| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
(९) ४. मचलवग्गो
(9) 4. Macalavaggo
१-५. पाणातिपातादिसुत्तपञ्चकवण्णना
1-5. Pāṇātipātādisuttapañcakavaṇṇanā
८१-८५. चतुत्थस्स पठमादीनि उत्तानत्थानेव। पञ्चमे ‘‘नीचे कुले पच्चाजातो’’तिआदिकेन तमेन युत्तोति तमो। कायदुच्चरितादीहि पुन निरयतमूपगमनतो तमपरायणो। इति उभयेनपि खन्धतमोव कथितो होति। ‘‘अड्ढे कुले पच्चाजातो’’तिआदिकेन जोतिना युत्ततो जोति, आलोकभूतोति वुत्तं होति। कायसुचरितादीहि पुन सग्गुप्पत्तिजोतिभावूपगमनतो जोतिपरायणो। इमिना नयेन इतरेपि द्वे वेदितब्बा।
81-85. Catutthassa paṭhamādīni uttānatthāneva. Pañcame ‘‘nīce kule paccājāto’’tiādikena tamena yuttoti tamo. Kāyaduccaritādīhi puna nirayatamūpagamanato tamaparāyaṇo. Iti ubhayenapi khandhatamova kathito hoti. ‘‘Aḍḍhe kule paccājāto’’tiādikena jotinā yuttato joti, ālokabhūtoti vuttaṃ hoti. Kāyasucaritādīhi puna sagguppattijotibhāvūpagamanato jotiparāyaṇo. Iminā nayena itarepi dve veditabbā.
वेनकुलेति विलीवकारकुले। नेसादकुलेति मिगलुद्दकादीनं कुले। रथकारकुलेति चम्मकारकुले। पुक्कुसकुलेति पुप्फछड्डककुले। कसिरवुत्तिकेति दुक्खवुत्तिके। दुब्बण्णोति पंसुपिसाचको विय झामखाणुवण्णो। दुद्दसिकोति विजातमातुयापि अमनापदस्सनो। ओकोटिमकोति लकुण्डको। काणोति एकच्छिकाणो वा उभयच्छिकाणो वा। कुणीति एकहत्थकुणी वा उभयहत्थकुणी वा। खञ्जोति एकपादखञ्जो वा उभयपादखञ्जो वा। पक्खहतोति हतपक्खो पीठसप्पी । पदीपेय्यस्साति तेलकपल्लादिनो दीपउपकरणस्स। एवं खो, भिक्खवेति एत्थ एको पुग्गलो बहिद्धा आलोकं अदिस्वा मातु कुच्छिम्हियेव कालं कत्वा अपायेसु निब्बत्तन्तो सकलम्पि कप्पं संसरति। सोपि तमोतमपरायणोव। सो पन कुहकपुग्गलो भवेय्य। कुहकस्स हि एवरूपा निप्फत्ति होतीति वुत्तं।
Venakuleti vilīvakārakule. Nesādakuleti migaluddakādīnaṃ kule. Rathakārakuleti cammakārakule. Pukkusakuleti pupphachaḍḍakakule. Kasiravuttiketi dukkhavuttike. Dubbaṇṇoti paṃsupisācako viya jhāmakhāṇuvaṇṇo. Duddasikoti vijātamātuyāpi amanāpadassano. Okoṭimakoti lakuṇḍako. Kāṇoti ekacchikāṇo vā ubhayacchikāṇo vā. Kuṇīti ekahatthakuṇī vā ubhayahatthakuṇī vā. Khañjoti ekapādakhañjo vā ubhayapādakhañjo vā. Pakkhahatoti hatapakkho pīṭhasappī . Padīpeyyassāti telakapallādino dīpaupakaraṇassa. Evaṃ kho, bhikkhaveti ettha eko puggalo bahiddhā ālokaṃ adisvā mātu kucchimhiyeva kālaṃ katvā apāyesu nibbattanto sakalampi kappaṃ saṃsarati. Sopi tamotamaparāyaṇova. So pana kuhakapuggalo bhaveyya. Kuhakassa hi evarūpā nipphatti hotīti vuttaṃ.
एत्थ च ‘‘नीचे कुले’’तिआदीहि आगमनविपत्ति चेव पच्चुप्पन्नपच्चयविपत्ति च दस्सिता। ‘‘दलिद्दे’’तिआदीहि पवत्तपच्चयविपत्ति, ‘‘कसिरवुत्तिके’’तिआदीहि आजीवुपायविपत्ति, ‘‘दुब्बण्णो’’तिआदीहि अत्तभावविपत्ति, ‘‘बह्वाबाधो’’तिआदीहि दुक्खकारणसमायोगो, ‘‘न लाभी’’तिआदीहि सुखकारणविपत्ति चेव उपभोगविपत्ति च, ‘‘कायेन दुच्चरित’’न्तिआदीहि तमपरायणभावस्स कारणसमायोगो, ‘‘कायस्स भेदा’’तिआदीहि सम्परायिकतमूपगमो। सुक्कपक्खो वुत्तपटिपक्खनयेन वेदितब्बो।
Ettha ca ‘‘nīce kule’’tiādīhi āgamanavipatti ceva paccuppannapaccayavipatti ca dassitā. ‘‘Dalidde’’tiādīhi pavattapaccayavipatti, ‘‘kasiravuttike’’tiādīhi ājīvupāyavipatti, ‘‘dubbaṇṇo’’tiādīhi attabhāvavipatti, ‘‘bahvābādho’’tiādīhi dukkhakāraṇasamāyogo, ‘‘na lābhī’’tiādīhi sukhakāraṇavipatti ceva upabhogavipatti ca, ‘‘kāyena duccarita’’ntiādīhi tamaparāyaṇabhāvassa kāraṇasamāyogo, ‘‘kāyassa bhedā’’tiādīhi samparāyikatamūpagamo. Sukkapakkho vuttapaṭipakkhanayena veditabbo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya
१. पाणातिपातसुत्तं • 1. Pāṇātipātasuttaṃ
२. मुसावादसुत्तं • 2. Musāvādasuttaṃ
३. अवण्णारहसुत्तं • 3. Avaṇṇārahasuttaṃ
४. कोधगरुसुत्तं • 4. Kodhagarusuttaṃ
५. तमोतमसुत्तं • 5. Tamotamasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १-६. पाणातिपातसुत्तादिवण्णना • 1-6. Pāṇātipātasuttādivaṇṇanā
