| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā |
49. පංසුකූලවග්‌ගො
49. Paṃsukūlavaggo
1-10. පංසුකූලසඤ්‌ඤකත්‌ථෙරඅපදානාදිවණ්‌ණනා
1-10. Paṃsukūlasaññakattheraapadānādivaṇṇanā
එකූනපඤ්‌ඤාසමවග්‌ගෙ පඨමාපදානං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
Ekūnapaññāsamavagge paṭhamāpadānaṃ suviññeyyameva.
14. දුතියාපදානෙ අධිච්‌චුප්‌පත්‌තිකා බුද්‌ධාති අධිච්‌චෙන අකාරණෙන උප්‌පත්‌තිකා සයම්‌භූතා, අඤ්‌ඤෙහි දෙවබ්‍රහ්‌මමාරාදීහි උපදෙසදායකෙහි රහිතා සයම්‌භූඤාණෙන උප්‌පන්‌නා ජාතා පාතුභූතාති අත්‌ථො.
14. Dutiyāpadāne adhiccuppattikā buddhāti adhiccena akāraṇena uppattikā sayambhūtā, aññehi devabrahmamārādīhi upadesadāyakehi rahitā sayambhūñāṇena uppannā jātā pātubhūtāti attho.
16. ඔදුම්‌බරිකපුප්‌ඵං වාති උදුම්‌බරරුක්‌ඛෙ පුප්‌ඵං දුල්‌ලභං දුල්‌ලභුප්‌පත්‌තිකං ඉව. චන්‌දම්‌හි සසකං යථාති චන්‌දමණ්‌ඩලෙ සසලෙඛාය රූපං දුල්‌ලභං යථා. වායසානං යථා ඛීරන්‌ති කාකානං නිච්‌චං රත්‌තින්‌දිවං ඛුද්‌දාපීළිතභාවෙන ඛීරං දුල්‌ලභං යථා, එවං දුල්‌ලභං ලොකනායකං චතුරාසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යං වා අට්‌ඨාසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යං වා සොළසාසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යං වා කප්‌පසතසහස්‌සං පාරමියො පූරෙත්‌වා බුද්‌ධභාවතො දුල්‌ලභො ලොකනායකොති අත්‌ථො.
16.Odumbarikapupphaṃ vāti udumbararukkhe pupphaṃ dullabhaṃ dullabhuppattikaṃ iva. Candamhi sasakaṃ yathāti candamaṇḍale sasalekhāya rūpaṃ dullabhaṃ yathā. Vāyasānaṃ yathā khīranti kākānaṃ niccaṃ rattindivaṃ khuddāpīḷitabhāvena khīraṃ dullabhaṃ yathā, evaṃ dullabhaṃ lokanāyakaṃ caturāsaṅkhyeyyaṃ vā aṭṭhāsaṅkhyeyyaṃ vā soḷasāsaṅkhyeyyaṃ vā kappasatasahassaṃ pāramiyo pūretvā buddhabhāvato dullabho lokanāyakoti attho.
30. තතියාපදානෙ මධුං භිසෙහි සවතීති පොක්‌ඛරමධුපදුමකෙසරෙහි සවති පග්‌ඝරති. ඛීරං සප්‌පිං මුළාලිභීති ඛීරඤ්‌ච සප්‌පිරසඤ්‌ච පදුමමුළාලෙහි සවති පග්‌ඝරති. තස්‌මා තදුභයං මම සන්‌තකං බුද්‌ධො පටිග්‌ගණ්‌හතූති අත්‌ථො.
30. Tatiyāpadāne madhuṃ bhisehi savatīti pokkharamadhupadumakesarehi savati paggharati. Khīraṃ sappiṃ muḷālibhīti khīrañca sappirasañca padumamuḷālehi savati paggharati. Tasmā tadubhayaṃ mama santakaṃ buddho paṭiggaṇhatūti attho.
චතුත්‌ථපඤ්‌චමඡට්‌ඨාපදානානි උත්‌තානානෙව.
Catutthapañcamachaṭṭhāpadānāni uttānāneva.
119. සත්‌තමාපදානෙ චත්‌තාලීසදිජාපි චාති ද්‌වික්‌ඛත්‌තුං ජාතාති දිජා. කුමාරවයෙ උට්‌ඨිතදන්‌තානං පතිතත්‌තා පුන උට්‌ඨිතදන්‌තා දිජා, තෙ ච දන්‌තා. බ්‍යාකරණඤ්‌ච හෙට්‌ඨා නිදානකථායං වුත්‌තමෙව.
119. Sattamāpadāne cattālīsadijāpi cāti dvikkhattuṃ jātāti dijā. Kumāravaye uṭṭhitadantānaṃ patitattā puna uṭṭhitadantā dijā, te ca dantā. Byākaraṇañca heṭṭhā nidānakathāyaṃ vuttameva.
අට්‌ඨමාපදානං උත්‌තානමෙවාති.
Aṭṭhamāpadānaṃ uttānamevāti.
171. නවමාපදානෙ තදාහං මාණවො ආසින්‌ති යදා සුමෙධපණ්‌ඩිතො දීපඞ්‌කරභගවතො සන්‌තිකා බ්‍යාකරණං ලභි, තදා අහං මෙඝො නාම බ්‍රාහ්‌මණමාණවො හුත්‌වා සුමෙධතාපසෙන සහ ඉසිපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා සික්‌ඛාපදෙසු සික්‌ඛිතො කෙනචි පාපසහායෙන සංසට්‌ඨො සංසග්‌ගදොසෙන පාපවිතක්‌කාදිවසං ගතො මාතුඝාතකම්‌මවසෙන නරකෙ අග්‌ගිජාලාදිදුක්‌ඛමනුභවිත්‌වා තතො චුතො සමුද්‌දෙ තිමිඞ්‌ගලමහාමච්‌ඡො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌තො, සමුද්‌දමජ්‌ඣෙ ගච්‌ඡන්‌තං මහානාවං ගිලිතුකාමො ගතො. දිස්‌වා මං වාණිජා භීතා ‘‘අහො ගොතමො භගවා’’ති සද්‌දමකංසු. අථ මහාමච්‌ඡො පුබ්‌බවාසනාවසෙන බුද්‌ධගාරවං උප්‌පාදෙත්‌වා තතො චුතො සාවත්‌ථියං විභවසම්‌පන්‌නෙ බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තො සද්‌ධො පසන්‌නො සත්‌ථු ධම්‌මදෙසනං සුත්‌වා පබ්‌බජිත්‌වා සහ පටිසම්‌භිදාහි අරහත්‌තං පාපුණිත්‌වා දිවසස්‌ස තික්‌ඛත්‌තුං උපට්‌ඨානං ගන්‌ත්‌වා සරමානො වන්‌දති. තදා භගවා ‘‘චිරං ධම්‌මරුචී’’ති මං ආහ.
171. Navamāpadāne tadāhaṃ māṇavo āsinti yadā sumedhapaṇḍito dīpaṅkarabhagavato santikā byākaraṇaṃ labhi, tadā ahaṃ megho nāma brāhmaṇamāṇavo hutvā sumedhatāpasena saha isipabbajjaṃ pabbajitvā sikkhāpadesu sikkhito kenaci pāpasahāyena saṃsaṭṭho saṃsaggadosena pāpavitakkādivasaṃ gato mātughātakammavasena narake aggijālādidukkhamanubhavitvā tato cuto samudde timiṅgalamahāmaccho hutvā nibbatto, samuddamajjhe gacchantaṃ mahānāvaṃ gilitukāmo gato. Disvā maṃ vāṇijā bhītā ‘‘aho gotamo bhagavā’’ti saddamakaṃsu. Atha mahāmaccho pubbavāsanāvasena buddhagāravaṃ uppādetvā tato cuto sāvatthiyaṃ vibhavasampanne brāhmaṇakule nibbatto saddho pasanno satthu dhammadesanaṃ sutvā pabbajitvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇitvā divasassa tikkhattuṃ upaṭṭhānaṃ gantvā saramāno vandati. Tadā bhagavā ‘‘ciraṃ dhammarucī’’ti maṃ āha.
184. අථ සො ථෙරො ‘‘සුචිරං සතපුඤ්‌ඤලක්‌ඛණ’’න්‌තිආදීහි ගාථාහි ථොමෙසි. භන්‌තෙ, සතපුඤ්‌ඤලක්‌ඛණධර ගොතම. පතිපුබ්‌බෙන විසුද්‌ධපච්‌චයන්‌ති පුබ්‌බෙ දීපඞ්‌කරපාදමූලෙ පරිපුණ්‌ණපාරමීපච්‌චයසම්‌භාරො සුට්‌ඨු චිරං කාලං මයා න දිට්‌ඨො අසීති අත්‌ථො. අහමජ්‌ජසුපෙක්‌ඛනන්‌ති අජ්‌ජ ඉමස්‌මිං දිවසෙ අහං සුපෙක්‌ඛනං සුන්‌දරදස්‌සනං, සුන්‌දරදිට්‌ඨං වා නිරුපමං විග්‌ගහං උපමාරහිතසරීරං ගොතමං වත එකන්‌තෙන පස්‌සාමි දක්‌ඛාමීති අත්‌ථො.
184. Atha so thero ‘‘suciraṃ satapuññalakkhaṇa’’ntiādīhi gāthāhi thomesi. Bhante, satapuññalakkhaṇadhara gotama. Patipubbena visuddhapaccayanti pubbe dīpaṅkarapādamūle paripuṇṇapāramīpaccayasambhāro suṭṭhu ciraṃ kālaṃ mayā na diṭṭho asīti attho. Ahamajjasupekkhananti ajja imasmiṃ divase ahaṃ supekkhanaṃ sundaradassanaṃ, sundaradiṭṭhaṃ vā nirupamaṃ viggahaṃ upamārahitasarīraṃ gotamaṃ vata ekantena passāmi dakkhāmīti attho.
185-186. සුචිරං විහතතමො මයාති විසෙසෙන හතතමො විද්‌ධංසිතමොහො ත්‌වං මයාපි සුට්‌ඨු චිරං ථොමිතොති අත්‌ථො. සුචිරක්‌ඛෙන නදී විසොසිතාති එසා තණ්‌හානදී සුන්‌දරරක්‌ඛෙන ගොපනෙන විසෙසෙන සොසිතා, අභබ්‌බුප්‌පත්‌තිකතා තයාති අත්‌ථො. සුචිරං අමලං විසොධිතන්‌ති සුට්‌ඨු චිරං දීඝෙන අද්‌ධුනා අමලං නිබ්‌බානං විසෙසෙන සොධිතං, සුට්‌ඨු කතං අධිගතං තයාති අත්‌ථො. නයනං ඤාණමයං මහාමුනෙ. චිරකාලසමඞ්‌ගිතොති මහාමුනෙ මහාසමණ ඤාණමයං නයනං දිබ්‌බචක්‌ඛුං චිරකාලං සමධිගතො සම්‌පත්‌තො ත්‌වන්‌ති අත්‌ථො. අවිනට්‌ඨො පුනරන්‌තරන්‌ති අහං පුන අන්‌තරං අන්‌තරාභවෙ මජ්‌ඣෙ පරිනට්‌ඨො පරිහීනො අහොසින්‌ති අත්‌ථො. පුනරජ්‌ජසමාගතො තයාති අජ්‌ජ ඉමස්‌මිං කාලෙ තයා සද්‌ධිං පුනපි සමාගතො එකීභූතො සහ වසාමීති අත්‌ථො. න හි නස්‌සන්‌ති කතානි ගොතමාති ගොතම සබ්‌බඤ්‌ඤුබුද්‌ධ, තයා සද්‌ධිං කතානි සමාගමාදීනි න හි නස්‌සන්‌ති යාව ඛන්‌ධපරිනිබ්‌බානා න විනා භවිස්‌සන්‌තීති අත්‌ථො. සෙසං උත්‌තානමෙවාති.
185-186.Suciraṃ vihatatamo mayāti visesena hatatamo viddhaṃsitamoho tvaṃ mayāpi suṭṭhu ciraṃ thomitoti attho. Sucirakkhena nadī visositāti esā taṇhānadī sundararakkhena gopanena visesena sositā, abhabbuppattikatā tayāti attho. Suciraṃ amalaṃ visodhitanti suṭṭhu ciraṃ dīghena addhunā amalaṃ nibbānaṃ visesena sodhitaṃ, suṭṭhu kataṃ adhigataṃ tayāti attho. Nayanaṃ ñāṇamayaṃ mahāmune. Cirakālasamaṅgitoti mahāmune mahāsamaṇa ñāṇamayaṃ nayanaṃ dibbacakkhuṃ cirakālaṃ samadhigato sampatto tvanti attho. Avinaṭṭho punarantaranti ahaṃ puna antaraṃ antarābhave majjhe parinaṭṭho parihīno ahosinti attho. Punarajjasamāgato tayāti ajja imasmiṃ kāle tayā saddhiṃ punapi samāgato ekībhūto saha vasāmīti attho. Na hi nassanti katāni gotamāti gotama sabbaññubuddha, tayā saddhiṃ katāni samāgamādīni na hi nassanti yāva khandhaparinibbānā na vinā bhavissantīti attho. Sesaṃ uttānamevāti.
ධම්‌මරුචියත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා සමත්‌තා.
Dhammaruciyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
දසමාපදානං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙවාති.
Dasamāpadānaṃ suviññeyyamevāti.
එකූනපඤ්‌ඤාසමවග්‌ගවණ්‌ණනා සමත්‌තා.
Ekūnapaññāsamavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / අපදානපාළි • Apadānapāḷi
2. බුද්‌ධසඤ්‌ඤකත්‌ථෙරඅපදානං • 2. Buddhasaññakattheraapadānaṃ
3. භිසදායකත්‌ථෙරඅපදානං • 3. Bhisadāyakattheraapadānaṃ
7. පුලිනුප්‌පාදකත්‌ථෙරඅපදානං • 7. Pulinuppādakattheraapadānaṃ
9. ධම්‌මරුචියත්‌ථෙරඅපදානං • 9. Dhammaruciyattheraapadānaṃ
