| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
ปญฺจาพาธวตฺถุกถาวณฺณนา
Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
๘๘-๙. ปญฺจาพาธาทิวตฺถูสุ ปาฬิยํ โสมฺหิ อโรโค, วิพฺภมิสฺสามีติ โส อหํ อโรโค, วิพฺภมิสฺสามีติ อโตฺถฯ นขปิฎฺฐิปฺปมาณนฺติ กนิฎฺฐงฺคุลินขปิฎฺฐิ อธิเปฺปตาฯ ‘‘ปฎิจฺฉเนฺน ฐาเน นขปิฎฺฐิปฺปมาณํ อวฑฺฒนกปเกฺข ฐิตํ โหติ, วฎฺฎตี’’ติ วุตฺตตฺตา อปฺปฎิจฺฉนฺนฎฺฐาเน ตาทิสมฺปิ น วฎฺฎติ, ปฎิจฺฉนฺนฎฺฐาเนปิ จ วฑฺฒนกปเกฺข ฐิโตปิ น วฎฺฎตีติ สิทฺธเมว โหติฯ ปากฎฎฺฐาเนปิ ปน นขปิฎฺฐิปฺปมาณโต อูนตรํ อวฑฺฒนกํ วฎฺฎตีติ เย คเณฺหยฺยุํ, เตสํ ตํ คหณํ ปฎิเสเธตุํ ‘‘มุเข ปนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ
88-9. Pañcābādhādivatthūsu pāḷiyaṃ somhi arogo, vibbhamissāmīti so ahaṃ arogo, vibbhamissāmīti attho. Nakhapiṭṭhippamāṇanti kaniṭṭhaṅgulinakhapiṭṭhi adhippetā. ‘‘Paṭicchanne ṭhāne nakhapiṭṭhippamāṇaṃ avaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ hoti, vaṭṭatī’’ti vuttattā appaṭicchannaṭṭhāne tādisampi na vaṭṭati, paṭicchannaṭṭhānepi ca vaḍḍhanakapakkhe ṭhitopi na vaṭṭatīti siddhameva hoti. Pākaṭaṭṭhānepi pana nakhapiṭṭhippamāṇato ūnataraṃ avaḍḍhanakaṃ vaṭṭatīti ye gaṇheyyuṃ, tesaṃ taṃ gahaṇaṃ paṭisedhetuṃ ‘‘mukhe panā’’tiādi vuttaṃ.
โกลฎฺฐิมตฺตโกปีติ พทรฎฺฐิปฺปมาโณปิฯ อวฑฺฒนกปเกฺข ฐิโตปิ น วฎฺฎตีติ เอตฺถ ปิ-สเทฺทน โกลฎฺฐิมตฺตโต ขุทฺทกตโรปิ คโณฺฑ น วฎฺฎตีติ ทเสฺสติฯ เตนาห ‘‘สจฺฉวิํ กาเรตฺวา’’ติ, วิชฺชมานจฺฉวิํ กตฺวาติ อโตฺถฯ ‘‘สญฺฉวิ’’นฺติ วา ปาโฐ, สญฺชาตจฺฉวินฺติ อโตฺถฯ คณฺฑาทีสุ วูปสเนฺตสุปิ คณฺฑานํ วิวณฺณมฺปิ โหติ, ตํ วฎฺฎติฯ
Kolaṭṭhimattakopīti badaraṭṭhippamāṇopi. Avaḍḍhanakapakkhe ṭhitopi na vaṭṭatīti ettha pi-saddena kolaṭṭhimattato khuddakataropi gaṇḍo na vaṭṭatīti dasseti. Tenāha ‘‘sacchaviṃ kāretvā’’ti, vijjamānacchaviṃ katvāti attho. ‘‘Sañchavi’’nti vā pāṭho, sañjātacchavinti attho. Gaṇḍādīsu vūpasantesupi gaṇḍānaṃ vivaṇṇampi hoti, taṃ vaṭṭati.
ปทุมปุณฺฑรีกปตฺตวณฺณนฺติ รตฺตปทุมเสตปทุมปุปฺผทลวณฺณํฯ กุเฎฺฐ วุตฺตนเยเนวาติ ปฎิจฺฉนฺนฎฺฐาเน อวฑฺฒนกํ วฎฺฎติ, อญฺญตฺถ น กิญฺจิปิ วฎฺฎตีติ วุตฺตนยํ ทเสฺสติฯ โสสพฺยาธีติ ขยโรโคฯ ยกฺขุมฺมาโรติ กทาจิ กทาจิ อาคนฺตฺวา ภูมิยํ ปาเตตฺวา หตฺถมุขาทิกํ อวยวํ ภูมิยํ ฆํสนโก ยโกฺขว โรโคฯ
Padumapuṇḍarīkapattavaṇṇanti rattapadumasetapadumapupphadalavaṇṇaṃ. Kuṭṭhe vuttanayenevāti paṭicchannaṭṭhāne avaḍḍhanakaṃ vaṭṭati, aññattha na kiñcipi vaṭṭatīti vuttanayaṃ dasseti. Sosabyādhīti khayarogo. Yakkhummāroti kadāci kadāci āgantvā bhūmiyaṃ pātetvā hatthamukhādikaṃ avayavaṃ bhūmiyaṃ ghaṃsanako yakkhova rogo.
ปญฺจาพาธวตฺถุกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๖. ปญฺจาพาธวตฺถุ • 26. Pañcābādhavatthu
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ปญฺจาพาธวตฺถุกถา • Pañcābādhavatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ปญฺจาพาธวตฺถุกถาวณฺณนา • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ปญฺจาพาธวตฺถุกถาวณฺณนา • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๒๖. ปญฺจาพาธวตฺถุกถา • 26. Pañcābādhavatthukathā
