| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨੀ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
(੫.) ਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
(5.) Pañcakaniddesavaṇṇanā
੮੦੪. ਪਞ੍ਚવਿਧੇਨ ਞਾਣવਤ੍ਥੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪੀਤਿਫਰਣਤਾਦੀਸੁ ਪੀਤਿਂ ਫਰਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਪੀਤਿਫਰਣਤਾ ਨਾਮ। ਸੁਖਂ ਫਰਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਖਫਰਣਤਾ ਨਾਮ। ਪਰੇਸਂ ਚੇਤੋਫਰਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇਤੋਪਰਿਯਪਞ੍ਞਾ ਚੇਤੋਫਰਣਤਾ ਨਾਮ। ਆਲੋਕਂ ਫਰਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਞ੍ਞਾ ਆਲੋਕਫਰਣਤਾ ਨਾਮ। ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ। ਤੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦ੍વੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਪੀਤਿਫਰਣਤਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਪੀਤਿਫਰਣਤਾ ਸੁਖਫਰਣਤਾ ਦ੍વੇ ਪਾਦਾ વਿਯ, ਚੇਤੋਫਰਣਤਾ ਆਲੋਕਫਰਣਤਾ ਦ੍વੇ ਹਤ੍ਥਾ વਿਯ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਮਜ੍ਝਿਮਕਾਯੋ વਿਯ, ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੀਸਂ વਿਯ। ਇਤਿ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਸਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਅਯਂ ਹਤ੍ਥਪਾਦਸੀਸਸਦਿਸੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਂ ਕਥੇਸਿ।
804. Pañcavidhena ñāṇavatthuniddese pītipharaṇatādīsu pītiṃ pharamānā uppajjatīti dvīsu jhānesu paññā pītipharaṇatā nāma. Sukhaṃ pharamānā uppajjatīti tīsu jhānesu paññā sukhapharaṇatā nāma. Paresaṃ cetopharamānā uppajjatīti cetopariyapaññā cetopharaṇatā nāma. Ālokaṃ pharamānā uppajjatīti dibbacakkhupaññā ālokapharaṇatā nāma. Paccavekkhaṇañāṇaṃ paccavekkhaṇānimittaṃ nāma. Teneva vuttaṃ ‘‘dvīsu jhānesu paññā pītipharaṇatā’’tiādi. Tattha ca pītipharaṇatā sukhapharaṇatā dve pādā viya, cetopharaṇatā ālokapharaṇatā dve hatthā viya, abhiññāpādakajjhānaṃ majjhimakāyo viya, paccavekkhaṇānimittaṃ sīsaṃ viya. Iti bhagavā pañcaṅgikaṃ sammāsamādhiṃ aṅgapaccaṅgasampannaṃ purisaṃ viya katvā dassesi. Ayaṃ pañcaṅgiko sammāsamādhīti ayaṃ hatthapādasīsasadisehi pañcahi aṅgehi yutto sammāsamādhīti pādakajjhānasamādhiṃ kathesi.
ਅਯਂ ਸਮਾਧਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖੋ ਚੇવਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਧਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਸੋ ਹਿ ਅਪ੍ਪਿਤਪ੍ਪਿਤਕ੍ਖਣੇ ਸੁਖਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖੋ। ਪੁਰਿਮੋ ਪੁਰਿਮੋ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਆਯਤਿਂ ਸੁਖવਿਪਾਕੋ। ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖੁਮਂ ਫਲਚਿਤ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਮਧੁਰਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਬ੍ਬਕਾਯਾਨੁਗਤਂ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸੁਖਸਹਗਤਂ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਮਿਨਾਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਯਤਿਂ ਸੁਖવਿਪਾਕੋ। ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯੋ। ਕਾਮਾਮਿਸવਟ੍ਟਾਮਿਸਲੋਕਾਮਿਸਾਨਂ ਅਭਾવਾ ਨਿਰਾਮਿਸੋ। ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸੇਹਿ ਸੇવਿਤਤ੍ਤਾ ਅਕਾਪੁਰਿਸਸੇવਿਤੋ। ਅਙ੍ਗਸਨ੍ਤਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਸਨ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਦਰਥਸਨ੍ਤਤਾਯ ਚ ਸਨ੍ਤੋ। ਅਤਪ੍ਪਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਪਣੀਤੋ। ਕਿਲੇਸਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਭਾવਸ੍ਸ વਾ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਲਦ੍ਧੋ। ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੀਤਿ ਹਿ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ। ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਿਲੇਸੇਨ વਾ ਅਰਹਤਾ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾਪਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਲਦ੍ਧੋ। ਏਕੋਦਿਭਾવੇਨ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਏਕੋਦਿਭਾવਮੇવ વਾ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਏਕੋਦਿਭਾવਾਧਿਗਤੋ। ਅਪ੍ਪਗੁਣਸਾਸવਸਮਾਧਿ વਿਯ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਿਲੇਸੇ વਾਰੇਤ੍વਾ ਅਨਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹવਾਰਿਤਗਤੋ। ਤਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤਤੋ વਾ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋવ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਸਤੋવ વੁਟ੍ਠਹਤਿ। ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲવਸੇਨ વਾ ਸਤੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ਸਤੋ વੁਟ੍ਠਹਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਦੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਾਧਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖੋ ਚੇવ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸੁਖવਿਪਾਕੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਯੇવ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ਤਂ ਏਕਮਙ੍ਗਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਏવਮਿਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣੇਹਿ ਅਯਂ ਸਮਾਧਿ ਪਞ੍ਚਞਾਣਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਨਾਮ વੁਤ੍ਤੋਤਿ।
Ayaṃ samādhi paccuppannasukho cevātiādīsu arahattaphalasamādhi adhippeto. So hi appitappitakkhaṇe sukhattā paccuppannasukho. Purimo purimo pacchimassa pacchimassa samādhisukhassa paccayattā āyatiṃ sukhavipāko. Santaṃ sukhumaṃ phalacittaṃ paṇītaṃ madhurarūpaṃ samuṭṭhāpeti. Phalasamāpattiyā vuṭṭhitassa hi sabbakāyānugataṃ sukhasamphassaṃ phoṭṭhabbaṃ paṭicca sukhasahagataṃ kāyaviññāṇaṃ uppajjati. Imināpi pariyāyena āyatiṃ sukhavipāko. Kilesehi ārakattā ariyo. Kāmāmisavaṭṭāmisalokāmisānaṃ abhāvā nirāmiso. Buddhādīhi mahāpurisehi sevitattā akāpurisasevito. Aṅgasantatāya ārammaṇasantatāya sabbakilesadarathasantatāya ca santo. Atappanīyaṭṭhena paṇīto. Kilesapaṭippassaddhiyā laddhattā kilesapaṭippassaddhibhāvassa vā laddhattā paṭippassaddhiladdho. Paṭippassaddhaṃ paṭippassaddhīti hi idaṃ atthato ekaṃ. Paṭippassaddhakilesena vā arahatā laddhattāpi paṭippassaddhiladdho. Ekodibhāvena adhigatattā ekodibhāvameva vā adhigatattā ekodibhāvādhigato. Appaguṇasāsavasamādhi viya sasaṅkhārena sappayogena cittena paccanīkadhamme niggayha kilese vāretvā anadhigatattā na sasaṅkhāraniggayhavāritagato. Tañca samādhiṃ samāpajjanto tato vā vuṭṭhahanto sativepullappattattā satova samāpajjati satova vuṭṭhahati. Yathāparicchinnakālavasena vā sato samāpajjati sato vuṭṭhahati. Tasmā yadettha ‘‘ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiñca sukhavipāko’’ti evaṃ paccavekkhamānassa paccattaṃyeva aparappaccayaṃ ñāṇaṃ uppajjati – taṃ ekamaṅgaṃ. Esa nayo sesesupi. Evamimehi pañcahi paccavekkhaṇañāṇehi ayaṃ samādhi pañcañāṇiko sammāsamādhi nāma vuttoti.
ਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ।
Pañcakaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Vibhaṅgapāḷi / ੧੬. ਞਾਣવਿਭਙ੍ਗੋ • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ੧੬. ਞਾਣવਿਭਙ੍ਗੋ • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ੧੬. ਞਾਣવਿਭਙ੍ਗੋ • 16. Ñāṇavibhaṅgo
