| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೬. ಭೇಸಜ್ಜಕ್ಖನ್ಧಕಂ
6. Bhesajjakkhandhakaṃ
೧೬೦. ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾ
160. Pañcabhesajjādikathā
೨೬೦. ಭೇಸಜ್ಜಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಸರದಕಾಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಸಾರದಿಕೋತಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಸರದಕಾಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇನಾ’’ತಿ। ‘‘ಪಿತ್ತಾಬಾಧೇನಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಆಬಾಧಸ್ಸ ಸರೂಪಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಿತ್ತಾಬಾಧಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತೇನಾತಿ ಹೇತುನಾ। ತೇಸನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ। ಕೋಟ್ಠಬ್ಭನ್ತರಗತನ್ತಿ ಕೋಟ್ಠಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ಗತಂ। ಅನ್ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪವಿಸನಂ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಆಹಾರತ್ಥನ್ತಿ ಆಹಾರಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಂ, ಆಹಾರೇನ ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕಿಚ್ಚಂ।
260. Bhesajjakkhandhake saradakāle uppanno sāradikoti atthaṃ dassento āha ‘‘saradakāle uppannenā’’ti. ‘‘Pittābādhenā’’ti iminā ābādhassa sarūpaṃ dasseti. Pittābādhassa kāraṇaṃ vitthārento āha ‘‘tasmiṃ hī’’tiādi. Tenāti hetunā. Tesanti bhikkhūnaṃ. Koṭṭhabbhantaragatanti koṭṭhassa abbhantaraṃ gataṃ. Antassa anto pavisanaṃ hotīti adhippāyo. Āhāratthanti āhārassa kiccaṃ, āhārena vā kattabbaṃ kiccaṃ.
೨೬೧. ನಚ್ಛಾದೇನ್ತೀತಿ ತಾನಿ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ನಚ್ಛಾದೇನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಭೋಜನಾನಂ ಅಜೀರಣತ್ತಾ । ಇತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ನ ಜೀರನ್ತೀ’’ತಿ। ನಚ್ಛಾದತ್ತಾ ನ ವಾತರೋಗಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ನ ಜೀರನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ನಚ್ಛಾದನಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ನ ವಾತ…ಪೇ॰… ಸಕ್ಕೋನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ತಸ್ಸೇವ ಫಲಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ‘‘ಸಿನಿದ್ಧಾನೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಿನಿಹನ್ತೀತಿ ಸೇನೇಹಿಕಾನೀತಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಭತ್ತಚ್ಛನ್ನಕೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಭತ್ತಸ್ಸ ಅಚ್ಛನ್ನಕಂ ನಾಮ ಭತ್ತಸ್ಸ ಅರೋಚಿಕಂ ಭತ್ತಸ್ಸ ರುಚಿಯಾ ಅನುಪ್ಪಾದಕನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಭತ್ತಾರೋಚಕೇನಾ’’ತಿ।
261.Nacchādentīti tāni bhesajjāni bhojanāni nacchādenti. Kasmā? Bhojanānaṃ ajīraṇattā . Iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘na jīrantī’’ti. Nacchādattā na vātarogaṃ paṭippassambhetuṃ sakkonti. Ettha ca ‘‘na jīrantī’’ti iminā nacchādanassa kāraṇaṃ dasseti. ‘‘Na vāta…pe… sakkontī’’ti iminā tasseva phalaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Siniddhānī’’ti iminā sinihantīti senehikānīti atthaṃ dasseti. Bhattacchannakenāti ettha bhattassa acchannakaṃ nāma bhattassa arocikaṃ bhattassa ruciyā anuppādakanti āha ‘‘bhattārocakenā’’ti.
೨೬೨. ಅಚ್ಛವಸನ್ತಿಆದೀಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಿಪ್ಪಕ್ಕಂ ಸಂಸಟ್ಠ’’ನ್ತಿ ಪದಾನಂ ಕಿರಿಯಾವಿಸೇಸನಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಪರಿಭುಞ್ಜಿತು’’ನ್ತಿ ಪದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಕಾಲೇ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತನ್ತಿ ಆದೀಸೂ’’ತಿಆದಿ। ತೇಲಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಿತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ತೇಲಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸತ್ತಾಹಕಾಲ’’ನ್ತಿ।
262.Acchavasantiādīsu vinicchayo veditabboti yojanā. Pāḷiyaṃ ‘‘paṭiggahitaṃ nippakkaṃ saṃsaṭṭha’’nti padānaṃ kiriyāvisesanaṃ katvā ‘‘paribhuñjitu’’nti padena sambandhitabbabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘kāle paṭiggahitanti ādīsū’’tiādi. Telaparibhogena paribhuñjitunti ettha kittakaṃ kālaṃ telaparibhogena paribhuñjitabbanti āha ‘‘sattāhakāla’’nti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೧೬೦. ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಕಥಾ • 160. Pañcabhesajjakathā
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾ • Pañcabhesajjādikathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
