Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi |
੨੭੫. ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਗਮਨਕਥਾ
275. Pālileyyakagamanakathā
੪੬੭. 1 ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਞ੍ਚ ਨਨ੍ਦਿਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਞ੍ਚ ਕਿਮਿਲਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਂ 2 ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਂ ਤਦવਸਰਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕੇ વਿਹਰਤਿ ਰਕ੍ਖਿਤવਨਸਣ੍ਡੇ ਭਦ੍ਦਸਾਲਮੂਲੇ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਕਿਣ੍ਣੋ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਾਸਿਂ ਤੇਹਿ ਕੋਸਮ੍ਬਕੇਹਿ 3 ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੇਹਿ ਕਲਹਕਾਰਕੇਹਿ વਿવਾਦਕਾਰਕੇਹਿ ਭਸ੍ਸਕਾਰਕੇਹਿ ਸਙ੍ਘੇ ਅਧਿਕਰਣਕਾਰਕੇਹਿ। ਸੋਮ੍ਹਿ ਏਤਰਹਿ ਏਕੋ ਅਦੁਤਿਯੋ ਸੁਖਂ ਫਾਸੁ વਿਹਰਾਮਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਤੇਹਿ ਕੋਸਮ੍ਬਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੇਹਿ ਕਲਹਕਾਰਕੇਹਿ વਿવਾਦਕਾਰਕੇਹਿ ਭਸ੍ਸਕਾਰਕੇਹਿ ਸਙ੍ਘੇ ਅਧਿਕਰਣਕਾਰਕੇਹੀ’’ਤਿ।
467.4 Atha kho bhagavā āyasmantañca anuruddhaṃ āyasmantañca nandiyaṃ āyasmantañca kimilaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā yena pālileyyakaṃ 5 tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena pālileyyakaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā pālileyyake viharati rakkhitavanasaṇḍe bhaddasālamūle. Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo na phāsu vihāsiṃ tehi kosambakehi 6 bhikkhūhi bhaṇḍanakārakehi kalahakārakehi vivādakārakehi bhassakārakehi saṅghe adhikaraṇakārakehi. Somhi etarahi eko adutiyo sukhaṃ phāsu viharāmi aññatreva tehi kosambakehi bhikkhūhi bhaṇḍanakārakehi kalahakārakehi vivādakārakehi bhassakārakehi saṅghe adhikaraṇakārakehī’’ti.
ਅਞ੍ਞਤਰੋਪਿ ਖੋ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ ਆਕਿਣ੍ਣੋ વਿਹਰਤਿ ਹਤ੍ਥੀਹਿ ਹਤ੍ਥਿਨੀਹਿ ਹਤ੍ਥਿਕਲ਼ਭੇਹਿ ਹਤ੍ਥਿਚ੍ਛਾਪੇਹਿ, ਛਿਨ੍ਨਗ੍ਗਾਨਿ ਚੇવ ਤਿਣਾਨਿ ਖਾਦਤਿ, ਓਭਗ੍ਗੋਭਗ੍ਗਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਆવਿਲਾਨਿ ਚ ਪਾਨੀਯਾਨਿ ਪਿવਤਿ, ਓਗਾਹਾ ਚਸ੍ਸ ਓਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਨਿਯੋ ਕਾਯਂ ਉਪਨਿਘਂਸਨ੍ਤਿਯੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ ਆਕਿਣ੍ਣੋ વਿਹਰਾਮਿ ਹਤ੍ਥੀਹਿ ਹਤ੍ਥਿਨੀਹਿ ਹਤ੍ਥਿਕਲ਼ਭੇਹਿ ਹਤ੍ਥਿਚ੍ਛਾਪੇਹਿ, ਛਿਨ੍ਨਗ੍ਗਾਨਿ ਚੇવ ਤਿਣਾਨਿ ਖਾਦਾਮਿ, ਓਭਗ੍ਗੋਭਗ੍ਗਞ੍ਚ ਮੇ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਆવਿਲਾਨਿ ਚ ਪਾਨੀਯਾਨਿ ਪਿવਾਮਿ, ਓਗਾਹਾ ਚ ਮੇ ਓਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਨਿਯੋ ਕਾਯਂ ਉਪਨਿਘਂਸਨ੍ਤਿਯੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਏਕੋવ ਗਣਸ੍ਮਾ વੂਪਕਟ੍ਠੋ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ ਯੂਥਾ ਅਪਕ੍ਕਮ੍ਮ ਯੇਨ ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਂ ਰਕ੍ਖਿਤવਨਸਣ੍ਡੋ ਭਦ੍ਦਸਾਲਮੂਲਂ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਭਗવਤੋ ਪਾਨੀਯਂ ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਅਪ੍ਪਹਰਿਤਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਕਿਣ੍ਣੋ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਾਸਿਂ ਹਤ੍ਥੀਹਿ ਹਤ੍ਥਿਨੀਹਿ ਹਤ੍ਥਿਕਲ਼ਭੇਹਿ ਹਤ੍ਥਿਚ੍ਛਾਪੇਹਿ, ਛਿਨ੍ਨਗ੍ਗਾਨਿ ਚੇવ ਤਿਣਾਨਿ ਖਾਦਿਂ, ਓਭਗ੍ਗੋਭਗ੍ਗਞ੍ਚ ਮੇ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਂ ਖਾਦਿਂਸੁ, ਆવਿਲਾਨਿ ਚ ਪਾਨੀਯਾਨਿ ਅਪਾਯਿਂ ਓਗਾਹਾ ਚ ਮੇ ਓਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ 7 ਹਤ੍ਥਿਨਿਯੋ ਕਾਯਂ ਉਪਨਿਘਂਸਨ੍ਤਿਯੋ ਅਗਮਂਸੁ। ਸੋਮ੍ਹਿ ਏਤਰਹਿ ਏਕੋ ਅਦੁਤਿਯੋ ਸੁਖਂ ਫਾਸੁ વਿਹਰਾਮਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਹਤ੍ਥੀਹਿ ਹਤ੍ਥਿਨੀਹਿ ਹਤ੍ਥਿਕਲ਼ਭੇਹਿ ਹਤ੍ਥਿਚ੍ਛਾਪੇਹੀ’’ਤਿ।
Aññataropi kho hatthināgo ākiṇṇo viharati hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādati, obhaggobhaggañcassa sākhābhaṅgaṃ khādanti, āvilāni ca pānīyāni pivati, ogāhā cassa otiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti. Atha kho tassa hatthināgassa etadahosi – ‘‘ahaṃ kho ākiṇṇo viharāmi hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khādanti, āvilāni ca pānīyāni pivāmi, ogāhā ca me otiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti. Yaṃnūnāhaṃ ekova gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyya’’nti. Atha kho so hatthināgo yūthā apakkamma yena pālileyyakaṃ rakkhitavanasaṇḍo bhaddasālamūlaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā soṇḍāya bhagavato pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpeti, appaharitañca karoti. Atha kho tassa hatthināgassa etadahosi – ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo na phāsu vihāsiṃ hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādiṃ, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khādiṃsu, āvilāni ca pānīyāni apāyiṃ ogāhā ca me otiṇṇassa 8 hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo agamaṃsu. Somhi etarahi eko adutiyo sukhaṃ phāsu viharāmi aññatreva hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehī’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪવਿવੇਕਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਚ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਤਾਯਂ વੇਲਾਯਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ –
Atha kho bhagavā attano ca pavivekaṃ viditvā tassa ca hatthināgassa cetasā cetoparivitakkamaññāya tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
ਸਮੇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਯਦੇਕੋ ਰਮਤੀ વਨੇ’’ਤਿ॥
Sameti cittaṃ cittena, yadeko ramatī vane’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕੇ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿ ਤਦવਸਰਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਅਥ ਖੋ ਕੋਸਮ੍ਬਕਾ ਉਪਾਸਕਾ – ‘‘ਇਮੇ ਖੋ ਅਯ੍ਯਾ ਕੋਸਮ੍ਬਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਬਹੁਨੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਾਰਕਾ । ਇਮੇਹਿ ਉਬ੍ਬਾਲ਼੍ਹੋ ਭਗવਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਹਨ੍ਦ ਮਯਂ ਅਯ੍ਯੇ ਕੋਸਮ੍ਬਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨੇવ ਅਭਿવਾਦੇਯ੍ਯਾਮ, ਨ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਮ, ਨ ਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਂ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮ, ਨ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯਾਮ, ਨ ਗਰੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮ, ਨ ਮਾਨੇਯ੍ਯਾਮ, ਨ ਭਜੇਯ੍ਯਾਮ, ਨ ਪੂਜੇਯ੍ਯਾਮ, ਉਪਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਿਣ੍ਡਕਂ ਨ ਦਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਮ – ਏવਂ ਇਮੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਸਕ੍ਕਰਿਯਮਾਨਾ ਅਗਰੁਕਰਿਯਮਾਨਾ ਅਮਾਨਿਯਮਾਨਾ ਅਭਜਿਯਮਾਨਾ ਅਪੂਜਿਯਮਾਨਾ ਅਸਕ੍ਕਾਰਪਕਤਾ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾ વਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਾ ਪਸਾਦੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਕੋਸਮ੍ਬਕਾ ਉਪਾਸਕਾ ਕੋਸਮ੍ਬਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨੇવ ਅਭਿવਾਦੇਸੁਂ, ਨ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠੇਸੁਂ, ਨ ਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਂ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਂ ਅਕਂਸੁ, ਨ ਸਕ੍ਕਰਿਂਸੁ, ਨ ਗਰੁਂ ਕਰਿਂਸੁ, ਨ ਮਾਨੇਸੁਂ, ਨ ਭਜੇਸੁਂ ਨ ਪੂਜੇਸੁਂ, ਉਪਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਿਣ੍ਡਕਂ ਨ ਅਦਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ ਕੋਸਮ੍ਬਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੋਸਮ੍ਬਕੇਹਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਅਸਕ੍ਕਰਿਯਮਾਨਾ ਅਗਰੁਕਰਿਯਮਾਨਾ ਅਮਾਨਿਯਮਾਨਾ ਅਭਜਿਯਮਾਨਾ ਅਪੂਜਿਯਮਾਨਾ ਅਸਕ੍ਕਾਰਪਕਤਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਹਨ੍ਦ ਮਯਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ।
Atha kho bhagavā pālileyyake yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho kosambakā upāsakā – ‘‘ime kho ayyā kosambakā bhikkhū bahuno amhākaṃ anatthassa kārakā . Imehi ubbāḷho bhagavā pakkanto. Handa mayaṃ ayye kosambake bhikkhū neva abhivādeyyāma, na paccuṭṭheyyāma, na añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kareyyāma, na sakkareyyāma, na garuṃ kareyyāma, na māneyyāma, na bhajeyyāma, na pūjeyyāma, upagatānampi piṇḍakaṃ na dajjeyyāma – evaṃ ime amhehi asakkariyamānā agarukariyamānā amāniyamānā abhajiyamānā apūjiyamānā asakkārapakatā pakkamissanti vā vibbhamissanti vā bhagavantaṃ vā pasādessantī’’ti. Atha kho kosambakā upāsakā kosambake bhikkhū neva abhivādesuṃ, na paccuṭṭhesuṃ, na añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ akaṃsu, na sakkariṃsu, na garuṃ kariṃsu, na mānesuṃ, na bhajesuṃ na pūjesuṃ, upagatānampi piṇḍakaṃ na adaṃsu. Atha kho kosambakā bhikkhū kosambakehi upāsakehi asakkariyamānā agarukariyamānā amāniyamānā abhajiyamānā apūjiyamānā asakkārapakatā evamāhaṃsu – ‘‘handa mayaṃ, āvuso, sāvatthiṃ gantvā bhagavato santike imaṃ adhikaraṇaṃ vūpasameyyāmā’’ti.
ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਗਮਨਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pālileyyakagamanakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਗਮਨਕਥਾ • Pālileyyakagamanakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਗਮਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pālileyyakagamanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਗਮਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pālileyyakagamanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਗਮਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pālileyyakagamanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੨੭੫. ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕਗਮਨਕਥਾ • 275. Pālileyyakagamanakathā