| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪರಿವಾರ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Parivāra-aṭṭhakathā |
ಪಞ್ಚಕವಾರವಣ್ಣನಾ
Pañcakavāravaṇṇanā
೩೨೫. ಪಞ್ಚಕೇಸು ಪಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಾ ನಿಯತಾತಿ ಆನನ್ತರಿಯಾನಮೇವೇತಂ ಗಹಣಂ। ಪಞ್ಚ ಛೇದನಕಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ನಾಮ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಮಞ್ಚಪೀಠೇ ನಿಸೀದನಕಣ್ಡುಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದಿವಸ್ಸಿಕಸಾಟಿಕಾಸು ಸುಗತಚೀವರೇ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹೀತಿ ಅಲಜ್ಜಿತಾ, ಅಞ್ಞಾಣತಾ, ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಪ್ಪಕತತಾ, ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾ, ಕಪ್ಪಿಯೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾತಿ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ। ಪಞ್ಚ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಮುಸಾವಾದಪಚ್ಚಯಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕಥುಲ್ಲಚ್ಚಯದುಕ್ಕಟಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಪಾಚಿತ್ತಿಯಾ। ಅನಾಮನ್ತಚಾರೋತಿ ‘‘ಸನ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಕುಲೇಸು ಚಾರಿತ್ತಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಚಾರಸ್ಸ ಅಭಾವೋ। ಅನಧಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ‘‘ಗಣಭೋಜನೇ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಮಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಸಮಯಂ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಭೋಜನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ; ತಥಾ ಅಕರಣಂ ಅನಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಅವಿಕಪ್ಪನಾ ನಾಮ ಯಾ ಪರಮ್ಪರಭೋಜನೇ ವಿಕಪ್ಪನಾ ವುತ್ತಾ, ತಸ್ಸಾ ಅಕರಣಂ। ಇಮಾನಿ ಹಿ ಪಞ್ಚ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಸ್ಸ ಧುತಙ್ಗೇನೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ। ಉಸ್ಸಙ್ಕಿತಪರಿಸಙ್ಕಿತೋತಿ ಯೇ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಯೇ ಸುಣನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಉಸ್ಸಙ್ಕಿತೋ ಚೇವ ಪರಿಸಙ್ಕಿತೋ ಚ। ಅಪಿ ಅಕುಪ್ಪಧಮ್ಮೋ ಖೀಣಾಸವೋಪಿ ಸಮಾನೋ, ತಸ್ಮಾ ಅಗೋಚರಾ ಪರಿಹರಿತಬ್ಬಾ। ನ ಹಿ ಏತೇಸು ಸನ್ದಿಸ್ಸಮಾನೋ ಅಯಸತೋ ವಾ ಗರಹತೋ ವಾ ಮುಚ್ಚತಿ। ಸೋಸಾನಿಕನ್ತಿ ಸುಸಾನೇ ಪತಿತಕಂ। ಪಾಪಣಿಕನ್ತಿ ಆಪಣದ್ವಾರೇ ಪತಿತಕಂ। ಥೂಪಚೀವರನ್ತಿ ವಮ್ಮಿಕಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಬಲಿಕಮ್ಮಕತಂ। ಆಭಿಸೇಕಿಕನ್ತಿ ನಹಾನಟ್ಠಾನೇ ವಾ ರಞ್ಞೋ ಅಭಿಸೇಕಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಛಡ್ಡಿತಚೀವರಂ। ಭತಪಟಿಯಾಭತನ್ತಿ ಸುಸಾನಂ ನೇತ್ವಾ ಪುನ ಆನೀತಕಂ। ಪಞ್ಚ ಮಹಾಚೋರಾ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮೇ ವುತ್ತಾ।
325.Pañcakesupañca puggalā niyatāti ānantariyānamevetaṃ gahaṇaṃ. Pañca chedanakā āpattiyo nāma pamāṇātikkante mañcapīṭhe nisīdanakaṇḍuppaṭicchādivassikasāṭikāsu sugatacīvare ca veditabbā. Pañcahākārehīti alajjitā, aññāṇatā, kukkuccappakatatā, akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitāti imehi pañcahi. Pañca āpattiyo musāvādapaccayāti pārājikathullaccayadukkaṭasaṅghādisesapācittiyā. Anāmantacāroti ‘‘santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā purebhattaṃ pacchābhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjeyyā’’ti imassa āpucchitvā cārassa abhāvo. Anadhiṭṭhānanti ‘‘gaṇabhojane aññatra samayā’’ti vuttaṃ samayaṃ adhiṭṭhahitvā bhojanaṃ adhiṭṭhānaṃ nāma; tathā akaraṇaṃ anadhiṭṭhānaṃ. Avikappanā nāma yā paramparabhojane vikappanā vuttā, tassā akaraṇaṃ. Imāni hi pañca piṇḍapātikassa dhutaṅgeneva paṭikkhittāni. Ussaṅkitaparisaṅkitoti ye passanti, ye suṇanti, tehi ussaṅkito ceva parisaṅkito ca. Api akuppadhammo khīṇāsavopi samāno, tasmā agocarā pariharitabbā. Na hi etesu sandissamāno ayasato vā garahato vā muccati. Sosānikanti susāne patitakaṃ. Pāpaṇikanti āpaṇadvāre patitakaṃ. Thūpacīvaranti vammikaṃ parikkhipitvā balikammakataṃ. Ābhisekikanti nahānaṭṭhāne vā rañño abhisekaṭṭhāne vā chaḍḍitacīvaraṃ. Bhatapaṭiyābhatanti susānaṃ netvā puna ānītakaṃ. Pañca mahācorā uttarimanussadhamme vuttā.
ಪಞ್ಚಾಪತ್ತಿಯೋ ಕಾಯತೋ ಸಮುಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಪಠಮೇನ ಆಪತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಪಞ್ಚ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜತಿ, ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞೀ ಸಞ್ಞಾಚಿಕಾಯ ಕುಟಿಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಅನ್ತರಪೇಯ್ಯಾಲೇ ವುತ್ತಾಪತ್ತಿಯೋ। ಪಞ್ಚ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಕಾಯತೋ ಚ ವಾಚತೋ ಚಾತಿ ತತಿಯೇನ ಆಪತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಪಞ್ಚ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜತಿ, ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞೀ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಕುಟಿಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ ಏವಂ ತತ್ಥೇವ ವುತ್ತಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ದೇಸನಾಗಾಮಿನಿಯೋತಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಾರಾಜಿಕಞ್ಚ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಞ್ಚ ಅವಸೇಸಾ।
Pañcāpattiyo kāyato samuṭṭhantīti paṭhamena āpattisamuṭṭhānena pañca āpattiyo āpajjati, ‘‘bhikkhu kappiyasaññī saññācikāya kuṭiṃ karotī’’ti evaṃ antarapeyyāle vuttāpattiyo. Pañca āpattiyo kāyato ca vācato cāti tatiyena āpattisamuṭṭhānena pañca āpattiyo āpajjati, ‘‘bhikkhu kappiyasaññī saṃvidahitvā kuṭiṃ karotī’’ti evaṃ tattheva vuttā āpattiyo. Desanāgāminiyoti ṭhapetvā pārājikañca saṅghādisesañca avasesā.
ಪಞ್ಚ ಕಮ್ಮಾನೀತಿ ತಜ್ಜನೀಯನಿಯಸ್ಸಪಬ್ಬಾಜನೀಯಪಟಿಸಾರಣೀಯಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಉಕ್ಖೇಪನೀಯಞ್ಚ ತಿವಿಧಮ್ಪಿ ಏಕನ್ತಿ ಪಞ್ಚ। ಯಾವತತಿಯಕೇ ಪಞ್ಚಾತಿ ಉಕ್ಖಿತ್ತಾನುವತ್ತಿಕಾಯ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಯಾವತತಿಯಂ ಸಮನುಭಾಸನಾಯ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತಿಯಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ತಿಸ್ಸೋ , ಭೇದಕಾನುವತ್ತಕಾದಿಸಮನುಭಾಸನಾಸು ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ, ಪಾಪಿಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಅದಿನ್ನನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇನ ಅದಿನ್ನಂ। ಅವಿದಿತನ್ತಿ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮೀತಿ ಚೇತನಾಯ ಅಭಾವೇನ ಅವಿದಿತಂ। ಅಕಪ್ಪಿಯನ್ತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಮಣಕಪ್ಪೇಹಿ ಅಕಪ್ಪಿಯಕತಂ; ಯಂ ವಾ ಪನಞ್ಞಮ್ಪಿ ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಂ ಅಕಪ್ಪಿಯಭೋಜನಂ। ಅಕತಾತಿರಿತ್ತನ್ತಿ ಪವಾರೇತ್ವಾ ಅತಿರಿತ್ತಂ ಅಕತಂ। ಸಮಜ್ಜದಾನನ್ತಿ ನಟಸಮಜ್ಜಾದಿದಾನಂ। ಉಸಭದಾನನ್ತಿ ಗೋಗಣಸ್ಸ ಅನ್ತರೇ ಉಸಭವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ। ಚಿತ್ತಕಮ್ಮದಾನನ್ತಿ ಆವಾಸಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮಂ ಕಾರೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಇದಂ ಪನ ಪಟಿಭಾನಚಿತ್ತಕಮ್ಮದಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಇಮಾನಿ ಹಿ ಪಞ್ಚ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಮತಾನಿ, ಅಥ ಖೋ ಅಪುಞ್ಞಾನಿ ಅಕುಸಲಾನಿಯೇವ । ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಪಟಿಭಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪಟಿಭಾನನ್ತಿ ಕಥೇತುಕಮ್ಯತಾ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ದುಪ್ಪಟಿವಿನೋದಯಾತಿ ನ ಸುಪಟಿವಿನೋದಯಾ; ಉಪಾಯೇನ ಪನ ಕಾರಣೇನ ಅನುರೂಪಾಹಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನಾಅನುಸಾಸನಾದೀಹಿ ಸಕ್ಕಾ ಪಟಿವಿನೋದೇತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Pañca kammānīti tajjanīyaniyassapabbājanīyapaṭisāraṇīyāni cattāri ukkhepanīyañca tividhampi ekanti pañca. Yāvatatiyake pañcāti ukkhittānuvattikāya bhikkhuniyā yāvatatiyaṃ samanubhāsanāya appaṭinissajjantiyā pārājikaṃ thullaccayaṃ dukkaṭanti tisso , bhedakānuvattakādisamanubhāsanāsu saṅghādiseso, pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge pācittiyaṃ. Adinnanti aññena adinnaṃ. Aviditanti paṭiggaṇhāmīti cetanāya abhāvena aviditaṃ. Akappiyanti pañcahi samaṇakappehi akappiyakataṃ; yaṃ vā panaññampi akappiyamaṃsaṃ akappiyabhojanaṃ. Akatātirittanti pavāretvā atirittaṃ akataṃ. Samajjadānanti naṭasamajjādidānaṃ. Usabhadānanti gogaṇassa antare usabhavissajjanaṃ. Cittakammadānanti āvāsaṃ kāretvā tattha cittakammaṃ kāretuṃ vaṭṭati. Idaṃ pana paṭibhānacittakammadānaṃ sandhāya vuttaṃ. Imāni hi pañca kiñcāpi lokassa puññasammatāni, atha kho apuññāni akusalāniyeva . Uppannaṃ paṭibhānanti ettha paṭibhānanti kathetukamyatā vuccati. Ime pañca duppaṭivinodayāti na supaṭivinodayā; upāyena pana kāraṇena anurūpāhi paccavekkhanāanusāsanādīhi sakkā paṭivinodetunti attho.
ಸಕಚಿತ್ತಂ ಪಸೀದತೀತಿ ಏತ್ಥ ಇಮಾನಿ ವತ್ಥೂನಿ – ಕಟಅನ್ಧಕಾರವಾಸೀ ಫುಸ್ಸದೇವತ್ಥೇರೋ ಕಿರ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಏಕಂಸಂ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಕರಿತ್ವಾ ಸಿನ್ದುವಾರಕುಸುಮಸನ್ಥತಮಿವ ಸಮವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣವಾಲಿಕಂ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಬುದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಮಾರೋ ಪಬ್ಬತಪಾದೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಕಾಳಮಕ್ಕಟೋ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣೇ ಗೋಮಯಂ ವಿಪ್ಪಕಿರನ್ತೋ ಗತೋ। ಥೇರೋ ನಾಸಕ್ಖಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ, ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ। ದುತಿಯದಿವಸೇಪಿ ಜರಗ್ಗವೋ ಹುತ್ವಾ ತಾದಿಸಮೇವ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ಅಕಾಸಿ। ತತಿಯದಿವಸೇ ವಙ್ಕಪಾದಂ ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಪಾದೇನ ಪರಿಕಸನ್ತೋ ಅಗಮಾಸಿ। ಥೇರೋ ‘‘ಏವರೂಪೋ ಬೀಭಚ್ಛಪುರಿಸೋ ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇಸು ಗೋಚರಗಾಮೇಸು ನತ್ಥಿ, ಸಿಯಾ ನು ಖೋ ಮಾರೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಮಾರೋಸಿ ತ್ವ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ, ಮಾರೋಮ್ಹಿ, ನ ದಾನಿ ತೇ ವಞ್ಚೇತುಂ ಅಸಕ್ಖಿ’’ನ್ತಿ। ‘‘ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ ತಯಾ ತಥಾಗತೋ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ’’ತಿ। ‘‘ಮಾರೋ ನಾಮ ಮಹಾನುಭಾವೋ ಹೋತಿ, ಇಙ್ಘ ತಾವ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅತ್ತಭಾವಸದಿಸಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ನಿಮ್ಮಿನಾಹೀ’’ತಿ? ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ, ಭನ್ತೇ, ತಾದಿಸಂ ರೂಪಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತುಂ; ಅಪಿಚ ಖೋ ಪನ ತಂಸರಿಕ್ಖಕಂ ಪತಿರೂಪಕಂ ನಿಮ್ಮಿನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಕಭಾವಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧರೂಪಸದಿಸೇನ ಅತ್ತಭಾವೇನ ಅಟ್ಠಾಸಿ । ಥೇರೋ ಮಾರಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ತಾವ ಸರಾಗದೋಸಮೋಹೋ ಏವಂ ಸೋಭತಿ, ಕಥಂ ನು ಖೋ ಭಗವಾ ನ ಸೋಭತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ವೀತರಾಗದೋಸಮೋಹೋ’’ತಿ ಬುದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಪೀತಿಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಮಾರೋ ‘‘ವಞ್ಚಿತೋಮ್ಹಿ ತಯಾ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಆಹ। ಥೇರೋಪಿ ‘‘ಕಿಂ ಅತ್ಥಿ ಜರಮಾರ, ತಾದಿಸಂ ವಞ್ಚೇತು’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಲೋಕನ್ತರವಿಹಾರೇಪಿ ದತ್ತೋ ನಾಮ ದಹರಭಿಕ್ಖು ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಓದಾತಕಸಿಣಂ ಪಟಿಲಭಿ। ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸಿ। ತತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಫಲತ್ತಯಂ ಸಚ್ಛಾಕಾಸಿ।
Sakacittaṃ pasīdatīti ettha imāni vatthūni – kaṭaandhakāravāsī phussadevatthero kira cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā sinduvārakusumasanthatamiva samavippakiṇṇavālikaṃ cetiyaṅgaṇaṃ olokento buddhārammaṇaṃ pītipāmojjaṃ uppādetvā aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe māro pabbatapāde nibbattakāḷamakkaṭo viya hutvā cetiyaṅgaṇe gomayaṃ vippakiranto gato. Thero nāsakkhi arahattaṃ pāpuṇituṃ, sammajjitvā agamāsi. Dutiyadivasepi jaraggavo hutvā tādisameva vippakāraṃ akāsi. Tatiyadivase vaṅkapādaṃ manussattabhāvaṃ nimminitvā pādena parikasanto agamāsi. Thero ‘‘evarūpo bībhacchapuriso samantā yojanappamāṇesu gocaragāmesu natthi, siyā nu kho māro’’ti cintetvā ‘‘mārosi tva’’nti āha. ‘‘Āma, bhante, māromhi, na dāni te vañcetuṃ asakkhi’’nti. ‘‘Diṭṭhapubbo tayā tathāgato’’ti? ‘‘Āma, diṭṭhapubbo’’ti. ‘‘Māro nāma mahānubhāvo hoti, iṅgha tāva buddhassa bhagavato attabhāvasadisaṃ attabhāvaṃ nimmināhī’’ti? ‘‘Na sakkā, bhante, tādisaṃ rūpaṃ nimminituṃ; apica kho pana taṃsarikkhakaṃ patirūpakaṃ nimminissāmī’’ti sakabhāvaṃ vijahitvā buddharūpasadisena attabhāvena aṭṭhāsi . Thero māraṃ oloketvā ‘‘ayaṃ tāva sarāgadosamoho evaṃ sobhati, kathaṃ nu kho bhagavā na sobhati sabbaso vītarāgadosamoho’’ti buddhārammaṇaṃ pītiṃ paṭilabhitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Māro ‘‘vañcitomhi tayā, bhante’’ti āha. Theropi ‘‘kiṃ atthi jaramāra, tādisaṃ vañcetu’’nti āha. Lokantaravihārepi datto nāma daharabhikkhu cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā olokento odātakasiṇaṃ paṭilabhi. Aṭṭha samāpattiyo nibbattesi. Tato vipassanaṃ vaḍḍhetvā phalattayaṃ sacchākāsi.
ಪರಚಿತ್ತಂ ಪಸೀದತೀತಿ ಏತ್ಥ ಇಮಾನಿ ವತ್ಥೂನಿ – ತಿಸ್ಸೋ ನಾಮ ದಹರಭಿಕ್ಖು ಜಮ್ಬುಕೋಲಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಙ್ಕಾರಛಡ್ಡನಿಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾವ ಅಟ್ಠಾಸಿ । ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ತಿಸ್ಸದತ್ತತ್ಥೇರೋ ನಾಮ ನಾವಾತೋ ಓರುಯ್ಹ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಭಾವಿತಚಿತ್ತೇನ ಸಮ್ಮಟ್ಠಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಪಞ್ಹಾಸಹಸ್ಸಂ ಪುಚ್ಛಿ, ಇತರೋ ಸಬ್ಬಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ವಿಹಾರೇ ಥೇರೋ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ವತ್ತಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿ। ಯೋನಕವಿಸಯತೋ ಚೇತಿಯವನ್ದಕಾ ಚತ್ತಾರೋ ಥೇರಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ದಿಸ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಅಪ್ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವಾರೇಯೇವ ಠತ್ವಾ ಏಕೋ ಥೇರೋ ಅಟ್ಠ ಕಪ್ಪೇ ಅನುಸ್ಸರಿ, ಏಕೋ ಸೋಳಸ, ಏಕೋ ವೀಸತಿ, ಏಕೋ ತಿಂಸ ಕಪ್ಪೇ ಅನುಸ್ಸರಿ।
Paracittaṃpasīdatīti ettha imāni vatthūni – tisso nāma daharabhikkhu jambukolacetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā saṅkārachaḍḍaniṃ hatthena gahetvāva aṭṭhāsi . Tasmiṃ khaṇe tissadattatthero nāma nāvāto oruyha cetiyaṅgaṇaṃ olokento bhāvitacittena sammaṭṭhaṭṭhānanti ñatvā pañhāsahassaṃ pucchi, itaro sabbaṃ vissajjesi. Aññatarasmimpi vihāre thero cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā vattaṃ paricchindi. Yonakavisayato cetiyavandakā cattāro therā āgantvā cetiyaṅgaṇaṃ disvā anto appavisitvā dvāreyeva ṭhatvā eko thero aṭṭha kappe anussari, eko soḷasa, eko vīsati, eko tiṃsa kappe anussari.
ದೇವತಾ ಅತ್ತಮನಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಇದಂ ವತ್ಥು – ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ವಿಹಾರೇ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಞ್ಚ ಬೋಧಿಯಙ್ಗಣಞ್ಚ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಹಾಯಿತುಂ ಗತೋ। ದೇವತಾ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಕತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏವಂ ವತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ ಭಿಕ್ಖು ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ಪುಪ್ಫಹತ್ಥಾ ಅಟ್ಠಂಸು। ಥೇರೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕತರಗಾಮವಾಸಿಕಾತ್ಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಭನ್ತೇ, ಇಧೇವ ವಸಾಮ, ಇಮಸ್ಸ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಕತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏವಂ ವತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ ಭಿಕ್ಖು ನತ್ಥೀತಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ಭನ್ತೇ, ವತ್ತೇ ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಹತ್ಥಾ ಠಿತಾಮ್ಹಾ’’ತಿ ದೇವತಾ ಆಹಂಸು।
Devatā attamanā hontīti ettha idaṃ vatthu – ekasmiṃ kira vihāre eko bhikkhu cetiyaṅgaṇañca bodhiyaṅgaṇañca sammajjitvā nahāyituṃ gato. Devatā ‘‘imassa vihārassa katakālato paṭṭhāya evaṃ vattaṃ pūretvā sammaṭṭhapubbo bhikkhu natthī’’ti pasannacittā pupphahatthā aṭṭhaṃsu. Thero āgantvā ‘‘kataragāmavāsikātthā’’ti āha. ‘‘Bhante, idheva vasāma, imassa vihārassa katakālato paṭṭhāya evaṃ vattaṃ pūretvā sammaṭṭhapubbo bhikkhu natthīti tumhākaṃ, bhante, vatte pasīditvā pupphahatthā ṭhitāmhā’’ti devatā āhaṃsu.
ಪಾಸಾದಿಕಸಂವತ್ತನಿಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಇದಂ ವತ್ಥು – ಏಕಂ ಕಿರ ಅಮಚ್ಚಪುತ್ತಂ ಅಭಯತ್ಥೇರಞ್ಚ ಆರಬ್ಭ ಅಯಂ ಕಥಾ ಉದಪಾದಿ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಮಚ್ಚಪುತ್ತೋ ಪಾಸಾದಿಕೋ, ಅಭಯತ್ಥೇರೋತಿ ಉಭೋಪಿ ನೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಓಲೋಕೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಞಾತಕಾ ಅಮಚ್ಚಪುತ್ತಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಮಹಾಚೇತಿಯಂ ವನ್ದಾಪೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಅಗಮಂಸು। ಥೇರಮಾತಾಪಿ ಪಾಸಾದಿಕಂ ಚೀವರಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಹಿಣಿ, ‘‘ಪುತ್ತೋ ಮೇ ಕೇಸೇ ಛಿನ್ದಾಪೇತ್ವಾ ಇಮಂ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಮಹಾಚೇತಿಯಂ ವನ್ದತೂ’’ತಿ। ಅಮಚ್ಚಪುತ್ತೋ ಞಾತಿಪರಿವುತೋ ಪಾಚೀನದ್ವಾರೇನ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಆರುಳ್ಹೋ, ಅಭಯತ್ಥೇರೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ದಕ್ಖಿಣದ್ವಾರೇನ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಆರುಹಿತ್ವಾ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣೇ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಕಿಂ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ, ಮಹಲ್ಲಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಟ್ಠಟ್ಠಾನೇ ಕಚವರಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯುಗಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಾಸೀ’’ತಿ। ಅತೀತತ್ತಭಾವೇ ಕಿರ ಅಭಯತ್ಥೇರೋ ಮಹಲ್ಲಕತ್ಥೇರೋ ನಾಮ ಹುತ್ವಾ ಗೋಚರಗಾಮೇ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿ, ಅಮಚ್ಚಪುತ್ತೋ ಮಹಾಉಪಾಸಕೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮ್ಮಟ್ಠಟ್ಠಾನೇ ಕಚವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಛಡ್ಡೇಸಿ।
Pāsādikasaṃvattanikanti ettha idaṃ vatthu – ekaṃ kira amaccaputtaṃ abhayattherañca ārabbha ayaṃ kathā udapādi ‘‘kiṃ nu kho amaccaputto pāsādiko, abhayattheroti ubhopi ne ekasmiṃ ṭhāne olokessāmā’’ti. Ñātakā amaccaputtaṃ alaṅkaritvā mahācetiyaṃ vandāpessāmāti agamaṃsu. Theramātāpi pāsādikaṃ cīvaraṃ kāretvā puttassa pahiṇi, ‘‘putto me kese chindāpetvā imaṃ cīvaraṃ pārupitvā bhikkhusaṅghaparivuto mahācetiyaṃ vandatū’’ti. Amaccaputto ñātiparivuto pācīnadvārena cetiyaṅgaṇaṃ āruḷho, abhayatthero bhikkhusaṅghaparivuto dakkhiṇadvārena cetiyaṅgaṇaṃ āruhitvā cetiyaṅgaṇe tena saddhiṃ samāgantvā āha – ‘‘kiṃ tvaṃ, āvuso, mahallakattherassa sammaṭṭhaṭṭhāne kacavaraṃ chaḍḍetvā mayā saddhiṃ yugaggāhaṃ gaṇhāsī’’ti. Atītattabhāve kira abhayatthero mahallakatthero nāma hutvā gocaragāme cetiyaṅgaṇaṃ sammajji, amaccaputto mahāupāsako hutvā sammaṭṭhaṭṭhāne kacavaraṃ gahetvā chaḍḍesi.
ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ಕತಂ ಹೋತೀತಿ ಇದಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜನವತ್ತಂ ನಾಮ ಬುದ್ಧೇಹಿ ವಣ್ಣಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಕರೋನ್ತೇನ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ಕತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ರಿದಂ ವತ್ಥು – ಆಯಸ್ಮಾ ಕಿರ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಹಿಮವನ್ತಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪಬ್ಭಾರೇ ಅಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾವ ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ। ಭಗವಾ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಥೇರಸ್ಸ ಅಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಆಕಾಸೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಪುರತೋ ಅಸಮ್ಮಟ್ಠಟ್ಠಾನೇ ಪಾದಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚಾಗಞ್ಛಿ। ಥೇರೋ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಿತೋ ಭಗವತೋ ಪಾದಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ಬಲವಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಜಣ್ಣುಕೇಹಿ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ‘‘ಅಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಭಾವಂ ವತ ಮೇ ಸತ್ಥಾ ಅಞ್ಞಾಸಿ, ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ದಾನಿ ಚೋದನಂ ಕಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದಸಬಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ। ಭಗವಾ ‘‘ಕುಹಿಂ ಗತೋಸಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ನ ಪತಿರೂಪಂ ದಾನಿ ತೇ ಮಯ್ಹಂ ಅನನ್ತರೇ ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಸ್ಸ ಅಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿತು’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಥೇರೋ ಗಣ್ಠಿಕಪಟಿಮುಞ್ಚನಟ್ಠಾನೇಪಿ ತಿಟ್ಠನ್ತೋ ಪಾದೇನ ಕಚವರಂ ವಿಯೂಹಿತ್ವಾವ ತಿಟ್ಠತಿ।
Satthusāsanaṃ kataṃ hotīti idaṃ sammajjanavattaṃ nāma buddhehi vaṇṇitaṃ, tasmā taṃ karontena satthusāsanaṃ kataṃ hoti. Tatridaṃ vatthu – āyasmā kira sāriputto himavantaṃ gantvā ekasmiṃ pabbhāre asammajjitvāva nirodhaṃ samāpajjitvā nisīdi. Bhagavā āvajjanto therassa asammajjitvā nisinnabhāvaṃ ñatvā ākāsena gantvā therassa purato asammaṭṭhaṭṭhāne pādāni dassetvā paccāgañchi. Thero samāpattito vuṭṭhito bhagavato pādāni disvā balavahirottappaṃ paccupaṭṭhāpetvā jaṇṇukehi patiṭṭhāya ‘‘asammajjitvā nisinnabhāvaṃ vata me satthā aññāsi, saṅghamajjhe dāni codanaṃ kāressāmī’’ti dasabalassa santikaṃ gantvā vanditvā nisīdi. Bhagavā ‘‘kuhiṃ gatosi, sāriputtā’’ti vatvā ‘‘na patirūpaṃ dāni te mayhaṃ anantare ṭhāne ṭhatvā vicarantassa asammajjitvā nisīditu’’nti āha. Tato paṭṭhāya thero gaṇṭhikapaṭimuñcanaṭṭhānepi tiṭṭhanto pādena kacavaraṃ viyūhitvāva tiṭṭhati.
ಅತ್ತನೋ ಭಾಸಪರಿಯನ್ತಂ ನ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಏತ್ತಕಂ ಸುತ್ತಂ ಉಪಲಬ್ಭತಿ, ಏತ್ತಕೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ, ಏತ್ತಕಂ ಸುತ್ತಞ್ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯಞ್ಚ ವಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ಭಾಸಪರಿಯನ್ತಂ ನ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ‘‘ಅಯಂ ಚೋದಕಸ್ಸ ಪುರಿಮಕಥಾ, ಅಯಂ ಪಚ್ಛಿಮಕಥಾ, ಅಯಂ ಚುದಿತಕಸ್ಸ ಪುರಿಮಕಥಾ, ಅಯಂ ಪಚ್ಛಿಮಕಥಾ, ಏತ್ತಕಂ ಗಯ್ಹೂಪಗಂ, ಏತ್ತಕಂ ನ ಗಯ್ಹೂಪಗ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಪನ ಪರಸ್ಸ ಭಾಸಪರಿಯನ್ತಂ ನ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ನಾಮ। ಆಪತ್ತಿಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ವಾತಿ ಸತ್ತನ್ನಂ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ನಾನಾಕರಣಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಮೂಲನ್ತಿ ದ್ವೇ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಮೂಲಾನಿ ಕಾಯೋ ಚ ವಾಚಾ ಚ, ತಾನಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಸಮುದಯನ್ತಿ ಛ ಆಪತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾನಾನಿ ಆಪತ್ತಿಸಮುದಯೋ ನಾಮ, ತಾನಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಪಾರಾಜಿಕಾದೀನಂ ವತ್ಥುಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿಪಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನಿರೋಧನ್ತಿ ಅಯಂ ಆಪತ್ತಿ ದೇಸನಾಯ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ವೂಪಸಮ್ಮತಿ, ಅಯಂ ವುಟ್ಠಾನೇನಾತಿ ಏವಂ ಆಪತ್ತಿನಿರೋಧಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಸತ್ತ ಸಮಥೇ ಅಜಾನನ್ತೋ ಪನ ಆಪತ್ತಿನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದಂ ನ ಜಾನಾತಿ।
Attano bhāsapariyantaṃ na uggaṇhātīti ‘‘imasmiṃ vatthusmiṃ ettakaṃ suttaṃ upalabbhati, ettako vinicchayo, ettakaṃ suttañca vinicchayañca vakkhāmī’’ti evaṃ attano bhāsapariyantaṃ na uggaṇhāti. ‘‘Ayaṃ codakassa purimakathā, ayaṃ pacchimakathā, ayaṃ cuditakassa purimakathā, ayaṃ pacchimakathā, ettakaṃ gayhūpagaṃ, ettakaṃ na gayhūpaga’’nti evaṃ anuggaṇhanto pana parassa bhāsapariyantaṃ na uggaṇhāti nāma. Āpattiṃ na jānātīti pārājikaṃ vā saṅghādisesaṃ vāti sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ nānākaraṇaṃ na jānāti. Mūlanti dve āpattiyā mūlāni kāyo ca vācā ca, tāni na jānāti. Samudayanti cha āpattisamuṭṭhānāni āpattisamudayo nāma, tāni na jānāti. Pārājikādīnaṃ vatthuṃ na jānātītipi vuttaṃ hoti. Nirodhanti ayaṃ āpatti desanāya nirujjhati, vūpasammati, ayaṃ vuṭṭhānenāti evaṃ āpattinirodhaṃ na jānāti. Satta samathe ajānanto pana āpattinirodhagāminipaṭipadaṃ na jānāti.
ಅಧಿಕರಣಪಞ್ಚಕೇ ಅಧಿಕರಣಂ ನಾಮ ಚತ್ತಾರಿ ಅಧಿಕರಣಾನಿ। ಅಧಿಕರಣಸ್ಸ ಮೂಲಂ ನಾಮ ತೇತ್ತಿಂಸ ಮೂಲಾನಿ – ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಸ್ಸ ದ್ವಾದಸ ಮೂಲಾನಿ, ಅನುವಾದಾಧಿಕರಣಸ್ಸ ಚುದ್ದಸ, ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಸ್ಸ ಛ, ಕಿಚ್ಚಾಧಿಕರಣಸ್ಸ ಏಕಂ; ತಾನಿ ಪರತೋ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಅಧಿಕರಣಸಮುದಯೋ ನಾಮ ಅಧಿಕರಣಸಮುಟ್ಠಾನಂ। ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಂ ಅಟ್ಠಾರಸ ಭೇದಕರವತ್ಥೂನಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಅನುವಾದಾಧಿಕರಣಂ ಚತಸ್ಸೋ ವಿಪತ್ತಿಯೋ; ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಂ ಸತ್ತಾಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇ; ಕಿಚ್ಚಾಧಿಕರಣಂ ಚತ್ತಾರಿ ಸಙ್ಘಕಿಚ್ಚಾನೀತಿ ಇಮಂ ವಿಭಾಗಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ಅತ್ಥೋ । ಅಧಿಕರಣನಿರೋಧಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ಧಮ್ಮೇನ ವಿನಯೇನ ಸತ್ಥುಸಾಸನೇನ ಮೂಲಾಮೂಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಯಸಮಥಂ ಪಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ; ‘‘ಇದಂ ಅಧಿಕರಣಂ ದ್ವೀಹಿ, ಇದಂ ಚತೂಹಿ, ಇದಂ ತೀಹಿ ಇದಂ ಏಕೇನ ಸಮಥೇನ ಸಮ್ಮತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸತ್ತ ಸಮಥೇ ಅಜಾನನ್ತೋ ಪನ ಅಧಿಕರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದಂ ನ ಜಾನಾತಿ ನಾಮ। ವತ್ಥುಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ‘‘ಇದಂ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ ವತ್ಥು, ಇದಂ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ವತ್ಥುಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ನಿದಾನನ್ತಿ ‘‘ಸತ್ತನ್ನಂ ನಿದಾನಾನಂ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಏತ್ಥ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಇದಂ ಏತ್ಥಾ’’ತಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಪಠಮಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿನ್ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಅನುಸನ್ಧಿವಚನಪಥನ್ತಿ ಕಥಾನುಸನ್ಧಿ-ವಿನಿಚ್ಛಯಾನುಸನ್ಧಿವಸೇನ ವತ್ಥುಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಞತ್ತಿಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಞತ್ತಿಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಞತ್ತಿಯಾ ಕರಣಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ಞತ್ತಿಕಿಚ್ಚಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಓಸಾರಣಾದೀಸು ನವಸು ಠಾನೇಸು ಞತ್ತಿಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಞತ್ತಿದುತಿಯಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮೇಸು ಞತ್ತಿಯಾ ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ನ ಪುಬ್ಬಕುಸಲೋ ಹೋತಿ ನ ಅಪರಕುಸಲೋತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕಥೇತಬ್ಬಞ್ಚ ಪಚ್ಛಾ ಕಥೇತಬ್ಬಞ್ಚ ನ ಜಾನಾತಿ, ಞತ್ತಿ ನಾಮ ಪುಬ್ಬೇ ಠಪೇತಬ್ಬಾ, ಪಚ್ಛಾ ನ ಠಪೇತಬ್ಬಾತಿಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಅಕಾಲಞ್ಞೂ ಚ ಹೋತೀತಿ ಕಾಲಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅನಜ್ಝಿಟ್ಠೋ ಅಯಾಚಿತೋ ಭಾಸತಿ, ಞತ್ತಿಕಾಲಮ್ಪಿ ಞತ್ತಿಖೇತ್ತಮ್ಪಿ ಞತ್ತಿಓಕಾಸಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ।
Adhikaraṇapañcake adhikaraṇaṃ nāma cattāri adhikaraṇāni. Adhikaraṇassa mūlaṃ nāma tettiṃsa mūlāni – vivādādhikaraṇassa dvādasa mūlāni, anuvādādhikaraṇassa cuddasa, āpattādhikaraṇassa cha, kiccādhikaraṇassa ekaṃ; tāni parato āvi bhavissanti. Adhikaraṇasamudayo nāma adhikaraṇasamuṭṭhānaṃ. Vivādādhikaraṇaṃ aṭṭhārasa bhedakaravatthūni nissāya uppajjati; anuvādādhikaraṇaṃ catasso vipattiyo; āpattādhikaraṇaṃ sattāpattikkhandhe; kiccādhikaraṇaṃ cattāri saṅghakiccānīti imaṃ vibhāgaṃ na jānātīti attho . Adhikaraṇanirodhaṃ na jānātīti dhammena vinayena satthusāsanena mūlāmūlaṃ gantvā vinicchayasamathaṃ pāpetuṃ na sakkoti ; ‘‘idaṃ adhikaraṇaṃ dvīhi, idaṃ catūhi, idaṃ tīhi idaṃ ekena samathena sammatī’’ti evaṃ satta samathe ajānanto pana adhikaraṇanirodhagāminipaṭipadaṃ na jānāti nāma. Vatthuṃ na jānātīti ‘‘idaṃ pārājikassa vatthu, idaṃ saṅghādisesassā’’ti evaṃ sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ vatthuṃ na jānāti. Nidānanti ‘‘sattannaṃ nidānānaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ ettha paññattaṃ, idaṃ etthā’’ti na jānāti. Paññattiṃ na jānātīti tasmiṃ tasmiṃ sikkhāpade paṭhamapaññattiṃ na jānāti. Anupaññattinti punappunaṃ paññattiṃ na jānāti. Anusandhivacanapathanti kathānusandhi-vinicchayānusandhivasena vatthuṃ na jānāti. Ñattiṃ na jānātīti sabbena sabbaṃ ñattiṃ na jānāti. Ñattiyā karaṇaṃ na jānātīti ñattikiccaṃ na jānāti, osāraṇādīsu navasu ṭhānesu ñattikammaṃ nāma hoti, ñattidutiyañatticatutthakammesu ñattiyā kammappatto hutvā tiṭṭhatīti na jānāti. Na pubbakusalo hoti na aparakusaloti pubbe kathetabbañca pacchā kathetabbañca na jānāti, ñatti nāma pubbe ṭhapetabbā, pacchā na ṭhapetabbātipi na jānāti. Akālaññū ca hotīti kālaṃ na jānāti, anajjhiṭṭho ayācito bhāsati, ñattikālampi ñattikhettampi ñattiokāsampi na jānāti.
ಮನ್ದತ್ತಾ ಮೋಮೂಹತ್ತಾತಿ ಕೇವಲಂ ಅಞ್ಞಾಣೇನ ಮೋಮೂಹಭಾವೇನ ಧುತಙ್ಗೇ ಆನಿಸಂಸಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ। ಪಾಪಿಚ್ಛೋತಿ ತೇನ ಅರಞ್ಞವಾಸೇನ ಪಚ್ಚಯಲಾಭಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋ। ಪವಿವೇಕನ್ತಿ ಕಾಯಚಿತ್ತಉಪಧಿವಿವೇಕಂ। ಇದಮತ್ಥಿತನ್ತಿ ಇಮಾಯ ಕಲ್ಯಾಣಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅತ್ಥೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಇದಮತ್ಥಿ, ಇದಮತ್ಥಿನೋ ಭಾವೋ ಇದಮತ್ಥಿತಾ; ತಂ ಇದಮತ್ಥಿತಂಯೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ನ ಅಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕಾಮಿಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Mandattā momūhattāti kevalaṃ aññāṇena momūhabhāvena dhutaṅge ānisaṃsaṃ ajānitvā. Pāpicchoti tena araññavāsena paccayalābhaṃ patthayamāno. Pavivekanti kāyacittaupadhivivekaṃ. Idamatthitanti imāya kalyāṇāya paṭipattiyā attho etassāti idamatthi, idamatthino bhāvo idamatthitā; taṃ idamatthitaṃyeva nissāya na aññaṃ kiñci lokāmisanti attho.
ಉಪೋಸಥಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ನವವಿಧಂ ಉಪೋಸಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮನ್ತಿ ಅಧಮ್ಮೇನವಗ್ಗಾದಿಭೇದಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿ ದ್ವೇ ಮಾತಿಕಾ ನ ಜಾನಾತಿ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸನ್ತಿ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ನವವಿಧಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಪವಾರಣನ್ತಿ ನವವಿಧಂ ಪವಾರಣಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಪವಾರಣಾಕಮ್ಮಂ ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಸದಿಸಮೇವ।
Uposathaṃ na jānātīti navavidhaṃ uposathaṃ na jānāti. Uposathakammanti adhammenavaggādibhedaṃ catubbidhaṃ uposathakammaṃ na jānāti. Pātimokkhanti dve mātikā na jānāti. Pātimokkhuddesanti sabbampi navavidhaṃ pātimokkhuddesaṃ na jānāti. Pavāraṇanti navavidhaṃ pavāraṇaṃ na jānāti. Pavāraṇākammaṃ uposathakammasadisameva.
ಅಪಾಸಾದಿಕಪಞ್ಚಕೇ – ಅಪಾಸಾದಿಕನ್ತಿ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಾಸಾದಿಕನ್ತಿ ಕಾಯಸುಚರಿತಾದಿ ಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಅತಿವೇಲನ್ತಿ ವೇಲಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಬಹುತರಂ ಕಾಲಂ ಕುಲೇಸು ಅಪ್ಪಂ ವಿಹಾರೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಓತಾರೋತಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಅನ್ತೋ ಓತರಣಂ। ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠನ್ತಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಾಪತ್ತಿಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಾದಿಭೇದಂ । ವಿಸುದ್ಧಿಪಞ್ಚಕೇಪವಾರಣಾಗ್ಗಹಣೇನ ನವವಿಧಾಪಿ ಪವಾರಣಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
Apāsādikapañcake – apāsādikanti kāyaduccaritādi akusalakammaṃ vuccati. Pāsādikanti kāyasucaritādi kusalakammaṃ vuccati. Ativelanti velaṃ atikkamma bahutaraṃ kālaṃ kulesu appaṃ vihāreti attho. Otāroti kilesānaṃ anto otaraṇaṃ. Saṃkiliṭṭhanti duṭṭhullāpattikāyasaṃsaggādibhedaṃ . Visuddhipañcakepavāraṇāggahaṇena navavidhāpi pavāraṇā veditabbā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಪಞ್ಚಕವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcakavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಪರಿವಾರಪಾಳಿ • Parivārapāḷi / ೫. ಪಞ್ಚಕವಾರೋ • 5. Pañcakavāro
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಪಞ್ಚಕವಾರವಣ್ಣನಾ • Pañcakavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಪಞ್ಚಕವಾರವಣ್ಣನಾ • Pañcakavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಪಞ್ಚಕವಾರವಣ್ಣನಾ • Pañcakavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ಏಕುತ್ತರಿಕನಯೋ ಪಞ್ಚಕವಾರವಣ್ಣನಾ • Ekuttarikanayo pañcakavāravaṇṇanā
