| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā |
បលិពោធបញ្ហាព្យាករណកថាវណ្ណនា
Palibodhapañhābyākaraṇakathāvaṇṇanā
៤១៥-៦. សន្និដ្ឋានន្តិកោ កថំ ពហិសីមាយ ឧទ្ធរីយតិ? ភិក្ខុ អកតចីវរំ សមាទាយ បក្កមតិ ‘‘ន បច្ចេស្ស’’ន្តិ, តស្ស ពហិសីមាគតស្ស ឯវំ ហោតិ ‘‘នេវិមំ ចីវរំ ការេស្ស’’ន្តិ, ឯវមេតស្ស ពហិសីមាគតស្ស ឧទ្ធរីយតិ។ កថំ អន្តោសីមាយ? អកតចីវរំ សមាទាយ បក្កមតិ ‘‘ន បច្ចេស្ស’’ន្តិ, តតោ តត្ថ ផាសុវិហារំ អលភន្តោ តមេវ វិហារំ អាគច្ឆតិ, តស្ស ចីវរបលិពោធោយេវ ឋិតោ, សោ ច ‘‘នេវិមំ ចីវរំ ការេស្ស’’ន្តិ ចិត្តេ ឧប្បន្នេ ឆិជ្ជតិ, តស្មា ‘‘អន្តោសីមាយ ឧទ្ធរីយតី’’តិ វុត្តំ។ សន្និដ្ឋានន្តិកំ ទុវិធំ ‘‘ន បច្ចេស្ស’’ន្តិ អាវាសបលិពោធំ ឆិន្ទិត្វា តតោ បុនបិ តមេវ វិហារំ អាគន្ត្វា ‘‘នេវិមំ ចីវរំ ការេស្ស’’ន្តិ សន្និដ្ឋានំ ករោតិ, ពហិសីមាយ ឋត្វា ‘‘នេវិមំ ចីវរំ ការេស្សំ ន បច្ចេស្ស’’ន្តិ ចិត្តុប្បាទេន សន្និដ្ឋានន្តិកំ ហោតិ។ គាថាយម្បិ ‘‘ទ្វេ បលិពោធា អបុព្ពំ អចរិម’’ន្តិ ឥទំ ឥមមេវ សន្ធាយ។ ‘‘អាសាវច្ឆេទិកោ កថំ អន្តោសីមាយ ? អាសីសិតេន ‘តុម្ហេ វិហារមេវ បត្ថេថ, អហំ បហិណិស្សាមី’តិ វុត្តោ បុព្ពេ ‘ន បច្ចេស្ស’ន្តិ អាវាសបលិពោធំ ឆិន្ទិត្វា គតោ បុន តំ វិហារំ គន្ត្វា តេន ‘នាហំ សក្កោមិ ទាតុ’ន្តិ បហិតោ ហោតី’’តិ លិខិតំ។ ‘‘អត្ថារេ ហិ សតិ ឧទ្ធារោ នាមា’’តិ អត្ថារំ វិនា ឧទ្ធារំ ន លភន្តិ, តស្មា វុត្តំ។ បុរិមា ទ្វេតិ ‘‘ទ្វេ កថិនុទ្ធារា ឯកុប្បាទា ឯកនិរោធា’’តិ វុត្តាធិការេ បឋមំ វុត្តា អន្តរព្ភារសហុព្ភារា។ ន បក្កមនន្តិកាទយោ ទ្វេ។ ឯកតោ និរុជ្ឈន្តីតិ ឧទ្ធារភាវំ បាបុណន្តីតិ អត្ថោ។
415-6. Sanniṭṭhānantiko kathaṃ bahisīmāya uddharīyati? Bhikkhu akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tassa bahisīmāgatassa evaṃ hoti ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti, evametassa bahisīmāgatassa uddharīyati. Kathaṃ antosīmāya? Akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tato tattha phāsuvihāraṃ alabhanto tameva vihāraṃ āgacchati, tassa cīvarapalibodhoyeva ṭhito, so ca ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti citte uppanne chijjati, tasmā ‘‘antosīmāya uddharīyatī’’ti vuttaṃ. Sanniṭṭhānantikaṃ duvidhaṃ ‘‘na paccessa’’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā tato punapi tameva vihāraṃ āgantvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti sanniṭṭhānaṃ karoti, bahisīmāya ṭhatvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessa’’nti cittuppādena sanniṭṭhānantikaṃ hoti. Gāthāyampi ‘‘dve palibodhā apubbaṃ acarima’’nti idaṃ imameva sandhāya. ‘‘Āsāvacchediko kathaṃ antosīmāya ? Āsīsitena ‘tumhe vihārameva patthetha, ahaṃ pahiṇissāmī’ti vutto pubbe ‘na paccessa’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā gato puna taṃ vihāraṃ gantvā tena ‘nāhaṃ sakkomi dātu’nti pahito hotī’’ti likhitaṃ. ‘‘Atthāre hi sati uddhāro nāmā’’ti atthāraṃ vinā uddhāraṃ na labhanti, tasmā vuttaṃ. Purimā dveti ‘‘dve kathinuddhārā ekuppādā ekanirodhā’’ti vuttādhikāre paṭhamaṃ vuttā antarabbhārasahubbhārā. Na pakkamanantikādayo dve. Ekato nirujjhantīti uddhārabhāvaṃ pāpuṇantīti attho.
កថិនភេទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kathinabhedavaṇṇanā niṭṭhitā.
បញ្ញត្តិវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paññattivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ៦. បលិពោធបញ្ហាព្យាករណំ • 6. Palibodhapañhābyākaraṇaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā / កថិនាទិជានិតព្ពវិភាគវណ្ណនា • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / កថិនភេទវណ្ណនា • Kathinabhedavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / កថិនាទិជានិតព្ពវិភាគវណ្ណនា • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / កថិនាទិជានិតព្ពវិភាគវណ្ណនា • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
