Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၂၇၅. ပာလိလေယ္ယကဂမနကထာ
275. Pālileyyakagamanakathā
၄၆၇. 1 အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တဉ္စ အနုရုဒ္ဓံ အာယသ္မန္တဉ္စ နန္ဒိယံ အာယသ္မန္တဉ္စ ကိမိလံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ပာလိလေယ္ယကံ 2 တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ပာလိလေယ္ယကံ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ပာလိလေယ္ယကေ ဝိဟရတိ ရက္ခိတဝနသဏ္ဍေ ဘဒ္ဒသာလမူလေ။ အထ ခော ဘဂဝတော ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ အာကိဏ္ဏော န ဖာသု ဝိဟာသိံ တေဟိ ကောသမ္ဗကေဟိ 3 ဘိက္ခူဟိ ဘဏ္ဍနကာရကေဟိ ကလဟကာရကေဟိ ဝိဝာဒကာရကေဟိ ဘသ္သကာရကေဟိ သင္ဃေ အဓိကရဏကာရကေဟိ။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ ဧကော အဒုတိယော သုခံ ဖာသု ဝိဟရာမိ အညတ္ရေဝ တေဟိ ကောသမ္ဗကေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဘဏ္ဍနကာရကေဟိ ကလဟကာရကေဟိ ဝိဝာဒကာရကေဟိ ဘသ္သကာရကေဟိ သင္ဃေ အဓိကရဏကာရကေဟီ’’တိ။
467.4 Atha kho bhagavā āyasmantañca anuruddhaṃ āyasmantañca nandiyaṃ āyasmantañca kimilaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā yena pālileyyakaṃ 5 tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena pālileyyakaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā pālileyyake viharati rakkhitavanasaṇḍe bhaddasālamūle. Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo na phāsu vihāsiṃ tehi kosambakehi 6 bhikkhūhi bhaṇḍanakārakehi kalahakārakehi vivādakārakehi bhassakārakehi saṅghe adhikaraṇakārakehi. Somhi etarahi eko adutiyo sukhaṃ phāsu viharāmi aññatreva tehi kosambakehi bhikkhūhi bhaṇḍanakārakehi kalahakārakehi vivādakārakehi bhassakārakehi saṅghe adhikaraṇakārakehī’’ti.
အညတရောပိ ခော ဟတ္ထိနာဂော အာကိဏ္ဏော ဝိဟရတိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကဠဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ, ဆိန္နဂ္ဂာနိ စေဝ တိဏာနိ ခာဒတိ, ဩဘဂ္ဂောဘဂ္ဂဉ္စသ္သ သာခာဘင္ဂံ ခာဒန္တိ, အာဝိလာနိ စ ပာနီယာနိ ပိဝတိ, ဩဂာဟာ စသ္သ ဩတိဏ္ဏသ္သ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ။ အထ ခော တသ္သ ဟတ္ထိနာဂသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ခော အာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကဠဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ, ဆိန္နဂ္ဂာနိ စေဝ တိဏာနိ ခာဒာမိ, ဩဘဂ္ဂောဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခာဘင္ဂံ ခာဒန္တိ, အာဝိလာနိ စ ပာနီယာနိ ပိဝာမိ, ဩဂာဟာ စ မေ ဩတိဏ္ဏသ္သ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ။ ယံနူနာဟံ ဧကောဝ ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော သော ဟတ္ထိနာဂော ယူထာ အပက္ကမ္မ ယေန ပာလိလေယ္ယကံ ရက္ခိတဝနသဏ္ဍော ဘဒ္ဒသာလမူလံ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သောဏ္ဍာယ ဘဂဝတော ပာနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတိ, အပ္ပဟရိတဉ္စ ကရောတိ။ အထ ခော တသ္သ ဟတ္ထိနာဂသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ အာကိဏ္ဏော န ဖာသု ဝိဟာသိံ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကဠဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ, ဆိန္နဂ္ဂာနိ စေဝ တိဏာနိ ခာဒိံ, ဩဘဂ္ဂောဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခာဘင္ဂံ ခာဒိံသု, အာဝိလာနိ စ ပာနီယာနိ အပာယိံ ဩဂာဟာ စ မေ ဩတိဏ္ဏသ္သ 7 ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော အဂမံသု။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ ဧကော အဒုတိယော သုခံ ဖာသု ဝိဟရာမိ အညတ္ရေဝ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကဠဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟီ’’တိ။
Aññataropi kho hatthināgo ākiṇṇo viharati hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādati, obhaggobhaggañcassa sākhābhaṅgaṃ khādanti, āvilāni ca pānīyāni pivati, ogāhā cassa otiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti. Atha kho tassa hatthināgassa etadahosi – ‘‘ahaṃ kho ākiṇṇo viharāmi hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khādanti, āvilāni ca pānīyāni pivāmi, ogāhā ca me otiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti. Yaṃnūnāhaṃ ekova gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyya’’nti. Atha kho so hatthināgo yūthā apakkamma yena pālileyyakaṃ rakkhitavanasaṇḍo bhaddasālamūlaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā soṇḍāya bhagavato pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpeti, appaharitañca karoti. Atha kho tassa hatthināgassa etadahosi – ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo na phāsu vihāsiṃ hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādiṃ, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khādiṃsu, āvilāni ca pānīyāni apāyiṃ ogāhā ca me otiṇṇassa 8 hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo agamaṃsu. Somhi etarahi eko adutiyo sukhaṃ phāsu viharāmi aññatreva hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehī’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ အတ္တနော စ ပဝိဝေကံ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္သ စ ဟတ္ထိနာဂသ္သ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –
Atha kho bhagavā attano ca pavivekaṃ viditvā tassa ca hatthināgassa cetasā cetoparivitakkamaññāya tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
သမေတိ စိတ္တံ စိတ္တေန၊ ယဒေကော ရမတီ ဝနေ’’တိ။
Sameti cittaṃ cittena, yadeko ramatī vane’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ ပာလိလေယ္ယကေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ ယေန သာဝတ္ထိ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန သာဝတ္ထိ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ အထ ခော ကောသမ္ဗကာ ဥပာသကာ – ‘‘ဣမေ ခော အယ္ယာ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဗဟုနော အမ္ဟာကံ အနတ္ထသ္သ ကာရကာ ။ ဣမေဟိ ဥဗ္ဗာဠ္ဟော ဘဂဝာ ပက္ကန္တော။ ဟန္ဒ မယံ အယ္ယေ ကောသမ္ဗကေ ဘိက္ခူ နေဝ အဘိဝာဒေယ္ယာမ, န ပစ္စုဋ္ဌေယ္ယာမ, န အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကရေယ္ယာမ, န သက္ကရေယ္ယာမ, န ဂရုံ ကရေယ္ယာမ, န မာနေယ္ယာမ, န ဘဇေယ္ယာမ, န ပူဇေယ္ယာမ, ဥပဂတာနမ္ပိ ပိဏ္ဍကံ န ဒဇ္ဇေယ္ယာမ – ဧဝံ ဣမေ အမ္ဟေဟိ အသက္ကရိယမာနာ အဂရုကရိယမာနာ အမာနိယမာနာ အဘဇိယမာနာ အပူဇိယမာနာ အသက္ကာရပကတာ ပက္ကမိသ္သန္တိ ဝာ ဝိဗ္ဘမိသ္သန္တိ ဝာ ဘဂဝန္တံ ဝာ ပသာဒေသ္သန္တီ’’တိ။ အထ ခော ကောသမ္ဗကာ ဥပာသကာ ကောသမ္ဗကေ ဘိက္ခူ နေဝ အဘိဝာဒေသုံ, န ပစ္စုဋ္ဌေသုံ, န အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ အကံသု, န သက္ကရိံသု, န ဂရုံ ကရိံသု, န မာနေသုံ, န ဘဇေသုံ န ပူဇေသုံ, ဥပဂတာနမ္ပိ ပိဏ္ဍကံ န အဒံသု။ အထ ခော ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ကောသမ္ဗကေဟိ ဥပာသကေဟိ အသက္ကရိယမာနာ အဂရုကရိယမာနာ အမာနိယမာနာ အဘဇိယမာနာ အပူဇိယမာနာ အသက္ကာရပကတာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, သာဝတ္ထိံ ဂန္တ္ဝာ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေယ္ယာမာ’’တိ။
Atha kho bhagavā pālileyyake yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho kosambakā upāsakā – ‘‘ime kho ayyā kosambakā bhikkhū bahuno amhākaṃ anatthassa kārakā . Imehi ubbāḷho bhagavā pakkanto. Handa mayaṃ ayye kosambake bhikkhū neva abhivādeyyāma, na paccuṭṭheyyāma, na añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kareyyāma, na sakkareyyāma, na garuṃ kareyyāma, na māneyyāma, na bhajeyyāma, na pūjeyyāma, upagatānampi piṇḍakaṃ na dajjeyyāma – evaṃ ime amhehi asakkariyamānā agarukariyamānā amāniyamānā abhajiyamānā apūjiyamānā asakkārapakatā pakkamissanti vā vibbhamissanti vā bhagavantaṃ vā pasādessantī’’ti. Atha kho kosambakā upāsakā kosambake bhikkhū neva abhivādesuṃ, na paccuṭṭhesuṃ, na añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ akaṃsu, na sakkariṃsu, na garuṃ kariṃsu, na mānesuṃ, na bhajesuṃ na pūjesuṃ, upagatānampi piṇḍakaṃ na adaṃsu. Atha kho kosambakā bhikkhū kosambakehi upāsakehi asakkariyamānā agarukariyamānā amāniyamānā abhajiyamānā apūjiyamānā asakkārapakatā evamāhaṃsu – ‘‘handa mayaṃ, āvuso, sāvatthiṃ gantvā bhagavato santike imaṃ adhikaraṇaṃ vūpasameyyāmā’’ti.
ပာလိလေယ္ယကဂမနကထာ နိဋ္ဌိတာ။
Pālileyyakagamanakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ပာလိလေယ္ယကဂမနကထာ • Pālileyyakagamanakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ပာလိလေယ္ယကဂမနကထာဝဏ္ဏနာ • Pālileyyakagamanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ပာလိလေယ္ယကဂမနကထာဝဏ္ဏနာ • Pālileyyakagamanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ပာလိလေယ္ယကဂမနကထာဝဏ္ဏနာ • Pālileyyakagamanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၂၇၅. ပာလိလေယ္ယကဂမနကထာ • 275. Pālileyyakagamanakathā