| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
ปญฺจาพาธวตฺถุกถา
Pañcābādhavatthukathā
๘๘. มคเธสุ ปญฺจ อาพาธา อุสฺสนฺนา โหนฺตีติ มคธนามเก ชนปเท มนุสฺสานญฺจ อมนุสฺสานญฺจ ปญฺจ โรคา อุสฺสนฺนา วุฑฺฒิปฺปตฺตา ผาติปฺปตฺตา โหนฺติฯ ชีวกโกมารภจฺจกถา จีวรกฺขนฺธเก อาวิภวิสฺสติฯ น ภิกฺขเว ปญฺจหิ อาพาเธหิ ผุโฎฺฐ ปพฺพาเชตโพฺพติ เย เต กุฎฺฐาทโย ปญฺจ อาพาธา อุสฺสนฺนา, เตหิ ผุโฎฺฐ อภิภูโต น ปพฺพาเชตโพฺพฯ
88.Magadhesupañca ābādhā ussannā hontīti magadhanāmake janapade manussānañca amanussānañca pañca rogā ussannā vuḍḍhippattā phātippattā honti. Jīvakakomārabhaccakathā cīvarakkhandhake āvibhavissati. Na bhikkhave pañcahi ābādhehi phuṭṭho pabbājetabboti ye te kuṭṭhādayo pañca ābādhā ussannā, tehi phuṭṭho abhibhūto na pabbājetabbo.
ตตฺถ กุฎฺฐนฺติ รตฺตกุฎฺฐํ วา โหตุ กาฬกุฎฺฐํ วา, ยํกิญฺจิ กิฎิภททฺทุกจฺฉุอาทิปฺปเภทมฺปิ สพฺพํ กุฎฺฐเมวาติ วุตฺตํฯ ตเญฺจ นขปิฎฺฐิปฺปมาณมฺปิ วฑฺฒนกปเกฺข ฐิตํ โหติ, น ปพฺพาเชตโพฺพฯ สเจ ปน นิวาสนปารุปเนหิ ปกติปฎิจฺฉเนฺน ฐาเน นขปิฎฺฐิปฺปมาณํ อวฑฺฒนกปเกฺข ฐิตํ โหติ, วฎฺฎติฯ มุเข ปน หตฺถปาทปิเฎฺฐสุ วา สเจปิ อวฑฺฒนกปเกฺข ฐิตํ นขปิฎฺฐิโต จ ขุทฺทกตรมฺปิ, น วฎฺฎติเยวาติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํฯ ติกิจฺฉาเปตฺวา ปพฺพาเชเนฺตนาปิ ปกติวเณฺณ ชาเตเยว ปพฺพาเชตโพฺพฯ โคธาปิฎฺฐิสทิสจุณฺณโอกิรณกสรีรมฺปิ ปพฺพาเชตุํ น วฎฺฎติฯ
Tattha kuṭṭhanti rattakuṭṭhaṃ vā hotu kāḷakuṭṭhaṃ vā, yaṃkiñci kiṭibhadaddukacchuādippabhedampi sabbaṃ kuṭṭhamevāti vuttaṃ. Tañce nakhapiṭṭhippamāṇampi vaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ hoti, na pabbājetabbo. Sace pana nivāsanapārupanehi pakatipaṭicchanne ṭhāne nakhapiṭṭhippamāṇaṃ avaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ hoti, vaṭṭati. Mukhe pana hatthapādapiṭṭhesu vā sacepi avaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ nakhapiṭṭhito ca khuddakatarampi, na vaṭṭatiyevāti kurundiyaṃ vuttaṃ. Tikicchāpetvā pabbājentenāpi pakativaṇṇe jāteyeva pabbājetabbo. Godhāpiṭṭhisadisacuṇṇaokiraṇakasarīrampi pabbājetuṃ na vaṭṭati.
คโณฺฑติ เมทคโณฺฑ วา โหตุ อโญฺญ วา โย โกจิ โกลฎฺฐิมตฺตโกปิ เจ วฑฺฒนกปเกฺข ฐิโต คโณฺฑ โหติ, น ปพฺพาเชตโพฺพฯ ปฎิจฺฉนฺนฎฺฐาเน ปน โกลฎฺฐิมเตฺต อวฑฺฒนกปเกฺข ฐิโต วฎฺฎติฯ มุขาทิเก อปฺปฎิจฺฉนฺนฎฺฐาเน อวฑฺฒนกปเกฺข ฐิโตปิ น วฎฺฎติฯ ติกิจฺฉาเปตฺวา ปพฺพาเชเนฺตนาปิ สรีรํ สญฺฉวิํ กาเรตฺวาว ปพฺพาเชตโพฺพฯ อุณฺณิคณฺฑา นาม โหนฺติ โคถนา วิย องฺคุลิกา วิย จ ตตฺถ ตตฺถ ลมฺพนฺติ, เอเตปิ คณฺฑาเยวฯ เตสุ สติ ปพฺพาเชตุํ น วฎฺฎติฯ ทหรกาเล ขีรปิฬกา โยพฺพนฺนกาเล จ มุเข ขรปิฬกา นาม โหนฺติ, มหลฺลกกาเล นสฺสนฺติ, น ตา คณฺฑสงฺขฺยํ คจฺฉนฺติ, ตาสุ สติ ปพฺพาเชตุํ วฎฺฎติฯ อเญฺญ ปน สรีเร ขรปิฬกา นาม อปรา ปทุมกณฺณิกา นาม โหนฺติ, อญฺญา สาสปพีชกา นาม สาสปมตฺตา เอว สกลสรีรํ ผรนฺติ, ตา สพฺพา กุฎฺฐชาติกา เอวฯ ตาสุ สติ น ปพฺพาเชตโพฺพฯ
Gaṇḍoti medagaṇḍo vā hotu añño vā yo koci kolaṭṭhimattakopi ce vaḍḍhanakapakkhe ṭhito gaṇḍo hoti, na pabbājetabbo. Paṭicchannaṭṭhāne pana kolaṭṭhimatte avaḍḍhanakapakkhe ṭhito vaṭṭati. Mukhādike appaṭicchannaṭṭhāne avaḍḍhanakapakkhe ṭhitopi na vaṭṭati. Tikicchāpetvā pabbājentenāpi sarīraṃ sañchaviṃ kāretvāva pabbājetabbo. Uṇṇigaṇḍā nāma honti gothanā viya aṅgulikā viya ca tattha tattha lambanti, etepi gaṇḍāyeva. Tesu sati pabbājetuṃ na vaṭṭati. Daharakāle khīrapiḷakā yobbannakāle ca mukhe kharapiḷakā nāma honti, mahallakakāle nassanti, na tā gaṇḍasaṅkhyaṃ gacchanti, tāsu sati pabbājetuṃ vaṭṭati. Aññe pana sarīre kharapiḷakā nāma aparā padumakaṇṇikā nāma honti, aññā sāsapabījakā nāma sāsapamattā eva sakalasarīraṃ pharanti, tā sabbā kuṭṭhajātikā eva. Tāsu sati na pabbājetabbo.
กิลาโสติ น ภิชฺชนกํ น ปคฺฆรณกํ ปทุมปุณฺฑรีกปตฺตวณฺณํ กุฎฺฐํ, เยน คุนฺนํ วิย สพลํ สรีรํ โหติ, ตสฺมิํ กุเฎฺฐ วุตฺตนเยเนว วินิจฺฉโย เวทิตโพฺพฯ โสโสติ โสสพฺยาธิ; ตสฺมิํ สติ น ปพฺพาเชตโพฺพฯ อปมาโรติ ปิตฺตุมฺมาโร วา ยกฺขุมฺมาโร วา; ตตฺถ ปุพฺพเวริเกน อมนุเสฺสน คหิโต ทุตฺติกิโจฺฉ โหติฯ อปฺปมตฺตเกปิ ปน อปมาเร สติ น ปพฺพาเชตโพฺพฯ
Kilāsoti na bhijjanakaṃ na paggharaṇakaṃ padumapuṇḍarīkapattavaṇṇaṃ kuṭṭhaṃ, yena gunnaṃ viya sabalaṃ sarīraṃ hoti, tasmiṃ kuṭṭhe vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Sosoti sosabyādhi; tasmiṃ sati na pabbājetabbo. Apamāroti pittummāro vā yakkhummāro vā; tattha pubbaverikena amanussena gahito duttikiccho hoti. Appamattakepi pana apamāre sati na pabbājetabbo.
ปญฺจาพาธวตฺถุกถา นิฎฺฐิตาฯ
Pañcābādhavatthukathā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๖. ปญฺจาพาธวตฺถุ • 26. Pañcābādhavatthu
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ปญฺจาพาธวตฺถุกถาวณฺณนา • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ปญฺจาพาธวตฺถุกถาวณฺณนา • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ปญฺจาพาธวตฺถุกถาวณฺณนา • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๒๖. ปญฺจาพาธวตฺถุกถา • 26. Pañcābādhavatthukathā
