| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
೬. ಭೇಸಜ್ಜಕ್ಖನ್ಧಕವಣ್ಣನಾ
6. Bhesajjakkhandhakavaṇṇanā
ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
೨೬೦. ‘‘ಯಂ ಭೇಸಜ್ಜಞ್ಚೇವ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ ಪರತೋ ‘‘ತದುಭಯೇನ ಭಿಯ್ಯೋಸೋ ಮತ್ತಾಯ ಕಿಸ್ಸಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿರೋಧದಸ್ಸನತೋ ನಿದಾನಾನಪೇಕ್ಖಂ ಯಥಾಲಾಭವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಥಾನಿದಾನಂ ಕಸ್ಮಾ ನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಚೇ? ತದಞ್ಞಾಪೇಕ್ಖಾಧಿಪ್ಪಾಯತೋ। ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಕಾಲೇಪಿ ಹಿ ಸಪ್ಪಿಆದೀನಂ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಭಾವಾಪೇಕ್ಖಾತಿ ತಥಾ ವಚನೇನ ಭಗವತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ತೇನೇವ ‘‘ಆಹಾರತ್ಥಞ್ಚ ಫರೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಓಳಾರಿಕೋ ಆಹಾರೋ ಪಞ್ಞಾಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಥಾ ಹಿ ಕಾಲೇ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕಾಲೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನ ಕತೋ। ಕುತೋಯೇವ ಪನ ಲಬ್ಭಾ ತದಞ್ಞಾಪೇಕ್ಖಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಭಗವತೋ ಮೂಲಭೇಸಜ್ಜಾದೀನಿ ತಾನಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಯಾವಜೀವನ್ತಿ ಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ಯಂ ಪನ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ಕಾಲೇ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕಾಲೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತು’’ನ್ತಿ ವಚನಂ, ತಂ ‘‘ಸನ್ನಿಧಿಂ ಕತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇ ಕಾಲೇ ಏವ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಅನುಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯತೋ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ಅತಿಸಯತ್ತಾಭಾವತೋ ‘‘ಯಂ ಭೇಸಜ್ಜಞ್ಚೇವ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವಿತಕ್ಕುಪ್ಪಾದೋ ನ ಸಮ್ಭವತಿ। ಪಣೀತಭೋಜನಾನುಮತಿಯಾ ಪಸಿದ್ಧತ್ತಾ ಆಬಾಧಾನುರೂಪಸಪ್ಪಾಯಾಪೇಕ್ಖಾಯ ವುತ್ತಾನೀತಿ ಚೇ? ತಞ್ಚ ನ, ಭಿಯ್ಯೋಸೋ ಮತ್ತಾಯ ಕಿಸಾದಿಭಾವಾಪತ್ತಿದಸ್ಸನತೋ। ಯಥಾ ‘‘ಉಚ್ಛುರಸಂ ಉಪಾದಾಯ ಫಾಣಿತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಥಾ ‘‘ನವನೀತಂ ಉಪಾದಾಯ ಸಪ್ಪಿ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತೋ ನವನೀತಂ ವಿಸುಂ ನ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಚೇ? ನ, ವಿಸೇಸದಸ್ಸನಾಧಿಪ್ಪಾಯತೋ। ಯಥಾ ಫಾಣಿತಗ್ಗಹಣೇನ ಸಿದ್ಧೇಪಿ ಪರತೋ ಉಚ್ಛುರಸೋ ವಿಸುಂ ಅನುಞ್ಞಾತೋ ಉಚ್ಛುಸಾಮಞ್ಞತೋ ಗುಳೋದಕಟ್ಠಾನೇ ಠಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯತೋ। ತಥಾ ನವನೀತೇ ವಿಸೇಸವಿಧಿದಸ್ಸನಾಧಿಪ್ಪಾಯತೋ ನವನೀತಂ ವಿಸುಂ ಅನುಞ್ಞಾತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಿಸೇಸವಿಧಿ ಪನಸ್ಸ ಭೇಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದಟ್ಠಕಥಾವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವುತ್ತಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ‘‘ಪಚಿತ್ವಾ ಸಪ್ಪಿಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮೇನ ಅಧೋತಮ್ಪಿ ಪಚಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೬೨೨)। ತತ್ಥ ಸಪ್ಪಿ ಪಕ್ಕಾವ ಹೋತಿ, ನಾಪಕ್ಕಾ। ತಥಾ ಫಾಣಿತಮ್ಪಿ। ನವನೀತಂ ಅಪಕ್ಕಮೇವ।
260.‘‘Yaṃbhesajjañceva assā’’ti parato ‘‘tadubhayena bhiyyoso mattāya kissā hontī’’tiādinā virodhadassanato nidānānapekkhaṃ yathālābhavasena vuttanti veditabbaṃ. Yathānidānaṃ kasmā na vuttanti ce? Tadaññāpekkhādhippāyato. Sabbabuddhakālepi hi sappiādīnaṃ sattāhakālikabhāvāpekkhāti tathā vacanena bhagavato adhippāyo, teneva ‘‘āhāratthañca phareyya, na ca oḷāriko āhāro paññāyeyyā’’ti vuttaṃ. Tathā hi kāle paṭiggahetvā kāle paribhuñjitunti ettha ca kālaparicchedo na kato. Kutoyeva pana labbhā tadaññāpekkhādhippāyo bhagavato mūlabhesajjādīni tāni paṭiggahetvā yāvajīvanti kālaparicchedo. Yaṃ pana ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tāni pañca bhesajjāni kāle paṭiggahetvā kāle paribhuñjitu’’nti vacanaṃ, taṃ ‘‘sannidhiṃ katvā aparāparasmiṃ divase kāle eva paribhuñjituṃ anujānāmī’’ti adhippāyato vuttanti veditabbaṃ. Aññathā atisayattābhāvato ‘‘yaṃ bhesajjañceva assā’’tiādi vitakkuppādo na sambhavati. Paṇītabhojanānumatiyā pasiddhattā ābādhānurūpasappāyāpekkhāya vuttānīti ce? Tañca na, bhiyyoso mattāya kisādibhāvāpattidassanato. Yathā ‘‘ucchurasaṃ upādāya phāṇita’’nti vuttaṃ, tathā ‘‘navanītaṃ upādāya sappi’’nti vattabbato navanītaṃ visuṃ na vattabbanti ce? Na, visesadassanādhippāyato. Yathā phāṇitaggahaṇena siddhepi parato ucchuraso visuṃ anuññāto ucchusāmaññato guḷodakaṭṭhāne ṭhapanādhippāyato. Tathā navanīte visesavidhidassanādhippāyato navanītaṃ visuṃ anuññātanti veditabbaṃ. Visesavidhi panassa bhesajjasikkhāpadaṭṭhakathāvasena veditabbaṃ. Vuttañhi tattha ‘‘pacitvā sappiṃ katvā paribhuñjitukāmena adhotampi pacituṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.622). Tattha sappi pakkāva hoti, nāpakkā. Tathā phāṇitampi. Navanītaṃ apakkameva.
ಏತ್ಥಾಹ – ನವನೀತಂ ವಿಯ ಉಚ್ಛುರಸೋಪಿ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಪಾಳಿಯಂ ಏವ ವತ್ತಬ್ಬೋತಿ? ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತೇ ಉಚ್ಛುರಸೋ ಗುಳಾಪದೇಸೇನ ಯಥಾ ಅಗಿಲಾನಸ್ಸ ಫಾಣಿತಂ ಪಟಿಸಿದ್ಧಂ, ತಥಾ ಉಚ್ಛುರಸೋಪೀತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಅವುತ್ತೇ ಪನ ಗುಳಂ ವಿಯ ಸೋ ಫಾಣಿತಸಙ್ಖ್ಯಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ಇಧ ಅವತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಚನೇನ ಗುಳೋದಕಟ್ಠಾನೇವ ಠಪಿತೋ ಹೋತಿ। ತದತ್ಥಮೇವ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ವಟ್ಟನಕಪಾನಕಾಧಿಕಾರೇ ವುತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ಏವ ಯಾಮಕಾಲಿಕೋತಿ ಚೇ? ನ, ಅಟ್ಠಕಥಾವಿರೋಧತೋ। ನ ಉಪಾದಾಯತ್ಥಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಯತ್ಥತ್ತಾತಿ ಚೇ? ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಉಚ್ಛುರಸಂ ಉಪಾದಾಯ ಉಚ್ಛುವಿಕತಿ ಫಾಣಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೬೨೩) ಯದೇತಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಟ್ಠಕಥಾವಚನಂ, ತತ್ಥ ‘‘ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋತಿ। ನ, ಪರತೋ ಅಪರಕಿರಿಯಾಯ ಅದಸ್ಸನತೋ। ಯಥಾ ‘‘ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ರೂಪೇ ಚಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೦೪, ೪೦೦; ೩.೪೨೧, ೪೨೫; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೪೩) ‘‘ಪಟಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಉಸ್ಸುಕ್ಕವಚನಸ್ಸ ‘‘ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಅಪರಕಿರಿಯಾ ದಿಸ್ಸತಿ, ನ ತಥಾ ‘‘ಉಚ್ಛುರಸಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಅಪರಕಿರಿಯಾ ದಿಸ್ಸತೀತಿ। ಅಯುತ್ತಮೇತಂ ತತ್ಥ ತದಭಾವೇಪಿ ಸಿದ್ಧತ್ತಾ। ಯಥಾ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಮಹಾಭೂತಾ ಚತುನ್ನಞ್ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾಯ ರೂಪ’’ನ್ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೫೮೪) ಏತ್ಥ ಅಪರಕಿರಿಯಾಯ ಅಭಾವೇಪಿ ಉಸ್ಸುಕ್ಕವಚನಂ ಸಿದ್ಧಂ, ತಥಾ ಏತ್ಥಾಪಿ ಸಿಯಾತಿ? ನ, ತತ್ಥ ಪಾಠಸೇಸಾಪೇಕ್ಖತ್ತಾ। ಯಥಾ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಭೂತಾ ಉಪಾದಾಯ ವುತ್ತಂ, ಪವತ್ತಕಂ ವಾ ರೂಪನ್ತಿ ಇಮಂ ಪಾಠಸೇಸಂ ಸಾ ಪಾಳಿ ಅಪೇಕ್ಖತಿ, ನ ತಥಾ ಇದಂ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನಂ ಕಞ್ಚಿ ಪಾಠಂ ಅಪೇಕ್ಖತಿ। ಪರಿಪುಣ್ಣವಾದಿನೋ ಹಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ। ಸಞ್ಞಾಕರಣಮತ್ತಂ ವಾ ತಸ್ಸ ರೂಪಸ್ಸ। ‘‘ಅತ್ಥಿ ರೂಪಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಸ॰ ೫೮೪) ಹಿ ಸಞ್ಞಾಕರಣಮತ್ತಂ, ಏವಮಿಧಾಪೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇಧ ಪನ ‘‘ಉಚ್ಛುರಸಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ ಉಚ್ಛುರಸಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಉಚ್ಛುರಸೇನ ಸಂಸಟ್ಠಂ ಭತ್ತಂ ಅಗಿಲಾನೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪಣೀತಭೋಜನಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ, ಭಿಕ್ಖುನೀ ಪಾಟಿದೇಸನಿಯೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಅಯುತ್ತನ್ತಿ ಏಕೇ। ತೇ ವಿಸೇಸಹೇತುನೋ ಅಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಪೇತಬ್ಬಾ।
Etthāha – navanītaṃ viya ucchurasopi sattāhakālikapāḷiyaṃ eva vattabboti? Na vattabbo. Kasmā? Sattāhakālikapāḷiyaṃ vutte ucchuraso guḷāpadesena yathā agilānassa phāṇitaṃ paṭisiddhaṃ, tathā ucchurasopīti āpajjati, avutte pana guḷaṃ viya so phāṇitasaṅkhyaṃ na gacchati. Idha avatvā pacchā vacanena guḷodakaṭṭhāneva ṭhapito hoti. Tadatthameva pacchābhattaṃ vaṭṭanakapānakādhikāre vutto, tasmā eva yāmakālikoti ce? Na, aṭṭhakathāvirodhato. Na upādāyatthassa nissayatthattāti ce? Kiṃ vuttaṃ hoti – ‘‘ucchurasaṃ upādāya ucchuvikati phāṇitanti veditabbā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.623) yadetaṃ nissaggiyaṭṭhakathāvacanaṃ, tattha ‘‘upādāyā’’ti imassa nissāya paccayaṃ katvāti atthoti. Na, parato aparakiriyāya adassanato. Yathā ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe cā’’tiādīsu (ma. ni. 1.204, 400; 3.421, 425; saṃ. ni. 2.43) ‘‘paṭiccā’’ti imassa ussukkavacanassa ‘‘uppajjatī’’ti aparakiriyā dissati, na tathā ‘‘ucchurasaṃ upādāyā’’ti ettha aparakiriyā dissatīti. Ayuttametaṃ tattha tadabhāvepi siddhattā. Yathā ‘‘cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpa’’nti (dha. sa. 584) ettha aparakiriyāya abhāvepi ussukkavacanaṃ siddhaṃ, tathā etthāpi siyāti? Na, tattha pāṭhasesāpekkhattā. Yathā cattāro mahābhūtā upādāya vuttaṃ, pavattakaṃ vā rūpanti imaṃ pāṭhasesaṃ sā pāḷi apekkhati, na tathā idaṃ aṭṭhakathāvacanaṃ kañci pāṭhaṃ apekkhati. Paripuṇṇavādino hi aṭṭhakathācariyā. Saññākaraṇamattaṃ vā tassa rūpassa. ‘‘Atthi rūpaṃ upādāyā’’tiādīsu (dha. sa. 584) hi saññākaraṇamattaṃ, evamidhāpīti veditabbaṃ. Idha pana ‘‘ucchurasaṃ upādāyā’’ti ucchurasaṃ ādiṃ katvā, tato paṭṭhāyāti attho, tasmā ‘‘ucchurasena saṃsaṭṭhaṃ bhattaṃ agilāno bhikkhu viññāpetvā bhuñjanto paṇītabhojanasikkhāpadena kāretabbo, bhikkhunī pāṭidesaniyenā’’ti vuttaṃ, taṃ ayuttanti eke. Te visesahetuno abhāvaṃ dassetvā paññāpetabbā.
ಏತ್ತಾವತಾ ‘‘ಉಚ್ಛುರಸಂ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಉಚ್ಛುರಸಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿಆದೀನಂ ಪದಾನಂ ಅತ್ಥಂ ಮಿಚ್ಛಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಯದಿ ‘‘ಉಚ್ಛುರಸಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ ವಚನೇನ ಉಚ್ಛುರಸೋ ಫಾಣಿತಂ ಸಿಯಾ, ‘‘ಅಪಕ್ಕಾ ವಾ’’ತಿ ವಚನಂ ನಿರತ್ಥಕಂ ಅಪಕ್ಕವಚನೇನ ಉಚ್ಛುರಸಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾ। ಅಥ ‘‘ಪಕ್ಕಾ ವಾ’’ತಿ ವಚನೇನ ಉಚ್ಛುರಸೋ ಫಾಣಿತನ್ತಿ ಸಿದ್ಧಂ, ‘‘ಉಚ್ಛುರಸಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ ವಚನಂ ನಿರತ್ಥಕನ್ತಿ ಉತ್ತರಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಅನುತ್ತರನ್ತಿ ಸಾಧಿತಂ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚೇತೇಹಿ ಅಪಕ್ಕಾ ವಾತಿ ಸಾಮಂ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅಪಕ್ಕಾ ವಾ। ಅವತ್ಥುಕಪಕ್ಕಾ ವಾತಿ ಭಿಕ್ಖುನಾವ ಸಾಮಂ ವಿನಾ ವತ್ಥುನಾ ಪಕ್ಕಾ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞಥಾ ‘‘ಸವತ್ಥುಕಪಕ್ಕಾ ವಾ’’ತಿ ಚ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ಸೋ ದುಟ್ಠು ದಸ್ಸಿತೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಝಾಮಉಚ್ಛುಫಾಣಿತಂ ವಾ ಕೋಟ್ಟಿತಉಚ್ಛುಫಾಣಿತಂ ವಾ ಪುರೇಭತ್ತಮೇವ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ, ‘‘ಸವತ್ಥುಕಪಕ್ಕಾ ವಾ’’ತಿ ವಚನಸ್ಸ ಚ ಲದ್ಧಿವಿರೋಧತೋ ಅವುತ್ತತ್ತಾ। ‘‘ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ ಪನ ‘ಏತಂ ಸವತ್ಥುಕಪಕ್ಕಂ ವಟ್ಟತಿ ನೋ ವಟ್ಟತೀ’ತಿ ಪುಚ್ಛಂ ಕತ್ವಾ ‘ಉಚ್ಛುಫಾಣಿತಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ನೋ ವಟ್ಟನಕಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೬೨೩) ವುತ್ತತ್ತಾ ಚ ಸವತ್ಥುಕಪಕ್ಕಾ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ ಚ ವುತ್ತೋಯೇವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ದುದ್ದಸ್ಸಿತೋತಿ ಸಿದ್ಧಂ। ಆಹಾರತ್ಥನ್ತಿ ಆಹಾರಪಯೋಜನಂ। ಆಹಾರಕಿಚ್ಚಂ ಯಾಪನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋತಿ ಚ।
Ettāvatā ‘‘ucchurasaṃ upādāyāti ucchurasaṃ ādiṃ katvā’’tiādīnaṃ padānaṃ atthaṃ micchā gahetvā yadi ‘‘ucchurasaṃ upādāyā’’ti vacanena ucchuraso phāṇitaṃ siyā, ‘‘apakkā vā’’ti vacanaṃ niratthakaṃ apakkavacanena ucchurasassa gahitattā. Atha ‘‘pakkā vā’’ti vacanena ucchuraso phāṇitanti siddhaṃ, ‘‘ucchurasaṃ upādāyā’’ti vacanaṃ niratthakanti uttaraṃ vuttaṃ, taṃ anuttaranti sādhitaṃ hoti. So cetehi apakkā vāti sāmaṃ bhikkhunā apakkā vā. Avatthukapakkā vāti bhikkhunāva sāmaṃ vinā vatthunā pakkā vāti attho. Tasmā aññathā ‘‘savatthukapakkā vā’’ti ca vattabbanti attho dassito, so duṭṭhu dassito. Kasmā? Mahāaṭṭhakathāyaṃ ‘‘jhāmaucchuphāṇitaṃ vā koṭṭitaucchuphāṇitaṃ vā purebhattameva vaṭṭatī’’ti vuttattā, ‘‘savatthukapakkā vā’’ti vacanassa ca laddhivirodhato avuttattā. ‘‘Mahāpaccariyaṃ pana ‘etaṃ savatthukapakkaṃ vaṭṭati no vaṭṭatī’ti pucchaṃ katvā ‘ucchuphāṇitaṃ pacchābhattaṃ no vaṭṭanakaṃ nāma natthī’ti vuttaṃ, taṃ yutta’’nti (pārā. aṭṭha. 2.623) vuttattā ca savatthukapakkā vāti attho ca vuttoyeva hoti, tasmā duddassitoti siddhaṃ. Āhāratthanti āhārapayojanaṃ. Āhārakiccaṃ yāpananti atthoti ca.
೨೬೨. ತೇಲಪರಿಭೋಗೇನಾತಿ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಪರಿಭೋಗೇನ।
262.Telaparibhogenāti sattāhakālikaparibhogena.
೨೬೩. ಸತಿ ಪಚ್ಚಯೇತಿ ಏತ್ಥ ಸತಿಪಚ್ಚಯತಾ ಗಿಲಾನಾಗಿಲಾನವಸೇನ ದ್ವಿಧಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವಿಕಾಲಭೋಜನಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಹಿ ಅನಾಪತ್ತಿವಾರೇ ಯಾಮಕಾಲಿಕಾದೀನಂ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಅವಿಸೇಸೇನ ಸತಿಪಚ್ಚಯತಾ ವುತ್ತಾ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಖನ್ಧಕೇ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಗುಳಂ, ಅಗಿಲಾನಸ್ಸ ಗುಳೋದಕಂ, ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಲೋಣಸೋವೀರಕಂ, ಅಗಿಲಾನಸ್ಸ ಉದಕಸಮ್ಭಿನ್ನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಿದ್ಧಂ ಸತಿಪಚ್ಚಯತಾ ಗಿಲಾನಾಗಿಲಾನವಸೇನ ದುವಿಧಾತಿ। ಅಞ್ಞಥಾ ಅಸತಿ ಪಚ್ಚಯೇ ಗುಳೋದಕಾದೀಸು ಆಪಜ್ಜತಿ। ತತೋ ಚ ಪಾಳಿವಿರೋಧೋ।
263.Sati paccayeti ettha satipaccayatā gilānāgilānavasena dvidhā veditabbā. Vikālabhojanasikkhāpadassa hi anāpattivāre yāmakālikādīnaṃ tiṇṇampi avisesena satipaccayatā vuttā. Imasmiṃ khandhake ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānassa guḷaṃ, agilānassa guḷodakaṃ, anujānāmi, bhikkhave, gilānassa loṇasovīrakaṃ, agilānassa udakasambhinna’’nti vuttaṃ. Tasmā siddhaṃ satipaccayatā gilānāgilānavasena duvidhāti. Aññathā asati paccaye guḷodakādīsu āpajjati. Tato ca pāḷivirodho.
ಪಿಟ್ಠೇಹೀತಿ ಪಿಸಿತತೇಲೇಹಿ। ಕೋಟ್ಠಫಲನ್ತಿ ಕೋಟ್ಠರುಕ್ಖಸ್ಸ ಫಲಂ। ‘‘ಮದನಫಲಂ ವಾ’’ತಿ ಚ ಲಿಖಿತಂ। ಹಿಙ್ಗುಜತು ನಾಮ ಹಿಙ್ಗುರುಕ್ಖಸ್ಸ ದಣ್ಡಪಲ್ಲವಪವಾಳಪಾಕನಿಪ್ಫನ್ನಾ। ಹಿಙ್ಗುಸಿಪಾಟಿಕಾ ನಾಮ ತಸ್ಸ ಮೂಲಸಾಖಪಾಕನಿಪ್ಫನ್ನಾ। ತಕಂ ನಾಮ ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ತಚಪಾಕೋದಕಂ। ತಕಪತ್ತೀತಿ ತಸ್ಸ ಪತ್ತಪಾಕೋದಕಂ। ತಕಪಣ್ಣೀತಿ ತಸ್ಸ ಫಲಪಾಕೋದಕಂ। ಅಥ ವಾ ‘‘ತಕಂ ನಾಮ ಲಾಖಾ। ತಕಪತ್ತೀತಿ ಕಿತ್ತಿಮಲೋಮಲಾಖಾ। ತಕಪಣ್ಣೀತಿ ಪಕ್ಕಲಾಖಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ಉಬ್ಭಿದಂ ನಾಮ ಊಸಪಂಸುಮಯಂ।
Piṭṭhehīti pisitatelehi. Koṭṭhaphalanti koṭṭharukkhassa phalaṃ. ‘‘Madanaphalaṃ vā’’ti ca likhitaṃ. Hiṅgujatu nāma hiṅgurukkhassa daṇḍapallavapavāḷapākanipphannā. Hiṅgusipāṭikā nāma tassa mūlasākhapākanipphannā. Takaṃ nāma tassa rukkhassa tacapākodakaṃ. Takapattīti tassa pattapākodakaṃ. Takapaṇṇīti tassa phalapākodakaṃ. Atha vā ‘‘takaṃ nāma lākhā. Takapattīti kittimalomalākhā. Takapaṇṇīti pakkalākhā’’ti likhitaṃ. Ubbhidaṃ nāma ūsapaṃsumayaṃ.
೨೬೪. ಛಕಣಂ ಗೋಮಯಂ। ಪಾಕತಿಕಚುಣ್ಣಂ ನಾಮ ಅಪಕ್ಕಕಸಾವಚುಣ್ಣಂ, ತೇನ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಚುಣ್ಣಂ ಸಬ್ಬಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಚಾಲಿತೇಹೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಾವಿತೇಹಿ।
264.Chakaṇaṃ gomayaṃ. Pākatikacuṇṇaṃ nāma apakkakasāvacuṇṇaṃ, tena ‘‘ṭhapetvā gandhacuṇṇaṃ sabbaṃ vaṭṭatī’’ti vadanti. Cālitehīti parissāvitehi.
೨೬೫. ನಾನಾಸಮ್ಭಾರೇಹಿ ಕತನ್ತಿ ನಾನೋಸಧೇಹಿ।
265.Nānāsambhārehi katanti nānosadhehi.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi
೧೬೦. ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಕಥಾ • 160. Pañcabhesajjakathā
೧೬೧. ಮೂಲಾದಿಭೇಸಜ್ಜಕಥಾ • 161. Mūlādibhesajjakathā
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾ • Pañcabhesajjādikathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi
೧೬೦. ಪಞ್ಚಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಥಾ • 160. Pañcabhesajjādikathā
೧೬೧. ಮೂಲಾದಿಭೇಸಜ್ಜಕಥಾ • 161. Mūlādibhesajjakathā
