| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಪಾಳಿಮುತ್ತಕವಿನಿಚ್ಛಯವಣ್ಣನಾ
Pāḷimuttakavinicchayavaṇṇanā
ಛತ್ತದಣ್ಡಗ್ಗಾಹಕಂ ಸಲಾಕಪಞ್ಜರನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯೋ ಪಞ್ಜರಸಲಾಕಾನಂ ಮಜ್ಝಟ್ಠೋ ಬುನ್ದೇ ಪುಥುಲೋ ಅಹಿಚ್ಛತ್ತಕಸದಿಸೋ ಅಗ್ಗೇ ಸಛಿದ್ದೋ ಯತ್ಥ ದಣ್ಡನ್ತರಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಛತ್ತಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಯೋ ವಾ ಸಯಮೇವ ದೀಘತಾಯ ಗಹಣದಣ್ಡೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ಛತ್ತದಣ್ಡೋ ನಾಮ, ತಸ್ಸ ಅಪರಿಗಳನತ್ಥಾಯ ಛತ್ತಸಲಾಕಾನಂ ಮೂಲಪ್ಪದೇಸದಣ್ಡಸ್ಸ ಸಮನ್ತತೋ ದಳ್ಹಪಞ್ಜರಂ ಕತ್ವಾ ಸುತ್ತೇಹಿ ವಿನನ್ಧನ್ತಿ, ಸೋ ಪದೇಸೋ ಛತ್ತದಣ್ಡಗಾಹಕಸಲಾಕಪಞ್ಜರಂ ನಾಮ, ತಂ ವಿನನ್ಧಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ನ ವಣ್ಣಮಟ್ಠತ್ಥಾಯಾತಿ ಇಮಿನಾ ಥಿರಕರಣತ್ಥಮೇವ ಏಕವಣ್ಣಸುತ್ತೇನ ವಿನನ್ಧಿಯಮಾನಂ ಯದಿ ವಣ್ಣಮಟ್ಠಂ ಹೋತಿ, ನ ತತ್ಥ ದೋಸೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆರಗ್ಗೇನಾತಿ ನಿಖಾದನಮುಖೇನ। ದಣ್ಡಬುನ್ದೇತಿ ದಣ್ಡಮೂಲೇ ಕೋಟಿಯಂ। ಛತ್ತಮಣ್ಡಲಿಕನ್ತಿ ಛತ್ತಪಞ್ಜರೇ ಮಣ್ಡಲಾಕಾರೇನ ಬದ್ಧದಣ್ಡವಲಯಂ। ಉಕ್ಕಿರಿತ್ವಾತಿ ನಿನ್ನಂ, ಉನ್ನತಂ ವಾ ಕತ್ವಾ।
Chattadaṇḍaggāhakaṃsalākapañjaranti ettha yo pañjarasalākānaṃ majjhaṭṭho bunde puthulo ahicchattakasadiso agge sachiddo yattha daṇḍantaraṃ pavesetvā chattaṃ gaṇhanti, yo vā sayameva dīghatāya gahaṇadaṇḍo hoti, ayaṃ chattadaṇḍo nāma, tassa aparigaḷanatthāya chattasalākānaṃ mūlappadesadaṇḍassa samantato daḷhapañjaraṃ katvā suttehi vinandhanti, so padeso chattadaṇḍagāhakasalākapañjaraṃ nāma, taṃ vinandhituṃ vaṭṭati. Na vaṇṇamaṭṭhatthāyāti iminā thirakaraṇatthameva ekavaṇṇasuttena vinandhiyamānaṃ yadi vaṇṇamaṭṭhaṃ hoti, na tattha dosoti dasseti. Āraggenāti nikhādanamukhena. Daṇḍabundeti daṇḍamūle koṭiyaṃ. Chattamaṇḍalikanti chattapañjare maṇḍalākārena baddhadaṇḍavalayaṃ. Ukkiritvāti ninnaṃ, unnataṃ vā katvā.
ನಾನಾಸುತ್ತಕೇಹೀತಿ ನಾನಾವಣ್ಣೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ। ಇದಞ್ಚ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಾನಂ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಏಕವಣ್ಣಸುತ್ತಕೇನಾಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿಯೇವ, ‘‘ಪಕತಿಸೂಚಿಕಮ್ಮಮೇವ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಪಟ್ಟಮುಖೇತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪಟ್ಟಾನಂ ಸಙ್ಘಟಿತಟ್ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಪರಿಯನ್ತೇತಿ ಚೀವರಪರಿಯನ್ತೇ, ಅನುವಾತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ವೇಣಿನ್ತಿ ವರಕಸೀಸಾಕಾರೇನ ಸಿಬ್ಬನಂ। ಸಙ್ಖಲಿಕನ್ತಿ ದಿಗುಣಸಙ್ಖಲಿಕಾಕಾರೇನ ಸಿಬ್ಬನಂ, ವೇಣಿಂ ವಾ ಸಙ್ಖಲಿಕಂ ವಾ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಪಕತೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಗ್ಘಿಯಂ ನಾಮ ಚೇತಿಯಸಣ್ಠಾನಂ, ಯಂ ಅಗ್ಘಿಯತ್ಥಮ್ಭೋತಿ ವದನ್ತಿ। ಉಕ್ಕಿರನ್ತೀತಿ ಉಟ್ಠಪೇನ್ತಿ। ಚತುಕೋಣಮೇವ ವಟ್ಟತೀತಿ ಗಣ್ಠಿಕಪಾಸಕಪಟ್ಟಾನಿ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಕೋಣಸುತ್ತಪಿಳಕಾತಿ ಗಣ್ಠಿಕಪಾಸಕಪಟ್ಟಾನಂ ಕೋಣೇಹಿ ಬಹಿ ನಿಗ್ಗತಸುತ್ತಾನಂ ಪಿಳಕಾಕಾರೇನ ಠಪಿತಕೋಟಿಯೋತಿ ಕೇಚಿ ವದನ್ತಿ, ತೇ ಪಿಳಕೇ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಕಾತಬ್ಬಾತಿ ತೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಕೋಣಸುತ್ತಾ ಚ ಪಿಳಕಾತಿ ದ್ವೇಯೇವಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಮತೇನ ಗಣ್ಠಿಕಪಾಸಕಪಟ್ಟಾನಂ ಕೋಣತೋ ಕೋಣೇಹಿ ನೀಹತಸುತ್ತಾ ಕೋಣಸುತ್ತಾ ನಾಮ। ಸಮನ್ತತೋ ಪನ ಪರಿಯನ್ತೇನ ಕತಾ ಚತುರಸ್ಸಸುತ್ತಾ ಪಿಳಕಾ ನಾಮ। ತಂ ದುವಿಧಮ್ಪಿ ಕೇಚಿ ಚೀವರತೋ ವಿಸುಂ ಪಞ್ಞಾಯನತ್ಥಾಯ ವಿಕಾರಯುತ್ತಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತಂ ನಿಸೇಧಾಯ ‘‘ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯರೂಪಾ ವಟ್ಟನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಸಬ್ಬಥಾ ಅಚಕ್ಖುಗೋಚರಭಾವೇನ ಸಿಬ್ಬನತ್ಥಾಯ ತಥಾಸಿಬ್ಬನಸ್ಸ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ। ಯಥಾ ಪಕತಿಚೀವರತೋ ವಿಕಾರೋ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಏವಂ ಸಿಬ್ಬಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ರಜನಕಮ್ಮತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಪಞ್ಞಾಯಮಾನೋಪಿ ವಿಸೇಸೋ ಚೀವರೇ ರತ್ತೇ ಏಕವಣ್ಣತಾಯ ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಚೀವರೇ ರತ್ತೇ’’ತಿ। ಮಣಿನಾತಿ ನೀಲಮಣಿಆದಿಮಟ್ಠಪಾಸಾಣೇನ, ಅಂಸವದ್ಧಕಕಾಯಬನ್ಧನಾದಿಕಂ ಪನ ಅಚೀವರತ್ತಾ ಸಙ್ಖಾದೀಹಿ ಘಂಸಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಕಣ್ಣಸುತ್ತಕನ್ತಿ ಚೀವರಸ್ಸ ದೀಘತೋ ತಿರಿಯಞ್ಚ ಸಿಬ್ಬಿತಾನಂ ಚತೂಸು ಕಣ್ಣೇಸು ಕೋಣೇಸು ಚ ನಿಕ್ಖನ್ತಾನಂ ಸುತ್ತಸೀಸಾನಮೇತಂ ನಾಮಂ, ತಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾವ ಪಾರುಪಿತಬ್ಬಂ, ತೇನಾಹ ‘‘ರಜಿತಕಾಲೇ ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಭಗವತಾ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಏಕಂ ಕಣ್ಣಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಪನ ನಾಮೇನ ಸದಿಸಮ್ಪಿ ಇತೋ ಅಞ್ಞಮೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಯಂ ಪನಾತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಲಗ್ಗನತ್ಥಾಯಾತಿ ಚೀವರರಜ್ಜುಯಂ ಚೀವರಬನ್ಧನತ್ಥಾಯ। ಗಣ್ಠಿಕೇತಿ ದನ್ತಾದಿಮಯೇ। ಪೀಳಕಾತಿ ಬಿನ್ದುಂ ಬಿನ್ದುಂ ಕತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬಪೀಳಕಾ।
Nānāsuttakehīti nānāvaṇṇehi suttehi. Idañca tathā karontānaṃ vasena vuttaṃ, ekavaṇṇasuttakenāpi na vaṭṭatiyeva, ‘‘pakatisūcikammameva vaṭṭatī’’ti hi vuttaṃ. Paṭṭamukheti dvinnaṃ paṭṭānaṃ saṅghaṭitaṭṭhānaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Pariyanteti cīvarapariyante, anuvātaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Veṇinti varakasīsākārena sibbanaṃ. Saṅkhalikanti diguṇasaṅkhalikākārena sibbanaṃ, veṇiṃ vā saṅkhalikaṃ vā karontīti pakatena sambandho. Agghiyaṃ nāma cetiyasaṇṭhānaṃ, yaṃ agghiyatthambhoti vadanti. Ukkirantīti uṭṭhapenti. Catukoṇameva vaṭṭatīti gaṇṭhikapāsakapaṭṭāni sandhāya vuttaṃ. Koṇasuttapiḷakāti gaṇṭhikapāsakapaṭṭānaṃ koṇehi bahi niggatasuttānaṃ piḷakākārena ṭhapitakoṭiyoti keci vadanti, te piḷake chinditvā duviññeyyā kātabbāti tesaṃ adhippāyo. Keci pana ‘‘koṇasuttā ca piḷakāti dveyevā’’ti vadanti, tesaṃ matena gaṇṭhikapāsakapaṭṭānaṃ koṇato koṇehi nīhatasuttā koṇasuttā nāma. Samantato pana pariyantena katā caturassasuttā piḷakā nāma. Taṃ duvidhampi keci cīvarato visuṃ paññāyanatthāya vikārayuttaṃ karonti, taṃ nisedhāya ‘‘duviññeyyarūpā vaṭṭantī’’ti vuttaṃ, na pana sabbathā acakkhugocarabhāvena sibbanatthāya tathāsibbanassa asakkuṇeyyattā. Yathā pakaticīvarato vikāro na paññāyati, evaṃ sibbitabbanti adhippāyo. Rajanakammato pubbe paññāyamānopi viseso cīvare ratte ekavaṇṇatāya na paññāyatīti āha ‘‘cīvare ratte’’ti. Maṇināti nīlamaṇiādimaṭṭhapāsāṇena, aṃsavaddhakakāyabandhanādikaṃ pana acīvarattā saṅkhādīhi ghaṃsituṃ vaṭṭatīti vadanti. Kaṇṇasuttakanti cīvarassa dīghato tiriyañca sibbitānaṃ catūsu kaṇṇesu koṇesu ca nikkhantānaṃ suttasīsānametaṃ nāmaṃ, taṃ chinditvāva pārupitabbaṃ, tenāha ‘‘rajitakāle chinditabba’’nti. Bhagavatā anuññātaṃ ekaṃ kaṇṇasuttampi atthi, taṃ pana nāmena sadisampi ito aññamevāti dassetuṃ yaṃ panātiādi vuttaṃ. Lagganatthāyāti cīvararajjuyaṃ cīvarabandhanatthāya. Gaṇṭhiketi dantādimaye. Pīḷakāti binduṃ binduṃ katvā uṭṭhāpetabbapīḷakā.
ಥಾಲಕೇ ವಾತಿ ತಮ್ಬಾದಿಮಯೇ ಪುಗ್ಗಲಿಕೇ ತಿವಿಧೇಪಿ ಕಪ್ಪಿಯಥಾಲಕೇ। ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಮಣಿವಣ್ಣಕರಣಪ್ಪಯೋಗೋ ನ ವಟ್ಟತಿ, ತೇಲವಣ್ಣಕರಣತ್ಥಂ ಪನ ವಟ್ಟತಿ। ಪತ್ತಮಣ್ಡಲೇತಿ ತಿಪುಸೀಸಾದಿಮಯೇ। ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಾನಿ ಪತ್ತಮಣ್ಡಲಾನಿ ಧಾರೇತಬ್ಬಾನಿ ರೂಪಕಾಕಿಣ್ಣಾನಿ ಭಿತ್ತಿಕಮ್ಮಕತಾನೀ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೫೩) ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಭಿತ್ತಿಕಮ್ಮಂ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಕರದನ್ತಕಂ ಛಿನ್ದಿತು’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೫೩) ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಮಕರದನ್ತಕಂ ಪನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಇದಂ ಪನ ಪಾಳಿಯಾ ಲದ್ಧಮ್ಪಿ ಇಧ ಪಾಳಿಯಾ ಮುತ್ತತ್ತಾ ಪಾಳಿಮುತ್ತಕನಯೇ ವುತ್ತಂ। ಏವಮಞ್ಞಮ್ಪಿ ಈದಿಸಂ।
Thālake vāti tambādimaye puggalike tividhepi kappiyathālake. Na vaṭṭatīti maṇivaṇṇakaraṇappayogo na vaṭṭati, telavaṇṇakaraṇatthaṃ pana vaṭṭati. Pattamaṇḍaleti tipusīsādimaye. ‘‘Na, bhikkhave, cittāni pattamaṇḍalāni dhāretabbāni rūpakākiṇṇāni bhittikammakatānī’’ti (cūḷava. 253) vuttattā ‘‘bhittikammaṃ na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, makaradantakaṃ chinditu’’nti (cūḷava. 253) vuttattā ‘‘makaradantakaṃ pana vaṭṭatī’’ti vuttaṃ, idaṃ pana pāḷiyā laddhampi idha pāḷiyā muttattā pāḷimuttakanaye vuttaṃ. Evamaññampi īdisaṃ.
ಲೇಖಾ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಆರಗ್ಗೇನ ದಿನ್ನಲೇಖಾವ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಜಾತಿಹಿಙ್ಗುಲಿಕಾದಿವಣ್ಣೇಹಿ ಕತಲೇಖಾ ವಟ್ಟತಿ। ಛತ್ತಮುಖವಟ್ಟಿಯನ್ತಿ ಧಮಕರಣಸ್ಸ ಹತ್ಥೇನ ಗಹಣಛತ್ತಾಕಾರಸ್ಸ ಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ, ‘‘ಪರಿಸ್ಸಾವನಚೋಳಬನ್ಧನಟ್ಠಾನೇ’’ತಿ ಕೇಚಿ।
Lekhā na vaṭṭatīti āraggena dinnalekhāva na vaṭṭati, jātihiṅgulikādivaṇṇehi katalekhā vaṭṭati. Chattamukhavaṭṭiyanti dhamakaraṇassa hatthena gahaṇachattākārassa mukhavaṭṭiyaṃ, ‘‘parissāvanacoḷabandhanaṭṭhāne’’ti keci.
ದೇಡ್ಡುಭಸೀಸನ್ತಿ ಉದಕಸಪ್ಪಸೀಸಂ। ಅಚ್ಛೀನೀತಿ ಕುಞ್ಜರಚ್ಛಿಸಣ್ಠಾನಾನಿ। ಏಕಮೇವ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ಥ ಏಕರಜ್ಜುಕಂ ದಿಗುಣಂ ತಿಗುಣಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಬನ್ಧಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಏಕಮೇವ ಪನ ಸತವಾರಮ್ಪಿ ಸರೀರಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಬನ್ಧಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಬಹುರಜ್ಜುಕೇ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಏಕೇನ ನಿರನ್ತರಂ ವೇಠೇತ್ವಾ ಕತಂ ‘‘ಬಹುರಜ್ಜುಕ’’ನ್ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ‘‘ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ, ತಂ ಮುರಜಸಙ್ಖಂ ನ ಗಚ್ಛತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಮುರಜಞ್ಹಿ ನಾನಾವಣ್ಣೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಮುರಜವಟ್ಟಿಸಣ್ಠಾನಂ ವೇಠೇತ್ವಾ ಕತಂ, ಇದಂ ಪನ ಮುರಜಂ ಮದ್ದವೀಣಸಙ್ಖಾತಂ ಪಾಮಙ್ಗಸಣ್ಠಾನಞ್ಚ ದಸಾಸು ವಟ್ಟತಿ ‘‘ಕಾಯಬನ್ಧನಸ್ಸ ದಸಾ ಜೀರನ್ತಿ; ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮುರಜಂ ಮದ್ದವೀಣ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೭೮) ವುತ್ತತ್ತಾ।
Deḍḍubhasīsanti udakasappasīsaṃ. Acchīnīti kuñjaracchisaṇṭhānāni. Ekameva vaṭṭatīti ettha ekarajjukaṃ diguṇaṃ tiguṇaṃ katvāpi bandhituṃ na vaṭṭati, ekameva pana satavārampi sarīraṃ parikkhipitvā bandhituṃ vaṭṭati, bahurajjuke ekato katvā ekena nirantaraṃ veṭhetvā kataṃ ‘‘bahurajjuka’’nti na vattabbaṃ ‘‘vaṭṭatī’’ti vuttattā, taṃ murajasaṅkhaṃ na gacchatīti veditabbaṃ. Murajañhi nānāvaṇṇehi suttehi murajavaṭṭisaṇṭhānaṃ veṭhetvā kataṃ, idaṃ pana murajaṃ maddavīṇasaṅkhātaṃ pāmaṅgasaṇṭhānañca dasāsu vaṭṭati ‘‘kāyabandhanassa dasā jīranti; anujānāmi, bhikkhave, murajaṃ maddavīṇa’’nti (cūḷava. 278) vuttattā.
ವಿಧೇತಿ ದಸಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಥಿರಭಾವಾಯ ದನ್ತವಿಸಾಣಸುತ್ತಾದೀಹಿ ಕತ್ತಬ್ಬೇ ವಿಧೇ। ಅಟ್ಠ ಮಙ್ಗಲಾನಿ ನಾಮ ಸಙ್ಖೋ ಚಕ್ಕಂ ಪುಣ್ಣಕುಮ್ಭೋ ಗಯಾ ಸಿರೀವಚ್ಛೋ ಅಙ್ಕುಸೋ ಧಜಂ ಸೋವತ್ತಿಕನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಮಚ್ಛಯುಗಳಛತ್ತನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟಾದಿವಸೇನಪಿ ವದನ್ತಿ। ಪರಿಚ್ಛೇದಲೇಖಾಮತ್ತನ್ತಿ ದನ್ತಾದೀಹಿ ಕತವಿಧಸ್ಸ ಉಭೋಸು ಕೋಟೀಸು ಕತಪರಿಚ್ಛೇದರಾಜಿಮತ್ತಂ।
Vidheti dasāpariyosāne thirabhāvāya dantavisāṇasuttādīhi kattabbe vidhe. Aṭṭha maṅgalāni nāma saṅkho cakkaṃ puṇṇakumbho gayā sirīvaccho aṅkuso dhajaṃ sovattikanti vadanti. Macchayugaḷachattanandiyāvaṭṭādivasenapi vadanti. Paricchedalekhāmattanti dantādīhi katavidhassa ubhosu koṭīsu kataparicchedarājimattaṃ.
‘‘ಉಜುಕಮೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಚತುರಸ್ಸಾದಿಸಣ್ಠಾನಾಪಿ ಅಞ್ಜನೀ ವಙ್ಕಗತಿಕಾ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಿಪಾಟಿಕಾಯಾತಿ ವಾಸಿಆದಿಭಣ್ಡನಿಕ್ಖಿಪನಪಸಿಬ್ಬಕೇ। ಆರಕಣ್ಟಕಂ ನಾಮ ಪೋತ್ಥಕಾದಿಅಅಸಙ್ಖಾರಣತ್ಥಂ ಕತದೀಘಮುಖಸತ್ಥಕನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಭಮಕಾರಾನಂ ದಾರುಆದಿಲಿಖನಸತ್ಥಕ’’ನ್ತಿ ಕೇಚಿ। ವಟ್ಟಮಣಿಕನ್ತಿ ವಟ್ಟಂ ಕತ್ವಾ ಉಟ್ಠಪೇತಬ್ಬಂ ಪುಪ್ಫುಳಕಂ। ಅಞ್ಞನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪಿಳಕಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಪಿಪ್ಫಲಿಕೇತಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಛೇದನಕೇ ಖುದ್ದಕಸತ್ಥೇ। ವಲಿತಕನ್ತಿ ನಖಚ್ಛೇದನಕಾಲೇ ದಳ್ಹಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ವಲೀಹಿ ಯುತ್ತಮೇವ ಕರೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಯಂ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ವಿಕಾರಂ ದಳ್ಹೀಕಮ್ಮಾದಿಅತ್ಥಾಯ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ವಣ್ಣಮಟ್ಠತ್ಥಾಯ, ತಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ದೀಪಿತಂ, ತೇನ ಚ ಕತ್ತರದಣ್ಡಕೋಟಿಯಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮ್ಪಿ ಘಟ್ಟನೇನ ಸದ್ದನಿಚ್ಛರಣತ್ಥಾಯ ಕತಂ ಅಯೋವಲಯಾದಿಕಂ ಸಂಯುತ್ತಮ್ಪಿ ಕಪ್ಪಿಯತೋ ಉಪಪನ್ನಂ ಹೋತಿ। ಮಣ್ಡಲನ್ತಿ ಉತ್ತರಾರಣಿಯಾ ಪವೇಸನತ್ಥಂ ಆವಾಟಮಣ್ಡಲಂ ಹೋತಿ। ಉಜುಕಮೇವ ಬನ್ಧಿತುನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಉಭೋಸು ವಾ ಪಸ್ಸೇಸು ಏಕಪಸ್ಸೇ ವಾತಿ ವಚನಸೇಸೋ। ವಾಸಿದಣ್ಡಸ್ಸ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ದಣ್ಡಕೋಟೀನಂ ಅಚಲನತ್ಥಂ ಬನ್ಧಿತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
‘‘Ujukamevā’’ti vuttattā caturassādisaṇṭhānāpi añjanī vaṅkagatikā na vaṭṭati. Sipāṭikāyāti vāsiādibhaṇḍanikkhipanapasibbake. Ārakaṇṭakaṃ nāma potthakādiaasaṅkhāraṇatthaṃ katadīghamukhasatthakanti vadanti. ‘‘Bhamakārānaṃ dāruādilikhanasatthaka’’nti keci. Vaṭṭamaṇikanti vaṭṭaṃ katvā uṭṭhapetabbaṃ pupphuḷakaṃ. Aññanti iminā piḷakādiṃ saṅgaṇhāti. Pipphaliketi yaṃ kiñci chedanake khuddakasatthe. Valitakanti nakhacchedanakāle daḷhaggahaṇatthaṃ valīhi yuttameva karonti. Tasmā taṃ vaṭṭatīti iminā yaṃ aññampi vikāraṃ daḷhīkammādiatthāya karonti, na vaṇṇamaṭṭhatthāya, taṃ vaṭṭatīti dīpitaṃ, tena ca kattaradaṇḍakoṭiyaṃ aññamaññampi ghaṭṭanena saddaniccharaṇatthāya kataṃ ayovalayādikaṃ saṃyuttampi kappiyato upapannaṃ hoti. Maṇḍalanti uttarāraṇiyā pavesanatthaṃ āvāṭamaṇḍalaṃ hoti. Ujukameva bandhitunti sambandho, ubhosu vā passesu ekapasse vāti vacanaseso. Vāsidaṇḍassa ubhosu passesu daṇḍakoṭīnaṃ acalanatthaṃ bandhitunti attho.
ಆಮಣ್ಡಸಾರಕೇತಿ ಆಮಲಕಫಲಾನಿ ಪಿಸಿತ್ವಾ ತೇನ ಕಕ್ಕೇನ ಕತತೇಲಭಾಜನೇ। ತತ್ಥ ಕಿರ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ ತೇಲಂ ಸೀತಲಂ ಹೋತಿ। ಭೂಮತ್ಥರಣೇತಿ ಕಟಸಾರಾದಿಮಯೇ ಪರಿಕಮ್ಮಕತಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಅತ್ಥರಿತಬ್ಬಅತ್ಥರಣೇ। ಪಾನೀಯಘಟೇತಿ ಸಬ್ಬಂ ಭಾಜನವಿಕತಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಸಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ವಟ್ಟತೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಮಞ್ಚಾದೀಸು ಇತ್ಥಿಪುರಿಸರೂಪಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ ತೇಲಭಾಜನೇಸುಯೇವ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸರೂಪಾನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ, ತೇಲಭಾಜನೇನ ಸಹ ಅಗಣೇತ್ವಾ ವಿಸುಂ ಮಞ್ಚಾದೀನಂ ಗಹಿತತ್ತಾ ಚಾತಿ ವದನ್ತಿ, ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ವದನ್ತಿ, ಏತೇಸಂ ಪನ ಮಞ್ಚಾದೀನಂ ಹತ್ಥೇನ ಆಮಸಿತಬ್ಬಭಣ್ಡತ್ತಾ ಇತ್ಥಿರೂಪಮೇವೇತ್ಥ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಅಞ್ಞೇಸನ್ತಿ ಸೀಮಸಾಮಿಕಾನಂ। ರಾಜವಲ್ಲಭೇಹೀತಿ ಲಜ್ಜೀಪೇಸಲಾದೀನಂ ಉಪೋಸಥಾದಿಅನ್ತರಾಯಕರಾ ಅಲಜ್ಜಿನೋ ಭಿನ್ನಲದ್ಧಿಕಾ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ ತೇಹಿ ಸಹ ಉಪೋಸಥಾದಿಕರಣಾಯೋಗಾ, ತೇನೇವ ‘‘ಸೀಮಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇಸಂ ಲಜ್ಜೀಪರಿಸಾತಿ ತೇಸಂ ಸೀಮಾಸಾಮಿಕಾನಂ ಅನುಬಲಂ ದಾತುಂ ಸಮತ್ಥಾ ಲಜ್ಜೀಪರಿಸಾ। ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಕತನ್ತಿ ಯಂ ಅಲಜ್ಜೀನಂ ಸೇನಾಸನಭೇದನಾದಿಕಂ ಲಜ್ಜೀಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಕತಂ, ಸಬ್ಬಞ್ಚೇತಂ ಸುಕತಮೇವ ಅಲಜ್ಜೀನಿಗ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಪವತ್ತಿತಬ್ಬತೋ।
Āmaṇḍasāraketi āmalakaphalāni pisitvā tena kakkena katatelabhājane. Tattha kira pakkhittaṃ telaṃ sītalaṃ hoti. Bhūmattharaṇeti kaṭasārādimaye parikammakatāya bhūmiyā attharitabbaattharaṇe. Pānīyaghaṭeti sabbaṃ bhājanavikatiṃ saṅgaṇhāti. Sabbaṃ…pe… vaṭṭatīti yathāvuttesu mañcādīsu itthipurisarūpampi vaṭṭati telabhājanesuyeva itthipurisarūpānaṃ paṭikkhittattā, telabhājanena saha agaṇetvā visuṃ mañcādīnaṃ gahitattā cāti vadanti, kiñcāpi vadanti, etesaṃ pana mañcādīnaṃ hatthena āmasitabbabhaṇḍattā itthirūpamevettha na vaṭṭatīti gahetabbaṃ. Aññesanti sīmasāmikānaṃ. Rājavallabhehīti lajjīpesalādīnaṃ uposathādiantarāyakarā alajjino bhinnaladdhikā ca bhikkhū adhippetā tehi saha uposathādikaraṇāyogā, teneva ‘‘sīmāyā’’ti vuttaṃ. Tesaṃ lajjīparisāti tesaṃ sīmāsāmikānaṃ anubalaṃ dātuṃ samatthā lajjīparisā. Bhikkhūhi katanti yaṃ alajjīnaṃ senāsanabhedanādikaṃ lajjībhikkhūhi kataṃ, sabbañcetaṃ sukatameva alajjīniggahatthāya pavattitabbato.
೮೮. ಅವಜ್ಝಾಯನ್ತೀತಿ ನೀಚತೋ ಚಿನ್ತೇನ್ತಿ। ಉಜ್ಝಾಯನತ್ಥೋತಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಥೇಯ್ಯಕಮ್ಮನಿನ್ದನತ್ಥೋ ‘‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ, ನ ಪನ ದಾರು-ಸದ್ದವಿಸೇಸನತ್ಥೋ ತಸ್ಸ ಬಹುವಚನತ್ತಾ। ವಚನಭೇದೇತಿ ಏಕವಚನಬಹುವಚನಾನಂ ಭೇದೇ। ಸಬ್ಬಾವನ್ತನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖುಭಿಕ್ಖುನೀಆದಿಸಬ್ಬಾವಯವವನ್ತಂ। ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಬಿಮ್ಬೀತಿ ಸುವಣ್ಣಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಾರಸುವಣ್ಣಸದಿಸವಣ್ಣತಾಯ ‘‘ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪೋರಾಣಸತ್ಥಾನುರೂಪಂ ಉಪ್ಪಾದಿತೋ ವೀಸತಿಮಾಸಪ್ಪಮಾಣಉತ್ತಮಸುವಣ್ಣಗ್ಘನಕೋ ಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ನೀಲಕಹಾಪಣೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ರುದ್ರದಾಮೇನ ನಾಮ ಕೇನಚಿ ಉಪ್ಪಾದಿತೋ ರುದ್ರದಾಮಕೋ। ಸೋ ಕಿರ ನೀಲಕಹಾಪಣಸ್ಸ ತಿಭಾಗಂ ಅಗ್ಘತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಪನ ದೇಸೇ ನೀಲಕಹಾಪಣಾ ನ ಸನ್ತಿ, ತತ್ಥಾಪಿ ಕಾಳಕವಿರಹಿತಸ್ಸ ನಿದ್ಧನ್ತಸುವಣ್ಣಸ್ಸ ಪಞ್ಚಮಾಸಗ್ಘನಕೇನ ಭಣ್ಡೇನ ಪಾದಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ತೇನಾತಿ ನೀಲಕಹಾಪಣಸ್ಸ ಚತುತ್ಥಭಾಗಭೂತೇನ। ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥುಮ್ಹಿ ವಾತಿಆದಿ ಪಾರಾಜಿಕಾನಂ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧೇಹಿ ಪಞ್ಞತ್ತಭಾವೇನ ವುತ್ತಂ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾದೀಸು ಪನ ಇತರಾಪತ್ತೀಸುಪಿ ತಬ್ಬತ್ಥೂಸು ಚ ನಾನತ್ತಂ ನತ್ಥೇವ, ಕೇವಲಂ ಕೇಚಿ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಏಕದೇಸೇನಾತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ವಿಸೇಸೋ। ನ ಹಿ ಕದಾಚಿಪಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಯಥಾಪರಾಧಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಊನಮಧಿಕಂ ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ।
88.Avajjhāyantīti nīcato cintenti. Ujjhāyanatthoti bhikkhuno theyyakammanindanattho ‘‘kathañhi nāma adinnaṃ ādiyissatī’’ti, na pana dāru-saddavisesanattho tassa bahuvacanattā. Vacanabhedeti ekavacanabahuvacanānaṃ bhede. Sabbāvantanti bhikkhubhikkhunīādisabbāvayavavantaṃ. Bimbisāroti tassa nāmanti ettha bimbīti suvaṇṇaṃ. Tasmā sārasuvaṇṇasadisavaṇṇatāya ‘‘bimbisāro’’ti vuccatīti veditabbaṃ. Porāṇasatthānurūpaṃ uppādito vīsatimāsappamāṇauttamasuvaṇṇagghanako lakkhaṇasampanno nīlakahāpaṇoti veditabbo. Rudradāmena nāma kenaci uppādito rudradāmako. So kira nīlakahāpaṇassa tibhāgaṃ agghati. Yasmiṃ pana dese nīlakahāpaṇā na santi, tatthāpi kāḷakavirahitassa niddhantasuvaṇṇassa pañcamāsagghanakena bhaṇḍena pādaparicchedo kātabbo. Tenāti nīlakahāpaṇassa catutthabhāgabhūtena. Pārājikavatthumhi vātiādi pārājikānaṃ sabbabuddhehi paññattabhāvena vuttaṃ, saṅghādisesādīsu pana itarāpattīsupi tabbatthūsu ca nānattaṃ nattheva, kevalaṃ keci sabbākārena paññapenti, keci ekadesenāti ettakameva viseso. Na hi kadācipi sammāsambuddhā yathāparādhaṃ atikkamma ūnamadhikaṃ vā sikkhāpadaṃ paññapenti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಪಾಳಿಮುತ್ತಕವಿನಿಚ್ಛಯವಣ್ಣನಾ • Pāḷimuttakavinicchayavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಪಾಳಿಮುತ್ತಕವಿನಿಚ್ಛಯವಣ್ಣನಾ • Pāḷimuttakavinicchayavaṇṇanā
