| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā |
បញ្ចកវារវណ្ណនា
Pañcakavāravaṇṇanā
៣២៥. បញ្ចកេសុ បញ្ច បុគ្គលា និយតាតិ អានន្តរិយានមេវេតំ គហណំ។ បញ្ច ឆេទនកា អាបត្តិយោ នាម បមាណាតិក្កន្តេ មញ្ចបីឋេ និសីទនកណ្ឌុប្បដិច្ឆាទិវស្សិកសាដិកាសុ សុគតចីវរេ ច វេទិតព្ពា។ បញ្ចហាការេហីតិ អលជ្ជិតា, អញ្ញាណតា, កុក្កុច្ចប្បកតតា, អកប្បិយេ កប្បិយសញ្ញិតា, កប្បិយេ អកប្បិយសញ្ញិតាតិ ឥមេហិ បញ្ចហិ។ បញ្ច អាបត្តិយោ មុសាវាទបច្ចយាតិ បារាជិកថុល្លច្ចយទុក្កដសង្ឃាទិសេសបាចិត្តិយា។ អនាមន្តចារោតិ ‘‘សន្តំ ភិក្ខុំ អនាបុច្ឆា បុរេភត្តំ បច្ឆាភត្តំ កុលេសុ ចារិត្តំ អាបជ្ជេយ្យា’’តិ ឥមស្ស អាបុច្ឆិត្វា ចារស្ស អភាវោ។ អនធិដ្ឋានន្តិ ‘‘គណភោជនេ អញ្ញត្រ សមយា’’តិ វុត្តំ សមយំ អធិដ្ឋហិត្វា ភោជនំ អធិដ្ឋានំ នាម; តថា អករណំ អនធិដ្ឋានំ។ អវិកប្បនា នាម យា បរម្បរភោជនេ វិកប្បនា វុត្តា, តស្សា អករណំ។ ឥមានិ ហិ បញ្ច បិណ្ឌបាតិកស្ស ធុតង្គេនេវ បដិក្ខិត្តានិ។ ឧស្សង្កិតបរិសង្កិតោតិ យេ បស្សន្តិ, យេ សុណន្តិ, តេហិ ឧស្សង្កិតោ ចេវ បរិសង្កិតោ ច។ អបិ អកុប្បធម្មោ ខីណាសវោបិ សមានោ, តស្មា អគោចរា បរិហរិតព្ពា។ ន ហិ ឯតេសុ សន្ទិស្សមានោ អយសតោ វា គរហតោ វា មុច្ចតិ។ សោសានិកន្តិ សុសានេ បតិតកំ។ បាបណិកន្តិ អាបណទ្វារេ បតិតកំ។ ថូបចីវរន្តិ វម្មិកំ បរិក្ខិបិត្វា ពលិកម្មកតំ។ អាភិសេកិកន្តិ នហានដ្ឋានេ វា រញ្ញោ អភិសេកដ្ឋានេ វា ឆឌ្ឌិតចីវរំ។ ភតបដិយាភតន្តិ សុសានំ នេត្វា បុន អានីតកំ។ បញ្ច មហាចោរា ឧត្តរិមនុស្សធម្មេ វុត្តា។
325.Pañcakesupañca puggalā niyatāti ānantariyānamevetaṃ gahaṇaṃ. Pañca chedanakā āpattiyo nāma pamāṇātikkante mañcapīṭhe nisīdanakaṇḍuppaṭicchādivassikasāṭikāsu sugatacīvare ca veditabbā. Pañcahākārehīti alajjitā, aññāṇatā, kukkuccappakatatā, akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitāti imehi pañcahi. Pañca āpattiyo musāvādapaccayāti pārājikathullaccayadukkaṭasaṅghādisesapācittiyā. Anāmantacāroti ‘‘santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā purebhattaṃ pacchābhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjeyyā’’ti imassa āpucchitvā cārassa abhāvo. Anadhiṭṭhānanti ‘‘gaṇabhojane aññatra samayā’’ti vuttaṃ samayaṃ adhiṭṭhahitvā bhojanaṃ adhiṭṭhānaṃ nāma; tathā akaraṇaṃ anadhiṭṭhānaṃ. Avikappanā nāma yā paramparabhojane vikappanā vuttā, tassā akaraṇaṃ. Imāni hi pañca piṇḍapātikassa dhutaṅgeneva paṭikkhittāni. Ussaṅkitaparisaṅkitoti ye passanti, ye suṇanti, tehi ussaṅkito ceva parisaṅkito ca. Api akuppadhammo khīṇāsavopi samāno, tasmā agocarā pariharitabbā. Na hi etesu sandissamāno ayasato vā garahato vā muccati. Sosānikanti susāne patitakaṃ. Pāpaṇikanti āpaṇadvāre patitakaṃ. Thūpacīvaranti vammikaṃ parikkhipitvā balikammakataṃ. Ābhisekikanti nahānaṭṭhāne vā rañño abhisekaṭṭhāne vā chaḍḍitacīvaraṃ. Bhatapaṭiyābhatanti susānaṃ netvā puna ānītakaṃ. Pañca mahācorā uttarimanussadhamme vuttā.
បញ្ចាបត្តិយោ កាយតោ សមុដ្ឋន្តីតិ បឋមេន អាបត្តិសមុដ្ឋានេន បញ្ច អាបត្តិយោ អាបជ្ជតិ, ‘‘ភិក្ខុ កប្បិយសញ្ញី សញ្ញាចិកាយ កុដិំ ករោតី’’តិ ឯវំ អន្តរបេយ្យាលេ វុត្តាបត្តិយោ។ បញ្ច អាបត្តិយោ កាយតោ ច វាចតោ ចាតិ តតិយេន អាបត្តិសមុដ្ឋានេន បញ្ច អាបត្តិយោ អាបជ្ជតិ, ‘‘ភិក្ខុ កប្បិយសញ្ញី សំវិទហិត្វា កុដិំ ករោតី’’តិ ឯវំ តត្ថេវ វុត្តា អាបត្តិយោ។ ទេសនាគាមិនិយោតិ ឋបេត្វា បារាជិកញ្ច សង្ឃាទិសេសញ្ច អវសេសា។
Pañcāpattiyo kāyato samuṭṭhantīti paṭhamena āpattisamuṭṭhānena pañca āpattiyo āpajjati, ‘‘bhikkhu kappiyasaññī saññācikāya kuṭiṃ karotī’’ti evaṃ antarapeyyāle vuttāpattiyo. Pañca āpattiyo kāyato ca vācato cāti tatiyena āpattisamuṭṭhānena pañca āpattiyo āpajjati, ‘‘bhikkhu kappiyasaññī saṃvidahitvā kuṭiṃ karotī’’ti evaṃ tattheva vuttā āpattiyo. Desanāgāminiyoti ṭhapetvā pārājikañca saṅghādisesañca avasesā.
បញ្ច កម្មានីតិ តជ្ជនីយនិយស្សបព្ពាជនីយបដិសារណីយានិ ចត្តារិ ឧក្ខេបនីយញ្ច តិវិធម្បិ ឯកន្តិ បញ្ច។ យាវតតិយកេ បញ្ចាតិ ឧក្ខិត្តានុវត្តិកាយ ភិក្ខុនិយា យាវតតិយំ សមនុភាសនាយ អប្បដិនិស្សជ្ជន្តិយា បារាជិកំ ថុល្លច្ចយំ ទុក្កដន្តិ តិស្សោ , ភេទកានុវត្តកាទិសមនុភាសនាសុ សង្ឃាទិសេសោ, បាបិកាយ ទិដ្ឋិយា អប្បដិនិស្សគ្គេ បាចិត្តិយំ។ អទិន្នន្តិ អញ្ញេន អទិន្នំ។ អវិទិតន្តិ បដិគ្គណ្ហាមីតិ ចេតនាយ អភាវេន អវិទិតំ។ អកប្បិយន្តិ បញ្ចហិ សមណកប្បេហិ អកប្បិយកតំ; យំ វា បនញ្ញម្បិ អកប្បិយមំសំ អកប្បិយភោជនំ។ អកតាតិរិត្តន្តិ បវារេត្វា អតិរិត្តំ អកតំ។ សមជ្ជទានន្តិ នដសមជ្ជាទិទានំ។ ឧសភទានន្តិ គោគណស្ស អន្តរេ ឧសភវិស្សជ្ជនំ។ ចិត្តកម្មទានន្តិ អាវាសំ ការេត្វា តត្ថ ចិត្តកម្មំ ការេតុំ វដ្ដតិ។ ឥទំ បន បដិភានចិត្តកម្មទានំ សន្ធាយ វុត្តំ។ ឥមានិ ហិ បញ្ច កិញ្ចាបិ លោកស្ស បុញ្ញសម្មតានិ, អថ ខោ អបុញ្ញានិ អកុសលានិយេវ ។ ឧប្បន្នំ បដិភានន្តិ ឯត្ថ បដិភានន្តិ កថេតុកម្យតា វុច្ចតិ។ ឥមេ បញ្ច ទុប្បដិវិនោទយាតិ ន សុបដិវិនោទយា; ឧបាយេន បន ការណេន អនុរូបាហិ បច្ចវេក្ខនាអនុសាសនាទីហិ សក្កា បដិវិនោទេតុន្តិ អត្ថោ។
Pañca kammānīti tajjanīyaniyassapabbājanīyapaṭisāraṇīyāni cattāri ukkhepanīyañca tividhampi ekanti pañca. Yāvatatiyake pañcāti ukkhittānuvattikāya bhikkhuniyā yāvatatiyaṃ samanubhāsanāya appaṭinissajjantiyā pārājikaṃ thullaccayaṃ dukkaṭanti tisso , bhedakānuvattakādisamanubhāsanāsu saṅghādiseso, pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge pācittiyaṃ. Adinnanti aññena adinnaṃ. Aviditanti paṭiggaṇhāmīti cetanāya abhāvena aviditaṃ. Akappiyanti pañcahi samaṇakappehi akappiyakataṃ; yaṃ vā panaññampi akappiyamaṃsaṃ akappiyabhojanaṃ. Akatātirittanti pavāretvā atirittaṃ akataṃ. Samajjadānanti naṭasamajjādidānaṃ. Usabhadānanti gogaṇassa antare usabhavissajjanaṃ. Cittakammadānanti āvāsaṃ kāretvā tattha cittakammaṃ kāretuṃ vaṭṭati. Idaṃ pana paṭibhānacittakammadānaṃ sandhāya vuttaṃ. Imāni hi pañca kiñcāpi lokassa puññasammatāni, atha kho apuññāni akusalāniyeva . Uppannaṃ paṭibhānanti ettha paṭibhānanti kathetukamyatā vuccati. Ime pañca duppaṭivinodayāti na supaṭivinodayā; upāyena pana kāraṇena anurūpāhi paccavekkhanāanusāsanādīhi sakkā paṭivinodetunti attho.
សកចិត្តំ បសីទតីតិ ឯត្ថ ឥមានិ វត្ថូនិ – កដអន្ធការវាសី ផុស្សទេវត្ថេរោ កិរ ចេតិយង្គណំ សម្មជ្ជិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា សិន្ទុវារកុសុមសន្ថតមិវ សមវិប្បកិណ្ណវាលិកំ ចេតិយង្គណំ ឱលោកេន្តោ ពុទ្ធារម្មណំ បីតិបាមោជ្ជំ ឧប្បាទេត្វា អដ្ឋាសិ។ តស្មិំ ខណេ មារោ បព្ពតបាទេ និព្ពត្តកាឡមក្កដោ វិយ ហុត្វា ចេតិយង្គណេ គោមយំ វិប្បកិរន្តោ គតោ។ ថេរោ នាសក្ខិ អរហត្តំ បាបុណិតុំ, សម្មជ្ជិត្វា អគមាសិ។ ទុតិយទិវសេបិ ជរគ្គវោ ហុត្វា តាទិសមេវ វិប្បការំ អកាសិ។ តតិយទិវសេ វង្កបាទំ មនុស្សត្តភាវំ និម្មិនិត្វា បាទេន បរិកសន្តោ អគមាសិ។ ថេរោ ‘‘ឯវរូបោ ពីភច្ឆបុរិសោ សមន្តា យោជនប្បមាណេសុ គោចរគាមេសុ នត្ថិ, សិយា នុ ខោ មារោ’’តិ ចិន្តេត្វា ‘‘មារោសិ ត្វ’’ន្តិ អាហ។ ‘‘អាម, ភន្តេ, មារោម្ហិ, ន ទានិ តេ វញ្ចេតុំ អសក្ខិ’’ន្តិ។ ‘‘ទិដ្ឋបុព្ពោ តយា តថាគតោ’’តិ? ‘‘អាម, ទិដ្ឋបុព្ពោ’’តិ។ ‘‘មារោ នាម មហានុភាវោ ហោតិ, ឥង្ឃ តាវ ពុទ្ធស្ស ភគវតោ អត្តភាវសទិសំ អត្តភាវំ និម្មិនាហី’’តិ? ‘‘ន សក្កា, ភន្តេ, តាទិសំ រូបំ និម្មិនិតុំ; អបិច ខោ បន តំសរិក្ខកំ បតិរូបកំ និម្មិនិស្សាមី’’តិ សកភាវំ វិជហិត្វា ពុទ្ធរូបសទិសេន អត្តភាវេន អដ្ឋាសិ ។ ថេរោ មារំ ឱលោកេត្វា ‘‘អយំ តាវ សរាគទោសមោហោ ឯវំ សោភតិ, កថំ នុ ខោ ភគវា ន សោភតិ សព្ពសោ វីតរាគទោសមោហោ’’តិ ពុទ្ធារម្មណំ បីតិំ បដិលភិត្វា វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា អរហត្តំ បាបុណិ។ មារោ ‘‘វញ្ចិតោម្ហិ តយា, ភន្តេ’’តិ អាហ។ ថេរោបិ ‘‘កិំ អត្ថិ ជរមារ, តាទិសំ វញ្ចេតុ’’ន្តិ អាហ។ លោកន្តរវិហារេបិ ទត្តោ នាម ទហរភិក្ខុ ចេតិយង្គណំ សម្មជ្ជិត្វា ឱលោកេន្តោ ឱទាតកសិណំ បដិលភិ។ អដ្ឋ សមាបត្តិយោ និព្ពត្តេសិ។ តតោ វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា ផលត្តយំ សច្ឆាកាសិ។
Sakacittaṃ pasīdatīti ettha imāni vatthūni – kaṭaandhakāravāsī phussadevatthero kira cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā sinduvārakusumasanthatamiva samavippakiṇṇavālikaṃ cetiyaṅgaṇaṃ olokento buddhārammaṇaṃ pītipāmojjaṃ uppādetvā aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe māro pabbatapāde nibbattakāḷamakkaṭo viya hutvā cetiyaṅgaṇe gomayaṃ vippakiranto gato. Thero nāsakkhi arahattaṃ pāpuṇituṃ, sammajjitvā agamāsi. Dutiyadivasepi jaraggavo hutvā tādisameva vippakāraṃ akāsi. Tatiyadivase vaṅkapādaṃ manussattabhāvaṃ nimminitvā pādena parikasanto agamāsi. Thero ‘‘evarūpo bībhacchapuriso samantā yojanappamāṇesu gocaragāmesu natthi, siyā nu kho māro’’ti cintetvā ‘‘mārosi tva’’nti āha. ‘‘Āma, bhante, māromhi, na dāni te vañcetuṃ asakkhi’’nti. ‘‘Diṭṭhapubbo tayā tathāgato’’ti? ‘‘Āma, diṭṭhapubbo’’ti. ‘‘Māro nāma mahānubhāvo hoti, iṅgha tāva buddhassa bhagavato attabhāvasadisaṃ attabhāvaṃ nimmināhī’’ti? ‘‘Na sakkā, bhante, tādisaṃ rūpaṃ nimminituṃ; apica kho pana taṃsarikkhakaṃ patirūpakaṃ nimminissāmī’’ti sakabhāvaṃ vijahitvā buddharūpasadisena attabhāvena aṭṭhāsi . Thero māraṃ oloketvā ‘‘ayaṃ tāva sarāgadosamoho evaṃ sobhati, kathaṃ nu kho bhagavā na sobhati sabbaso vītarāgadosamoho’’ti buddhārammaṇaṃ pītiṃ paṭilabhitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Māro ‘‘vañcitomhi tayā, bhante’’ti āha. Theropi ‘‘kiṃ atthi jaramāra, tādisaṃ vañcetu’’nti āha. Lokantaravihārepi datto nāma daharabhikkhu cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā olokento odātakasiṇaṃ paṭilabhi. Aṭṭha samāpattiyo nibbattesi. Tato vipassanaṃ vaḍḍhetvā phalattayaṃ sacchākāsi.
បរចិត្តំ បសីទតីតិ ឯត្ថ ឥមានិ វត្ថូនិ – តិស្សោ នាម ទហរភិក្ខុ ជម្ពុកោលចេតិយង្គណំ សម្មជ្ជិត្វា សង្ការឆឌ្ឌនិំ ហត្ថេន គហេត្វាវ អដ្ឋាសិ ។ តស្មិំ ខណេ តិស្សទត្តត្ថេរោ នាម នាវាតោ ឱរុយ្ហ ចេតិយង្គណំ ឱលោកេន្តោ ភាវិតចិត្តេន សម្មដ្ឋដ្ឋានន្តិ ញត្វា បញ្ហាសហស្សំ បុច្ឆិ, ឥតរោ សព្ពំ វិស្សជ្ជេសិ។ អញ្ញតរស្មិម្បិ វិហារេ ថេរោ ចេតិយង្គណំ សម្មជ្ជិត្វា វត្តំ បរិច្ឆិន្ទិ។ យោនកវិសយតោ ចេតិយវន្ទកា ចត្តារោ ថេរា អាគន្ត្វា ចេតិយង្គណំ ទិស្វា អន្តោ អប្បវិសិត្វា ទ្វារេយេវ ឋត្វា ឯកោ ថេរោ អដ្ឋ កប្បេ អនុស្សរិ, ឯកោ សោឡស, ឯកោ វីសតិ, ឯកោ តិំស កប្បេ អនុស្សរិ។
Paracittaṃpasīdatīti ettha imāni vatthūni – tisso nāma daharabhikkhu jambukolacetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā saṅkārachaḍḍaniṃ hatthena gahetvāva aṭṭhāsi . Tasmiṃ khaṇe tissadattatthero nāma nāvāto oruyha cetiyaṅgaṇaṃ olokento bhāvitacittena sammaṭṭhaṭṭhānanti ñatvā pañhāsahassaṃ pucchi, itaro sabbaṃ vissajjesi. Aññatarasmimpi vihāre thero cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā vattaṃ paricchindi. Yonakavisayato cetiyavandakā cattāro therā āgantvā cetiyaṅgaṇaṃ disvā anto appavisitvā dvāreyeva ṭhatvā eko thero aṭṭha kappe anussari, eko soḷasa, eko vīsati, eko tiṃsa kappe anussari.
ទេវតា អត្តមនា ហោន្តីតិ ឯត្ថ ឥទំ វត្ថុ – ឯកស្មិំ កិរ វិហារេ ឯកោ ភិក្ខុ ចេតិយង្គណញ្ច ពោធិយង្គណញ្ច សម្មជ្ជិត្វា នហាយិតុំ គតោ។ ទេវតា ‘‘ឥមស្ស វិហារស្ស កតកាលតោ បដ្ឋាយ ឯវំ វត្តំ បូរេត្វា សម្មដ្ឋបុព្ពោ ភិក្ខុ នត្ថី’’តិ បសន្នចិត្តា បុប្ផហត្ថា អដ្ឋំសុ។ ថេរោ អាគន្ត្វា ‘‘កតរគាមវាសិកាត្ថា’’តិ អាហ។ ‘‘ភន្តេ, ឥធេវ វសាម, ឥមស្ស វិហារស្ស កតកាលតោ បដ្ឋាយ ឯវំ វត្តំ បូរេត្វា សម្មដ្ឋបុព្ពោ ភិក្ខុ នត្ថីតិ តុម្ហាកំ, ភន្តេ, វត្តេ បសីទិត្វា បុប្ផហត្ថា ឋិតាម្ហា’’តិ ទេវតា អាហំសុ។
Devatā attamanā hontīti ettha idaṃ vatthu – ekasmiṃ kira vihāre eko bhikkhu cetiyaṅgaṇañca bodhiyaṅgaṇañca sammajjitvā nahāyituṃ gato. Devatā ‘‘imassa vihārassa katakālato paṭṭhāya evaṃ vattaṃ pūretvā sammaṭṭhapubbo bhikkhu natthī’’ti pasannacittā pupphahatthā aṭṭhaṃsu. Thero āgantvā ‘‘kataragāmavāsikātthā’’ti āha. ‘‘Bhante, idheva vasāma, imassa vihārassa katakālato paṭṭhāya evaṃ vattaṃ pūretvā sammaṭṭhapubbo bhikkhu natthīti tumhākaṃ, bhante, vatte pasīditvā pupphahatthā ṭhitāmhā’’ti devatā āhaṃsu.
បាសាទិកសំវត្តនិកន្តិ ឯត្ថ ឥទំ វត្ថុ – ឯកំ កិរ អមច្ចបុត្តំ អភយត្ថេរញ្ច អារព្ភ អយំ កថា ឧទបាទិ ‘‘កិំ នុ ខោ អមច្ចបុត្តោ បាសាទិកោ, អភយត្ថេរោតិ ឧភោបិ នេ ឯកស្មិំ ឋានេ ឱលោកេស្សាមា’’តិ។ ញាតកា អមច្ចបុត្តំ អលង្ករិត្វា មហាចេតិយំ វន្ទាបេស្សាមាតិ អគមំសុ។ ថេរមាតាបិ បាសាទិកំ ចីវរំ ការេត្វា បុត្តស្ស បហិណិ, ‘‘បុត្តោ មេ កេសេ ឆិន្ទាបេត្វា ឥមំ ចីវរំ បារុបិត្វា ភិក្ខុសង្ឃបរិវុតោ មហាចេតិយំ វន្ទតូ’’តិ។ អមច្ចបុត្តោ ញាតិបរិវុតោ បាចីនទ្វារេន ចេតិយង្គណំ អារុឡ្ហោ, អភយត្ថេរោ ភិក្ខុសង្ឃបរិវុតោ ទក្ខិណទ្វារេន ចេតិយង្គណំ អារុហិត្វា ចេតិយង្គណេ តេន សទ្ធិំ សមាគន្ត្វា អាហ – ‘‘កិំ ត្វំ, អាវុសោ, មហល្លកត្ថេរស្ស សម្មដ្ឋដ្ឋានេ កចវរំ ឆឌ្ឌេត្វា មយា សទ្ធិំ យុគគ្គាហំ គណ្ហាសី’’តិ។ អតីតត្តភាវេ កិរ អភយត្ថេរោ មហល្លកត្ថេរោ នាម ហុត្វា គោចរគាមេ ចេតិយង្គណំ សម្មជ្ជិ, អមច្ចបុត្តោ មហាឧបាសកោ ហុត្វា សម្មដ្ឋដ្ឋានេ កចវរំ គហេត្វា ឆឌ្ឌេសិ។
Pāsādikasaṃvattanikanti ettha idaṃ vatthu – ekaṃ kira amaccaputtaṃ abhayattherañca ārabbha ayaṃ kathā udapādi ‘‘kiṃ nu kho amaccaputto pāsādiko, abhayattheroti ubhopi ne ekasmiṃ ṭhāne olokessāmā’’ti. Ñātakā amaccaputtaṃ alaṅkaritvā mahācetiyaṃ vandāpessāmāti agamaṃsu. Theramātāpi pāsādikaṃ cīvaraṃ kāretvā puttassa pahiṇi, ‘‘putto me kese chindāpetvā imaṃ cīvaraṃ pārupitvā bhikkhusaṅghaparivuto mahācetiyaṃ vandatū’’ti. Amaccaputto ñātiparivuto pācīnadvārena cetiyaṅgaṇaṃ āruḷho, abhayatthero bhikkhusaṅghaparivuto dakkhiṇadvārena cetiyaṅgaṇaṃ āruhitvā cetiyaṅgaṇe tena saddhiṃ samāgantvā āha – ‘‘kiṃ tvaṃ, āvuso, mahallakattherassa sammaṭṭhaṭṭhāne kacavaraṃ chaḍḍetvā mayā saddhiṃ yugaggāhaṃ gaṇhāsī’’ti. Atītattabhāve kira abhayatthero mahallakatthero nāma hutvā gocaragāme cetiyaṅgaṇaṃ sammajji, amaccaputto mahāupāsako hutvā sammaṭṭhaṭṭhāne kacavaraṃ gahetvā chaḍḍesi.
សត្ថុសាសនំ កតំ ហោតីតិ ឥទំ សម្មជ្ជនវត្តំ នាម ពុទ្ធេហិ វណ្ណិតំ, តស្មា តំ ករោន្តេន សត្ថុសាសនំ កតំ ហោតិ។ តត្រិទំ វត្ថុ – អាយស្មា កិរ សារិបុត្តោ ហិមវន្តំ គន្ត្វា ឯកស្មិំ បព្ភារេ អសម្មជ្ជិត្វាវ និរោធំ សមាបជ្ជិត្វា និសីទិ។ ភគវា អាវជ្ជន្តោ ថេរស្ស អសម្មជ្ជិត្វា និសិន្នភាវំ ញត្វា អាកាសេន គន្ត្វា ថេរស្ស បុរតោ អសម្មដ្ឋដ្ឋានេ បាទានិ ទស្សេត្វា បច្ចាគញ្ឆិ។ ថេរោ សមាបត្តិតោ វុដ្ឋិតោ ភគវតោ បាទានិ ទិស្វា ពលវហិរោត្តប្បំ បច្ចុបដ្ឋាបេត្វា ជណ្ណុកេហិ បតិដ្ឋាយ ‘‘អសម្មជ្ជិត្វា និសិន្នភាវំ វត មេ សត្ថា អញ្ញាសិ, សង្ឃមជ្ឈេ ទានិ ចោទនំ ការេស្សាមី’’តិ ទសពលស្ស សន្តិកំ គន្ត្វា វន្ទិត្វា និសីទិ។ ភគវា ‘‘កុហិំ គតោសិ, សារិបុត្តា’’តិ វត្វា ‘‘ន បតិរូបំ ទានិ តេ មយ្ហំ អនន្តរេ ឋានេ ឋត្វា វិចរន្តស្ស អសម្មជ្ជិត្វា និសីទិតុ’’ន្តិ អាហ។ តតោ បដ្ឋាយ ថេរោ គណ្ឋិកបដិមុញ្ចនដ្ឋានេបិ តិដ្ឋន្តោ បាទេន កចវរំ វិយូហិត្វាវ តិដ្ឋតិ។
Satthusāsanaṃ kataṃ hotīti idaṃ sammajjanavattaṃ nāma buddhehi vaṇṇitaṃ, tasmā taṃ karontena satthusāsanaṃ kataṃ hoti. Tatridaṃ vatthu – āyasmā kira sāriputto himavantaṃ gantvā ekasmiṃ pabbhāre asammajjitvāva nirodhaṃ samāpajjitvā nisīdi. Bhagavā āvajjanto therassa asammajjitvā nisinnabhāvaṃ ñatvā ākāsena gantvā therassa purato asammaṭṭhaṭṭhāne pādāni dassetvā paccāgañchi. Thero samāpattito vuṭṭhito bhagavato pādāni disvā balavahirottappaṃ paccupaṭṭhāpetvā jaṇṇukehi patiṭṭhāya ‘‘asammajjitvā nisinnabhāvaṃ vata me satthā aññāsi, saṅghamajjhe dāni codanaṃ kāressāmī’’ti dasabalassa santikaṃ gantvā vanditvā nisīdi. Bhagavā ‘‘kuhiṃ gatosi, sāriputtā’’ti vatvā ‘‘na patirūpaṃ dāni te mayhaṃ anantare ṭhāne ṭhatvā vicarantassa asammajjitvā nisīditu’’nti āha. Tato paṭṭhāya thero gaṇṭhikapaṭimuñcanaṭṭhānepi tiṭṭhanto pādena kacavaraṃ viyūhitvāva tiṭṭhati.
អត្តនោ ភាសបរិយន្តំ ន ឧគ្គណ្ហាតីតិ ‘‘ឥមស្មិំ វត្ថុស្មិំ ឯត្តកំ សុត្តំ ឧបលព្ភតិ, ឯត្តកោ វិនិច្ឆយោ, ឯត្តកំ សុត្តញ្ច វិនិច្ឆយញ្ច វក្ខាមី’’តិ ឯវំ អត្តនោ ភាសបរិយន្តំ ន ឧគ្គណ្ហាតិ។ ‘‘អយំ ចោទកស្ស បុរិមកថា, អយំ បច្ឆិមកថា, អយំ ចុទិតកស្ស បុរិមកថា, អយំ បច្ឆិមកថា, ឯត្តកំ គយ្ហូបគំ, ឯត្តកំ ន គយ្ហូបគ’’ន្តិ ឯវំ អនុគ្គណ្ហន្តោ បន បរស្ស ភាសបរិយន្តំ ន ឧគ្គណ្ហាតិ នាម។ អាបត្តិំ ន ជានាតីតិ បារាជិកំ វា សង្ឃាទិសេសំ វាតិ សត្តន្នំ អាបត្តិក្ខន្ធានំ នានាករណំ ន ជានាតិ។ មូលន្តិ ទ្វេ អាបត្តិយា មូលានិ កាយោ ច វាចា ច, តានិ ន ជានាតិ។ សមុទយន្តិ ឆ អាបត្តិសមុដ្ឋានានិ អាបត្តិសមុទយោ នាម, តានិ ន ជានាតិ។ បារាជិកាទីនំ វត្ថុំ ន ជានាតីតិបិ វុត្តំ ហោតិ។ និរោធន្តិ អយំ អាបត្តិ ទេសនាយ និរុជ្ឈតិ, វូបសម្មតិ, អយំ វុដ្ឋានេនាតិ ឯវំ អាបត្តិនិរោធំ ន ជានាតិ។ សត្ត សមថេ អជានន្តោ បន អាបត្តិនិរោធគាមិនិបដិបទំ ន ជានាតិ។
Attano bhāsapariyantaṃ na uggaṇhātīti ‘‘imasmiṃ vatthusmiṃ ettakaṃ suttaṃ upalabbhati, ettako vinicchayo, ettakaṃ suttañca vinicchayañca vakkhāmī’’ti evaṃ attano bhāsapariyantaṃ na uggaṇhāti. ‘‘Ayaṃ codakassa purimakathā, ayaṃ pacchimakathā, ayaṃ cuditakassa purimakathā, ayaṃ pacchimakathā, ettakaṃ gayhūpagaṃ, ettakaṃ na gayhūpaga’’nti evaṃ anuggaṇhanto pana parassa bhāsapariyantaṃ na uggaṇhāti nāma. Āpattiṃ na jānātīti pārājikaṃ vā saṅghādisesaṃ vāti sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ nānākaraṇaṃ na jānāti. Mūlanti dve āpattiyā mūlāni kāyo ca vācā ca, tāni na jānāti. Samudayanti cha āpattisamuṭṭhānāni āpattisamudayo nāma, tāni na jānāti. Pārājikādīnaṃ vatthuṃ na jānātītipi vuttaṃ hoti. Nirodhanti ayaṃ āpatti desanāya nirujjhati, vūpasammati, ayaṃ vuṭṭhānenāti evaṃ āpattinirodhaṃ na jānāti. Satta samathe ajānanto pana āpattinirodhagāminipaṭipadaṃ na jānāti.
អធិករណបញ្ចកេ អធិករណំ នាម ចត្តារិ អធិករណានិ។ អធិករណស្ស មូលំ នាម តេត្តិំស មូលានិ – វិវាទាធិករណស្ស ទ្វាទស មូលានិ, អនុវាទាធិករណស្ស ចុទ្ទស, អាបត្តាធិករណស្ស ឆ, កិច្ចាធិករណស្ស ឯកំ; តានិ បរតោ អាវិ ភវិស្សន្តិ។ អធិករណសមុទយោ នាម អធិករណសមុដ្ឋានំ។ វិវាទាធិករណំ អដ្ឋារស ភេទករវត្ថូនិ និស្សាយ ឧប្បជ្ជតិ; អនុវាទាធិករណំ ចតស្សោ វិបត្តិយោ; អាបត្តាធិករណំ សត្តាបត្តិក្ខន្ធេ; កិច្ចាធិករណំ ចត្តារិ សង្ឃកិច្ចានីតិ ឥមំ វិភាគំ ន ជានាតីតិ អត្ថោ ។ អធិករណនិរោធំ ន ជានាតីតិ ធម្មេន វិនយេន សត្ថុសាសនេន មូលាមូលំ គន្ត្វា វិនិច្ឆយសមថំ បាបេតុំ ន សក្កោតិ ; ‘‘ឥទំ អធិករណំ ទ្វីហិ, ឥទំ ចតូហិ, ឥទំ តីហិ ឥទំ ឯកេន សមថេន សម្មតី’’តិ ឯវំ សត្ត សមថេ អជានន្តោ បន អធិករណនិរោធគាមិនិបដិបទំ ន ជានាតិ នាម។ វត្ថុំ ន ជានាតីតិ ‘‘ឥទំ បារាជិកស្ស វត្ថុ, ឥទំ សង្ឃាទិសេសស្សា’’តិ ឯវំ សត្តន្នំ អាបត្តិក្ខន្ធានំ វត្ថុំ ន ជានាតិ។ និទានន្តិ ‘‘សត្តន្នំ និទានានំ ឥទំ សិក្ខាបទំ ឯត្ថ បញ្ញត្តំ, ឥទំ ឯត្ថា’’តិ ន ជានាតិ។ បញ្ញត្តិំ ន ជានាតីតិ តស្មិំ តស្មិំ សិក្ខាបទេ បឋមបញ្ញត្តិំ ន ជានាតិ។ អនុបញ្ញត្តិន្តិ បុនប្បុនំ បញ្ញត្តិំ ន ជានាតិ។ អនុសន្ធិវចនបថន្តិ កថានុសន្ធិ-វិនិច្ឆយានុសន្ធិវសេន វត្ថុំ ន ជានាតិ។ ញត្តិំ ន ជានាតីតិ សព្ពេន សព្ពំ ញត្តិំ ន ជានាតិ។ ញត្តិយា ករណំ ន ជានាតីតិ ញត្តិកិច្ចំ ន ជានាតិ, ឱសារណាទីសុ នវសុ ឋានេសុ ញត្តិកម្មំ នាម ហោតិ, ញត្តិទុតិយញត្តិចតុត្ថកម្មេសុ ញត្តិយា កម្មប្បត្តោ ហុត្វា តិដ្ឋតីតិ ន ជានាតិ។ ន បុព្ពកុសលោ ហោតិ ន អបរកុសលោតិ បុព្ពេ កថេតព្ពញ្ច បច្ឆា កថេតព្ពញ្ច ន ជានាតិ, ញត្តិ នាម បុព្ពេ ឋបេតព្ពា, បច្ឆា ន ឋបេតព្ពាតិបិ ន ជានាតិ។ អកាលញ្ញូ ច ហោតីតិ កាលំ ន ជានាតិ, អនជ្ឈិដ្ឋោ អយាចិតោ ភាសតិ, ញត្តិកាលម្បិ ញត្តិខេត្តម្បិ ញត្តិឱកាសម្បិ ន ជានាតិ។
Adhikaraṇapañcake adhikaraṇaṃ nāma cattāri adhikaraṇāni. Adhikaraṇassa mūlaṃ nāma tettiṃsa mūlāni – vivādādhikaraṇassa dvādasa mūlāni, anuvādādhikaraṇassa cuddasa, āpattādhikaraṇassa cha, kiccādhikaraṇassa ekaṃ; tāni parato āvi bhavissanti. Adhikaraṇasamudayo nāma adhikaraṇasamuṭṭhānaṃ. Vivādādhikaraṇaṃ aṭṭhārasa bhedakaravatthūni nissāya uppajjati; anuvādādhikaraṇaṃ catasso vipattiyo; āpattādhikaraṇaṃ sattāpattikkhandhe; kiccādhikaraṇaṃ cattāri saṅghakiccānīti imaṃ vibhāgaṃ na jānātīti attho . Adhikaraṇanirodhaṃ na jānātīti dhammena vinayena satthusāsanena mūlāmūlaṃ gantvā vinicchayasamathaṃ pāpetuṃ na sakkoti ; ‘‘idaṃ adhikaraṇaṃ dvīhi, idaṃ catūhi, idaṃ tīhi idaṃ ekena samathena sammatī’’ti evaṃ satta samathe ajānanto pana adhikaraṇanirodhagāminipaṭipadaṃ na jānāti nāma. Vatthuṃ na jānātīti ‘‘idaṃ pārājikassa vatthu, idaṃ saṅghādisesassā’’ti evaṃ sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ vatthuṃ na jānāti. Nidānanti ‘‘sattannaṃ nidānānaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ ettha paññattaṃ, idaṃ etthā’’ti na jānāti. Paññattiṃ na jānātīti tasmiṃ tasmiṃ sikkhāpade paṭhamapaññattiṃ na jānāti. Anupaññattinti punappunaṃ paññattiṃ na jānāti. Anusandhivacanapathanti kathānusandhi-vinicchayānusandhivasena vatthuṃ na jānāti. Ñattiṃ na jānātīti sabbena sabbaṃ ñattiṃ na jānāti. Ñattiyā karaṇaṃ na jānātīti ñattikiccaṃ na jānāti, osāraṇādīsu navasu ṭhānesu ñattikammaṃ nāma hoti, ñattidutiyañatticatutthakammesu ñattiyā kammappatto hutvā tiṭṭhatīti na jānāti. Na pubbakusalo hoti na aparakusaloti pubbe kathetabbañca pacchā kathetabbañca na jānāti, ñatti nāma pubbe ṭhapetabbā, pacchā na ṭhapetabbātipi na jānāti. Akālaññū ca hotīti kālaṃ na jānāti, anajjhiṭṭho ayācito bhāsati, ñattikālampi ñattikhettampi ñattiokāsampi na jānāti.
មន្ទត្តា មោមូហត្តាតិ កេវលំ អញ្ញាណេន មោមូហភាវេន ធុតង្គេ អានិសំសំ អជានិត្វា។ បាបិច្ឆោតិ តេន អរញ្ញវាសេន បច្ចយលាភំ បត្ថយមានោ។ បវិវេកន្តិ កាយចិត្តឧបធិវិវេកំ។ ឥទមត្ថិតន្តិ ឥមាយ កល្យាណាយ បដិបត្តិយា អត្ថោ ឯតស្សាតិ ឥទមត្ថិ, ឥទមត្ថិនោ ភាវោ ឥទមត្ថិតា; តំ ឥទមត្ថិតំយេវ និស្សាយ ន អញ្ញំ កិញ្ចិ លោកាមិសន្តិ អត្ថោ។
Mandattā momūhattāti kevalaṃ aññāṇena momūhabhāvena dhutaṅge ānisaṃsaṃ ajānitvā. Pāpicchoti tena araññavāsena paccayalābhaṃ patthayamāno. Pavivekanti kāyacittaupadhivivekaṃ. Idamatthitanti imāya kalyāṇāya paṭipattiyā attho etassāti idamatthi, idamatthino bhāvo idamatthitā; taṃ idamatthitaṃyeva nissāya na aññaṃ kiñci lokāmisanti attho.
ឧបោសថំ ន ជានាតីតិ នវវិធំ ឧបោសថំ ន ជានាតិ។ ឧបោសថកម្មន្តិ អធម្មេនវគ្គាទិភេទំ ចតុព្ពិធំ ឧបោសថកម្មំ ន ជានាតិ។ បាតិមោក្ខន្តិ ទ្វេ មាតិកា ន ជានាតិ។ បាតិមោក្ខុទ្ទេសន្តិ សព្ពម្បិ នវវិធំ បាតិមោក្ខុទ្ទេសំ ន ជានាតិ។ បវារណន្តិ នវវិធំ បវារណំ ន ជានាតិ។ បវារណាកម្មំ ឧបោសថកម្មសទិសមេវ។
Uposathaṃ na jānātīti navavidhaṃ uposathaṃ na jānāti. Uposathakammanti adhammenavaggādibhedaṃ catubbidhaṃ uposathakammaṃ na jānāti. Pātimokkhanti dve mātikā na jānāti. Pātimokkhuddesanti sabbampi navavidhaṃ pātimokkhuddesaṃ na jānāti. Pavāraṇanti navavidhaṃ pavāraṇaṃ na jānāti. Pavāraṇākammaṃ uposathakammasadisameva.
អបាសាទិកបញ្ចកេ – អបាសាទិកន្តិ កាយទុច្ចរិតាទិ អកុសលកម្មំ វុច្ចតិ។ បាសាទិកន្តិ កាយសុចរិតាទិ កុសលកម្មំ វុច្ចតិ។ អតិវេលន្តិ វេលំ អតិក្កម្ម ពហុតរំ កាលំ កុលេសុ អប្បំ វិហារេតិ អត្ថោ។ ឱតារោតិ កិលេសានំ អន្តោ ឱតរណំ។ សំកិលិដ្ឋន្តិ ទុដ្ឋុល្លាបត្តិកាយសំសគ្គាទិភេទំ ។ វិសុទ្ធិបញ្ចកេបវារណាគ្គហណេន នវវិធាបិ បវារណា វេទិតព្ពា។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានមេវាតិ។
Apāsādikapañcake – apāsādikanti kāyaduccaritādi akusalakammaṃ vuccati. Pāsādikanti kāyasucaritādi kusalakammaṃ vuccati. Ativelanti velaṃ atikkamma bahutaraṃ kālaṃ kulesu appaṃ vihāreti attho. Otāroti kilesānaṃ anto otaraṇaṃ. Saṃkiliṭṭhanti duṭṭhullāpattikāyasaṃsaggādibhedaṃ . Visuddhipañcakepavāraṇāggahaṇena navavidhāpi pavāraṇā veditabbā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
បញ្ចកវារវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Pañcakavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ៥. បញ្ចកវារោ • 5. Pañcakavāro
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / បញ្ចកវារវណ្ណនា • Pañcakavāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / បញ្ចកវារវណ្ណនា • Pañcakavāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / បញ្ចកវារវណ្ណនា • Pañcakavāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ឯកុត្តរិកនយោ បញ្ចកវារវណ្ណនា • Ekuttarikanayo pañcakavāravaṇṇanā
