๑-๑๐. ปํสุกูลสญฺญกเตฺถรอปทานาทิวณฺณนา

1-10. Paṃsukūlasaññakattheraapadānādivaṇṇanā

เอกูนปญฺญาสมวเคฺค ปฐมาปทานํ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ

Ekūnapaññāsamavagge paṭhamāpadānaṃ suviññeyyameva.

๑๔. ทุติยาปทาเน อธิจฺจุปฺปตฺติกา พุทฺธาติ อธิเจฺจน อการเณน อุปฺปตฺติกา สยมฺภูตา, อเญฺญหิ เทวพฺรหฺมมาราทีหิ อุปเทสทายเกหิ รหิตา สยมฺภูญาเณน อุปฺปนฺนา ชาตา ปาตุภูตาติ อโตฺถฯ

14. Dutiyāpadāne adhiccuppattikā buddhāti adhiccena akāraṇena uppattikā sayambhūtā, aññehi devabrahmamārādīhi upadesadāyakehi rahitā sayambhūñāṇena uppannā jātā pātubhūtāti attho.

๑๖. โอทุมฺพริกปุปฺผํ วาติ อุทุมฺพรรุเกฺข ปุปฺผํ ทุลฺลภํ ทุลฺลภุปฺปตฺติกํ อิวฯ จนฺทมฺหิ สสกํ ยถาติ จนฺทมณฺฑเล สสเลขาย รูปํ ทุลฺลภํ ยถาฯ วายสานํ ยถา ขีรนฺติ กากานํ นิจฺจํ รตฺตินฺทิวํ ขุทฺทาปีฬิตภาเวน ขีรํ ทุลฺลภํ ยถา, เอวํ ทุลฺลภํ โลกนายกํ จตุราสเงฺขฺยยฺยํ วา อฎฺฐาสเงฺขฺยยฺยํ วา โสฬสาสเงฺขฺยยฺยํ วา กปฺปสตสหสฺสํ ปารมิโย ปูเรตฺวา พุทฺธภาวโต ทุลฺลโภ โลกนายโกติ อโตฺถฯ

16.Odumbarikapupphaṃ vāti udumbararukkhe pupphaṃ dullabhaṃ dullabhuppattikaṃ iva. Candamhi sasakaṃ yathāti candamaṇḍale sasalekhāya rūpaṃ dullabhaṃ yathā. Vāyasānaṃ yathā khīranti kākānaṃ niccaṃ rattindivaṃ khuddāpīḷitabhāvena khīraṃ dullabhaṃ yathā, evaṃ dullabhaṃ lokanāyakaṃ caturāsaṅkhyeyyaṃ vā aṭṭhāsaṅkhyeyyaṃ vā soḷasāsaṅkhyeyyaṃ vā kappasatasahassaṃ pāramiyo pūretvā buddhabhāvato dullabho lokanāyakoti attho.

๓๐. ตติยาปทาเน มธุํ ภิเสหิ สวตีติ โปกฺขรมธุปทุมเกสเรหิ สวติ ปคฺฆรติฯ ขีรํ สปฺปิํ มุฬาลิภีติ ขีรญฺจ สปฺปิรสญฺจ ปทุมมุฬาเลหิ สวติ ปคฺฆรติฯ ตสฺมา ตทุภยํ มม สนฺตกํ พุโทฺธ ปฎิคฺคณฺหตูติ อโตฺถฯ

30. Tatiyāpadāne madhuṃ bhisehi savatīti pokkharamadhupadumakesarehi savati paggharati. Khīraṃ sappiṃ muḷālibhīti khīrañca sappirasañca padumamuḷālehi savati paggharati. Tasmā tadubhayaṃ mama santakaṃ buddho paṭiggaṇhatūti attho.

จตุตฺถปญฺจมฉฎฺฐาปทานานิ อุตฺตานาเนวฯ

Catutthapañcamachaṭṭhāpadānāni uttānāneva.

๑๑๙. สตฺตมาปทาเน จตฺตาลีสทิชาปิ จาติ ทฺวิกฺขตฺตุํ ชาตาติ ทิชาฯ กุมารวเย อุฎฺฐิตทนฺตานํ ปติตตฺตา ปุน อุฎฺฐิตทนฺตา ทิชา, เต จ ทนฺตาฯ พฺยากรณญฺจ เหฎฺฐา นิทานกถายํ วุตฺตเมวฯ

119. Sattamāpadāne cattālīsadijāpi cāti dvikkhattuṃ jātāti dijā. Kumāravaye uṭṭhitadantānaṃ patitattā puna uṭṭhitadantā dijā, te ca dantā. Byākaraṇañca heṭṭhā nidānakathāyaṃ vuttameva.

อฎฺฐมาปทานํ อุตฺตานเมวาติฯ

Aṭṭhamāpadānaṃ uttānamevāti.

๑๗๑. นวมาปทาเน ตทาหํ มาณโว อาสินฺติ ยทา สุเมธปณฺฑิโต ทีปงฺกรภควโต สนฺติกา พฺยากรณํ ลภิ, ตทา อหํ เมโฆ นาม พฺราหฺมณมาณโว หุตฺวา สุเมธตาปเสน สห อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา สิกฺขาปเทสุ สิกฺขิโต เกนจิ ปาปสหาเยน สํสโฎฺฐ สํสคฺคโทเสน ปาปวิตกฺกาทิวสํ คโต มาตุฆาตกมฺมวเสน นรเก อคฺคิชาลาทิทุกฺขมนุภวิตฺวา ตโต จุโต สมุเทฺท ติมิงฺคลมหามโจฺฉ หุตฺวา นิพฺพโตฺต, สมุทฺทมเชฺฌ คจฺฉนฺตํ มหานาวํ คิลิตุกาโม คโตฯ ทิสฺวา มํ วาณิชา ภีตา ‘‘อโห โคตโม ภควา’’ติ สทฺทมกํสุฯ อถ มหามโจฺฉ ปุพฺพวาสนาวเสน พุทฺธคารวํ อุปฺปาเทตฺวา ตโต จุโต สาวตฺถิยํ วิภวสมฺปเนฺน พฺราหฺมณกุเล นิพฺพโตฺต สโทฺธ ปสโนฺน สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปพฺพชิตฺวา สห ปฎิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิตฺวา ทิวสสฺส ติกฺขตฺตุํ อุปฎฺฐานํ คนฺตฺวา สรมาโน วนฺทติฯ ตทา ภควา ‘‘จิรํ ธมฺมรุจี’’ติ มํ อาหฯ

171. Navamāpadāne tadāhaṃ māṇavo āsinti yadā sumedhapaṇḍito dīpaṅkarabhagavato santikā byākaraṇaṃ labhi, tadā ahaṃ megho nāma brāhmaṇamāṇavo hutvā sumedhatāpasena saha isipabbajjaṃ pabbajitvā sikkhāpadesu sikkhito kenaci pāpasahāyena saṃsaṭṭho saṃsaggadosena pāpavitakkādivasaṃ gato mātughātakammavasena narake aggijālādidukkhamanubhavitvā tato cuto samudde timiṅgalamahāmaccho hutvā nibbatto, samuddamajjhe gacchantaṃ mahānāvaṃ gilitukāmo gato. Disvā maṃ vāṇijā bhītā ‘‘aho gotamo bhagavā’’ti saddamakaṃsu. Atha mahāmaccho pubbavāsanāvasena buddhagāravaṃ uppādetvā tato cuto sāvatthiyaṃ vibhavasampanne brāhmaṇakule nibbatto saddho pasanno satthu dhammadesanaṃ sutvā pabbajitvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇitvā divasassa tikkhattuṃ upaṭṭhānaṃ gantvā saramāno vandati. Tadā bhagavā ‘‘ciraṃ dhammarucī’’ti maṃ āha.

๑๘๔. อถ โส เถโร ‘‘สุจิรํ สตปุญฺญลกฺขณ’’นฺติอาทีหิ คาถาหิ โถเมสิฯ ภเนฺต, สตปุญฺญลกฺขณธร โคตมฯ ปติปุเพฺพน วิสุทฺธปจฺจยนฺติ ปุเพฺพ ทีปงฺกรปาทมูเล ปริปุณฺณปารมีปจฺจยสมฺภาโร สุฎฺฐุ จิรํ กาลํ มยา น ทิโฎฺฐ อสีติ อโตฺถฯ อหมชฺชสุเปกฺขนนฺติ อชฺช อิมสฺมิํ ทิวเส อหํ สุเปกฺขนํ สุนฺทรทสฺสนํ, สุนฺทรทิฎฺฐํ วา นิรุปมํ วิคฺคหํ อุปมารหิตสรีรํ โคตมํ วต เอกเนฺตน ปสฺสามิ ทกฺขามีติ อโตฺถฯ

184. Atha so thero ‘‘suciraṃ satapuññalakkhaṇa’’ntiādīhi gāthāhi thomesi. Bhante, satapuññalakkhaṇadhara gotama. Patipubbena visuddhapaccayanti pubbe dīpaṅkarapādamūle paripuṇṇapāramīpaccayasambhāro suṭṭhu ciraṃ kālaṃ mayā na diṭṭho asīti attho. Ahamajjasupekkhananti ajja imasmiṃ divase ahaṃ supekkhanaṃ sundaradassanaṃ, sundaradiṭṭhaṃ vā nirupamaṃ viggahaṃ upamārahitasarīraṃ gotamaṃ vata ekantena passāmi dakkhāmīti attho.

๑๘๕-๑๘๖. สุจิรํ วิหตตโม มยาติ วิเสเสน หตตโม วิทฺธํสิตโมโห ตฺวํ มยาปิ สุฎฺฐุ จิรํ โถมิโตติ อโตฺถฯ สุจิรเกฺขน นที วิโสสิตาติ เอสา ตณฺหานที สุนฺทรรเกฺขน โคปเนน วิเสเสน โสสิตา, อภพฺพุปฺปตฺติกตา ตยาติ อโตฺถฯ สุจิรํ อมลํ วิโสธิตนฺติ สุฎฺฐุ จิรํ ทีเฆน อทฺธุนา อมลํ นิพฺพานํ วิเสเสน โสธิตํ, สุฎฺฐุ กตํ อธิคตํ ตยาติ อโตฺถฯ นยนํ ญาณมยํ มหามุเนฯ จิรกาลสมงฺคิโตติ มหามุเน มหาสมณ ญาณมยํ นยนํ ทิพฺพจกฺขุํ จิรกาลํ สมธิคโต สมฺปโตฺต ตฺวนฺติ อโตฺถฯ อวินโฎฺฐ ปุนรนฺตรนฺติ อหํ ปุน อนฺตรํ อนฺตราภเว มเชฺฌ ปรินโฎฺฐ ปริหีโน อโหสินฺติ อโตฺถฯ ปุนรชฺชสมาคโต ตยาติ อชฺช อิมสฺมิํ กาเล ตยา สทฺธิํ ปุนปิ สมาคโต เอกีภูโต สห วสามีติ อโตฺถฯ น หิ นสฺสนฺติ กตานิ โคตมาติ โคตม สพฺพญฺญุพุทฺธ, ตยา สทฺธิํ กตานิ สมาคมาทีนิ น หิ นสฺสนฺติ ยาว ขนฺธปรินิพฺพานา น วินา ภวิสฺสนฺตีติ อโตฺถฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ

185-186.Suciraṃ vihatatamo mayāti visesena hatatamo viddhaṃsitamoho tvaṃ mayāpi suṭṭhu ciraṃ thomitoti attho. Sucirakkhena nadī visositāti esā taṇhānadī sundararakkhena gopanena visesena sositā, abhabbuppattikatā tayāti attho. Suciraṃ amalaṃ visodhitanti suṭṭhu ciraṃ dīghena addhunā amalaṃ nibbānaṃ visesena sodhitaṃ, suṭṭhu kataṃ adhigataṃ tayāti attho. Nayanaṃ ñāṇamayaṃ mahāmune. Cirakālasamaṅgitoti mahāmune mahāsamaṇa ñāṇamayaṃ nayanaṃ dibbacakkhuṃ cirakālaṃ samadhigato sampatto tvanti attho. Avinaṭṭho punarantaranti ahaṃ puna antaraṃ antarābhave majjhe parinaṭṭho parihīno ahosinti attho. Punarajjasamāgato tayāti ajja imasmiṃ kāle tayā saddhiṃ punapi samāgato ekībhūto saha vasāmīti attho. Na hi nassanti katāni gotamāti gotama sabbaññubuddha, tayā saddhiṃ katāni samāgamādīni na hi nassanti yāva khandhaparinibbānā na vinā bhavissantīti attho. Sesaṃ uttānamevāti.

ธมฺมรุจิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

Dhammaruciyattheraapadānavaṇṇanā samattā.

ทสมาปทานํ สุวิเญฺญยฺยเมวาติฯ

Dasamāpadānaṃ suviññeyyamevāti.

เอกูนปญฺญาสมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ

Ekūnapaññāsamavaggavaṇṇanā samattā.

Next: ๕๐-๕๓. กิงฺกณิปุปฺผาทิวโคฺค • 50-53. Kiṅkaṇipupphādivaggo

Related texts:

ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi
๒. พุทฺธสญฺญกเตฺถรอปทานํ • 2. Buddhasaññakattheraapadānaṃ
๓. ภิสทายกเตฺถรอปทานํ • 3. Bhisadāyakattheraapadānaṃ
๗. ปุลินุปฺปาทกเตฺถรอปทานํ • 7. Pulinuppādakattheraapadānaṃ
๙. ธมฺมรุจิยเตฺถรอปทานํ • 9. Dhammaruciyattheraapadānaṃ

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact