| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(9) 4. මචලවග්‌ගො
(9) 4. Macalavaggo
1-6. පාණාතිපාතසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා
1-6. Pāṇātipātasuttādivaṇṇanā
81-86. චතුත්‌ථස්‌ස පඨමාදීනි උත්‌තානත්‌ථානෙව. පඤ්‌චමෙ (සං. නි. ටී. 1.1.132) ‘‘නීචෙ කුලෙ පච්‌චාජාතො’’තිආදිකෙන අප්‌පකාසභාවෙන තමතීති තමො, තෙන තමෙන යුත්‌තොති තමො පුග්‌ගලො වුච්‌චති. තථා හි තංයොගතො පුග්‌ගලස්‌ස තබ්‌බොහාරො යථා ‘‘මච්‌ඡෙරයොගතො මච්‌ඡරො’’ති, තස්‌මා තමොති අප්‌පකාසභාවෙන තමො තමභූතො අන්‌ධකාරං විය ජාතො, අන්‌ධකාරත්‌තං වා පත්‌තොති අත්‌ථො. වුත්‌තලක්‌ඛණං තමමෙව පරම්‌පරතො අයනං ගති නිට්‌ඨා එතස්‌සාති තමපරායණො. උභයෙනපි තමග්‌ගහණෙන ඛන්‌ධතමො කථිතො, න අන්‌ධකාරතමො. ඛන්‌ධතමොති ච සම්‌පත්‌තිරහිතා ඛන්‌ධපවත්‌තියෙව දට්‌ඨබ්‌බා. ‘‘උච්‌චෙ කුලෙ පච්‌චාජාතො’’තිආදිකෙන පකාසභාවෙන ජොතෙතීති ජොති, තෙන ජොතිනායුත්‌තොතිආදි සබ්‌බං වුත්‌තනයෙන වෙදිතබ්‌බං. ඉතරෙ ද්‌වෙති ජොතිතමපරායණො, ජොතිජොතිපරායණොති ඉතරෙ ද්‌වෙ පුග්‌ගලෙ.
81-86. Catutthassa paṭhamādīni uttānatthāneva. Pañcame (saṃ. ni. ṭī. 1.1.132) ‘‘nīce kule paccājāto’’tiādikena appakāsabhāvena tamatīti tamo, tena tamena yuttoti tamo puggalo vuccati. Tathā hi taṃyogato puggalassa tabbohāro yathā ‘‘maccherayogato maccharo’’ti, tasmā tamoti appakāsabhāvena tamo tamabhūto andhakāraṃ viya jāto, andhakārattaṃ vā pattoti attho. Vuttalakkhaṇaṃ tamameva paramparato ayanaṃ gati niṭṭhā etassāti tamaparāyaṇo. Ubhayenapi tamaggahaṇena khandhatamo kathito, na andhakāratamo. Khandhatamoti ca sampattirahitā khandhapavattiyeva daṭṭhabbā. ‘‘Ucce kule paccājāto’’tiādikena pakāsabhāvena jotetīti joti, tena jotināyuttotiādi sabbaṃ vuttanayena veditabbaṃ. Itare dveti jotitamaparāyaṇo, jotijotiparāyaṇoti itare dve puggale.
වෙණුවෙත්‌තාදිවිලීවෙහි පෙළභාජනාදිකාරකා විලීවකාරකා. මිගමච්‌ඡාදීනං නිසාදනතො නෙසාදා, මාගවිකමච්‌ඡබන්‌ධාදයො. රථෙසු චම්‌මෙන නහණකරණතො රථකාරා, චම්‌මකාරා. පුඉති කරීසස්‌ස නාමං, තං කුසෙන්‌ති අපනෙන්‌තීති පුක්‌කුසා, පුප්‌ඵඡඩ්‌ඩකා. දුබ්‌බණ්‌ණොති විරූපො. ඔකොටිමකොති ආරොහාභාවෙන හෙට්‌ඨිමකො, රස්‌සකායොති අත්‌ථො. තෙනාහ ‘‘ලකුණ්‌ඩකො’’ති. ලකු විය ඝටිකා විය ඩෙති පවත්‌තතීති ලකුණ්‌ඩකො, රස්‌සො. කණති නිමීලතීති කාණො. තං පනස්‌ස නිමීලනං එකෙන අක්‌ඛිනා ද්‌වීහිපි වාති ආහ ‘‘එකච්‌ඡිකාණො වා උභයච්‌ඡිකාණො වා’’ති. කුණනං කුණො, හත්‌ථවෙකල්‌ලං, සො එතස්‌ස අත්‌ථීති කුණී. ඛඤ්‌ජො වුච්‌චති පාදවිකලො. හෙට්‌ඨිමකායසඞ්‌ඛාතො සරීරස්‌ස පක්‌ඛො පදෙසො හතො අස්‌සාති පක්‌ඛහතො. තෙනාහ ‘‘පීඨසප්‌පී’’ති. පදීපෙ පදීපනෙ එතබ්‌බං නෙතබ්‌බන්‌ති පදීපෙය්‍යං, තෙලකපාලාදිඋපකරණං. වුත්‌තන්‌ති අට්‌ඨකථායං වුත්‌තං.
Veṇuvettādivilīvehi peḷabhājanādikārakā vilīvakārakā. Migamacchādīnaṃ nisādanato nesādā, māgavikamacchabandhādayo. Rathesu cammena nahaṇakaraṇato rathakārā, cammakārā. Puiti karīsassa nāmaṃ, taṃ kusenti apanentīti pukkusā, pupphachaḍḍakā. Dubbaṇṇoti virūpo. Okoṭimakoti ārohābhāvena heṭṭhimako, rassakāyoti attho. Tenāha ‘‘lakuṇḍako’’ti. Laku viya ghaṭikā viya ḍeti pavattatīti lakuṇḍako, rasso. Kaṇati nimīlatīti kāṇo. Taṃ panassa nimīlanaṃ ekena akkhinā dvīhipi vāti āha ‘‘ekacchikāṇo vā ubhayacchikāṇo vā’’ti. Kuṇanaṃ kuṇo, hatthavekallaṃ, so etassa atthīti kuṇī. Khañjo vuccati pādavikalo. Heṭṭhimakāyasaṅkhāto sarīrassa pakkho padeso hato assāti pakkhahato. Tenāha ‘‘pīṭhasappī’’ti. Padīpe padīpane etabbaṃ netabbanti padīpeyyaṃ, telakapālādiupakaraṇaṃ. Vuttanti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
ආගමනවිපත්‌තීති ආගමනට්‌ඨානවසෙන විපත්‌ති ‘‘ආගමො එත්‌ථා’’ති කත්‌වා. පුබ්‌බුප්‌පන්‌නපච්‌චයවිපත්‌තීති පඨමුප්‌පන්‌නපච්‌චයවසෙන විපරාවත්‌ති. චණ්‌ඩාලාදිසභාවා හිස්‌ස මාතාපිතරො පඨමුප්‌පන්‌නපච්‌චයො. පවත්‌තපච්‌චයවිපත්‌තීති පවත්‌තෙ සුඛපච්‌චයවිපත්‌ති. තාදිසෙ නිහීනකුලෙ උප්‌පන්‌නොපි කොචි විභවසම්‌පන්‌නො සියා, අයං පන දුග්‌ගතො දුරූපො. ආජීවුපායවිපත්‌තීති ආජීවනුපායවසෙන විපත්‌ති. සුඛෙන හි ජීවිකං පවත්‌තෙතුං උපායභූතා හත්‌ථිසිප්‌පාදයො ඉමස්‌ස නත්‌ථි, පුප්‌ඵඡඩ්‌ඩනසිලාකොට්‌ටනාදිකම්‌මං පන කත්‌වා ජීවිකං පවත්‌තෙති. තෙනාහ ‘‘කසිරවුත්‌තිකෙ’’ති. අත්‌තභාවවිපත්‌තීති උපධිවිපත්‌ති. දුක්‌ඛකාරණසමායොගොති කායිකචෙතසිකදුක්‌ඛුප්‌පත්‌තියා පච්‌චයසමොධානං. සුඛකාරණවිපත්‌තීති සුඛපච්‌චයපරිහානි. උපභොගවිපත්‌තීති උපභොගසුඛස්‌ස විනාසො අනුපලද්‌ධි. ජොති චෙව ජොතිපරායණභාවො ච සුක්‌කපක්‌ඛො. ඡට්‌ඨං උත්‌තානමෙව.
Āgamanavipattīti āgamanaṭṭhānavasena vipatti ‘‘āgamo etthā’’ti katvā. Pubbuppannapaccayavipattīti paṭhamuppannapaccayavasena viparāvatti. Caṇḍālādisabhāvā hissa mātāpitaro paṭhamuppannapaccayo. Pavattapaccayavipattīti pavatte sukhapaccayavipatti. Tādise nihīnakule uppannopi koci vibhavasampanno siyā, ayaṃ pana duggato durūpo. Ājīvupāyavipattīti ājīvanupāyavasena vipatti. Sukhena hi jīvikaṃ pavattetuṃ upāyabhūtā hatthisippādayo imassa natthi, pupphachaḍḍanasilākoṭṭanādikammaṃ pana katvā jīvikaṃ pavatteti. Tenāha ‘‘kasiravuttike’’ti. Attabhāvavipattīti upadhivipatti. Dukkhakāraṇasamāyogoti kāyikacetasikadukkhuppattiyā paccayasamodhānaṃ. Sukhakāraṇavipattīti sukhapaccayaparihāni. Upabhogavipattīti upabhogasukhassa vināso anupaladdhi. Joti ceva jotiparāyaṇabhāvo ca sukkapakkho. Chaṭṭhaṃ uttānameva.
පාණාතිපාතසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Pāṇātipātasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya
1. පාණාතිපාතසුත්‌තං • 1. Pāṇātipātasuttaṃ
2. මුසාවාදසුත්‌තං • 2. Musāvādasuttaṃ
3. අවණ්‌ණාරහසුත්‌තං • 3. Avaṇṇārahasuttaṃ
4. කොධගරුසුත්‌තං • 4. Kodhagarusuttaṃ
5. තමොතමසුත්‌තං • 5. Tamotamasuttaṃ
6. ඔණතොණතසුත්‌තං • 6. Oṇatoṇatasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
1-5. පාණාතිපාතාදිසුත්‌තපඤ්‌චකවණ්‌ණනා • 1-5. Pāṇātipātādisuttapañcakavaṇṇanā
6. ඔණතොණතසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Oṇatoṇatasuttavaṇṇanā
