| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
पञ्चाबाधवत्थुकथावण्णना
Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
८८-९. पञ्चाबाधादिवत्थूसु पाळियं सोम्हि अरोगो, विब्भमिस्सामीति सो अहं अरोगो, विब्भमिस्सामीति अत्थो। नखपिट्ठिप्पमाणन्ति कनिट्ठङ्गुलिनखपिट्ठि अधिप्पेता। ‘‘पटिच्छन्ने ठाने नखपिट्ठिप्पमाणं अवड्ढनकपक्खे ठितं होति, वट्टती’’ति वुत्तत्ता अप्पटिच्छन्नट्ठाने तादिसम्पि न वट्टति, पटिच्छन्नट्ठानेपि च वड्ढनकपक्खे ठितोपि न वट्टतीति सिद्धमेव होति। पाकटट्ठानेपि पन नखपिट्ठिप्पमाणतो ऊनतरं अवड्ढनकं वट्टतीति ये गण्हेय्युं, तेसं तं गहणं पटिसेधेतुं ‘‘मुखे पना’’तिआदि वुत्तं।
88-9. Pañcābādhādivatthūsu pāḷiyaṃ somhi arogo, vibbhamissāmīti so ahaṃ arogo, vibbhamissāmīti attho. Nakhapiṭṭhippamāṇanti kaniṭṭhaṅgulinakhapiṭṭhi adhippetā. ‘‘Paṭicchanne ṭhāne nakhapiṭṭhippamāṇaṃ avaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ hoti, vaṭṭatī’’ti vuttattā appaṭicchannaṭṭhāne tādisampi na vaṭṭati, paṭicchannaṭṭhānepi ca vaḍḍhanakapakkhe ṭhitopi na vaṭṭatīti siddhameva hoti. Pākaṭaṭṭhānepi pana nakhapiṭṭhippamāṇato ūnataraṃ avaḍḍhanakaṃ vaṭṭatīti ye gaṇheyyuṃ, tesaṃ taṃ gahaṇaṃ paṭisedhetuṃ ‘‘mukhe panā’’tiādi vuttaṃ.
कोलट्ठिमत्तकोपीति बदरट्ठिप्पमाणोपि। अवड्ढनकपक्खे ठितोपि न वट्टतीति एत्थ पि-सद्देन कोलट्ठिमत्ततो खुद्दकतरोपि गण्डो न वट्टतीति दस्सेति। तेनाह ‘‘सच्छविं कारेत्वा’’ति, विज्जमानच्छविं कत्वाति अत्थो। ‘‘सञ्छवि’’न्ति वा पाठो, सञ्जातच्छविन्ति अत्थो। गण्डादीसु वूपसन्तेसुपि गण्डानं विवण्णम्पि होति, तं वट्टति।
Kolaṭṭhimattakopīti badaraṭṭhippamāṇopi. Avaḍḍhanakapakkhe ṭhitopi na vaṭṭatīti ettha pi-saddena kolaṭṭhimattato khuddakataropi gaṇḍo na vaṭṭatīti dasseti. Tenāha ‘‘sacchaviṃ kāretvā’’ti, vijjamānacchaviṃ katvāti attho. ‘‘Sañchavi’’nti vā pāṭho, sañjātacchavinti attho. Gaṇḍādīsu vūpasantesupi gaṇḍānaṃ vivaṇṇampi hoti, taṃ vaṭṭati.
पदुमपुण्डरीकपत्तवण्णन्ति रत्तपदुमसेतपदुमपुप्फदलवण्णं। कुट्ठे वुत्तनयेनेवाति पटिच्छन्नट्ठाने अवड्ढनकं वट्टति, अञ्ञत्थ न किञ्चिपि वट्टतीति वुत्तनयं दस्सेति। सोसब्याधीति खयरोगो। यक्खुम्मारोति कदाचि कदाचि आगन्त्वा भूमियं पातेत्वा हत्थमुखादिकं अवयवं भूमियं घंसनको यक्खोव रोगो।
Padumapuṇḍarīkapattavaṇṇanti rattapadumasetapadumapupphadalavaṇṇaṃ. Kuṭṭhe vuttanayenevāti paṭicchannaṭṭhāne avaḍḍhanakaṃ vaṭṭati, aññattha na kiñcipi vaṭṭatīti vuttanayaṃ dasseti. Sosabyādhīti khayarogo. Yakkhummāroti kadāci kadāci āgantvā bhūmiyaṃ pātetvā hatthamukhādikaṃ avayavaṃ bhūmiyaṃ ghaṃsanako yakkhova rogo.
पञ्चाबाधवत्थुकथावण्णना निट्ठिता।
Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / २६. पञ्चाबाधवत्थु • 26. Pañcābādhavatthu
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / पञ्चाबाधवत्थुकथा • Pañcābādhavatthukathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / पञ्चाबाधवत्थुकथावण्णना • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / पञ्चाबाधवत्थुकथावण्णना • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / २६. पञ्चाबाधवत्थुकथा • 26. Pañcābādhavatthukathā
