| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๙-๑๐. ปญฺจกงฺคสุตฺตาทิวณฺณนา
9-10. Pañcakaṅgasuttādivaṇṇanā
๒๖๗-๒๖๘. นวเม ปญฺจกโงฺค ถปตีติ ปญฺจกโงฺคติ ตสฺส นามํ, วาสิผรสุนิขาทนทณฺฑมุคฺครกาฬสุตฺตนาฬิสงฺขาเตหิ วา ปญฺจหิ อเงฺคหิ สมนฺนาคตตฺตา โส ปญฺจกโงฺคติ ปญฺญาโตฯ ถปตีติ วฑฺฒกีเชฎฺฐโกฯ อุทายีติ ปณฺฑิตอุทายิเตฺถโรฯ ปริยายนฺติ การณํฯ เทฺวปานนฺทาติ เทฺวปิ, อานนฺท, ปริยาเยนาติ การเณนฯ เอตฺถ จ กายิกเจตสิกวเสน เทฺว เวทิตพฺพา, สุขาทิวเสน ติโสฺสปิ, อินฺทฺริยวเสน สุขินฺทฺริยาทิกา ปญฺจ, ทฺวารวเสน จกฺขุสมฺผสฺสชาทิกา ฉ, อุปวิจารวเสน ‘‘จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา โสมนสฺสฐานิยํ รูปํ อุปวิจรตี’’ติอาทิกา อฎฺฐารส, ฉ เคหสิตานิ โสมนสฺสานิ, ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ, ฉ เคหสิตานิ โทมนสฺสานิ, ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ, ฉ เคหสิตา อุเปกฺขา, ฉ เนกฺขมฺมสิตาติ เอวํ ฉตฺติํสฯ ตา อตีเต ฉตฺติํส, อนาคเต ฉตฺติํส, ปจฺจุปฺปเนฺน ฉตฺติํสาติ เอวํ อฎฺฐสตํ เวทนา เวทิตพฺพาฯ
267-268. Navame pañcakaṅgo thapatīti pañcakaṅgoti tassa nāmaṃ, vāsipharasunikhādanadaṇḍamuggarakāḷasuttanāḷisaṅkhātehi vā pañcahi aṅgehi samannāgatattā so pañcakaṅgoti paññāto. Thapatīti vaḍḍhakījeṭṭhako. Udāyīti paṇḍitaudāyitthero. Pariyāyanti kāraṇaṃ. Dvepānandāti dvepi, ānanda, pariyāyenāti kāraṇena. Ettha ca kāyikacetasikavasena dve veditabbā, sukhādivasena tissopi, indriyavasena sukhindriyādikā pañca, dvāravasena cakkhusamphassajādikā cha, upavicāravasena ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicaratī’’tiādikā aṭṭhārasa, cha gehasitāni somanassāni, cha nekkhammasitāni, cha gehasitāni domanassāni, cha nekkhammasitāni, cha gehasitā upekkhā, cha nekkhammasitāti evaṃ chattiṃsa. Tā atīte chattiṃsa, anāgate chattiṃsa, paccuppanne chattiṃsāti evaṃ aṭṭhasataṃ vedanā veditabbā.
ปญฺจิเม อานนฺท กามคุณาติ อยํ ปาฎิเยโกฺก อนุสนฺธิฯ น เกวลญฺหิ เทฺว อาทิํ กตฺวา เวทนา ภควตา ปญฺญตฺตา, ปริยาเยน เอกาปิ เวทนา กถิตา, ตํ ทเสฺสโนฺต ปญฺจกงฺคสฺส ถปติโน วาทํ อุปตฺถเมฺภตุํ อิมํ เทสนํ อารภิฯ อภิกฺกนฺตตรนฺติ สุนฺทรตรํฯ ปณีตตรนฺติ อตปฺปกตรํฯ เอตฺถ จ จตุตฺถชฺฌานโต ปฎฺฐาย อทุกฺขมสุขา เวทนา, สาปิ สนฺตเฎฺฐน ปณีตเฎฺฐน จ สุขนฺติ วุตฺตาฯ นิโรโธ อเวทยิตสุขวเสน สุขํ นาม ชาโตฯ ปญฺจกามคุณวเสน หิ อฎฺฐสมาปตฺติวเสน จ อุปฺปนฺนํ เวทยิตํ สุขํ นาม, นิโรโธ อเวทยิตสุขํ นามฯ อิติ เวทยิตสุขํ วา โหตุ อเวทยิตสุขํ วา, นิทฺทุกฺขภาวสงฺขาเตน สุขเฎฺฐน เอกนฺตสุขเมว ชาตํฯ
Pañcimeānanda kāmaguṇāti ayaṃ pāṭiyekko anusandhi. Na kevalañhi dve ādiṃ katvā vedanā bhagavatā paññattā, pariyāyena ekāpi vedanā kathitā, taṃ dassento pañcakaṅgassa thapatino vādaṃ upatthambhetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi. Abhikkantataranti sundarataraṃ. Paṇītataranti atappakataraṃ. Ettha ca catutthajjhānato paṭṭhāya adukkhamasukhā vedanā, sāpi santaṭṭhena paṇītaṭṭhena ca sukhanti vuttā. Nirodho avedayitasukhavasena sukhaṃ nāma jāto. Pañcakāmaguṇavasena hi aṭṭhasamāpattivasena ca uppannaṃ vedayitaṃ sukhaṃ nāma, nirodho avedayitasukhaṃ nāma. Iti vedayitasukhaṃ vā hotu avedayitasukhaṃ vā, niddukkhabhāvasaṅkhātena sukhaṭṭhena ekantasukhameva jātaṃ.
ยตฺถ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ยสฺมิํ ฐาเนฯ สุขํ อุปลพฺภตีติ เวทยิตํ สุขํ วา อเวทยิตํ สุขํ วา อุปลพฺภติฯ ตํ ตํ ตถาคโต สุขสฺมิํ ปญฺญเปติ, ตํ สพฺพํ ตถาคโต นิทฺทุกฺขภาวํ สุขสฺมิํเยว ปญฺญเปตีติ อิธ ภควา นิโรธสมาปตฺติํ สีสํ กตฺวา เนยฺยปุคฺคลสฺส วเสน อรหตฺตนิกูเฎเนว เทสนํ นิฎฺฐาเปสิฯ ทสมํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
Yattha yatthāti yasmiṃ yasmiṃ ṭhāne. Sukhaṃ upalabbhatīti vedayitaṃ sukhaṃ vā avedayitaṃ sukhaṃ vā upalabbhati. Taṃ taṃ tathāgato sukhasmiṃ paññapeti, taṃ sabbaṃ tathāgato niddukkhabhāvaṃ sukhasmiṃyeva paññapetīti idha bhagavā nirodhasamāpattiṃ sīsaṃ katvā neyyapuggalassa vasena arahattanikūṭeneva desanaṃ niṭṭhāpesi. Dasamaṃ uttānatthamevāti.
รโหคตวโคฺค ทุติโยฯ
Rahogatavaggo dutiyo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya
๙. ปญฺจกงฺคสุตฺตํ • 9. Pañcakaṅgasuttaṃ
๑๐. ภิกฺขุสุตฺตํ • 10. Bhikkhusuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๙-๑๐. ปญฺจกงฺคสุตฺตาทิวณฺณนา • 9-10. Pañcakaṅgasuttādivaṇṇanā
