| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๕. ปญฺจหตฺถิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
5. Pañcahatthiyattheraapadānavaṇṇanā
สุเมโธ นาม สมฺพุโทฺธติอาทิกํ อายสฺมโต ปญฺจหตฺถิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต สุเมธสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปตฺวา รตนตฺตเย ปสโนฺน วิหาสิฯ ตสฺมิํ สมเย ปญฺจอุปฺปลหตฺถานิ อาเนสุํฯ โส เตหิ ปญฺจอุปฺปลหเตฺถหิ วีถิยํ จรมานํ สุเมธํ ภควนฺตํ ปูเชสิฯ ตานิ คนฺตฺวา อากาเส วิตานํ หุตฺวา ฉายํ กุรุมานานิ ตถาคเตเนว สทฺธิํ คจฺฉิํสุฯ โส ตํ ทิสฺวา โสมนสฺสชาโต ปีติยา ผุฎฺฐสรีโร ยาวชีวํ ตเทว ปุญฺญํ อนุสฺสริตฺวา ตโต จุโต เทวโลเก นิพฺพโตฺต อปราปรํ สํสรโนฺต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปโตฺต สทฺธาชาโต ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา นจิรเสฺสว อรหา อโหสิฯ กตกุสลนาเมน ปญฺจหตฺถิยเตฺถโรติ ปากโฎฯ
Sumedhonāma sambuddhotiādikaṃ āyasmato pañcahatthiyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto sumedhassa bhagavato kāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto viññutaṃ patvā ratanattaye pasanno vihāsi. Tasmiṃ samaye pañcauppalahatthāni ānesuṃ. So tehi pañcauppalahatthehi vīthiyaṃ caramānaṃ sumedhaṃ bhagavantaṃ pūjesi. Tāni gantvā ākāse vitānaṃ hutvā chāyaṃ kurumānāni tathāgateneva saddhiṃ gacchiṃsu. So taṃ disvā somanassajāto pītiyā phuṭṭhasarīro yāvajīvaṃ tadeva puññaṃ anussaritvā tato cuto devaloke nibbatto aparāparaṃ saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ kulagehe nibbatto viññutaṃ patto saddhājāto pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahā ahosi. Katakusalanāmena pañcahatthiyattheroti pākaṭo.
๗๗. โส อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา ปจฺจกฺขโต ปญฺญาย ทิฎฺฐปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต สุเมโธ นาม สมฺพุโทฺธติอาทิมาหฯ ตตฺถ สุเมโธติ สุนฺทรา เมธา จตุสจฺจปฎิเวธปฎิสมฺภิทาทโย ปญฺญา ยสฺส โส ภควา สุเมโธ สมฺพุโทฺธ อนฺตราปเณ อนฺตรวีถิยํ คจฺฉตีติ สมฺพโนฺธฯ โอกฺขิตฺตจกฺขูติ อโธขิตฺตจกฺขุฯ มิตภาณีติ ปมาณํ ญตฺวา ภณนสีโล, ปมาณํ ชานิตฺวา ธมฺมํ เทเสสีติ อโตฺถฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวาติฯ
77. So attano pubbakammaṃ saritvā paccakkhato paññāya diṭṭhapubbacaritāpadānaṃ pakāsento sumedho nāma sambuddhotiādimāha. Tattha sumedhoti sundarā medhā catusaccapaṭivedhapaṭisambhidādayo paññā yassa so bhagavā sumedho sambuddho antarāpaṇe antaravīthiyaṃ gacchatīti sambandho. Okkhittacakkhūti adhokhittacakkhu. Mitabhāṇīti pamāṇaṃ ñatvā bhaṇanasīlo, pamāṇaṃ jānitvā dhammaṃ desesīti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
ปญฺจหตฺถิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Pañcahatthiyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๕. ปญฺจหตฺถิยเตฺถรอปทานํ • 5. Pañcahatthiyattheraapadānaṃ
