวฯ เอกโต นิรุชฺฌนฺตีติ อุทฺธารภาวํ ปาปุณนฺตีติ อโตฺถฯ
415-6. Sanniṭṭhānantiko kathaṃ bahisīmāya uddharīyati? Bhikkhu akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tassa bahisīmāgatassa evaṃ hoti ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti, evametassa bahisīmāgatassa uddharīyati. Kathaṃ antosīmāya? Akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tato tattha phāsuvihāraṃ alabhanto tameva vihāraṃ āgacchati, tassa cīvarapalibodhoyeva ṭhito, so ca ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti citte uppanne chijjati, tasmā ‘‘antosīmāya uddharīyatī’’ti vuttaṃ. Sanniṭṭhānantikaṃ duvidhaṃ ‘‘na paccessa’’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā tato punapi tameva vihāraṃ āgantvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti sanniṭṭhānaṃ karoti, bahisīmāya ṭhatvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessa’’nti cittuppādena sanniṭṭhānantikaṃ hoti. Gāthāyampi ‘‘dve palibodhā apubbaṃ acarima’’nti idaṃ imameva sandhāya. ‘‘Āsāvacchediko kathaṃ antosīmāya ? Āsīsitena ‘tumhe vihārameva patthetha, ahaṃ pahiṇissāmī’ti vutto pubbe ‘na paccessa’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā gato puna taṃ vihāraṃ gantvā tena ‘nāhaṃ sakkomi dātu’nti pahito hotī’’ti likhitaṃ. ‘‘Atthāre hi sati uddhāro nāmā’’ti atthāraṃ vinā uddhāraṃ na labhanti, tasmā vuttaṃ. Purimā dveti ‘‘dve kathinuddhārā ekuppādā ekanirodhā’’ti vuttādhikāre paṭhamaṃ vuttā antarabbhārasahubbhārā. Na pakkamanantikādayo dve. Ekato nirujjhantīti uddhārabhāvaṃ pāpuṇantīti attho.
กถินเภทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Kathinabhedavaṇṇanā niṭṭhitā.
ปญฺญตฺติวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paññattivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / ๖. ปลิโพธปญฺหาพฺยากรณํ • 6. Palibodhapañhābyākaraṇaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / กถินาทิชานิตพฺพวิภาควณฺณนา • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / กถินเภทวณฺณนา • Kathinabhedavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / กถินาทิชานิตพฺพวิภาควณฺณนา • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / กถินาทิชานิตพฺพวิภาควณฺณนา • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
