| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
පාණකථාවණ්‌ණනා
Pāṇakathāvaṇṇanā
114. පාණකථායං තිරච්‌ඡානගතස්‌ස එකන්‌තෙන පාදග්‌ඝනකතා න සම්‌භවතීති ආහ – ‘‘එකංසෙන අවහාරකප්‌පහොනකපාණං දස්‌සෙන්‌තො’’ති. භුජිස්‌සං හරන්‌තස්‌ස අවහාරො නත්‌ථීති පරපරිග්‌ගහිතාභාවතො. භුජිස්‌සොති අදාසො. ආඨපිතොති මාතාපිතූහි ඉණං ගණ්‌හන්‌තෙහි ‘‘යාව ඉණදානා අයං තුම්‌හාකං සන්‌තිකෙ හොතූ’’ති ඉණදායකානං නිය්‍යාතිතො. යස්‌මා මාතාපිතරො දාසානං විය පුත්‌තානං න සාමිනො. යෙසඤ්‌ච සන්‌තිකෙ ආඨපිතො, තෙපි තස්‌ස හත්‌ථකම්‌මෙ සාමිනො, න තස්‌සාති ආහ ‘‘අවහාරො නත්‌ථී’’ති. ධනං පන ගතට්‌ඨානෙ වඩ්‌ඪතීති එත්‌ථ ‘‘ආඨපෙත්‌වා ගහිතධනං වඩ්‌ඪියා සහ අවහාරකස්‌ස ගීවා’’ති තීසුපි ගණ්‌ඨිපදෙසු වුත්‌තං.
114. Pāṇakathāyaṃ tiracchānagatassa ekantena pādagghanakatā na sambhavatīti āha – ‘‘ekaṃsena avahārakappahonakapāṇaṃ dassento’’ti. Bhujissaṃ harantassa avahāro natthīti parapariggahitābhāvato. Bhujissoti adāso. Āṭhapitoti mātāpitūhi iṇaṃ gaṇhantehi ‘‘yāva iṇadānā ayaṃ tumhākaṃ santike hotū’’ti iṇadāyakānaṃ niyyātito. Yasmā mātāpitaro dāsānaṃ viya puttānaṃ na sāmino. Yesañca santike āṭhapito, tepi tassa hatthakamme sāmino, na tassāti āha ‘‘avahāro natthī’’ti. Dhanaṃ pana gataṭṭhāne vaḍḍhatīti ettha ‘‘āṭhapetvā gahitadhanaṃ vaḍḍhiyā saha avahārakassa gīvā’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
අන්‌තොජාත…පෙ.… අවහාරො හොතීති එත්‌ථ පදෙසචාරිත්‌තවසෙන අත්‌තනාව අත්‌තානං නිය්‍යාතෙත්‌වා දාසබ්‍යං උපගතං අවහරන්‌තස්‌සපි පාරාජිකමෙවාති වෙදිතබ්‌බං. ගෙහදාසියා කුච්‌ඡිම්‌හි දාසස්‌ස ජාතොති එවම්‌පි සම්‌භවතීති සම්‌භවන්‌තං ගහෙත්‌වා වුත්‌තං. ගෙහදාසියා කුච්‌ඡිස්‌මිං පන අඤ්‌ඤස්‌ස ජාතොපි එත්‌ථෙව සඞ්‌ගහිතො. කරමරානීතො නාම බන්‌ධගාහගහිතො. තෙනාහ ‘‘පරදෙසතො පහරිත්‌වා’’තිආදි. තත්‌ථ පරදෙසතො පහරිත්‌වාති පරදෙසං විලුම්‌පකෙහි රාජරාජමහාමත්‌තාදීහි මහාචොරෙහි පරදෙසතො පහරිත්‌වා. අනාපත්‌ති පාරාජිකස්‌සාති යදි තස්‌ස වචනෙන තතො අධිකං වෙගං න වඩ්‌ඪෙති, අනාපත්‌ති. පරියායෙනාති පරියායවචනෙන. මනුස්‌සවිග්‌ගහෙ ‘‘මරණවණ්‌ණං වා සංවණ්‌ණෙය්‍යා’’ති වුත්‌තත්‌තා පරියායකථායපි න මුච්‌චති, ඉධ පන ‘‘අදින්‌නං ථෙය්‍යසඞ්‌ඛාතං ආදියෙය්‍යා’’ති ආදානස්‌සෙව වුත්‌තත්‌තා පරියායකථාය මුච්‌චති.
Antojāta…pe… avahāro hotīti ettha padesacārittavasena attanāva attānaṃ niyyātetvā dāsabyaṃ upagataṃ avaharantassapi pārājikamevāti veditabbaṃ. Gehadāsiyā kucchimhi dāsassa jātoti evampi sambhavatīti sambhavantaṃ gahetvā vuttaṃ. Gehadāsiyā kucchismiṃ pana aññassa jātopi ettheva saṅgahito. Karamarānīto nāma bandhagāhagahito. Tenāha ‘‘paradesato paharitvā’’tiādi. Tattha paradesato paharitvāti paradesaṃ vilumpakehi rājarājamahāmattādīhi mahācorehi paradesato paharitvā. Anāpatti pārājikassāti yadi tassa vacanena tato adhikaṃ vegaṃ na vaḍḍheti, anāpatti. Pariyāyenāti pariyāyavacanena. Manussaviggahe ‘‘maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyyā’’ti vuttattā pariyāyakathāyapi na muccati, idha pana ‘‘adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyyā’’ti ādānasseva vuttattā pariyāyakathāya muccati.
පාණකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Pāṇakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 2. දුතියපාරාජිකං • 2. Dutiyapārājikaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 2. දුතියපාරාජිකං • 2. Dutiyapārājikaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / භූමට්‌ඨකථාදිවණ්‌ණනා • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / පාණකථාවණ්‌ණනා • Pāṇakathāvaṇṇanā
