| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၂၆. ပဉ္စာဗာဓဝတ္ထု
26. Pañcābādhavatthu
၈၈. တေန ခော ပန သမယေန မဂဓေသု ပဉ္စ အာဗာဓာ ဥသ္သန္နာ ဟောန္တိ – ကုဋ္ဌံ, ဂဏ္ဍော, ကိလာသော, သောသော, အပမာရော။ မနုသ္သာ ပဉ္စဟိ အာဗာဓေဟိ ဖုဋ္ဌာ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘သာဓု နော, အာစရိယ, တိကိစ္ဆာဟီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ခ္ဝယ္ယော, ဗဟုကိစ္စော ဗဟုကရဏီယော; ရာဇာ စ မေ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗော ဣတ္ထာဂာရဉ္စ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခော စ ဘိက္ခုသင္ဃော; နာဟံ သက္ကောမိ တိကိစ္ဆိတု’’န္တိ။ ‘‘သဗ္ဗံ သာပတေယ္ယဉ္စ တေ, အာစရိယ, ဟောတု; မယဉ္စ တေ ဒာသာ; သာဓု, နော, အာစရိယ, တိကိစ္ဆာဟီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ခ္ဝယ္ယော, ဗဟုကိစ္စော ဗဟုကရဏီယော ရာဇာ စ မေ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗော ဣတ္ထာဂာရဉ္စ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခော စ ဘိက္ခုသင္ဃော; နာဟံ သက္ကောမိ တိကိစ္ဆိတု’’န္တိ။ အထ ခော တေသံ မနုသ္သာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ ခော သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ သုခသီလာ သုခသမာစာရာ, သုဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ နိဝာတေသု သယနေသု သယန္တိ။ ယံနူန မယံ သမဏေသု သက္ယပုတ္တိယေသု ပဗ္ဗဇေယ္ယာမ။ တတ္ထ ဘိက္ခူ စေဝ ဥပဋ္ဌဟိသ္သန္တိ, ဇီဝကော စ ကောမာရဘစ္စော တိကိစ္ဆိသ္သတီ’’တိ ။ အထ ခော တေ မနုသ္သာ ဘိက္ခူ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိံသု။ တေ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေသုံ, ဥပသမ္ပာဒေသုံ။ တေ ဘိက္ခူ စေဝ ဥပဋ္ဌဟိံသု ဇီဝကော စ ကောမာရဘစ္စော တိကိစ္ဆိ။ တေန ခော ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဗဟူ ဂိလာနေ ဘိက္ခူ ဥပဋ္ဌဟန္တာ ယာစနဗဟုလာ ဝိညတ္တိဗဟုလာ ဝိဟရန္တိ – ဂိလာနဘတ္တံ ဒေထ, ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ္တံ ဒေထ, ဂိလာနဘေသဇ္ဇံ ဒေထာတိ။ ဇီဝကောပိ ကောမာရဘစ္စော ဗဟူ ဂိလာနေ ဘိက္ခူ တိကိစ္ဆန္တော အညတရံ ရာဇကိစ္စံ ပရိဟာပေသိ။
88. Tena kho pana samayena magadhesu pañca ābādhā ussannā honti – kuṭṭhaṃ, gaṇḍo, kilāso, soso, apamāro. Manussā pañcahi ābādhehi phuṭṭhā jīvakaṃ komārabhaccaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadanti – ‘‘sādhu no, ācariya, tikicchāhī’’ti. ‘‘Ahaṃ khvayyo, bahukicco bahukaraṇīyo; rājā ca me māgadho seniyo bimbisāro upaṭṭhātabbo itthāgārañca buddhappamukho ca bhikkhusaṅgho; nāhaṃ sakkomi tikicchitu’’nti. ‘‘Sabbaṃ sāpateyyañca te, ācariya, hotu; mayañca te dāsā; sādhu, no, ācariya, tikicchāhī’’ti. ‘‘Ahaṃ khvayyo, bahukicco bahukaraṇīyo rājā ca me māgadho seniyo bimbisāro upaṭṭhātabbo itthāgārañca buddhappamukho ca bhikkhusaṅgho; nāhaṃ sakkomi tikicchitu’’nti. Atha kho tesaṃ manussānaṃ etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā sukhasīlā sukhasamācārā, subhojanāni bhuñjitvā nivātesu sayanesu sayanti. Yaṃnūna mayaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyāma. Tattha bhikkhū ceva upaṭṭhahissanti, jīvako ca komārabhacco tikicchissatī’’ti . Atha kho te manussā bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāciṃsu. Te bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ. Te bhikkhū ceva upaṭṭhahiṃsu jīvako ca komārabhacco tikicchi. Tena kho pana samayena bhikkhū bahū gilāne bhikkhū upaṭṭhahantā yācanabahulā viññattibahulā viharanti – gilānabhattaṃ detha, gilānupaṭṭhākabhattaṃ detha, gilānabhesajjaṃ dethāti. Jīvakopi komārabhacco bahū gilāne bhikkhū tikicchanto aññataraṃ rājakiccaṃ parihāpesi.
၈၉. အညတရောပိ ပုရိသော ပဉ္စဟိ အာဗာဓေဟိ ဖုဋ္ဌော ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သာဓု မံ, အာစရိယ, တိကိစ္ဆာဟီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ခ္ဝယ္ယော, ဗဟုကိစ္စော, ဗဟုကရဏီယော, ရာဇာ စ မေ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗော ဣတ္ထာဂာရဉ္စ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခော စ ဘိက္ခုသင္ဃော; နာဟံ သက္ကောမိ တိကိစ္ဆိတု’’န္တိ။ ‘‘သဗ္ဗံ သာပတေယ္ယဉ္စ တေ, အာစရိယ, ဟောတု, အဟဉ္စ တေ ဒာသော; သာဓု မံ, အာစရိယ, တိကိစ္ဆာဟီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ခ္ဝယ္ယော, ဗဟုကိစ္စော ဗဟုကရဏီယော, ရာဇာ စ မေ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗော ဣတ္ထာဂာရဉ္စ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခော စ ဘိက္ခုသင္ဃော, နာဟံ သက္ကောမိ တိကိစ္ဆိတု’’န္တိ။ အထ ခော တသ္သ ပုရိသသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ ခော သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ သုခသီလာ သုခသမာစာရာ, သုဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ နိဝာတေသု သယနေသု သယန္တိ။ ယံနူနာဟံ သမဏေသု သက္ယပုတ္တိယေသု ပဗ္ဗဇေယ္ယံ။ တတ္ထ ဘိက္ခူ စေဝ ဥပဋ္ဌဟိသ္သန္တိ, ဇီဝကော စ ကောမာရဘစ္စော တိကိစ္ဆိသ္သတိ။ သောမ္ဟိ 1 အရောဂော ဝိဗ္ဘမိသ္သာမီ’’တိ ။ အထ ခော သော ပုရိသော ဘိက္ခု ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ တံ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေသုံ, ဥပသမ္ပာဒေသုံ။ တံ ဘိက္ခူ စေဝ ဥပဋ္ဌဟိံသု, ဇီဝကော စ ကောမာရဘစ္စော တိကိစ္ဆိ။ သော အရောဂော ဝိဗ္ဘမိ။ အဒ္ဒသာ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော တံ ပုရိသံ ဝိဗ္ဘန္တံ, ဒိသ္ဝာန တံ ပုရိသံ ဧတဒဝောစ – ‘‘နနု တ္ဝံ, အယ္ယော, ဘိက္ခူသု ပဗ္ဗဇိတော အဟောသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, အာစရိယာ’’တိ။ ‘‘ကိသ္သ ပန တ္ဝံ, အယ္ယော, ဧဝရူပမကာသီ’’တိ? အထ ခော သော ပုရိသော ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယ္ယတိ ဝိပာစေတိ – ‘‘ကထဉ္ဟိ နာမ ဘဒန္တာ 2 ပဉ္စဟိ အာဗာဓေဟိ ဖုဋ္ဌံ ပဗ္ဗာဇေသ္သန္တီ’’တိ။ အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, အယ္ယာ ပဉ္စဟိ အာဗာဓေဟိ ဖုဋ္ဌံ န ပဗ္ဗာဇေယ္ယု’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အာဗာဓေဟိ ဖုဋ္ဌော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယော ပဗ္ဗာဇေယ္ယ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ။
89. Aññataropi puriso pañcahi ābādhehi phuṭṭho jīvakaṃ komārabhaccaṃ upasaṅkamitvā etadavoca – ‘‘sādhu maṃ, ācariya, tikicchāhī’’ti. ‘‘Ahaṃ khvayyo, bahukicco, bahukaraṇīyo, rājā ca me māgadho seniyo bimbisāro upaṭṭhātabbo itthāgārañca buddhappamukho ca bhikkhusaṅgho; nāhaṃ sakkomi tikicchitu’’nti. ‘‘Sabbaṃ sāpateyyañca te, ācariya, hotu, ahañca te dāso; sādhu maṃ, ācariya, tikicchāhī’’ti. ‘‘Ahaṃ khvayyo, bahukicco bahukaraṇīyo, rājā ca me māgadho seniyo bimbisāro upaṭṭhātabbo itthāgārañca buddhappamukho ca bhikkhusaṅgho, nāhaṃ sakkomi tikicchitu’’nti. Atha kho tassa purisassa etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā sukhasīlā sukhasamācārā, subhojanāni bhuñjitvā nivātesu sayanesu sayanti. Yaṃnūnāhaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyaṃ. Tattha bhikkhū ceva upaṭṭhahissanti, jīvako ca komārabhacco tikicchissati. Somhi 3 arogo vibbhamissāmī’’ti . Atha kho so puriso bhikkhu upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Taṃ bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ. Taṃ bhikkhū ceva upaṭṭhahiṃsu, jīvako ca komārabhacco tikicchi. So arogo vibbhami. Addasā kho jīvako komārabhacco taṃ purisaṃ vibbhantaṃ, disvāna taṃ purisaṃ etadavoca – ‘‘nanu tvaṃ, ayyo, bhikkhūsu pabbajito ahosī’’ti? ‘‘Evaṃ, ācariyā’’ti. ‘‘Kissa pana tvaṃ, ayyo, evarūpamakāsī’’ti? Atha kho so puriso jīvakassa komārabhaccassa etamatthaṃ ārocesi. Jīvako komārabhacco ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma bhadantā 4 pañcahi ābādhehi phuṭṭhaṃ pabbājessantī’’ti. Atha kho jīvako komārabhacco yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu, bhante, ayyā pañcahi ābādhehi phuṭṭhaṃ na pabbājeyyu’’nti. Atha kho bhagavā jīvakaṃ komārabhaccaṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho jīvako komārabhacco bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, pañcahi ābādhehi phuṭṭho pabbājetabbo. Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
ပဉ္စာဗာဓဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။
Pañcābādhavatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ပဉ္စာဗာဓဝတ္ထုကထာ • Pañcābādhavatthukathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ပဉ္စာဗာဓဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ပဉ္စာဗာဓဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ပဉ္စာဗာဓဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၂၆. ပဉ္စာဗာဓဝတ္ထုကထာ • 26. Pañcābādhavatthukathā
