Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi |
൬. ഭേസജ്ജക്ഖന്ധകം
6. Bhesajjakkhandhakaṃ
൧൬൦. പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാ
160. Pañcabhesajjādikathā
൨൬൦. ഭേസജ്ജക്ഖന്ധകേ സരദകാലേ ഉപ്പന്നോ സാരദികോതി അത്ഥം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘സരദകാലേ ഉപ്പന്നേനാ’’തി. ‘‘പിത്താബാധേനാ’’തി ഇമിനാ ആബാധസ്സ സരൂപം ദസ്സേതി. പിത്താബാധസ്സ കാരണം വിത്ഥാരേന്തോ ആഹ ‘‘തസ്മിം ഹീ’’തിആദി. തേനാതി ഹേതുനാ. തേസന്തി ഭിക്ഖൂനം. കോട്ഠബ്ഭന്തരഗതന്തി കോട്ഠസ്സ അബ്ഭന്തരം ഗതം. അന്തസ്സ അന്തോ പവിസനം ഹോതീതി അധിപ്പായോ. ആഹാരത്ഥന്തി ആഹാരസ്സ കിച്ചം, ആഹാരേന വാ കത്തബ്ബം കിച്ചം.
260. Bhesajjakkhandhake saradakāle uppanno sāradikoti atthaṃ dassento āha ‘‘saradakāle uppannenā’’ti. ‘‘Pittābādhenā’’ti iminā ābādhassa sarūpaṃ dasseti. Pittābādhassa kāraṇaṃ vitthārento āha ‘‘tasmiṃ hī’’tiādi. Tenāti hetunā. Tesanti bhikkhūnaṃ. Koṭṭhabbhantaragatanti koṭṭhassa abbhantaraṃ gataṃ. Antassa anto pavisanaṃ hotīti adhippāyo. Āhāratthanti āhārassa kiccaṃ, āhārena vā kattabbaṃ kiccaṃ.
൨൬൧. നച്ഛാദേന്തീതി താനി ഭേസജ്ജാനി ഭോജനാനി നച്ഛാദേന്തി. കസ്മാ? ഭോജനാനം അജീരണത്താ . ഇതി ഇമമത്ഥം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘ന ജീരന്തീ’’തി. നച്ഛാദത്താ ന വാതരോഗം പടിപ്പസ്സമ്ഭേതും സക്കോന്തി. ഏത്ഥ ച ‘‘ന ജീരന്തീ’’തി ഇമിനാ നച്ഛാദനസ്സ കാരണം ദസ്സേതി. ‘‘ന വാത…പേ॰… സക്കോന്തീ’’തി ഇമിനാ തസ്സേവ ഫലം ദസ്സേതീതി ദട്ഠബ്ബം. ‘‘സിനിദ്ധാനീ’’തി ഇമിനാ സിനിഹന്തീതി സേനേഹികാനീതി അത്ഥം ദസ്സേതി. ഭത്തച്ഛന്നകേനാതി ഏത്ഥ ഭത്തസ്സ അച്ഛന്നകം നാമ ഭത്തസ്സ അരോചികം ഭത്തസ്സ രുചിയാ അനുപ്പാദകന്തി ആഹ ‘‘ഭത്താരോചകേനാ’’തി.
261.Nacchādentīti tāni bhesajjāni bhojanāni nacchādenti. Kasmā? Bhojanānaṃ ajīraṇattā . Iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘na jīrantī’’ti. Nacchādattā na vātarogaṃ paṭippassambhetuṃ sakkonti. Ettha ca ‘‘na jīrantī’’ti iminā nacchādanassa kāraṇaṃ dasseti. ‘‘Na vāta…pe… sakkontī’’ti iminā tasseva phalaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Siniddhānī’’ti iminā sinihantīti senehikānīti atthaṃ dasseti. Bhattacchannakenāti ettha bhattassa acchannakaṃ nāma bhattassa arocikaṃ bhattassa ruciyā anuppādakanti āha ‘‘bhattārocakenā’’ti.
൨൬൨. അച്ഛവസന്തിആദീസു വിനിച്ഛയോ വേദിതബ്ബോതി യോജനാ. പാളിയം ‘‘പടിഗ്ഗഹിതം നിപ്പക്കം സംസട്ഠ’’ന്തി പദാനം കിരിയാവിസേസനം കത്വാ ‘‘പരിഭുഞ്ജിതു’’ന്തി പദേന സമ്ബന്ധിതബ്ബഭാവം ദസ്സേതും വുത്തം ‘‘കാലേ പടിഗ്ഗഹിതന്തി ആദീസൂ’’തിആദി. തേലപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതുന്തി ഏത്ഥ കിത്തകം കാലം തേലപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബന്തി ആഹ ‘‘സത്താഹകാല’’ന്തി.
262.Acchavasantiādīsu vinicchayo veditabboti yojanā. Pāḷiyaṃ ‘‘paṭiggahitaṃ nippakkaṃ saṃsaṭṭha’’nti padānaṃ kiriyāvisesanaṃ katvā ‘‘paribhuñjitu’’nti padena sambandhitabbabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘kāle paṭiggahitanti ādīsū’’tiādi. Telaparibhogena paribhuñjitunti ettha kittakaṃ kālaṃ telaparibhogena paribhuñjitabbanti āha ‘‘sattāhakāla’’nti.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൧൬൦. പഞ്ചഭേസജ്ജകഥാ • 160. Pañcabhesajjakathā
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാ • Pañcabhesajjādikathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാവണ്ണനാ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാവണ്ണനാ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാവണ്ണനാ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā