| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
៥. បញ្ចកនិទ្ទេសវណ្ណនា
5. Pañcakaniddesavaṇṇanā
១៩១. បញ្ចកេ – តត្រាតិ តេសុ ‘‘អារភតិ ច វិប្បដិសារី ច ហោតី’’តិអាទិនា នយេន ហេដ្ឋា ឧទ្ទិដ្ឋបុគ្គលេសុ។ យ្វាយន្តិ យោ អយំ។ អារភតីតិ ឯត្ថ អារម្ភសទ្ទោ កម្មកិរិយាហិំសនវីរិយវិកោបនាបត្តិវីតិក្កមេសុ វត្តតិ។ តថា ហេស ‘‘យំកិញ្ចិ ទុក្ខំ សម្ភោតិ, សព្ពំ អារម្ភបច្ចយា’’តិ (សុ. និ. ៧៤៨) កម្មេ អាគតោ។ ‘‘មហាយញ្ញា មហារម្ភា, ន តេ ហោន្តិ មហប្ផលា’’តិ (អ. និ. ៤.៣៩) កិរិយាយំ។ ‘‘សមណំ គោតមំ ឧទ្ទិស្ស បាណំ អារភន្តី’’តិ (ម. និ. ២.៥១-៥២) ហិំសនេ។ ‘‘អារភថ, និក្ខមថ, យុញ្ជថ ពុទ្ធសាសនេ’’តិ (សំ. និ. ១.១៨៥) វីរិយេ។ ‘‘ពីជគាមភូតគាមសមារម្ភា បដិវិរតោ ហោតី’’តិ (ទី. និ. ១.១០, ១៩៤; ម. និ. ១.២៩៣) វិកោបនេ។ ‘‘អារភតិ ច វិប្បដិសារី ច ហោតី’’តិ (អ. និ. ៥.១៤២) អយំ បន អាបត្តិវីតិក្កមេ អាគតោ។ តស្មា អាបត្តិវីតិក្កមវសេន អារភតិ ចេវ តប្បច្ចយា វិប្បដិសារី ច ហោតីតិ អយមេត្ថ អត្ថោ។
191. Pañcake – tatrāti tesu ‘‘ārabhati ca vippaṭisārī ca hotī’’tiādinā nayena heṭṭhā uddiṭṭhapuggalesu. Yvāyanti yo ayaṃ. Ārabhatīti ettha ārambhasaddo kammakiriyāhiṃsanavīriyavikopanāpattivītikkamesu vattati. Tathā hesa ‘‘yaṃkiñci dukkhaṃ sambhoti, sabbaṃ ārambhapaccayā’’ti (su. ni. 748) kamme āgato. ‘‘Mahāyaññā mahārambhā, na te honti mahapphalā’’ti (a. ni. 4.39) kiriyāyaṃ. ‘‘Samaṇaṃ gotamaṃ uddissa pāṇaṃ ārabhantī’’ti (ma. ni. 2.51-52) hiṃsane. ‘‘Ārabhatha, nikkhamatha, yuñjatha buddhasāsane’’ti (saṃ. ni. 1.185) vīriye. ‘‘Bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hotī’’ti (dī. ni. 1.10, 194; ma. ni. 1.293) vikopane. ‘‘Ārabhati ca vippaṭisārī ca hotī’’ti (a. ni. 5.142) ayaṃ pana āpattivītikkame āgato. Tasmā āpattivītikkamavasena ārabhati ceva tappaccayā vippaṭisārī ca hotīti ayamettha attho.
យថាភូតំ នប្បជានាតីតិ អនធិគតត្តា យថាសភាវតោ ន ជានាតិ។ យត្ថស្សាតិ យស្មិំ អស្ស, យំ ឋានំ បត្វា ឯតស្ស បុគ្គលស្ស ឧប្បន្នា បាបកា អកុសលា ធម្មា អបរិសេសា និរុជ្ឈន្តីតិ អត្ថោ។ កិំ បន បត្វា តេ និរុជ្ឈន្តីតិ? អរហត្តមគ្គំ។ ផលប្បត្តស្ស បន និរុទ្ធា នាម ហោន្តិ។ ឯវំ សន្តេបិ ឥធ មគ្គកិច្ចវសេន ផលមេវ វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ អារម្ភជាតិ អាបត្តិវីតិក្កមសម្ភវា។ វិប្បដិសារជាតិ វិប្បដិសារតោ ជាតា។ បវឌ្ឍន្តីតិ បុនប្បុនំ ឧប្បជ្ជនេន វឌ្ឍន្តិ។ សាធូតិ អាយាចនសាធុ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – យាវ អបរទ្ធញ្ច វត អាយស្មតា, ឯវំ សន្តេបិ មយំ អាយស្មន្តំ យាចាម – ‘‘ទេសេតព្ពយុត្តកស្ស ទេសនាយ, វុដ្ឋាតព្ពយុត្តកស្ស វុដ្ឋានេន, អាវិកាតព្ពយុត្តកស្ស អាវិកិរិយាយ, អារម្ភជេ អាសវេ បហាយ, សុទ្ធន្តេ ឋិតភាវបច្ចវេក្ខណេន វិប្បដិសារជេ អាសវេ បដិវិនោទេត្វា នីហរិត្វា វិបស្សនាចិត្តញ្ចេវ វិបស្សនាបញ្ញញ្ច ភាវេតូ’’តិ។ អមុនា បញ្ចមេន បុគ្គលេនាតិ ឯតេន បញ្ចមេន ខីណាសវបុគ្គលេន។ សមសមោ ភវិស្សតីតិ លោកុត្តរគុណេហិ សមភាវេនេវ សមោ ភវិស្សតីតិ ឯវំ ខីណាសវេន ឱវទិតព្ពោតិ អត្ថោ។
Yathābhūtaṃ nappajānātīti anadhigatattā yathāsabhāvato na jānāti. Yatthassāti yasmiṃ assa, yaṃ ṭhānaṃ patvā etassa puggalassa uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti attho. Kiṃ pana patvā te nirujjhantīti? Arahattamaggaṃ. Phalappattassa pana niruddhā nāma honti. Evaṃ santepi idha maggakiccavasena phalameva vuttanti veditabbaṃ. Ārambhajāti āpattivītikkamasambhavā. Vippaṭisārajāti vippaṭisārato jātā. Pavaḍḍhantīti punappunaṃ uppajjanena vaḍḍhanti. Sādhūti āyācanasādhu. Idaṃ vuttaṃ hoti – yāva aparaddhañca vata āyasmatā, evaṃ santepi mayaṃ āyasmantaṃ yācāma – ‘‘desetabbayuttakassa desanāya, vuṭṭhātabbayuttakassa vuṭṭhānena, āvikātabbayuttakassa āvikiriyāya, ārambhaje āsave pahāya, suddhante ṭhitabhāvapaccavekkhaṇena vippaṭisāraje āsave paṭivinodetvā nīharitvā vipassanācittañceva vipassanāpaññañca bhāvetū’’ti. Amunā pañcamena puggalenāti etena pañcamena khīṇāsavapuggalena. Samasamo bhavissatīti lokuttaraguṇehi samabhāveneva samo bhavissatīti evaṃ khīṇāsavena ovaditabboti attho.
អារភតិ ន វិប្បដិសារី ហោតីតិ អាបត្តិំ អាបជ្ជតិ។ តំ បន ទេសេតុំ សភាគបុគ្គលំ បរិយេសតិ។ តស្មា ន វិប្បដិសារី ហោតិ។ អង្គុត្តរដ្ឋកថាយំ បន ‘‘វុដ្ឋិតត្តា ន វិប្បដិសារី ហោតី’’តិ វុត្តំ។ ន អារភតិ វិប្បដិសារី ហោតីតិ អាបត្តិំ នាបជ្ជតិ, វិនយបញ្ញត្តិយំ បន អកោវិទត្តា អនាបត្តិយំ អាបត្តិសញ្ញី ហុត្វា វិប្បដិសារី ហោតិ។ អង្គុត្តរដ្ឋកថាយំ បន ‘‘សកិំ អាបត្តិំ អាបជ្ជិត្វា តតោ វុដ្ឋាយ បច្ឆា កិញ្ចាបិ នាបជ្ជតិ, វិប្បដិសារំ បន វិនោទេតុំ ន សក្កោតី’’តិ វុត្តំ។ ន អារភតិ ន វិប្បដិសារី ហោតីតិ នេវ អាបត្តិំ អាបជ្ជតិ, ន វិប្បដិសារី ហោតិ។ កតមោ បនេស បុគ្គលោតិ? ឱស្សដ្ឋវីរិយបុគ្គលោ។ សោ ហិ ‘‘កិំ មេ ឥមស្មិំ ពុទ្ធកាលេ បរិនិព្ពានេន, អនាគតេ មេត្តេយ្យសម្មាសម្ពុទ្ធកាលេ បរិនិព្ពាយិស្សាមី’’តិ វិសុទ្ធសីលោបិ បដិបត្តិំ ន បូរេតិ។ សោបិ ‘‘កិមត្ថំ អាយស្មា បមត្តោ វិហរតិ បុថុជ្ជនស្ស នាម គតិ អនិពទ្ធា។ អាយស្មា ហិ មេត្តេយ្យសម្មាសម្ពុទ្ធស្ស សម្មុខភាវំ លភេយ្យបិ ន លភេយ្យាបីតិ អរហត្តត្ថាយ វិបស្សនំ ភាវេហី’’តិ ឱវទិតព្ពោវ។ សេសំ សព្ពត្ថ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។
Ārabhati na vippaṭisārī hotīti āpattiṃ āpajjati. Taṃ pana desetuṃ sabhāgapuggalaṃ pariyesati. Tasmā na vippaṭisārī hoti. Aṅguttaraṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vuṭṭhitattā na vippaṭisārī hotī’’ti vuttaṃ. Na ārabhati vippaṭisārī hotīti āpattiṃ nāpajjati, vinayapaññattiyaṃ pana akovidattā anāpattiyaṃ āpattisaññī hutvā vippaṭisārī hoti. Aṅguttaraṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘sakiṃ āpattiṃ āpajjitvā tato vuṭṭhāya pacchā kiñcāpi nāpajjati, vippaṭisāraṃ pana vinodetuṃ na sakkotī’’ti vuttaṃ. Na ārabhati na vippaṭisārī hotīti neva āpattiṃ āpajjati, na vippaṭisārī hoti. Katamo panesa puggaloti? Ossaṭṭhavīriyapuggalo. So hi ‘‘kiṃ me imasmiṃ buddhakāle parinibbānena, anāgate metteyyasammāsambuddhakāle parinibbāyissāmī’’ti visuddhasīlopi paṭipattiṃ na pūreti. Sopi ‘‘kimatthaṃ āyasmā pamatto viharati puthujjanassa nāma gati anibaddhā. Āyasmā hi metteyyasammāsambuddhassa sammukhabhāvaṃ labheyyapi na labheyyāpīti arahattatthāya vipassanaṃ bhāvehī’’ti ovaditabbova. Sesaṃ sabbattha vuttanayeneva veditabbaṃ.
១៩២. ទត្វា អវជានាតីតិអាទីសុ – ឯកោ ភិក្ខុ មហាបុញ្ញោ ចតុបច្ចយលាភី ហោតិ។ សោ ចីវរាទីនិ លភិត្វា អញ្ញំ អប្បបុញ្ញំ អាបុច្ឆតិ។ សោបិ តស្មិំ បុនប្បុនំ អាបុច្ឆន្តេបិ គណ្ហាតិយេវ។ អថស្ស ឥតរោ ថោកំ កុបិតោ ហុត្វា មង្កុភាវំ ឧប្បាទេតុកាមោ វទតិ – ‘‘អយំ អត្តនោ ធម្មតាយ ចីវរាទីនិ ន លភតិ, អម្ហេ និស្សាយ លភតី’’តិ។ ឯវំ បុគ្គលោ ទត្វា អវជានាតិ នាម។ ឯកោ បន ឯកេន សទ្ធិំ ទ្វេ តីណិ វស្សានិ វសន្តោ បុព្ពេ តំ បុគ្គលំ គរុំ កត្វា បច្ឆា គច្ឆន្តេ គច្ឆន្តេ កាលេ ចិត្តីការំ ន ករោតិ, អាសនាបិ ន វុដ្ឋាតិ, ឧបដ្ឋានម្បិ ន គច្ឆតិ។ ឯវំ បុគ្គលោ សំវាសេន អវជានាតិ នាម។
192. Datvā avajānātītiādīsu – eko bhikkhu mahāpuñño catupaccayalābhī hoti. So cīvarādīni labhitvā aññaṃ appapuññaṃ āpucchati. Sopi tasmiṃ punappunaṃ āpucchantepi gaṇhātiyeva. Athassa itaro thokaṃ kupito hutvā maṅkubhāvaṃ uppādetukāmo vadati – ‘‘ayaṃ attano dhammatāya cīvarādīni na labhati, amhe nissāya labhatī’’ti. Evaṃ puggalo datvā avajānāti nāma. Eko pana ekena saddhiṃ dve tīṇi vassāni vasanto pubbe taṃ puggalaṃ garuṃ katvā pacchā gacchante gacchante kāle cittīkāraṃ na karoti, āsanāpi na vuṭṭhāti, upaṭṭhānampi na gacchati. Evaṃ puggalo saṃvāsena avajānāti nāma.
អាធេយ្យមុខោតិ អាទិតោ ធេយ្យមុខោ។ បឋមវចនស្មិំយេវ ឋបិតមុខោតិ អត្ថោ។ អធិមុច្ចិតា ហោតីតិ សទ្ធាតា ហោតិ។ តត្រាយំ នយោ – ឯកោ បុគ្គលោ សារុប្បំយេវ ភិក្ខុំ ‘អសារុប្បោ ឯសោ’តិ កថេតិ, តំ សុត្វា ឯស និដ្ឋំ គច្ឆតិ។ បុន អញ្ញេន សភាគេន ភិក្ខុនា ‘សារុប្បោ អយ’ន្តិ វុត្តេបិ តស្ស វចនំ ន គណ្ហាតិ ‘‘អសុកេន នាម ‘អសារុប្បោ អយ’ន្តិ អម្ហាកំ កថិត’’ន្តិ បុរិមភិក្ខុនោវ កថំ គណ្ហាតិ។ អបរោបិស្ស ទុស្សីលំ ‘សីលវា’តិ កថេតិ។ តស្ស វចនំ សទ្ទហិត្វា បុន អញ្ញេន ‘‘អសារុប្បោ ឯស ភិក្ខុ, នាយំ តុម្ហាកំ សន្តិកំ ឧបសង្កមិតុំ យុត្តោ’’តិ វុត្តោបិ តស្ស វចនំ អគ្គហេត្វា បុរិមស្សេវ កថំ គណ្ហាតិ។ អបរោ វណ្ណម្បិ កថិតំ គណ្ហាតិ, អវណ្ណម្បិ កថិតំ គណ្ហាតិយេវ។ អយម្បិ អាធេយ្យមុខោយេវ នាម។ អាធាតព្ពមុខោ យំ យំ សុណាតិ, តត្ថ តត្ថ ឋបិតមុខោតិ អត្ថោ។
Ādheyyamukhoti ādito dheyyamukho. Paṭhamavacanasmiṃyeva ṭhapitamukhoti attho. Adhimuccitā hotīti saddhātā hoti. Tatrāyaṃ nayo – eko puggalo sāruppaṃyeva bhikkhuṃ ‘asāruppo eso’ti katheti, taṃ sutvā esa niṭṭhaṃ gacchati. Puna aññena sabhāgena bhikkhunā ‘sāruppo aya’nti vuttepi tassa vacanaṃ na gaṇhāti ‘‘asukena nāma ‘asāruppo aya’nti amhākaṃ kathita’’nti purimabhikkhunova kathaṃ gaṇhāti. Aparopissa dussīlaṃ ‘sīlavā’ti katheti. Tassa vacanaṃ saddahitvā puna aññena ‘‘asāruppo esa bhikkhu, nāyaṃ tumhākaṃ santikaṃ upasaṅkamituṃ yutto’’ti vuttopi tassa vacanaṃ aggahetvā purimasseva kathaṃ gaṇhāti. Aparo vaṇṇampi kathitaṃ gaṇhāti, avaṇṇampi kathitaṃ gaṇhātiyeva. Ayampi ādheyyamukhoyeva nāma. Ādhātabbamukho yaṃ yaṃ suṇāti, tattha tattha ṭhapitamukhoti attho.
លោលោតិ សទ្ធាទីនំ ឥត្តរកាលដ្ឋិតិកត្តា អស្សទ្ធិយាទីហិ លុលិតភាវេន លោលោ។ ឥត្តរសទ្ធោតិ បរិត្តសទ្ធោ, អបរិបុណ្ណសទ្ធោ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឯត្ថ បន បុនប្បុនំ ភជនវសេន សទ្ធាវ ភត្តិ។ បេមំ សទ្ធាបេមំ គេហសិតបេមម្បិ វដ្ដតិ។ បសាទោ សទ្ធាបសាទោវ។ ឯវំ បុគ្គលោ លោលោ ហោតីតិ ឯវំ ឥត្តរសទ្ធាទិតាយ បុគ្គលោ លោលោ នាម ហោតិ។ ហលិទ្ទិរាគោ វិយ , ថុសរាសិម្ហិ កោដ្ដិតខាណុកោ វិយ, អស្សបិដ្ឋិយំ ឋបិតកុម្ភណ្ឌំ វិយ ច អនិពទ្ធដ្ឋានោ មុហុត្តេន បសីទតិ, មុហុត្តេន កុប្បតិ។
Loloti saddhādīnaṃ ittarakālaṭṭhitikattā assaddhiyādīhi lulitabhāvena lolo. Ittarasaddhoti parittasaddho, aparipuṇṇasaddho. Sesesupi eseva nayo. Ettha pana punappunaṃ bhajanavasena saddhāva bhatti. Pemaṃ saddhāpemaṃ gehasitapemampi vaṭṭati. Pasādo saddhāpasādova. Evaṃ puggalo lolo hotīti evaṃ ittarasaddhāditāya puggalo lolo nāma hoti. Haliddirāgo viya , thusarāsimhi koṭṭitakhāṇuko viya, assapiṭṭhiyaṃ ṭhapitakumbhaṇḍaṃ viya ca anibaddhaṭṭhāno muhuttena pasīdati, muhuttena kuppati.
មន្ទោ មោមូហោតិ អញ្ញាណភាវេន មន្ទោ អវិសទតាយ មោមូហោ។ មហាមូឡ្ហោតិ អត្ថោ។
Mando momūhoti aññāṇabhāvena mando avisadatāya momūho. Mahāmūḷhoti attho.
១៩៣. យោធាជីវូបមេសុ – យោធាជីវាតិ យុទ្ធូបជីវិនោ។ រជគ្គន្តិ ហត្ថិអស្សាទីនំ បាទប្បហារភិន្នាយ ភូមិយា ឧគ្គតំ រជក្ខន្ធំ។ ន សន្ថម្ភតីតិ សន្ថម្ភិត្វា ឋាតុំ ន សក្កោតិ។ សហតិ រជគ្គន្តិ រជក្ខន្ធំ ទិស្វាបិ អធិវាសេតិ។ ធជគ្គន្តិ ហត្ថិអស្សាទិបិដ្ឋេសុ វា រថេសុ វា ឧស្សាបិតានំ ធជានំ អគ្គំ។ ឧស្សារណន្តិ ហត្ថិអស្សរថាទីនញ្ចេវ ពលកាយស្ស ច ឧច្ចាសទ្ទមហាសទ្ទំ។ សម្បហារេតិ សមាគតេ អប្បមត្តកេបិ បហារេ។ ហញ្ញតីតិ វិហញ្ញតិ, វិឃាតំ អាបជ្ជតិ។ ព្យាបជ្ជតីតិ វិបត្តិំ អាបជ្ជតិ, បកតិភាវំ ជហតិ។ សហតិ សម្បហារន្តិ ទ្វេ តយោ បហារេ បត្វាបិ សហតិ, អធិវាសេតិ ។ តមេវ សង្គាមសីសន្តិ តមេវ ជយខន្ធាវារដ្ឋានំ។ អជ្ឈាវសតីតិ សត្តាហមត្តំ អភិភវិត្វា អាវសតិ។ កិំ ការណា? លទ្ធប្បហារានំ បហារជគ្គនត្ថញ្ចេវ កតកម្មានំ វិសេសំ ញត្វា ឋានន្តរទានត្ថញ្ច ឥស្សរិយសុខានុភវនត្ថញ្ច។
193. Yodhājīvūpamesu – yodhājīvāti yuddhūpajīvino. Rajagganti hatthiassādīnaṃ pādappahārabhinnāya bhūmiyā uggataṃ rajakkhandhaṃ. Na santhambhatīti santhambhitvā ṭhātuṃ na sakkoti. Sahati rajagganti rajakkhandhaṃ disvāpi adhivāseti. Dhajagganti hatthiassādipiṭṭhesu vā rathesu vā ussāpitānaṃ dhajānaṃ aggaṃ. Ussāraṇanti hatthiassarathādīnañceva balakāyassa ca uccāsaddamahāsaddaṃ. Sampahāreti samāgate appamattakepi pahāre. Haññatīti vihaññati, vighātaṃ āpajjati. Byāpajjatīti vipattiṃ āpajjati, pakatibhāvaṃ jahati. Sahati sampahāranti dve tayo pahāre patvāpi sahati, adhivāseti . Tameva saṅgāmasīsanti tameva jayakhandhāvāraṭṭhānaṃ. Ajjhāvasatīti sattāhamattaṃ abhibhavitvā āvasati. Kiṃ kāraṇā? Laddhappahārānaṃ pahārajagganatthañceva katakammānaṃ visesaṃ ñatvā ṭhānantaradānatthañca issariyasukhānubhavanatthañca.
១៩៤. ឥទានិ យស្មា សត្ថុ យោធាជីវេហិ កិច្ចំ នត្ថិ, ឥមស្មិំ បន សាសនេ តថារូបេ បញ្ច បុគ្គលេ ទស្សេតុំ ឥទំ ឱបម្មំ អាភតំ, តស្មា តេ បុគ្គលេ ទស្សេន្តោ ឯវមេវន្តិអាទិមាហ។
194. Idāni yasmā satthu yodhājīvehi kiccaṃ natthi, imasmiṃ pana sāsane tathārūpe pañca puggale dassetuṃ idaṃ opammaṃ ābhataṃ, tasmā te puggale dassento evamevantiādimāha.
តត្ថ សំសីទតីតិ មិច្ឆាវិតក្កស្មិំ វិសីទតិ, អនុបវិសតិ។ ន សក្កោតិ ព្រហ្មចរិយំ សន្ធារេតុន្តិ ព្រហ្មចរិយវាសំ អនុបច្ឆិជ្ជមានំ គោបេតុំ ន សក្កោតិ។ សិក្ខាទុព្ពល្យំ អាវិកត្វាតិ សិក្ខាយ ទុព្ពលភាវំ បកាសេត្វា។ កិមស្ស រជគ្គស្មិន្តិ កិំ តស្ស បុគ្គលស្ស រជគ្គំ នាមាតិ វទតិ។ អភិរូបាតិ អភិរូបវតី។ ទស្សនីយាតិ ទស្សនយោគ្គា។ បាសាទិកាតិ ទស្សនេនេវ ចិត្តប្បសាទាវហា។ បរមាយាតិ ឧត្តមាយ។ វណ្ណបោក្ខរតាយាតិ សរីរវណ្ណេន ចេវ អង្គសណ្ឋានេន ច។
Tattha saṃsīdatīti micchāvitakkasmiṃ visīdati, anupavisati. Na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretunti brahmacariyavāsaṃ anupacchijjamānaṃ gopetuṃ na sakkoti. Sikkhādubbalyaṃ āvikatvāti sikkhāya dubbalabhāvaṃ pakāsetvā. Kimassa rajaggasminti kiṃ tassa puggalassa rajaggaṃ nāmāti vadati. Abhirūpāti abhirūpavatī. Dassanīyāti dassanayoggā. Pāsādikāti dassaneneva cittappasādāvahā. Paramāyāti uttamāya. Vaṇṇapokkharatāyāti sarīravaṇṇena ceva aṅgasaṇṭhānena ca.
១៩៦. ឩហសតីតិ អវហសតិ។ ឧល្លបតីតិ កថេតិ។ ឧជ្ជគ្ឃតីតិ បាណិំ បហរិត្វា មហាហសិតំ ហសតិ។ ឧប្បណ្ឌេតីតិ ឧប្បណ្ឌនកថំ កថេតិ។
196. Ūhasatīti avahasati. Ullapatīti katheti. Ujjagghatīti pāṇiṃ paharitvā mahāhasitaṃ hasati. Uppaṇḍetīti uppaṇḍanakathaṃ katheti.
១៩៧. អភិនិសីទតីតិ អភិភវិត្វា សន្តិកេ វា ឯកាសនេ វា និសីទតិ។ ទុតិយបទេបិ ឯសេវ នយោ។ អជ្ឈោត្ថរតីតិ អវត្ថរតិ។
197. Abhinisīdatīti abhibhavitvā santike vā ekāsane vā nisīdati. Dutiyapadepi eseva nayo. Ajjhottharatīti avattharati.
១៩៨. វិនិវេឋេត្វា វិនិមោចេត្វាតិ គហិតដ្ឋានតោ តស្ស ហត្ថំ វិនិវេឋេត្វា ចេវ, មោចេត្វា ច។ សេសមេត្ថ ឧត្តានត្ថមេវ។
198. Viniveṭhetvā vinimocetvāti gahitaṭṭhānato tassa hatthaṃ viniveṭhetvā ceva, mocetvā ca. Sesamettha uttānatthameva.
១៩៩. បិណ្ឌបាតិកេសុ – មន្ទត្តា មោមូហត្តាតិ នេវ សមាទានំ ជានាតិ, ន អានិសំសំ; អត្តនោ បន មន្ទត្តា មោមូហត្តា អញ្ញាណេនេវ បិណ្ឌបាតិកោ ហោតិ។ បាបិច្ឆោ ឥច្ឆាបកតោតិ បិណ្ឌបាតិកស្ស មេ សតោ ‘‘អយំ បិណ្ឌបាតិកោ’’តិ ចតុបច្ចយសក្ការំ ករិស្សន្តិ។ លជ្ជី, អប្បិច្ឆោតិអាទីហិ ច គុណេហិ សម្ភាវេស្សន្តីតិ។ ឯវំ បាបិកាយ ឥច្ឆាយ ឋត្វា តាយ បាបិច្ឆាយ អភិភូតោ ហុត្វា បិណ្ឌបាតិកោ ហោតិ។ ឧម្មាទវសេន បិណ្ឌាយ ចរន្តោ បន ឧម្មាទា ចិត្តវិក្ខេបា បិណ្ឌបាតិកោ នាម ហោតិ។ វណ្ណិតន្តិ ឥទំ បិណ្ឌបាតិកង្គំ នាម ពុទ្ធេហិ ច ពុទ្ធសាវកេហិ ច វណ្ណិតំ បសត្ថន្តិ បិណ្ឌបាតិកោ ហោតិ។ អប្បិច្ឆតំយេវ និស្សាយាតិអាទីសុ – ‘‘ឥតិ អប្បិច្ឆោ ភវិស្សាមិ, ឥទំ មេ បិណ្ឌបាតិកង្គំ អប្បិច្ឆតាយ សំវត្តិស្សតិ; ‘ឥតិ សន្តុដ្ឋោ ភវិស្សាមិ ឥទំ មេ បិណ្ឌបាតិកង្គំ សន្តុដ្ឋិយា សំវត្តិស្សតិ’; ‘ឥតិ កិលេសេ សំលិខិស្សាមិ’, ឥទំ មេ បិណ្ឌបាតិកង្គំ កិលេសសល្លេខនត្ថាយ សំវត្តិស្សតី’’តិ បិណ្ឌបាតិកោ ហោតិ។ ឥទមត្ថិតន្តិ ឥមាយ កល្យាណាយ បដិបត្តិយា អត្ថិកភាវំ, ឥមិនា វា បិណ្ឌបាតមត្តេន អត្ថិកភាវំ។ យំ យំ លទ្ធំ តេន តេនេវ យាបនភាវំ និស្សាយាតិ អត្ថោ។ អគ្គោតិ ជេដ្ឋកោ។ សេសានិ តស្សេវ វេវចនានិ។
199. Piṇḍapātikesu – mandattā momūhattāti neva samādānaṃ jānāti, na ānisaṃsaṃ; attano pana mandattā momūhattā aññāṇeneva piṇḍapātiko hoti. Pāpiccho icchāpakatoti piṇḍapātikassa me sato ‘‘ayaṃ piṇḍapātiko’’ti catupaccayasakkāraṃ karissanti. Lajjī, appicchotiādīhi ca guṇehi sambhāvessantīti. Evaṃ pāpikāya icchāya ṭhatvā tāya pāpicchāya abhibhūto hutvā piṇḍapātiko hoti. Ummādavasena piṇḍāya caranto pana ummādā cittavikkhepā piṇḍapātiko nāma hoti. Vaṇṇitanti idaṃ piṇḍapātikaṅgaṃ nāma buddhehi ca buddhasāvakehi ca vaṇṇitaṃ pasatthanti piṇḍapātiko hoti. Appicchataṃyeva nissāyātiādīsu – ‘‘iti appiccho bhavissāmi, idaṃ me piṇḍapātikaṅgaṃ appicchatāya saṃvattissati; ‘iti santuṭṭho bhavissāmi idaṃ me piṇḍapātikaṅgaṃ santuṭṭhiyā saṃvattissati’; ‘iti kilese saṃlikhissāmi’, idaṃ me piṇḍapātikaṅgaṃ kilesasallekhanatthāya saṃvattissatī’’ti piṇḍapātiko hoti. Idamatthitanti imāya kalyāṇāya paṭipattiyā atthikabhāvaṃ, iminā vā piṇḍapātamattena atthikabhāvaṃ. Yaṃ yaṃ laddhaṃ tena teneva yāpanabhāvaṃ nissāyāti attho. Aggoti jeṭṭhako. Sesāni tasseva vevacanāni.
គវា ខីរន្តិ គាវិតោ ខីរំ នាម ហោតិ, ន វិនា គាវិយា។ ខីរម្ហា ទធីតិអាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឯវមេវន្តិ យថា ឯតេសុ បញ្ចសុ គោរសេសុ សប្បិមណ្ឌោ អគ្គោ; ឯវមេវំ ឥមេសុ បញ្ចសុ បិណ្ឌបាតិកេសុ យ្វាយំ អប្បិច្ឆតាទីនិ និស្សាយ បិណ្ឌបាតិកោ ហោតិ។ អយំ អគ្គោ ច សេដ្ឋោ ច បាមោក្ខោ ច ឧត្តមោ ច បវរោ ច។ ឥមេសុ បន បញ្ចសុ បិណ្ឌបាតិកេសុ ទ្វេវ ជនា បិណ្ឌបាតិកា , តយោ ន បិណ្ឌបាតិកា។ នាមមត្តេន បន បិណ្ឌបាតិកាតិ វេទិតព្ពា។ ខលុបច្ឆាភត្តិកាទីសុបិ ឯសេវ នយោតិ។
Gavā khīranti gāvito khīraṃ nāma hoti, na vinā gāviyā. Khīramhā dadhītiādīsupi eseva nayo. Evamevanti yathā etesu pañcasu gorasesu sappimaṇḍo aggo; evamevaṃ imesu pañcasu piṇḍapātikesu yvāyaṃ appicchatādīni nissāya piṇḍapātiko hoti. Ayaṃ aggo ca seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca. Imesu pana pañcasu piṇḍapātikesu dveva janā piṇḍapātikā , tayo na piṇḍapātikā. Nāmamattena pana piṇḍapātikāti veditabbā. Khalupacchābhattikādīsupi eseva nayoti.
បញ្ចកនិទ្ទេសវណ្ណនា។
Pañcakaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បុគ្គលបញ្ញត្តិបាឡិ • Puggalapaññattipāḷi / ៥. បញ្ចកបុគ្គលបញ្ញត្តិ • 5. Pañcakapuggalapaññatti
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ៥. បញ្ចកនិទ្ទេសវណ្ណនា • 5. Pañcakaniddesavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ៥. បញ្ចកនិទ្ទេសវណ្ណនា • 5. Pañcakaniddesavaṇṇanā
