Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
੬. ਭੇਸਜ੍ਜਕ੍ਖਨ੍ਧਕਂ
6. Bhesajjakkhandhakaṃ
੧੬੦. ਪਞ੍ਚਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਕਥਾ
160. Pañcabhesajjādikathā
੨੬੦. ਭੇਸਜ੍ਜਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਸਰਦਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਾਰਦਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਰਦਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨਾ’’ਤਿ। ‘‘ਪਿਤ੍ਤਾਬਾਧੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਬਾਧਸ੍ਸ ਸਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਿਤ੍ਤਾਬਾਧਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤੇਨਾਤਿ ਹੇਤੁਨਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ। ਕੋਟ੍ਠਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤਨ੍ਤਿ ਕੋਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਗਤਂ। ਅਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਆਹਾਰਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਆਹਾਰੇਨ વਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਿਚ੍ਚਂ।
260. Bhesajjakkhandhake saradakāle uppanno sāradikoti atthaṃ dassento āha ‘‘saradakāle uppannenā’’ti. ‘‘Pittābādhenā’’ti iminā ābādhassa sarūpaṃ dasseti. Pittābādhassa kāraṇaṃ vitthārento āha ‘‘tasmiṃ hī’’tiādi. Tenāti hetunā. Tesanti bhikkhūnaṃ. Koṭṭhabbhantaragatanti koṭṭhassa abbhantaraṃ gataṃ. Antassa anto pavisanaṃ hotīti adhippāyo. Āhāratthanti āhārassa kiccaṃ, āhārena vā kattabbaṃ kiccaṃ.
੨੬੧. ਨਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਨਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਭੋਜਨਾਨਂ ਅਜੀਰਣਤ੍ਤਾ । ਇਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨ ਜੀਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਨਚ੍ਛਾਦਤ੍ਤਾ ਨ વਾਤਰੋਗਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਨ ਜੀਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਚ੍ਛਾਦਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਨ વਾਤ…ਪੇ॰… ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ‘‘ਸਿਨਿਦ੍ਧਾਨੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਿਨਿਹਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਨੇਹਿਕਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਭਤ੍ਤਚ੍ਛਨ੍ਨਕੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਨ੍ਨਕਂ ਨਾਮ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰੋਚਿਕਂ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੁਚਿਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਕਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਤ੍ਤਾਰੋਚਕੇਨਾ’’ਤਿ।
261.Nacchādentīti tāni bhesajjāni bhojanāni nacchādenti. Kasmā? Bhojanānaṃ ajīraṇattā . Iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘na jīrantī’’ti. Nacchādattā na vātarogaṃ paṭippassambhetuṃ sakkonti. Ettha ca ‘‘na jīrantī’’ti iminā nacchādanassa kāraṇaṃ dasseti. ‘‘Na vāta…pe… sakkontī’’ti iminā tasseva phalaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Siniddhānī’’ti iminā sinihantīti senehikānīti atthaṃ dasseti. Bhattacchannakenāti ettha bhattassa acchannakaṃ nāma bhattassa arocikaṃ bhattassa ruciyā anuppādakanti āha ‘‘bhattārocakenā’’ti.
੨੬੨. ਅਚ੍ਛવਸਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਪ੍ਪਕ੍ਕਂ ਸਂਸਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਾਨਂ ਕਿਰਿਯਾવਿਸੇਸਨਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਲੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਆਦੀਸੂ’’ਤਿਆਦਿ। ਤੇਲਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਤੇਲਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲ’’ਨ੍ਤਿ।
262.Acchavasantiādīsu vinicchayo veditabboti yojanā. Pāḷiyaṃ ‘‘paṭiggahitaṃ nippakkaṃ saṃsaṭṭha’’nti padānaṃ kiriyāvisesanaṃ katvā ‘‘paribhuñjitu’’nti padena sambandhitabbabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘kāle paṭiggahitanti ādīsū’’tiādi. Telaparibhogena paribhuñjitunti ettha kittakaṃ kālaṃ telaparibhogena paribhuñjitabbanti āha ‘‘sattāhakāla’’nti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੧੬੦. ਪਞ੍ਚਭੇਸਜ੍ਜਕਥਾ • 160. Pañcabhesajjakathā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਪਞ੍ਚਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਕਥਾ • Pañcabhesajjādikathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਪਞ੍ਚਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਪਞ੍ਚਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਪਞ੍ਚਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā