| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๖. ปโลกสุตฺตวณฺณนา
6. Palokasuttavaṇṇanā
๕๗. ฉเฎฺฐ อาจริยปาจริยานนฺติ อาจริยานเญฺจว อาจริยาจริยานญฺจฯ อวีจิ มเญฺญ ผุโฎ อโหสีติ ยถา อวีจิ มหานิรโย นิรนฺตรผุโฎ เนรยิกสเตฺตหิ ปริปุโณฺณ, มนุเสฺสหิ เอวํ ปริปุโณฺณ โหติฯ กุกฺกุฎสํปาติกาติ เอกคามสฺส ฉทนปิฎฺฐิโต อุปฺปติตฺวา อิตรคามสฺส ฉทนปิเฎฺฐ ปตนสงฺขาโต กุกฺกุฎสํปาโต เอตาสุ อตฺถีติ กุกฺกุฎสํปาติกาฯ กุกฺกุฎสํปาทิกาติปิ ปาโฐ, คามนฺตรโต คามนฺตรํ กุกฺกุฎานํ ปทสา คมนสงฺขาโต กุกฺกุฎสํปาโท เอตาสุ อตฺถีติ อโตฺถฯ อุภยเมฺปตํ ฆนนิวาสตํเยว ทีเปติฯ อธมฺมราครตฺตาติ ราโค นาม เอกเนฺตเนว อธโมฺม, อตฺตโน ปริกฺขาเรสุ ปน อุปฺปชฺชมาโน น อธมฺมราโคติ อธิเปฺปโต, ปรปริกฺขาเรสุ อุปฺปชฺชมาโนว อธมฺมราโคติฯ วิสมโลภาภิภูตาติ โลภสฺส สมกาโล นาม นตฺถิ, เอกนฺตํ วิสโมว เอสฯ อตฺตนา ปริคฺคหิตวตฺถุมฺหิ ปน อุปฺปชฺชมาโน สมโลโภ นาม, ปรปริคฺคหิตวตฺถุมฺหิ อุปฺปชฺชมาโนว วิสโมติ อธิเปฺปโตฯ มิจฺฉาธมฺมปเรตาติ อวตฺถุปฎิเสวนสงฺขาเตน มิจฺฉาธเมฺมน สมนฺนาคตาฯ เทโว น สมฺมา ธารํ อนุปฺปเวจฺฉตีติ วสฺสิตพฺพยุเตฺต กาเล วสฺสํ น วสฺสติฯ ทุพฺภิกฺขนฺติ ทุลฺลภภิกฺขํฯ ทุสฺสสฺสนฺติ วิวิธสสฺสานํ อสมฺปชฺชเนน ทุสฺสสฺสํฯ เสตฎฺฐิกนฺติ สเสฺส สมฺปชฺชมาเน ปาณกา ปตนฺติ, เตหิ ทฎฺฐตฺตา นิกฺขนฺตนิกฺขนฺตานิ สาลิสีสานิ เสตวณฺณานิ โหนฺติ นิสฺสารานิฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘เสตฎฺฐิก’’นฺติฯ สลากาวุตฺตนฺติ วปิตํ วปิตํ สสฺสํ สลากามตฺตเมว สมฺปชฺชติ, ผลํ น เทตีติ อโตฺถฯ ยกฺขาติ ยกฺขาธิปติโนฯ วาเฬ อมนุเสฺส โอสฺสชฺชนฺตีติ จณฺฑยเกฺข มนุสฺสปเถ วิสฺสเชฺชนฺติ, เต ลโทฺธกาสา มหาชนํ ชีวิตกฺขยํ ปาเปนฺติฯ
57. Chaṭṭhe ācariyapācariyānanti ācariyānañceva ācariyācariyānañca. Avīci maññe phuṭo ahosīti yathā avīci mahānirayo nirantaraphuṭo nerayikasattehi paripuṇṇo, manussehi evaṃ paripuṇṇo hoti. Kukkuṭasaṃpātikāti ekagāmassa chadanapiṭṭhito uppatitvā itaragāmassa chadanapiṭṭhe patanasaṅkhāto kukkuṭasaṃpāto etāsu atthīti kukkuṭasaṃpātikā. Kukkuṭasaṃpādikātipi pāṭho, gāmantarato gāmantaraṃ kukkuṭānaṃ padasā gamanasaṅkhāto kukkuṭasaṃpādo etāsu atthīti attho. Ubhayampetaṃ ghananivāsataṃyeva dīpeti. Adhammarāgarattāti rāgo nāma ekanteneva adhammo, attano parikkhāresu pana uppajjamāno na adhammarāgoti adhippeto, paraparikkhāresu uppajjamānova adhammarāgoti. Visamalobhābhibhūtāti lobhassa samakālo nāma natthi, ekantaṃ visamova esa. Attanā pariggahitavatthumhi pana uppajjamāno samalobho nāma, parapariggahitavatthumhi uppajjamānova visamoti adhippeto. Micchādhammaparetāti avatthupaṭisevanasaṅkhātena micchādhammena samannāgatā. Devo na sammā dhāraṃ anuppavecchatīti vassitabbayutte kāle vassaṃ na vassati. Dubbhikkhanti dullabhabhikkhaṃ. Dussassanti vividhasassānaṃ asampajjanena dussassaṃ. Setaṭṭhikanti sasse sampajjamāne pāṇakā patanti, tehi daṭṭhattā nikkhantanikkhantāni sālisīsāni setavaṇṇāni honti nissārāni. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘setaṭṭhika’’nti. Salākāvuttanti vapitaṃ vapitaṃ sassaṃ salākāmattameva sampajjati, phalaṃ na detīti attho. Yakkhāti yakkhādhipatino. Vāḷe amanusse ossajjantīti caṇḍayakkhe manussapathe vissajjenti, te laddhokāsā mahājanaṃ jīvitakkhayaṃ pāpenti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๖. ปโลกสุตฺตํ • 6. Palokasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๖. ปโลกสุตฺตวณฺณนา • 6. Palokasuttavaṇṇanā
