| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ปณามนาขมาปนากถาวณฺณนา
Paṇāmanākhamāpanākathāvaṇṇanā
๘๐. ยํ ปุเพฺพ ลกฺขณํ วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธ, ‘‘เตเนว ลกฺขเณน นิสฺสยเนฺตวาสิกสฺส อาปตฺติ เวทิตพฺพา’’ติ โปตฺถเกสุ ปาโฐ ทิสฺสติ, ‘‘น เตเนว ลกฺขเณน นิสฺสยเนฺตวาสิกสฺส อาปตฺติ เวทิตพฺพา’’ติ เอวํ ปเนตฺถ ปาโฐ เวทิตโพฺพฯ สทฺธิวิหาริกสฺส วุตฺตลกฺขเณน นิสฺสยเนฺตวาสิกสฺส อาปตฺติ น เวทิตพฺพาติ เอวํ ปเนตฺถ อโตฺถปิ เวทิตโพฺพฯ อญฺญถา ‘‘นิสฺสยเนฺตวาสิเกน หิ ยาว อาจริยํ นิสฺสาย วสติ, ตาว สพฺพํ อาจริยวตฺตํ กาตพฺพ’’นฺติ อิทํ วิรุเชฺฌยฺยฯ อิทญฺหิ วจนํ นิสฺสยเนฺตวาสิกสฺส อมุตฺตนิสฺสยเสฺสว วตฺตํ อกโรนฺตสฺส อาปตฺตีติ ทีเปติฯ ตสฺมา สทฺธิวิหาริกสฺส ยถาวุตฺตวตฺตํ อกโรนฺตสฺส นิสฺสยมุตฺตกสฺส อมุตฺตกสฺสปิ อาปตฺติ, นิสฺสยเนฺตวาสิกสฺส ปน อมุตฺตนิสฺสยเสฺสว อาปตฺตีติ คเหตพฺพํฯ เตเนว วิสุทฺธิมเคฺคปิ (วิสุทฺธิ. ๑.๔๑) ญาติปลิโพธกถายํ –
80. Yaṃ pubbe lakkhaṇaṃ vuttanti sambandho, ‘‘teneva lakkhaṇena nissayantevāsikassa āpatti veditabbā’’ti potthakesu pāṭho dissati, ‘‘na teneva lakkhaṇena nissayantevāsikassa āpatti veditabbā’’ti evaṃ panettha pāṭho veditabbo. Saddhivihārikassa vuttalakkhaṇena nissayantevāsikassa āpatti na veditabbāti evaṃ panettha atthopi veditabbo. Aññathā ‘‘nissayantevāsikena hi yāva ācariyaṃ nissāya vasati, tāva sabbaṃ ācariyavattaṃ kātabba’’nti idaṃ virujjheyya. Idañhi vacanaṃ nissayantevāsikassa amuttanissayasseva vattaṃ akarontassa āpattīti dīpeti. Tasmā saddhivihārikassa yathāvuttavattaṃ akarontassa nissayamuttakassa amuttakassapi āpatti, nissayantevāsikassa pana amuttanissayasseva āpattīti gahetabbaṃ. Teneva visuddhimaggepi (visuddhi. 1.41) ñātipalibodhakathāyaṃ –
‘‘ญาตีติ วิหาเร อาจริยุปชฺฌายสทฺธิวิหาริกอเนฺตวาสิกสมานุปชฺฌายกสมานาจริยกา, ฆเร มาตา ปิตา ภคินี ภาตาติ เอวมาทิกาฯ เต คิลานา อิมสฺส ปลิโพธา โหนฺติ, ตสฺมา โส ปลิโพโธ อุปฎฺฐหิตฺวา เตสํ ปากติกกรเณน อุปจฺฉินฺทิตโพฺพฯ ตตฺถ อุปชฺฌาโย ตาว คิลาโน สเจ ลหุํ น วุฎฺฐาติ, ยาวชีวํ ปฎิชคฺคิตโพฺพฯ ตถา ปพฺพชฺชาจริโย อุปสมฺปทาจริโย สทฺธิวิหาริโก อุปสมฺปาทิตปพฺพาชิตอเนฺตวาสิกสมานุปชฺฌายกา จฯ นิสฺสยาจริย อุเทฺทสาจริย นิสฺสยเนฺตวาสิก อุเทฺทสเนฺตวาสิกสมานาจริยกา ปน ยาว นิสฺสยอุเทฺทสา อนุปจฺฉินฺนา, ตาว ปฎิชคฺคิตพฺพา’’ติ –
‘‘Ñātīti vihāre ācariyupajjhāyasaddhivihārikaantevāsikasamānupajjhāyakasamānācariyakā, ghare mātā pitā bhaginī bhātāti evamādikā. Te gilānā imassa palibodhā honti, tasmā so palibodho upaṭṭhahitvā tesaṃ pākatikakaraṇena upacchinditabbo. Tattha upajjhāyo tāva gilāno sace lahuṃ na vuṭṭhāti, yāvajīvaṃ paṭijaggitabbo. Tathā pabbajjācariyo upasampadācariyo saddhivihāriko upasampāditapabbājitaantevāsikasamānupajjhāyakā ca. Nissayācariya uddesācariya nissayantevāsika uddesantevāsikasamānācariyakā pana yāva nissayauddesā anupacchinnā, tāva paṭijaggitabbā’’ti –
วิภาเคน วุตฺตํฯ อยญฺจ วิภาโค ‘‘เตเนว ลกฺขเณน นิสฺสยเนฺตวาสิกสฺส อาปตฺติ เวทิตพฺพา’’ติ เอวํ ปาเฐ สติ น ยุเชฺชยฺยฯ อยญฺหิ ปาโฐ สทฺธิวิหาริกสฺส วิย นิสฺสยเนฺตวาสิกสฺสปิ ยถาวุตฺตวตฺตํ อกโรนฺตสฺส นิสฺสยมุตฺตกสฺส อมุตฺตกสฺสปิ อาปตฺตีติ อิมมตฺถํ ทีเปติ, ตสฺมา วุตฺตนเยเนเวตฺถ ปาโฐ คเหตโพฺพฯ
Vibhāgena vuttaṃ. Ayañca vibhāgo ‘‘teneva lakkhaṇena nissayantevāsikassa āpatti veditabbā’’ti evaṃ pāṭhe sati na yujjeyya. Ayañhi pāṭho saddhivihārikassa viya nissayantevāsikassapi yathāvuttavattaṃ akarontassa nissayamuttakassa amuttakassapi āpattīti imamatthaṃ dīpeti, tasmā vuttanayenevettha pāṭho gahetabbo.
ปพฺพชฺชอุปสมฺปทธมฺมเนฺตวาสิเกหิ ปน…เป.… ตาว วตฺตํ กาตพฺพนฺติ ปพฺพชฺชาจริยอุปสมฺปทาจริยธมฺมาจริยานํ
Pabbajjaupasampadadhammantevāsikehi pana…pe… tāva vattaṃ kātabbanti pabbajjācariyaupasampadācariyadhammācariyānaṃ
เอเตหิ ยถาวุตฺตวตฺตํ กาตพฺพํฯ ตตฺถ เยน สิกฺขาปทานิ ทินฺนานิ, อยํ ปพฺพชฺชาจริโยฯ เยน อุปสมฺปทกมฺมวาจา วุตฺตา, อยํ อุปสมฺปทาจริโยฯ โย อุเทฺทสํ ปริปุจฺฉํ วา เทติ, อยํ ธมฺมาจริโยติ เวทิตพฺพํฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ
Etehi yathāvuttavattaṃ kātabbaṃ. Tattha yena sikkhāpadāni dinnāni, ayaṃ pabbajjācariyo. Yena upasampadakammavācā vuttā, ayaṃ upasampadācariyo. Yo uddesaṃ paripucchaṃ vā deti, ayaṃ dhammācariyoti veditabbaṃ. Sesamettha uttānameva.
ปณามนาขมาปนากถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṇāmanākhamāpanākathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๐. ปณามนา ขมาปนา • 20. Paṇāmanā khamāpanā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ปณามนาขมนากถา • Paṇāmanākhamanākathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ปณามนาขมาปนากถาวณฺณนา • Paṇāmanākhamāpanākathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๒๐. ปณามนาขมาปนากถา • 20. Paṇāmanākhamāpanākathā
