| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(೯) ೪. ಮಚಲವಗ್ಗೋ
(9) 4. Macalavaggo
೧-೬. ಪಾಣಾತಿಪಾತಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ
1-6. Pāṇātipātasuttādivaṇṇanā
೮೧-೮೬. ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಪಠಮಾದೀನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ। ಪಞ್ಚಮೇ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೧.೧.೧೩೨) ‘‘ನೀಚೇ ಕುಲೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೋ’’ತಿಆದಿಕೇನ ಅಪ್ಪಕಾಸಭಾವೇನ ತಮತೀತಿ ತಮೋ, ತೇನ ತಮೇನ ಯುತ್ತೋತಿ ತಮೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ವುಚ್ಚತಿ। ತಥಾ ಹಿ ತಂಯೋಗತೋ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ತಬ್ಬೋಹಾರೋ ಯಥಾ ‘‘ಮಚ್ಛೇರಯೋಗತೋ ಮಚ್ಛರೋ’’ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಮೋತಿ ಅಪ್ಪಕಾಸಭಾವೇನ ತಮೋ ತಮಭೂತೋ ಅನ್ಧಕಾರಂ ವಿಯ ಜಾತೋ, ಅನ್ಧಕಾರತ್ತಂ ವಾ ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಂ ತಮಮೇವ ಪರಮ್ಪರತೋ ಅಯನಂ ಗತಿ ನಿಟ್ಠಾ ಏತಸ್ಸಾತಿ ತಮಪರಾಯಣೋ। ಉಭಯೇನಪಿ ತಮಗ್ಗಹಣೇನ ಖನ್ಧತಮೋ ಕಥಿತೋ, ನ ಅನ್ಧಕಾರತಮೋ। ಖನ್ಧತಮೋತಿ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿರಹಿತಾ ಖನ್ಧಪವತ್ತಿಯೇವ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ‘‘ಉಚ್ಚೇ ಕುಲೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೋ’’ತಿಆದಿಕೇನ ಪಕಾಸಭಾವೇನ ಜೋತೇತೀತಿ ಜೋತಿ, ತೇನ ಜೋತಿನಾಯುತ್ತೋತಿಆದಿ ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇತರೇ ದ್ವೇತಿ ಜೋತಿತಮಪರಾಯಣೋ, ಜೋತಿಜೋತಿಪರಾಯಣೋತಿ ಇತರೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲೇ।
81-86. Catutthassa paṭhamādīni uttānatthāneva. Pañcame (saṃ. ni. ṭī. 1.1.132) ‘‘nīce kule paccājāto’’tiādikena appakāsabhāvena tamatīti tamo, tena tamena yuttoti tamo puggalo vuccati. Tathā hi taṃyogato puggalassa tabbohāro yathā ‘‘maccherayogato maccharo’’ti, tasmā tamoti appakāsabhāvena tamo tamabhūto andhakāraṃ viya jāto, andhakārattaṃ vā pattoti attho. Vuttalakkhaṇaṃ tamameva paramparato ayanaṃ gati niṭṭhā etassāti tamaparāyaṇo. Ubhayenapi tamaggahaṇena khandhatamo kathito, na andhakāratamo. Khandhatamoti ca sampattirahitā khandhapavattiyeva daṭṭhabbā. ‘‘Ucce kule paccājāto’’tiādikena pakāsabhāvena jotetīti joti, tena jotināyuttotiādi sabbaṃ vuttanayena veditabbaṃ. Itare dveti jotitamaparāyaṇo, jotijotiparāyaṇoti itare dve puggale.
ವೇಣುವೇತ್ತಾದಿವಿಲೀವೇಹಿ ಪೇಳಭಾಜನಾದಿಕಾರಕಾ ವಿಲೀವಕಾರಕಾ। ಮಿಗಮಚ್ಛಾದೀನಂ ನಿಸಾದನತೋ ನೇಸಾದಾ, ಮಾಗವಿಕಮಚ್ಛಬನ್ಧಾದಯೋ। ರಥೇಸು ಚಮ್ಮೇನ ನಹಣಕರಣತೋ ರಥಕಾರಾ, ಚಮ್ಮಕಾರಾ। ಪುಇತಿ ಕರೀಸಸ್ಸ ನಾಮಂ, ತಂ ಕುಸೇನ್ತಿ ಅಪನೇನ್ತೀತಿ ಪುಕ್ಕುಸಾ, ಪುಪ್ಫಛಡ್ಡಕಾ। ದುಬ್ಬಣ್ಣೋತಿ ವಿರೂಪೋ। ಓಕೋಟಿಮಕೋತಿ ಆರೋಹಾಭಾವೇನ ಹೇಟ್ಠಿಮಕೋ, ರಸ್ಸಕಾಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಲಕುಣ್ಡಕೋ’’ತಿ। ಲಕು ವಿಯ ಘಟಿಕಾ ವಿಯ ಡೇತಿ ಪವತ್ತತೀತಿ ಲಕುಣ್ಡಕೋ, ರಸ್ಸೋ। ಕಣತಿ ನಿಮೀಲತೀತಿ ಕಾಣೋ। ತಂ ಪನಸ್ಸ ನಿಮೀಲನಂ ಏಕೇನ ಅಕ್ಖಿನಾ ದ್ವೀಹಿಪಿ ವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕಚ್ಛಿಕಾಣೋ ವಾ ಉಭಯಚ್ಛಿಕಾಣೋ ವಾ’’ತಿ। ಕುಣನಂ ಕುಣೋ, ಹತ್ಥವೇಕಲ್ಲಂ, ಸೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಕುಣೀ। ಖಞ್ಜೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪಾದವಿಕಲೋ। ಹೇಟ್ಠಿಮಕಾಯಸಙ್ಖಾತೋ ಸರೀರಸ್ಸ ಪಕ್ಖೋ ಪದೇಸೋ ಹತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಪಕ್ಖಹತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪೀಠಸಪ್ಪೀ’’ತಿ। ಪದೀಪೇ ಪದೀಪನೇ ಏತಬ್ಬಂ ನೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಪದೀಪೇಯ್ಯಂ, ತೇಲಕಪಾಲಾದಿಉಪಕರಣಂ। ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ।
Veṇuvettādivilīvehi peḷabhājanādikārakā vilīvakārakā. Migamacchādīnaṃ nisādanato nesādā, māgavikamacchabandhādayo. Rathesu cammena nahaṇakaraṇato rathakārā, cammakārā. Puiti karīsassa nāmaṃ, taṃ kusenti apanentīti pukkusā, pupphachaḍḍakā. Dubbaṇṇoti virūpo. Okoṭimakoti ārohābhāvena heṭṭhimako, rassakāyoti attho. Tenāha ‘‘lakuṇḍako’’ti. Laku viya ghaṭikā viya ḍeti pavattatīti lakuṇḍako, rasso. Kaṇati nimīlatīti kāṇo. Taṃ panassa nimīlanaṃ ekena akkhinā dvīhipi vāti āha ‘‘ekacchikāṇo vā ubhayacchikāṇo vā’’ti. Kuṇanaṃ kuṇo, hatthavekallaṃ, so etassa atthīti kuṇī. Khañjo vuccati pādavikalo. Heṭṭhimakāyasaṅkhāto sarīrassa pakkho padeso hato assāti pakkhahato. Tenāha ‘‘pīṭhasappī’’ti. Padīpe padīpane etabbaṃ netabbanti padīpeyyaṃ, telakapālādiupakaraṇaṃ. Vuttanti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
ಆಗಮನವಿಪತ್ತೀತಿ ಆಗಮನಟ್ಠಾನವಸೇನ ವಿಪತ್ತಿ ‘‘ಆಗಮೋ ಏತ್ಥಾ’’ತಿ ಕತ್ವಾ। ಪುಬ್ಬುಪ್ಪನ್ನಪಚ್ಚಯವಿಪತ್ತೀತಿ ಪಠಮುಪ್ಪನ್ನಪಚ್ಚಯವಸೇನ ವಿಪರಾವತ್ತಿ। ಚಣ್ಡಾಲಾದಿಸಭಾವಾ ಹಿಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪಠಮುಪ್ಪನ್ನಪಚ್ಚಯೋ। ಪವತ್ತಪಚ್ಚಯವಿಪತ್ತೀತಿ ಪವತ್ತೇ ಸುಖಪಚ್ಚಯವಿಪತ್ತಿ। ತಾದಿಸೇ ನಿಹೀನಕುಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋಪಿ ಕೋಚಿ ವಿಭವಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಿಯಾ, ಅಯಂ ಪನ ದುಗ್ಗತೋ ದುರೂಪೋ। ಆಜೀವುಪಾಯವಿಪತ್ತೀತಿ ಆಜೀವನುಪಾಯವಸೇನ ವಿಪತ್ತಿ। ಸುಖೇನ ಹಿ ಜೀವಿಕಂ ಪವತ್ತೇತುಂ ಉಪಾಯಭೂತಾ ಹತ್ಥಿಸಿಪ್ಪಾದಯೋ ಇಮಸ್ಸ ನತ್ಥಿ, ಪುಪ್ಫಛಡ್ಡನಸಿಲಾಕೋಟ್ಟನಾದಿಕಮ್ಮಂ ಪನ ಕತ್ವಾ ಜೀವಿಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಸಿರವುತ್ತಿಕೇ’’ತಿ। ಅತ್ತಭಾವವಿಪತ್ತೀತಿ ಉಪಧಿವಿಪತ್ತಿ। ದುಕ್ಖಕಾರಣಸಮಾಯೋಗೋತಿ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕದುಕ್ಖುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯಸಮೋಧಾನಂ। ಸುಖಕಾರಣವಿಪತ್ತೀತಿ ಸುಖಪಚ್ಚಯಪರಿಹಾನಿ। ಉಪಭೋಗವಿಪತ್ತೀತಿ ಉಪಭೋಗಸುಖಸ್ಸ ವಿನಾಸೋ ಅನುಪಲದ್ಧಿ। ಜೋತಿ ಚೇವ ಜೋತಿಪರಾಯಣಭಾವೋ ಚ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ। ಛಟ್ಠಂ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Āgamanavipattīti āgamanaṭṭhānavasena vipatti ‘‘āgamo etthā’’ti katvā. Pubbuppannapaccayavipattīti paṭhamuppannapaccayavasena viparāvatti. Caṇḍālādisabhāvā hissa mātāpitaro paṭhamuppannapaccayo. Pavattapaccayavipattīti pavatte sukhapaccayavipatti. Tādise nihīnakule uppannopi koci vibhavasampanno siyā, ayaṃ pana duggato durūpo. Ājīvupāyavipattīti ājīvanupāyavasena vipatti. Sukhena hi jīvikaṃ pavattetuṃ upāyabhūtā hatthisippādayo imassa natthi, pupphachaḍḍanasilākoṭṭanādikammaṃ pana katvā jīvikaṃ pavatteti. Tenāha ‘‘kasiravuttike’’ti. Attabhāvavipattīti upadhivipatti. Dukkhakāraṇasamāyogoti kāyikacetasikadukkhuppattiyā paccayasamodhānaṃ. Sukhakāraṇavipattīti sukhapaccayaparihāni. Upabhogavipattīti upabhogasukhassa vināso anupaladdhi. Joti ceva jotiparāyaṇabhāvo ca sukkapakkho. Chaṭṭhaṃ uttānameva.
ಪಾಣಾತಿಪಾತಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pāṇātipātasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya
೧. ಪಾಣಾತಿಪಾತಸುತ್ತಂ • 1. Pāṇātipātasuttaṃ
೨. ಮುಸಾವಾದಸುತ್ತಂ • 2. Musāvādasuttaṃ
೩. ಅವಣ್ಣಾರಹಸುತ್ತಂ • 3. Avaṇṇārahasuttaṃ
೪. ಕೋಧಗರುಸುತ್ತಂ • 4. Kodhagarusuttaṃ
೫. ತಮೋತಮಸುತ್ತಂ • 5. Tamotamasuttaṃ
೬. ಓಣತೋಣತಸುತ್ತಂ • 6. Oṇatoṇatasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
೧-೫. ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಸುತ್ತಪಞ್ಚಕವಣ್ಣನಾ • 1-5. Pāṇātipātādisuttapañcakavaṇṇanā
೬. ಓಣತೋಣತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Oṇatoṇatasuttavaṇṇanā
