| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(੯) ੪. ਮਚਲવਗ੍ਗੋ
(9) 4. Macalavaggo
੧-੬. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
1-6. Pāṇātipātasuttādivaṇṇanā
੮੧-੮੬. ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਠਮਾਦੀਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾਨੇવ। ਪਞ੍ਚਮੇ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਟੀ॰ ੧.੧.੧੩੨) ‘‘ਨੀਚੇ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿਕੇਨ ਅਪ੍ਪਕਾਸਭਾવੇਨ ਤਮਤੀਤਿ ਤਮੋ, ਤੇਨ ਤਮੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤਮੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਤਂਯੋਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੋ ਯਥਾ ‘‘ਮਚ੍ਛੇਰਯੋਗਤੋ ਮਚ੍ਛਰੋ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮੋਤਿ ਅਪ੍ਪਕਾਸਭਾવੇਨ ਤਮੋ ਤਮਭੂਤੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ વਿਯ ਜਾਤੋ, ਅਨ੍ਧਕਾਰਤ੍ਤਂ વਾ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਤਮਮੇવ ਪਰਮ੍ਪਰਤੋ ਅਯਨਂ ਗਤਿ ਨਿਟ੍ਠਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਮਪਰਾਯਣੋ। ਉਭਯੇਨਪਿ ਤਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਖਨ੍ਧਤਮੋ ਕਥਿਤੋ, ਨ ਅਨ੍ਧਕਾਰਤਮੋ। ਖਨ੍ਧਤਮੋਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਰਹਿਤਾ ਖਨ੍ਧਪવਤ੍ਤਿਯੇવ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ‘‘ਉਚ੍ਚੇ ਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿਕੇਨ ਪਕਾਸਭਾવੇਨ ਜੋਤੇਤੀਤਿ ਜੋਤਿ, ਤੇਨ ਜੋਤਿਨਾਯੁਤ੍ਤੋਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਤਰੇ ਦ੍વੇਤਿ ਜੋਤਿਤਮਪਰਾਯਣੋ, ਜੋਤਿਜੋਤਿਪਰਾਯਣੋਤਿ ਇਤਰੇ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ।
81-86. Catutthassa paṭhamādīni uttānatthāneva. Pañcame (saṃ. ni. ṭī. 1.1.132) ‘‘nīce kule paccājāto’’tiādikena appakāsabhāvena tamatīti tamo, tena tamena yuttoti tamo puggalo vuccati. Tathā hi taṃyogato puggalassa tabbohāro yathā ‘‘maccherayogato maccharo’’ti, tasmā tamoti appakāsabhāvena tamo tamabhūto andhakāraṃ viya jāto, andhakārattaṃ vā pattoti attho. Vuttalakkhaṇaṃ tamameva paramparato ayanaṃ gati niṭṭhā etassāti tamaparāyaṇo. Ubhayenapi tamaggahaṇena khandhatamo kathito, na andhakāratamo. Khandhatamoti ca sampattirahitā khandhapavattiyeva daṭṭhabbā. ‘‘Ucce kule paccājāto’’tiādikena pakāsabhāvena jotetīti joti, tena jotināyuttotiādi sabbaṃ vuttanayena veditabbaṃ. Itare dveti jotitamaparāyaṇo, jotijotiparāyaṇoti itare dve puggale.
વੇਣੁવੇਤ੍ਤਾਦਿવਿਲੀવੇਹਿ ਪੇਲ਼ਭਾਜਨਾਦਿਕਾਰਕਾ વਿਲੀવਕਾਰਕਾ। ਮਿਗਮਚ੍ਛਾਦੀਨਂ ਨਿਸਾਦਨਤੋ ਨੇਸਾਦਾ, ਮਾਗવਿਕਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧਾਦਯੋ। ਰਥੇਸੁ ਚਮ੍ਮੇਨ ਨਹਣਕਰਣਤੋ ਰਥਕਾਰਾ, ਚਮ੍ਮਕਾਰਾ। ਪੁਇਤਿ ਕਰੀਸਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਤਂ ਕੁਸੇਨ੍ਤਿ ਅਪਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਕ੍ਕੁਸਾ, ਪੁਪ੍ਫਛਡ੍ਡਕਾ। ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋਤਿ વਿਰੂਪੋ। ਓਕੋਟਿਮਕੋਤਿ ਆਰੋਹਾਭਾવੇਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋ, ਰਸ੍ਸਕਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਲਕੁਣ੍ਡਕੋ’’ਤਿ। ਲਕੁ વਿਯ ਘਟਿਕਾ વਿਯ ਡੇਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਲਕੁਣ੍ਡਕੋ, ਰਸ੍ਸੋ। ਕਣਤਿ ਨਿਮੀਲਤੀਤਿ ਕਾਣੋ। ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨਿਮੀਲਨਂ ਏਕੇਨ ਅਕ੍ਖਿਨਾ ਦ੍વੀਹਿਪਿ વਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਚ੍ਛਿਕਾਣੋ વਾ ਉਭਯਚ੍ਛਿਕਾਣੋ વਾ’’ਤਿ। ਕੁਣਨਂ ਕੁਣੋ, ਹਤ੍ਥવੇਕਲ੍ਲਂ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕੁਣੀ। ਖਞ੍ਜੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਾਦવਿਕਲੋ। ਹੇਟ੍ਠਿਮਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੋ ਪਦੇਸੋ ਹਤੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਕ੍ਖਹਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੀਠਸਪ੍ਪੀ’’ਤਿ। ਪਦੀਪੇ ਪਦੀਪਨੇ ਏਤਬ੍ਬਂ ਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ, ਤੇਲਕਪਾਲਾਦਿਉਪਕਰਣਂ। વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Veṇuvettādivilīvehi peḷabhājanādikārakā vilīvakārakā. Migamacchādīnaṃ nisādanato nesādā, māgavikamacchabandhādayo. Rathesu cammena nahaṇakaraṇato rathakārā, cammakārā. Puiti karīsassa nāmaṃ, taṃ kusenti apanentīti pukkusā, pupphachaḍḍakā. Dubbaṇṇoti virūpo. Okoṭimakoti ārohābhāvena heṭṭhimako, rassakāyoti attho. Tenāha ‘‘lakuṇḍako’’ti. Laku viya ghaṭikā viya ḍeti pavattatīti lakuṇḍako, rasso. Kaṇati nimīlatīti kāṇo. Taṃ panassa nimīlanaṃ ekena akkhinā dvīhipi vāti āha ‘‘ekacchikāṇo vā ubhayacchikāṇo vā’’ti. Kuṇanaṃ kuṇo, hatthavekallaṃ, so etassa atthīti kuṇī. Khañjo vuccati pādavikalo. Heṭṭhimakāyasaṅkhāto sarīrassa pakkho padeso hato assāti pakkhahato. Tenāha ‘‘pīṭhasappī’’ti. Padīpe padīpane etabbaṃ netabbanti padīpeyyaṃ, telakapālādiupakaraṇaṃ. Vuttanti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
ਆਗਮਨવਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਗਮਨਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ વਿਪਤ੍ਤਿ ‘‘ਆਗਮੋ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਪੁਬ੍ਬੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯવਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ વਿਪਰਾવਤ੍ਤਿ। ਚਣ੍ਡਾਲਾਦਿਸਭਾવਾ ਹਿਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਠਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯੋ। ਪવਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯવਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਪવਤ੍ਤੇ ਸੁਖਪਚ੍ਚਯવਿਪਤ੍ਤਿ। ਤਾਦਿਸੇ ਨਿਹੀਨਕੁਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਕੋਚਿ વਿਭવਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਿਯਾ, ਅਯਂ ਪਨ ਦੁਗ੍ਗਤੋ ਦੁਰੂਪੋ। ਆਜੀવੁਪਾਯવਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਜੀવਨੁਪਾਯવਸੇਨ વਿਪਤ੍ਤਿ। ਸੁਖੇਨ ਹਿ ਜੀવਿਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਤੁਂ ਉਪਾਯਭੂਤਾ ਹਤ੍ਥਿਸਿਪ੍ਪਾਦਯੋ ਇਮਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਪੁਪ੍ਫਛਡ੍ਡਨਸਿਲਾਕੋਟ੍ਟਨਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ਜੀવਿਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਸਿਰવੁਤ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਭਾવવਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਉਪਧਿવਿਪਤ੍ਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਕਾਰਣਸਮਾਯੋਗੋਤਿ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮੋਧਾਨਂ। ਸੁਖਕਾਰਣવਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸੁਖਪਚ੍ਚਯਪਰਿਹਾਨਿ। ਉਪਭੋਗવਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਉਪਭੋਗਸੁਖਸ੍ਸ વਿਨਾਸੋ ਅਨੁਪਲਦ੍ਧਿ। ਜੋਤਿ ਚੇવ ਜੋਤਿਪਰਾਯਣਭਾવੋ ਚ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੋ। ਛਟ੍ਠਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
Āgamanavipattīti āgamanaṭṭhānavasena vipatti ‘‘āgamo etthā’’ti katvā. Pubbuppannapaccayavipattīti paṭhamuppannapaccayavasena viparāvatti. Caṇḍālādisabhāvā hissa mātāpitaro paṭhamuppannapaccayo. Pavattapaccayavipattīti pavatte sukhapaccayavipatti. Tādise nihīnakule uppannopi koci vibhavasampanno siyā, ayaṃ pana duggato durūpo. Ājīvupāyavipattīti ājīvanupāyavasena vipatti. Sukhena hi jīvikaṃ pavattetuṃ upāyabhūtā hatthisippādayo imassa natthi, pupphachaḍḍanasilākoṭṭanādikammaṃ pana katvā jīvikaṃ pavatteti. Tenāha ‘‘kasiravuttike’’ti. Attabhāvavipattīti upadhivipatti. Dukkhakāraṇasamāyogoti kāyikacetasikadukkhuppattiyā paccayasamodhānaṃ. Sukhakāraṇavipattīti sukhapaccayaparihāni. Upabhogavipattīti upabhogasukhassa vināso anupaladdhi. Joti ceva jotiparāyaṇabhāvo ca sukkapakkho. Chaṭṭhaṃ uttānameva.
ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pāṇātipātasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya
੧. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Pāṇātipātasuttaṃ
੨. ਮੁਸਾવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Musāvādasuttaṃ
੩. ਅવਣ੍ਣਾਰਹਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Avaṇṇārahasuttaṃ
੪. ਕੋਧਗਰੁਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Kodhagarusuttaṃ
੫. ਤਮੋਤਮਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Tamotamasuttaṃ
੬. ਓਣਤੋਣਤਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Oṇatoṇatasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
੧-੫. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਸੁਤ੍ਤਪਞ੍ਚਕવਣ੍ਣਨਾ • 1-5. Pāṇātipātādisuttapañcakavaṇṇanā
੬. ਓਣਤੋਣਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Oṇatoṇatasuttavaṇṇanā
