| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā |
५. पञ्चहत्थियत्थेरअपदानवण्णना
5. Pañcahatthiyattheraapadānavaṇṇanā
सुमेधो नाम सम्बुद्धोतिआदिकं आयस्मतो पञ्चहत्थियत्थेरस्स अपदानं। अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कताधिकारो तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयानि पुञ्ञानि उपचिनन्तो सुमेधस्स भगवतो काले एकस्मिं कुलगेहे निब्बत्तो विञ्ञुतं पत्वा रतनत्तये पसन्नो विहासि। तस्मिं समये पञ्चउप्पलहत्थानि आनेसुं। सो तेहि पञ्चउप्पलहत्थेहि वीथियं चरमानं सुमेधं भगवन्तं पूजेसि। तानि गन्त्वा आकासे वितानं हुत्वा छायं कुरुमानानि तथागतेनेव सद्धिं गच्छिंसु। सो तं दिस्वा सोमनस्सजातो पीतिया फुट्ठसरीरो यावजीवं तदेव पुञ्ञं अनुस्सरित्वा ततो चुतो देवलोके निब्बत्तो अपरापरं संसरन्तो इमस्मिं बुद्धुप्पादे एकस्मिं कुलगेहे निब्बत्तो विञ्ञुतं पत्तो सद्धाजातो पब्बजित्वा विपस्सनं वड्ढेत्वा नचिरस्सेव अरहा अहोसि। कतकुसलनामेन पञ्चहत्थियत्थेरोति पाकटो।
Sumedhonāma sambuddhotiādikaṃ āyasmato pañcahatthiyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto sumedhassa bhagavato kāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto viññutaṃ patvā ratanattaye pasanno vihāsi. Tasmiṃ samaye pañcauppalahatthāni ānesuṃ. So tehi pañcauppalahatthehi vīthiyaṃ caramānaṃ sumedhaṃ bhagavantaṃ pūjesi. Tāni gantvā ākāse vitānaṃ hutvā chāyaṃ kurumānāni tathāgateneva saddhiṃ gacchiṃsu. So taṃ disvā somanassajāto pītiyā phuṭṭhasarīro yāvajīvaṃ tadeva puññaṃ anussaritvā tato cuto devaloke nibbatto aparāparaṃ saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ kulagehe nibbatto viññutaṃ patto saddhājāto pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahā ahosi. Katakusalanāmena pañcahatthiyattheroti pākaṭo.
७७. सो अत्तनो पुब्बकम्मं सरित्वा पच्चक्खतो पञ्ञाय दिट्ठपुब्बचरितापदानं पकासेन्तो सुमेधो नाम सम्बुद्धोतिआदिमाह। तत्थ सुमेधोति सुन्दरा मेधा चतुसच्चपटिवेधपटिसम्भिदादयो पञ्ञा यस्स सो भगवा सुमेधो सम्बुद्धो अन्तरापणे अन्तरवीथियं गच्छतीति सम्बन्धो। ओक्खित्तचक्खूति अधोखित्तचक्खु। मितभाणीति पमाणं ञत्वा भणनसीलो, पमाणं जानित्वा धम्मं देसेसीति अत्थो। सेसं सुविञ्ञेय्यमेवाति।
77. So attano pubbakammaṃ saritvā paccakkhato paññāya diṭṭhapubbacaritāpadānaṃ pakāsento sumedho nāma sambuddhotiādimāha. Tattha sumedhoti sundarā medhā catusaccapaṭivedhapaṭisambhidādayo paññā yassa so bhagavā sumedho sambuddho antarāpaṇe antaravīthiyaṃ gacchatīti sambandho. Okkhittacakkhūti adhokhittacakkhu. Mitabhāṇīti pamāṇaṃ ñatvā bhaṇanasīlo, pamāṇaṃ jānitvā dhammaṃ desesīti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
पञ्चहत्थियत्थेरअपदानवण्णना समत्ता।
Pañcahatthiyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / अपदानपाळि • Apadānapāḷi / ५. पञ्चहत्थियत्थेरअपदानं • 5. Pañcahatthiyattheraapadānaṃ
