Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పుగ్గలపఞ్ఞత్తిపాళి • Puggalapaññattipāḷi |
౫. పఞ్చకపుగ్గలపఞ్ఞత్తి
5. Pañcakapuggalapaññatti
౧౯౧. తత్ర య్వాయం పుగ్గలో ఆరభతి చ విప్పటిసారీ చ హోతి, తఞ్చ చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం యథాభూతం నప్పజానాతి, యత్థస్స తే ఉప్పన్నా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అపరిసేసా నిరుజ్ఝన్తి , సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘ఆయస్మతో ఖో ఆరమ్భజా 1 ఆసవా సంవిజ్జన్తి, విప్పటిసారజా ఆసవా పవడ్ఢన్తి. సాధు వతాయస్మా ఆరమ్భజే ఆసవే పహాయ విప్పటిసారజే ఆసవే పటివినోదేత్వా చిత్తం పఞ్ఞఞ్చ భావేతు. ఏవమాయస్మా అమునా పఞ్చమేన పుగ్గలేన సమసమో భవిస్సతీ’’తి.
191. Tatra yvāyaṃ puggalo ārabhati ca vippaṭisārī ca hoti, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti , so evamassa vacanīyo – ‘‘āyasmato kho ārambhajā 2 āsavā saṃvijjanti, vippaṭisārajā āsavā pavaḍḍhanti. Sādhu vatāyasmā ārambhaje āsave pahāya vippaṭisāraje āsave paṭivinodetvā cittaṃ paññañca bhāvetu. Evamāyasmā amunā pañcamena puggalena samasamo bhavissatī’’ti.
తత్ర య్వాయం పుగ్గలో ఆరభతి న విప్పటిసారీ హోతి, తఞ్చ చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం యథాభూతం నప్పజానాతి, యత్థస్స తే ఉప్పన్నా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అపరిసేసా నిరుజ్ఝన్తి, సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘ఆయస్మతో ఖో ఆరమ్భజా ఆసవా సంవిజ్జన్తి, విప్పటిసారజా ఆసవా నప్పవడ్ఢన్తి. సాధు వతాయస్మా ఆరమ్భజే ఆసవే పహాయ చిత్తం పఞ్ఞఞ్చ భావేతు. ఏవమాయస్మా అమునా పఞ్చమేన పుగ్గలేన సమసమో భవిస్సతీ’’తి.
Tatra yvāyaṃ puggalo ārabhati na vippaṭisārī hoti, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti, so evamassa vacanīyo – ‘‘āyasmato kho ārambhajā āsavā saṃvijjanti, vippaṭisārajā āsavā nappavaḍḍhanti. Sādhu vatāyasmā ārambhaje āsave pahāya cittaṃ paññañca bhāvetu. Evamāyasmā amunā pañcamena puggalena samasamo bhavissatī’’ti.
తత్ర య్వాయం పుగ్గలో న ఆరభతి విప్పటిసారీ హోతి, తఞ్చ చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం యథాభూతం నప్పజానాతి, యత్థస్స తే ఉప్పన్నా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అపరిసేసా నిరుజ్ఝన్తి, సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘ఆయస్మతో ఖో ఆరమ్భజా ఆసవా న సంవిజ్జన్తి, విప్పటిసారజా ఆసవా పవడ్ఢన్తి. సాధు వతాయస్మా విప్పటిసారజే ఆసవే పటివినోదేత్వా చిత్తం పఞ్ఞఞ్చ భావేతు. ఏవమాయస్మా అమునా పఞ్చమేన పుగ్గలేన సమసమో భవిస్సతీ’’తి.
Tatra yvāyaṃ puggalo na ārabhati vippaṭisārī hoti, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti, so evamassa vacanīyo – ‘‘āyasmato kho ārambhajā āsavā na saṃvijjanti, vippaṭisārajā āsavā pavaḍḍhanti. Sādhu vatāyasmā vippaṭisāraje āsave paṭivinodetvā cittaṃ paññañca bhāvetu. Evamāyasmā amunā pañcamena puggalena samasamo bhavissatī’’ti.
తత్ర య్వాయం పుగ్గలో న ఆరభతి న విప్పటిసారీ హోతి, తఞ్చ చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం యథాభూతం నప్పజానాతి, యత్థస్స తే పాపకా అకుసలా ధమ్మా అపరిసేసా నిరుజ్ఝన్తి, సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘ఆయస్మతో ఖో ఆరమ్భజా ఆసవా న సంవిజ్జన్తి, విప్పటిసారజా ఆసవా నప్పవడ్ఢన్తి. సాధు వతాయస్మా చిత్తం పఞ్ఞఞ్చ భావేతు. ఏవమాయస్మా అమునా పఞ్చమేన పుగ్గలేన సమసమో భవిస్సతీ’’తి. ఇమే చత్తారో పుగ్గలా అమునా పఞ్చమేన పుగ్గలేన ఏవం ఓవదియమానా ఏవం అనుసాసియమానా అనుపుబ్బేన ఆసవానం ఖయం పాపుణన్తి.
Tatra yvāyaṃ puggalo na ārabhati na vippaṭisārī hoti, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti, so evamassa vacanīyo – ‘‘āyasmato kho ārambhajā āsavā na saṃvijjanti, vippaṭisārajā āsavā nappavaḍḍhanti. Sādhu vatāyasmā cittaṃ paññañca bhāvetu. Evamāyasmā amunā pañcamena puggalena samasamo bhavissatī’’ti. Ime cattāro puggalā amunā pañcamena puggalena evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā anupubbena āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇanti.
౧౯౨. కథఞ్చ పుగ్గలో దత్వా అవజానాతి? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో యస్స పుగ్గలస్స దేతి చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం, తస్స ఏవం హోతి – ‘‘అహం దమ్మి, అయం 3 పటిగ్గణ్హాతీ’’తి, తమేనం దత్వా అవజానాతి. ఏవం పుగ్గలో దత్వా అవజానాతి.
192. Kathañca puggalo datvā avajānāti? Idhekacco puggalo yassa puggalassa deti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tassa evaṃ hoti – ‘‘ahaṃ dammi, ayaṃ 4 paṭiggaṇhātī’’ti, tamenaṃ datvā avajānāti. Evaṃ puggalo datvā avajānāti.
కథఞ్చ పుగ్గలో సంవాసేన అవజానాతి? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో యేన పుగ్గలేన సద్ధిం సంవసతి ద్వే వా తీణి వా వస్సాని, తమేనం సంవాసేన అవజానాతి. ఏవం పుగ్గలో సంవాసేన అవజానాతి.
Kathañca puggalo saṃvāsena avajānāti? Idhekacco puggalo yena puggalena saddhiṃ saṃvasati dve vā tīṇi vā vassāni, tamenaṃ saṃvāsena avajānāti. Evaṃ puggalo saṃvāsena avajānāti.
కథఞ్చ పుగ్గలో ఆధేయ్యముఖో హోతి? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పరస్స వణ్ణే వా అవణ్ణే వా భాసియమానే ఖిప్పఞ్ఞేవ అధిముచ్చితా హోతి. ఏవం పుగ్గలో ఆధేయ్యముఖో హోతి .
Kathañca puggalo ādheyyamukho hoti? Idhekacco puggalo parassa vaṇṇe vā avaṇṇe vā bhāsiyamāne khippaññeva adhimuccitā hoti. Evaṃ puggalo ādheyyamukho hoti .
కథఞ్చ పుగ్గలో లోలో హోతి? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఇత్తరసద్ధో హోతి ఇత్తరభత్తీ ఇత్తరపేమో ఇత్తరప్పసాదో. ఏవం పుగ్గలో లోలో హోతి.
Kathañca puggalo lolo hoti? Idhekacco puggalo ittarasaddho hoti ittarabhattī ittarapemo ittarappasādo. Evaṃ puggalo lolo hoti.
కథఞ్చ పుగ్గలో మన్దో మోమూహో హోతి? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో కుసలాకుసలే ధమ్మే న జానాతి, సావజ్జానవజ్జే ధమ్మే న జానాతి, హీనప్పణీతే ధమ్మే న జానాతి, కణ్హసుక్కసప్పటిభాగే ధమ్మే న జానాతి. ఏవం పుగ్గలో మన్దో మోమూహో హోతి.
Kathañca puggalo mando momūho hoti? Idhekacco puggalo kusalākusale dhamme na jānāti, sāvajjānavajje dhamme na jānāti, hīnappaṇīte dhamme na jānāti, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme na jānāti. Evaṃ puggalo mando momūho hoti.
౧౯౩. తత్థ కతమే పఞ్చ యోధాజీవూపమా పుగ్గలా? పఞ్చ యోధాజీవా – ఇధేకచ్చో యోధాజీవో రజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి 5 న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం పఠమో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
193. Tattha katame pañca yodhājīvūpamā puggalā? Pañca yodhājīvā – idhekacco yodhājīvo rajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati 6 na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ. Evarūpopi idhekacco yodhājīvo hoti. Ayaṃ paṭhamo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
పున చపరం ఇధేకచ్చో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం, అపి చ ఖో ధజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం దుతియో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
Puna caparaṃ idhekacco yodhājīvo sahati rajaggaṃ, api ca kho dhajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ. Evarūpopi idhekacco yodhājīvo hoti. Ayaṃ dutiyo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
పున చపరం ఇధేకచ్చో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం, అపి చ ఖో ఉస్సారణఞ్ఞేవ 7 సుత్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం తతియో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
Puna caparaṃ idhekacco yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ, api ca kho ussāraṇaññeva 8 sutvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ. Evarūpopi idhekacco yodhājīvo hoti. Ayaṃ tatiyo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
పున చపరం ఇధేకచ్చో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం సహతి ఉస్సారణం, అపి చ ఖో సమ్పహారే హఞ్ఞతి బ్యాపజ్జతి. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం చతుత్థో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం.
Puna caparaṃ idhekacco yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ, api ca kho sampahāre haññati byāpajjati. Evarūpopi idhekacco yodhājīvo hoti. Ayaṃ catuttho yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
పున చపరం ఇధేకచ్చో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం సహతి ఉస్సారణం సహతి సమ్పహారం. సో తం సఙ్గామం అభివిజినిత్వా విజితసఙ్గామో తమేవ సఙ్గామసీసం అజ్ఝావసతి. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో యోధాజీవో హోతి. అయం పఞ్చమో యోధాజీవో సన్తో సంవిజ్జమానో లోకస్మిం. ఇమే పఞ్చ యోధాజీవా సన్తో సంవిజ్జమానా లోకస్మిం.
Puna caparaṃ idhekacco yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ sahati sampahāraṃ. So taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tameva saṅgāmasīsaṃ ajjhāvasati. Evarūpopi idhekacco yodhājīvo hoti. Ayaṃ pañcamo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ. Ime pañca yodhājīvā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
౧౯౪. ఏవమేవం పఞ్చిమే యోధాజీవూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసు. కతమే పఞ్చ? ఇధేకచ్చో భిక్ఖు రజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం 9, సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా 10 సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. కిమస్స రజగ్గస్మిం? ఇధ భిక్ఖు సుణాతి – ‘‘అసుకస్మిం నామ గామే వా నిగమే వా ఇత్థీ వా కుమారీ వా అభిరూపా దస్సనీయా పాసాదికా పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతా’’తి. సో తం సుత్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం, సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. ఇదమస్స రజగ్గస్మిం.
194. Evamevaṃ pañcime yodhājīvūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu. Katame pañca? Idhekacco bhikkhu rajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretuṃ 11, sikkhādubbalyaṃ āvikatvā 12 sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Kimassa rajaggasmiṃ? Idha bhikkhu suṇāti – ‘‘asukasmiṃ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā’’ti. So taṃ sutvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Idamassa rajaggasmiṃ.
సేయ్యథాపి సో యోధాజీవో రజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం, తథూపమో అయం పుగ్గలో. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం పఠమో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
Seyyathāpi so yodhājīvo rajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Evarūpopi idhekacco puggalo hoti. Ayaṃ paṭhamo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
౧౯౫. పున చపరం ఇధేకచ్చో భిక్ఖు సహతి రజగ్గం, అపి చ ఖో ధజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం, సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. కిమస్స ధజగ్గస్మిం? ఇధ భిక్ఖు న హేవ ఖో సుణాతి – ‘‘అసుకస్మిం నామ గామే వా నిగమే వా ఇత్థీ వా కుమారీ వా అభిరూపా దస్సనీయా పాసాదికా పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతా’’తి, అపి చ ఖో సామం 13 పస్సతి ఇత్థిం వా కుమారిం వా అభిరూపం దస్సనీయం పాసాదికం పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతం. సో తం దిస్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం, సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. ఇదమస్స ధజగ్గస్మిం.
195. Puna caparaṃ idhekacco bhikkhu sahati rajaggaṃ, api ca kho dhajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Kimassa dhajaggasmiṃ? Idha bhikkhu na heva kho suṇāti – ‘‘asukasmiṃ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā’’ti, api ca kho sāmaṃ 14 passati itthiṃ vā kumāriṃ vā abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgataṃ. So taṃ disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Idamassa dhajaggasmiṃ.
సేయ్యథాపి సో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం, అపి చ ఖో ధజగ్గఞ్ఞేవ దిస్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం, తథూపమో అయం పుగ్గలో. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం దుతియో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
Seyyathāpi so yodhājīvo sahati rajaggaṃ, api ca kho dhajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Evarūpopi idhekacco puggalo hoti. Ayaṃ dutiyo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
౧౯౬. పున చపరం ఇధేకచ్చో భిక్ఖు సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం, అపి చ ఖో ఉస్సారణఞ్ఞేవ సుత్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం, సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. కిమస్స ఉస్సారణాయ? ఇధ భిక్ఖుం అరఞ్ఞగతం వా రుక్ఖమూలగతం వా సుఞ్ఞాగారగతం వా మాతుగామో ఉపసఙ్కమిత్వా ఊహసతి 15 ఉల్లపతి ఉజ్జగ్ఘతి ఉప్పణ్డేతి. సో మాతుగామేన ఊహసియమానో ఉల్లపియమానో ఉజ్జగ్ఘియమానో ఉప్పణ్డియమానో సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి బ్రహ్మచరియం సన్ధారేతుం, సిక్ఖాదుబ్బల్యం ఆవికత్వా సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి. ఇదమస్స ఉస్సారణాయ.
196. Puna caparaṃ idhekacco bhikkhu sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ, api ca kho ussāraṇaññeva sutvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Kimassa ussāraṇāya? Idha bhikkhuṃ araññagataṃ vā rukkhamūlagataṃ vā suññāgāragataṃ vā mātugāmo upasaṅkamitvā ūhasati 16 ullapati ujjagghati uppaṇḍeti. So mātugāmena ūhasiyamāno ullapiyamāno ujjagghiyamāno uppaṇḍiyamāno saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Idamassa ussāraṇāya.
సేయ్యథాపి సో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం, అపి చ ఖో ఉస్సారణఞ్ఞేవ సుత్వా సంసీదతి విసీదతి న సన్థమ్భతి న సక్కోతి సఙ్గామం ఓతరితుం, తథూపమో అయం పుగ్గలో. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం తతియో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
Seyyathāpi so yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ, api ca kho ussāraṇaññeva sutvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Evarūpopi idhekacco puggalo hoti. Ayaṃ tatiyo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
౧౯౭. పున చపరం ఇధేకచ్చో భిక్ఖు సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం సహతి ఉస్సారణం, అపి చ ఖో సమ్పహారే హఞ్ఞతి బ్యాపజ్జతి. కిమస్స సమ్పహారస్మిం? ఇధ భిక్ఖుం అరఞ్ఞగతం వా రుక్ఖమూలగతం వా సుఞ్ఞాగారగతం వా మాతుగామో ఉపసఙ్కమిత్వా అభినిసీదతి అభినిపజ్జతి అజ్ఝోత్థరతి. సో మాతుగామేన అభినిసీదియమానో అభినిపజ్జియమానో అజ్ఝోత్థరియమానో సిక్ఖం అప్పచ్చక్ఖాయ దుబ్బల్యం అనావికత్వా మేథునం ధమ్మం పటిసేవతి. ఇదమస్స సమ్పహారస్మిం.
197. Puna caparaṃ idhekacco bhikkhu sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ, api ca kho sampahāre haññati byāpajjati. Kimassa sampahārasmiṃ? Idha bhikkhuṃ araññagataṃ vā rukkhamūlagataṃ vā suññāgāragataṃ vā mātugāmo upasaṅkamitvā abhinisīdati abhinipajjati ajjhottharati. So mātugāmena abhinisīdiyamāno abhinipajjiyamāno ajjhotthariyamāno sikkhaṃ appaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati. Idamassa sampahārasmiṃ.
సేయ్యథాపి సో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం సహతి ఉస్సారణం, అపి చ ఖో సమ్పహారే హఞ్ఞతి బ్యాపజ్జతి, తథూపమో అయం పుగ్గలో. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం చతుత్థో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు.
Seyyathāpi so yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ, api ca kho sampahāre haññati byāpajjati, tathūpamo ayaṃ puggalo. Evarūpopi idhekacco puggalo hoti. Ayaṃ catuttho yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
౧౯౮. పున చపరం ఇధేకచ్చో భిక్ఖు సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం సహతి ఉస్సారణం సహతి సమ్పహారం. సో తం సఙ్గామం అభివిజినిత్వా విజితసఙ్గామో తమేవ సఙ్గామసీసం అజ్ఝావసతి. కిమస్స సఙ్గామవిజయస్మిం? ఇధ భిక్ఖుం అరఞ్ఞగతం వా రుక్ఖమూలగతం వా సుఞ్ఞాగారగతం వా మాతుగామో ఉపసఙ్కమిత్వా అభినిసీదతి అభినిపజ్జతి అజ్ఝోత్థరతి. సో మాతుగామేన అభినిసీదియమానో అభినిపజ్జియమానో అజ్ఝోత్థరియమానో వినివేఠేత్వా వినిమోచేత్వా యేన కామం పక్కమతి.
198. Puna caparaṃ idhekacco bhikkhu sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ sahati sampahāraṃ. So taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tameva saṅgāmasīsaṃ ajjhāvasati. Kimassa saṅgāmavijayasmiṃ? Idha bhikkhuṃ araññagataṃ vā rukkhamūlagataṃ vā suññāgāragataṃ vā mātugāmo upasaṅkamitvā abhinisīdati abhinipajjati ajjhottharati. So mātugāmena abhinisīdiyamāno abhinipajjiyamāno ajjhotthariyamāno viniveṭhetvā vinimocetvā yena kāmaṃ pakkamati.
సో వివిత్తం సేనాసనం భజతి అరఞ్ఞం రుక్ఖమూలం పబ్బతం కన్దరం గిరిగుహం సుసానం వనపత్థం అబ్భోకాసం పలాలపుఞ్జం. సో అరఞ్ఞగతో వా రుక్ఖమూలగతో వా సుఞ్ఞాగారగతో వా నిసీదతి పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా ఉజుం కాయం పణిధాయ పరిముఖం సతిం ఉపట్ఠపేత్వా. సో అభిజ్ఝం లోకే పహాయ విగతాభిజ్ఝేన చేతసా విహరతి, అభిజ్ఝాయ చిత్తం పరిసోధేతి; బ్యాపాదపదోసం పహాయ అబ్యాపన్నచిత్తో విహరతి, సబ్బపాణభూతహితానుకమ్పీ బ్యాపాదపదోసా చిత్తం పరిసోధేతి; థినమిద్ధం పహాయ విగతథినమిద్ధో విహరతి ఆలోకసఞ్ఞీ సతో సమ్పజానో, థినమిద్ధా చిత్తం పరిసోధేతి; ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చం పహాయ అనుద్ధతో విహరతి అజ్ఝత్తం వూపసన్తచిత్తో, ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చా చిత్తం పరిసోధేతి; విచికిచ్ఛం పహాయ తిణ్ణవిచికిచ్ఛో విహరతి అకథంకథీ కుసలేసు ధమ్మేసు, విచికిచ్ఛాయ చిత్తం పరిసోధేతి.
So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti; byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati, sabbapāṇabhūtahitānukampī byāpādapadosā cittaṃ parisodheti; thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti; uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti; vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
సో ఇమే పఞ్చ నీవరణే పహాయ చేతసో ఉపక్కిలేసే పఞ్ఞాయ దుబ్బలీకరణే వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి; వితక్కవిచారానం వూపసమా దుతియం ఝానం…పే॰… తతియం ఝానం…పే॰… చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి.
So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; vitakkavicārānaṃ vūpasamā dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే ఆసవానం ఖయఞాణాయ చిత్తం అభినిన్నామేతి. సో ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖసముదయో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘ఇమే ఆసవా’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం ఆసవసముదయో’’తి యథాభూతం పజానాతి , ‘‘అయం ఆసవనిరోధో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం ఆసవనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి యథాభూతం పజానాతి.
So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ime āsavā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti , ‘‘ayaṃ āsavanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
తస్స ఏవం జానతో ఏవం పస్సతో కామాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, భవాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, అవిజ్జాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి. విముత్తస్మిం విముత్తమితి ఞాణం హోతి. ‘‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’’తి పజానాతి. ఇదమస్స సఙ్గామవిజయస్మిం. సేయ్యథాపి సో యోధాజీవో సహతి రజగ్గం సహతి ధజగ్గం సహతి ఉస్సారణం సహతి సమ్పహారం, సో తం సఙ్గామం అభివిజినిత్వా విజితసఙ్గామో తమేవ సఙ్గామసీసం అజ్ఝావసతి, తథూపమో అయం పుగ్గలో. ఏవరూపోపి ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హోతి. అయం పఞ్చమో యోధాజీవూపమో పుగ్గలో సన్తో సంవిజ్జమానో భిక్ఖూసు. ఇమే పఞ్చ యోధాజీవూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసు.
Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti pajānāti. Idamassa saṅgāmavijayasmiṃ. Seyyathāpi so yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ sahati sampahāraṃ, so taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tameva saṅgāmasīsaṃ ajjhāvasati, tathūpamo ayaṃ puggalo. Evarūpopi idhekacco puggalo hoti. Ayaṃ pañcamo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu. Ime pañca yodhājīvūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu.
౧౯౯. తత్థ కతమే పఞ్చ పిణ్డపాతికా? మన్దత్తా మోమూహత్తా పిణ్డపాతికో హోతి, పాపిచ్ఛో ఇచ్ఛాపకతో పిణ్డపాతికో హోతి, ఉమ్మాదా చిత్తవిక్ఖేపా పిణ్డపాతికో హోతి, ‘‘వణ్ణితం బుద్ధేహి బుద్ధసావకేహీ’’తి పిణ్డపాతికో హోతి, అపి చ అప్పిచ్ఛతంయేవ 17 నిస్సాయ సన్తుట్ఠింయేవ నిస్సాయ సల్లేఖంయేవ నిస్సాయ ఇదమత్థితంయేవ 18 నిస్సాయ పిణ్డపాతికో హోతి. తత్ర య్వాయం పిణ్డపాతికో అప్పిచ్ఛతంయేవ నిస్సాయ సన్తుట్ఠింయేవ నిస్సాయ సల్లేఖంయేవ నిస్సాయ ఇదమత్థితంయేవ నిస్సాయ పిణ్డపాతికో, అయం ఇమేసం పఞ్చన్నం పిణ్డపాతికానం అగ్గో చ సేట్ఠో చ పామోక్ఖో 19 చ ఉత్తమో చ పవరో చ.
199. Tattha katame pañca piṇḍapātikā? Mandattā momūhattā piṇḍapātiko hoti, pāpiccho icchāpakato piṇḍapātiko hoti, ummādā cittavikkhepā piṇḍapātiko hoti, ‘‘vaṇṇitaṃ buddhehi buddhasāvakehī’’ti piṇḍapātiko hoti, api ca appicchataṃyeva 20 nissāya santuṭṭhiṃyeva nissāya sallekhaṃyeva nissāya idamatthitaṃyeva 21 nissāya piṇḍapātiko hoti. Tatra yvāyaṃ piṇḍapātiko appicchataṃyeva nissāya santuṭṭhiṃyeva nissāya sallekhaṃyeva nissāya idamatthitaṃyeva nissāya piṇḍapātiko, ayaṃ imesaṃ pañcannaṃ piṇḍapātikānaṃ aggo ca seṭṭho ca pāmokkho 22 ca uttamo ca pavaro ca.
సేయ్యథాపి నామ గవా ఖీరం, ఖీరమ్హా దధి, దధిమ్హా నవనీతం 23, నవనీతమ్హా సప్పి, సప్పిమ్హా సప్పిమణ్డో, సప్పిమణ్డం తత్థ అగ్గమక్ఖాయతి; ఏవమేవం య్వాయం పిణ్డపాతికో అప్పిచ్ఛతంయేవ నిస్సాయ సన్తుట్ఠింయేవ నిస్సాయ సల్లేఖంయేవ నిస్సాయ ఇదమత్థితంయేవ నిస్సాయ పిణ్డపాతికో హోతి, అయం ఇమేసం పఞ్చన్నం పిణ్డపాతికానం అగ్గో చ సేట్ఠో చ పామోక్ఖో చ ఉత్తమో చ పవరో చ. ఇమే పఞ్చ పిణ్డపాతికా.
Seyyathāpi nāma gavā khīraṃ, khīramhā dadhi, dadhimhā navanītaṃ 24, navanītamhā sappi, sappimhā sappimaṇḍo, sappimaṇḍaṃ tattha aggamakkhāyati; evamevaṃ yvāyaṃ piṇḍapātiko appicchataṃyeva nissāya santuṭṭhiṃyeva nissāya sallekhaṃyeva nissāya idamatthitaṃyeva nissāya piṇḍapātiko hoti, ayaṃ imesaṃ pañcannaṃ piṇḍapātikānaṃ aggo ca seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca. Ime pañca piṇḍapātikā.
౨౦౦. తత్థ కతమే పఞ్చ ఖలుపచ్ఛాభత్తికా…పే॰… పఞ్చ ఏకాసనికా…పే॰… పఞ్చ పంసుకూలికా…పే॰… పఞ్చ తేచీవరికా…పే॰… పఞ్చ ఆరఞ్ఞికా…పే॰… పఞ్చ రుక్ఖమూలికా …పే॰… పఞ్చ అబ్భోకాసికా…పే॰… పఞ్చ నేసజ్జికా…పే॰… పఞ్చ యథాసన్థతికా…పే॰….
200. Tattha katame pañca khalupacchābhattikā…pe… pañca ekāsanikā…pe… pañca paṃsukūlikā…pe… pañca tecīvarikā…pe… pañca āraññikā…pe… pañca rukkhamūlikā …pe… pañca abbhokāsikā…pe… pañca nesajjikā…pe… pañca yathāsanthatikā…pe….
౨౦౧. తత్థ కతమే పఞ్చ సోసానికా? మన్దత్తా మోమూహత్తా సోసానికో హోతి, పాపిచ్ఛో ఇచ్ఛాపకతో సోసానికో హోతి, ఉమ్మాదా చిత్తవిక్ఖేపా సోసానికో హోతి, ‘‘వణ్ణితం బుద్ధేహి బుద్ధసావకేహీ’’తి సోసానికో హోతి, అపి చ అప్పిచ్ఛతంయేవ నిస్సాయ సన్తుట్ఠింయేవ నిస్సాయ సల్లేఖంయేవ నిస్సాయ ఇదమత్థితంయేవ నిస్సాయ సోసానికో హోతి. తత్ర య్వాయం సోసానికో అప్పిచ్ఛతంయేవ నిస్సాయ సన్తుట్ఠింయేవ నిస్సాయ సల్లేఖంయేవ నిస్సాయ ఇదమత్థితంయేవ నిస్సాయ సోసానికో, అయం ఇమేసం పఞ్చన్నం సోసానికానం అగ్గో చ సేట్ఠో చ పామోక్ఖో చ ఉత్తమో చ పవరో చ.
201. Tattha katame pañca sosānikā? Mandattā momūhattā sosāniko hoti, pāpiccho icchāpakato sosāniko hoti, ummādā cittavikkhepā sosāniko hoti, ‘‘vaṇṇitaṃ buddhehi buddhasāvakehī’’ti sosāniko hoti, api ca appicchataṃyeva nissāya santuṭṭhiṃyeva nissāya sallekhaṃyeva nissāya idamatthitaṃyeva nissāya sosāniko hoti. Tatra yvāyaṃ sosāniko appicchataṃyeva nissāya santuṭṭhiṃyeva nissāya sallekhaṃyeva nissāya idamatthitaṃyeva nissāya sosāniko, ayaṃ imesaṃ pañcannaṃ sosānikānaṃ aggo ca seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca.
సేయ్యథాపి నామ గవా ఖీరం, ఖీరమ్హా దధి, దధిమ్హా నవనీతం, నవనీతమ్హా సప్పి, సప్పిమ్హా సప్పిమణ్డో, సప్పిమణ్డం తత్థ అగ్గమక్ఖాయతి; ఏవమేవం య్వాయం సోసానికో అప్పిచ్ఛతంయేవ నిస్సాయ సన్తుట్ఠింయేవ నిస్సాయ సల్లేఖంయేవ నిస్సాయ ఇదమత్థితంయేవ నిస్సాయ సోసానికో హోతి, అయం ఇమేసం పఞ్చన్నం సోసానికానం అగ్గో చ సేట్ఠో చ పామోక్ఖో చ ఉత్తమో చ పవరో చ. ఇమే పఞ్చ సోసానికా.
Seyyathāpi nāma gavā khīraṃ, khīramhā dadhi, dadhimhā navanītaṃ, navanītamhā sappi, sappimhā sappimaṇḍo, sappimaṇḍaṃ tattha aggamakkhāyati; evamevaṃ yvāyaṃ sosāniko appicchataṃyeva nissāya santuṭṭhiṃyeva nissāya sallekhaṃyeva nissāya idamatthitaṃyeva nissāya sosāniko hoti, ayaṃ imesaṃ pañcannaṃ sosānikānaṃ aggo ca seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca. Ime pañca sosānikā.
పఞ్చకనిద్దేసో.
Pañcakaniddeso.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౫. పఞ్చకనిద్దేసవణ్ణనా • 5. Pañcakaniddesavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౫. పఞ్చకనిద్దేసవణ్ణనా • 5. Pañcakaniddesavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౫. పఞ్చకనిద్దేసవణ్ణనా • 5. Pañcakaniddesavaṇṇanā