Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi |
੧੮੧. ਪਞ੍ਚਗੋਰਸਾਦਿਅਨੁਜਾਨਨਾ
181. Pañcagorasādianujānanā
੨੯੯. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਦ੍ਦਿਯੇ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਮੇਣ੍ਡਕਂ ਗਹਪਤਿਂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਯੇਨ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪੋ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਡ੍ਢਤੇਲਸੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ। ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ – ‘‘ਭਗવਾ ਕਿਰ ਯੇਨ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪੋ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਡ੍ਢਤੇਲਸੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਦਾਸੇ ਚ ਕਮ੍ਮਕਰੇ ਚ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਣੇ, ਬਹੁਂ ਲੋਣਮ੍ਪਿ, ਤੇਲਮ੍ਪਿ, ਤਣ੍ਡੁਲਮ੍ਪਿ, ਖਾਦਨੀਯਮ੍ਪਿ ਸਕਟੇਸੁ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਥ, ਅਡ੍ਢਤੇਲਸਾਨਿ ਚ ਗੋਪਾਲਕਸਤਾਨਿ ਅਡ੍ਢਤੇਲਸਾਨਿ ਚ ਧੇਨੁਸਤਾਨਿ ਆਦਾਯ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਯਤ੍ਥ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮ ਤਤ੍ਥ ਤਰੁਣੇਨ 1 ਖੀਰੇਨ ਭੋਜੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਕਨ੍ਤਾਰੇ ਸਮ੍ਭਾવੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਧਿવਾਸੇਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸਿ ਭਗવਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਭਗવਤੋ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
299. Atha kho bhagavā bhaddiye yathābhirantaṃ viharitvā meṇḍakaṃ gahapatiṃ anāpucchā yena aṅguttarāpo tena cārikaṃ pakkāmi mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Assosi kho meṇḍako gahapati – ‘‘bhagavā kira yena aṅguttarāpo tena cārikaṃ pakkanto mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehī’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati dāse ca kammakare ca āṇāpesi – ‘‘tena hi, bhaṇe, bahuṃ loṇampi, telampi, taṇḍulampi, khādanīyampi sakaṭesu āropetvā āgacchatha, aḍḍhatelasāni ca gopālakasatāni aḍḍhatelasāni ca dhenusatāni ādāya āgacchantu, yattha bhagavantaṃ passissāma tattha taruṇena 2 khīrena bhojessāmā’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati bhagavantaṃ antarāmagge kantāre sambhāvesi. Atha kho meṇḍako gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho meṇḍako gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho meṇḍako gahapati bhagavato adhivāsanaṃ viditvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
ਅਥ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਣੀਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ – ‘‘ਕਾਲੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਮੇਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪਰਿવੇਸਨਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਅਡ੍ਢਤੇਲਸਾਨਿ ਗੋਪਾਲਕਸਤਾਨਿ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਤੇਨਹਿ, ਭਣੇ, ਏਕਮੇਕਂ ਧੇਨੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਤਿਟ੍ਠਥ ਤਰੁਣੇਨ ਖੀਰੇਨ ਭੋਜੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪવਾਰੇਸਿ, ਤਰੁਣੇਨ ਚ ਖੀਰੇਨ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾ ਖੀਰਂ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਤਰੁਣੇਨ ਚ ਖੀਰੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਗ੍ਗਾ ਕਨ੍ਤਾਰਾ, ਅਪ੍ਪੋਦਕਾ ਅਪ੍ਪਭਕ੍ਖਾ, ਨ ਸੁਕਰਾ ਅਪਾਥੇਯ੍ਯੇਨ ਗਨ੍ਤੁਂ। ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ ਅਨੁਜਾਨਾਤੂ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਮੇਣ੍ਡਕਂ ਗਹਪਤਿਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚ ਗੋਰਸੇ – ਖੀਰਂ, ਦਧਿਂ, ਤਕ੍ਕਂ, ਨવਨੀਤਂ, ਸਪ੍ਪਿਂ। ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਗ੍ਗਾ ਕਨ੍ਤਾਰਾ ਅਪ੍ਪੋਦਕਾ ਅਪ੍ਪਭਕ੍ਖਾ, ਨ ਸੁਕਰਾ ਅਪਾਥੇਯ੍ਯੇਨ ਗਨ੍ਤੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤੁਂ ਤਣ੍ਡੁਲੋ ਤਣ੍ਡੁਲਤ੍ਥਿਕੇਨ, ਮੁਗ੍ਗੋ ਮੁਗ੍ਗਤ੍ਥਿਕੇਨ, ਮਾਸੋ ਮਾਸਤ੍ਥਿਕੇਨ, ਲੋਣਂ ਲੋਣਤ੍ਥਿਕੇਨ , ਗੁਲ਼ੋ ਗੁਲ਼ਤ੍ਥਿਕੇਨ, ਤੇਲਂ ਤੇਲਤ੍ਥਿਕੇਨ, ਸਪ੍ਪਿ ਸਪ੍ਪਿਤ੍ਥਿਕੇਨ। ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਾਨਂ ਹਤ੍ਥੇ ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ – ‘ਇਮਿਨਾ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਯਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤਂ ਦੇਥਾ’ਤਿ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਂ ਤਤੋ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਤਂ ਸਾਦਿਤੁਂ; ਨ ਤ੍વੇવਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਦਾਮੀ’’ਤਿ।
Atha kho meṇḍako gahapati tassā rattiyā accayena paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena meṇḍakassa gahapatissa parivesanā tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho meṇḍako gahapati aḍḍhatelasāni gopālakasatāni āṇāpesi – ‘‘tenahi, bhaṇe, ekamekaṃ dhenuṃ gahetvā ekamekassa bhikkhuno upatiṭṭhatha taruṇena khīrena bhojessāmā’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi, taruṇena ca khīrena. Bhikkhū kukkuccāyantā khīraṃ na paṭiggaṇhanti. Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjathāti. Atha kho meṇḍako gahapati buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā taruṇena ca khīrena bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho meṇḍako gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santi, bhante, maggā kantārā, appodakā appabhakkhā, na sukarā apātheyyena gantuṃ. Sādhu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātheyyaṃ anujānātū’’ti. Atha kho bhagavā meṇḍakaṃ gahapatiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañca gorase – khīraṃ, dadhiṃ, takkaṃ, navanītaṃ, sappiṃ. Santi, bhikkhave, maggā kantārā appodakā appabhakkhā, na sukarā apātheyyena gantuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, pātheyyaṃ pariyesituṃ taṇḍulo taṇḍulatthikena, muggo muggatthikena, māso māsatthikena, loṇaṃ loṇatthikena , guḷo guḷatthikena, telaṃ telatthikena, sappi sappitthikena. Santi, bhikkhave, manussā, saddhā pasannā, te kappiyakārakānaṃ hatthe hiraññaṃ upanikkhipanti – ‘iminā ayyassa yaṃ kappiyaṃ taṃ dethā’ti. Anujānāmi, bhikkhave, yaṃ tato kappiyaṃ taṃ sādituṃ; na tvevāhaṃ, bhikkhave, kenaci pariyāyena jātarūparajataṃ sāditabbaṃ pariyesitabbanti vadāmī’’ti.
ਪਞ੍ਚਗੋਰਸਾਦਿਅਨੁਜਾਨਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pañcagorasādianujānanā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਅਨੁਜਾਨਨਕਥਾ • Kappiyabhūmianujānanakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਅਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Kappiyabhūmianujānanakathāvaṇṇanā