Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi |
൬. ഭേസജ്ജക്ഖന്ധകോ
6. Bhesajjakkhandhako
൧൬൦. പഞ്ചഭേസജ്ജകഥാ
160. Pañcabhesajjakathā
൨൬൦. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂനം സാരദികേന ആബാധേന ഫുട്ഠാനം യാഗുപി പീതാ ഉഗ്ഗച്ഛതി, ഭത്തമ്പി ഭുത്തം ഉഗ്ഗച്ഛതി. തേ തേന കിസാ ഹോന്തി, ലൂഖാ, ദുബ്ബണ്ണാ, ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതാ, ധമനിസന്ഥതഗത്താ. അദ്ദസാ ഖോ ഭഗവാ തേ ഭിക്ഖൂ കിസേ ലൂഖേ ദുബ്ബണ്ണേ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതേ ധമനിസന്ഥതഗത്തേ, ദിസ്വാന ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആമന്തേസി – ‘‘കിം നു ഖോ, ആനന്ദ, ഏതരഹി ഭിക്ഖൂ കിസാ, ലൂഖാ, ദുബ്ബണ്ണാ, ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതാ, ധമനിസന്ഥതഗത്താ’’തി? ‘‘ഏതരഹി, ഭന്തേ, ഭിക്ഖൂനം സാരദികേന ആബാധേന ഫുട്ഠാനം യാഗുപി പീതാ ഉഗ്ഗച്ഛതി, ഭത്തമ്പി ഭുത്തം ഉഗ്ഗച്ഛതി. തേ തേന കിസാ ഹോന്തി, ലൂഖാ, ദുബ്ബണ്ണാ, ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതാ, ധമനിസന്ഥതഗത്താ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവതോ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘‘ഏതരഹി ഖോ ഭിക്ഖൂനം സാരദികേന ആബാധേന ഫുട്ഠാനം യാഗുപി പീതാ ഉഗ്ഗച്ഛതി, ഭത്തമ്പി ഭുത്തം ഉഗ്ഗച്ഛതി. തേ തേന കിസാ ഹോന്തി, ലൂഖാ, ദുബ്ബണ്ണാ, ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതാ, ധമനിസന്ഥതഗത്താ. കിം നു ഖോ അഹം ഭിക്ഖൂനം ഭേസജ്ജം അനുജാനേയ്യം, യം ഭേസജ്ജഞ്ചേവ അസ്സ ഭേസജ്ജസമ്മതഞ്ച ലോകസ്സ, ആഹാരത്ഥഞ്ച ഫരേയ്യ, ന ച ഓളാരികോ ആഹാരോ പഞ്ഞായേയ്യാ’’തി? അഥ ഖോ ഭഗവതോ ഏതദഹോസി – ‘‘ഇമാനി ഖോ പഞ്ച ഭേസജ്ജാനി, സേയ്യഥിദം – സപ്പി, നവനീതം, തേലം, മധു, ഫാണിതം; ഭേസജ്ജാനി ചേവ ഭേസജ്ജസമ്മതാനി ച ലോകസ്സ, ആഹാരത്ഥഞ്ച ഫരന്തി, ന ച ഓളാരികോ ആഹാരോ പഞ്ഞായതി. യംനൂനാഹം ഭിക്ഖൂനം ഇമാനി പഞ്ച ഭേസജ്ജാനി അനുജാനേയ്യം, കാലേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ കാലേ പരിഭുഞ്ജിതു’’ന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ഇധ മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘ഏതരഹി ഖോ ഭിക്ഖൂനം സാരദികേന ആബാധേന ഫുട്ഠാനം യാഗുപി പീതാ ഉഗ്ഗച്ഛതി, ഭത്തമ്പി ഭുത്തം ഉഗ്ഗച്ഛതി. തേ തേന കിസാ ഹോന്തി, ലൂഖാ, ദുബ്ബണ്ണാ, ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതാ, ധമനിസന്ഥതഗത്താ. കിം നു ഖോ അഹം ഭിക്ഖൂനം ഭേസജ്ജം അനുജാനേയ്യം, യം ഭേസജ്ജഞ്ചേവ അസ്സ ഭേസജ്ജസമ്മതഞ്ച ലോകസ്സ, ആഹാരത്ഥഞ്ച ഫരേയ്യ, ന ച ഓളാരികോ ആഹാരോ പഞ്ഞായേയ്യാ’തി. തസ്സ മയ്ഹം, ഭിക്ഖവേ, ഏതദഹോസി ‘ഇമാനി ഖോ പഞ്ച ഭേസജ്ജാനി , സേയ്യഥിദം – സപ്പി, നവനീതം, തേലം, മധു, ഫാണിതം; ഭേസജ്ജാനി ചേവ ഭേസജ്ജസമ്മതാനി ച ലോകസ്സ, ആഹാരത്ഥഞ്ച ഫരന്തി, ന ച ഓളാരികോ ആഹാരോ പഞ്ഞായതി. യംനൂനാഹം ഭിക്ഖൂനം ഇമാനി പഞ്ച ഭേസജ്ജാനി അനുജാനേയ്യം, കാലേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ കാലേ പരിഭുഞ്ജിതു’ന്തി. അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, താനി പഞ്ച ഭേസജ്ജാനി കാലേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ കാലേ പരിഭുഞ്ജിതു’’ന്തി.
260. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ sāradikena ābādhena phuṭṭhānaṃ yāgupi pītā uggacchati, bhattampi bhuttaṃ uggacchati. Te tena kisā honti, lūkhā, dubbaṇṇā, uppaṇḍuppaṇḍukajātā, dhamanisanthatagattā. Addasā kho bhagavā te bhikkhū kise lūkhe dubbaṇṇe uppaṇḍuppaṇḍukajāte dhamanisanthatagatte, disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho, ānanda, etarahi bhikkhū kisā, lūkhā, dubbaṇṇā, uppaṇḍuppaṇḍukajātā, dhamanisanthatagattā’’ti? ‘‘Etarahi, bhante, bhikkhūnaṃ sāradikena ābādhena phuṭṭhānaṃ yāgupi pītā uggacchati, bhattampi bhuttaṃ uggacchati. Te tena kisā honti, lūkhā, dubbaṇṇā, uppaṇḍuppaṇḍukajātā, dhamanisanthatagattā’’ti. Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘etarahi kho bhikkhūnaṃ sāradikena ābādhena phuṭṭhānaṃ yāgupi pītā uggacchati, bhattampi bhuttaṃ uggacchati. Te tena kisā honti, lūkhā, dubbaṇṇā, uppaṇḍuppaṇḍukajātā, dhamanisanthatagattā. Kiṃ nu kho ahaṃ bhikkhūnaṃ bhesajjaṃ anujāneyyaṃ, yaṃ bhesajjañceva assa bhesajjasammatañca lokassa, āhāratthañca phareyya, na ca oḷāriko āhāro paññāyeyyā’’ti? Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘imāni kho pañca bhesajjāni, seyyathidaṃ – sappi, navanītaṃ, telaṃ, madhu, phāṇitaṃ; bhesajjāni ceva bhesajjasammatāni ca lokassa, āhāratthañca pharanti, na ca oḷāriko āhāro paññāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhikkhūnaṃ imāni pañca bhesajjāni anujāneyyaṃ, kāle paṭiggahetvā kāle paribhuñjitu’’nti. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘idha mayhaṃ, bhikkhave, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘etarahi kho bhikkhūnaṃ sāradikena ābādhena phuṭṭhānaṃ yāgupi pītā uggacchati, bhattampi bhuttaṃ uggacchati. Te tena kisā honti, lūkhā, dubbaṇṇā, uppaṇḍuppaṇḍukajātā, dhamanisanthatagattā. Kiṃ nu kho ahaṃ bhikkhūnaṃ bhesajjaṃ anujāneyyaṃ, yaṃ bhesajjañceva assa bhesajjasammatañca lokassa, āhāratthañca phareyya, na ca oḷāriko āhāro paññāyeyyā’ti. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi ‘imāni kho pañca bhesajjāni , seyyathidaṃ – sappi, navanītaṃ, telaṃ, madhu, phāṇitaṃ; bhesajjāni ceva bhesajjasammatāni ca lokassa, āhāratthañca pharanti, na ca oḷāriko āhāro paññāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhikkhūnaṃ imāni pañca bhesajjāni anujāneyyaṃ, kāle paṭiggahetvā kāle paribhuñjitu’nti. Anujānāmi, bhikkhave, tāni pañca bhesajjāni kāle paṭiggahetvā kāle paribhuñjitu’’nti.
൨൬൧. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ താനി പഞ്ച ഭേസജ്ജാനി കാലേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ കാലേ പരിഭുഞ്ജന്തി. തേസം യാനിപി താനി പാകതികാനി ലൂഖാനി ഭോജനാനി താനിപി നച്ഛാദേന്തി, പഗേവ സേനേസിതാനി 1. തേ തേന ചേവ സാരദികേന ആബാധേന ഫുട്ഠാ, ഇമിനാ ച ഭത്താച്ഛാദകേന 2, തദുഭയേന ഭിയ്യോസോമത്തായ കിസാ ഹോന്തി, ലൂഖാ, ദുബ്ബണ്ണാ, ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതാ, ധമനിസന്ഥതഗത്താ. അദ്ദസാ ഖോ ഭഗവാ തേ ഭിക്ഖൂ ഭിയ്യോസോമത്തായ കിസേ ലൂഖേ ദുബ്ബണ്ണേ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതേ ധമനിസന്ഥതഗത്തേ, ദിസ്വാന ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആമന്തേസി – ‘‘കിം നു ഖോ, ആനന്ദ, ഏതരഹി ഭിക്ഖൂ ഭിയ്യോസോമത്തായ കിസാ, ലൂഖാ, ദുബ്ബണ്ണാ, ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതാ, ധമനിസന്ഥതഗത്താ’’തി? ‘‘ഏതരഹി, ഭന്തേ, ഭിക്ഖൂ താനി ച പഞ്ച ഭേസജ്ജാനി കാലേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ കാലേ പരിഭുഞ്ജന്തി. തേസം യാനിപി താനി പാകതികാനി ലൂഖാനി ഭോജനാനി താനിപി നച്ഛാദേന്തി, പഗേവ സേനേസികാനി. തേ തേന ചേവ സാരദികേന ആബാധേന ഫുട്ഠാ, ഇമിനാ ച ഭത്താച്ഛാദകേന, തദുഭയേന ഭിയ്യോസോമത്തായ കിസാ, ലൂഖാ, ദുബ്ബണ്ണാ, ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതാ, ധമനിസന്ഥതഗത്താ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, താനി പഞ്ച ഭേസജ്ജാനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ കാലേപി വികാലേപി പരിഭുഞ്ജിതു’’ന്തി.
261. Tena kho pana samayena bhikkhū tāni pañca bhesajjāni kāle paṭiggahetvā kāle paribhuñjanti. Tesaṃ yānipi tāni pākatikāni lūkhāni bhojanāni tānipi nacchādenti, pageva senesitāni 3. Te tena ceva sāradikena ābādhena phuṭṭhā, iminā ca bhattācchādakena 4, tadubhayena bhiyyosomattāya kisā honti, lūkhā, dubbaṇṇā, uppaṇḍuppaṇḍukajātā, dhamanisanthatagattā. Addasā kho bhagavā te bhikkhū bhiyyosomattāya kise lūkhe dubbaṇṇe uppaṇḍuppaṇḍukajāte dhamanisanthatagatte, disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho, ānanda, etarahi bhikkhū bhiyyosomattāya kisā, lūkhā, dubbaṇṇā, uppaṇḍuppaṇḍukajātā, dhamanisanthatagattā’’ti? ‘‘Etarahi, bhante, bhikkhū tāni ca pañca bhesajjāni kāle paṭiggahetvā kāle paribhuñjanti. Tesaṃ yānipi tāni pākatikāni lūkhāni bhojanāni tānipi nacchādenti, pageva senesikāni. Te tena ceva sāradikena ābādhena phuṭṭhā, iminā ca bhattācchādakena, tadubhayena bhiyyosomattāya kisā, lūkhā, dubbaṇṇā, uppaṇḍuppaṇḍukajātā, dhamanisanthatagattā’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tāni pañca bhesajjāni paṭiggahetvā kālepi vikālepi paribhuñjitu’’nti.
൨൬൨. തേന ഖോ പന സമയേന ഗിലാനാനം ഭിക്ഖൂനം വസേഹി ഭേസജ്ജേഹി അത്ഥോ ഹോതി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, വസാനി ഭേസജ്ജാനി – അച്ഛവസം, മച്ഛവസം, സുസുകാവസം , സൂകരവസം, ഗദ്രഭവസം – കാലേ പടിഗ്ഗഹിതം കാലേ നിപ്പക്കം 5 കാലേ സംസട്ഠം തേലപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതും. വികാലേ ചേ, ഭിക്ഖവേ, പടിഗ്ഗഹിതം വികാലേ നിപ്പക്കം വികാലേ സംസട്ഠം, തം ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി തിണ്ണം ദുക്കടാനം. കാലേ ചേ, ഭിക്ഖവേ, പടിഗ്ഗഹിതം വികാലേ നിപ്പക്കം വികാലേ സംസട്ഠം, തം ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. കാലേ ചേ, ഭിക്ഖവേ, പടിഗ്ഗഹിതം കാലേ നിപ്പക്കം വികാലേ സംസട്ഠം, തം ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. കാലേ ചേ, ഭിക്ഖവേ, പടിഗ്ഗഹിതം കാലേ നിപ്പക്കം കാലേ സംസട്ഠം, തം ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, അനാപത്തീതി.
262. Tena kho pana samayena gilānānaṃ bhikkhūnaṃ vasehi bhesajjehi attho hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, vasāni bhesajjāni – acchavasaṃ, macchavasaṃ, susukāvasaṃ , sūkaravasaṃ, gadrabhavasaṃ – kāle paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ 6 kāle saṃsaṭṭhaṃ telaparibhogena paribhuñjituṃ. Vikāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ vikāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti tiṇṇaṃ dukkaṭānaṃ. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ vikāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Kāle ce, bhikkhave, paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, anāpattīti.
പഞ്ചഭേസജ്ജകഥാ നിട്ഠിതാ.
Pañcabhesajjakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാ • Pañcabhesajjādikathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാവണ്ണനാ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാവണ്ണനാ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാവണ്ണനാ • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൧൬൦. പഞ്ചഭേസജ്ജാദികഥാ • 160. Pañcabhesajjādikathā