| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਰਿવਾਰ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Parivāra-aṭṭhakathā |
ਪਞ੍ਚਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ
Pañcakavāravaṇṇanā
੩੨੫. ਪਞ੍ਚਕੇਸੁ ਪਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਨਿਯਤਾਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਾਨਮੇવੇਤਂ ਗਹਣਂ। ਪਞ੍ਚ ਛੇਦਨਕਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਾਮ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਮਞ੍ਚਪੀਠੇ ਨਿਸੀਦਨਕਣ੍ਡੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿવਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾਸੁ ਸੁਗਤਚੀવਰੇ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿ ਅਲਜ੍ਜਿਤਾ, ਅਞ੍ਞਾਣਤਾ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪ੍ਪਕਤਤਾ, ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ। ਪਞ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਮੁਸਾવਾਦਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦੁਕ੍ਕਟਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾ। ਅਨਾਮਨ੍ਤਚਾਰੋਤਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਕੁਲੇਸੁ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਚਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾવੋ। ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਣਭੋਜਨੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਮਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਸਮਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਭੋਜਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ; ਤਥਾ ਅਕਰਣਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਅવਿਕਪ੍ਪਨਾ ਨਾਮ ਯਾ ਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨੇ વਿਕਪ੍ਪਨਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਕਰਣਂ। ਇਮਾਨਿ ਹਿ ਪਞ੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਸ੍ਸ ਧੁਤਙ੍ਗੇਨੇવ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਉਸ੍ਸਙ੍ਕਿਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤੋਤਿ ਯੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਉਸ੍ਸਙ੍ਕਿਤੋ ਚੇવ ਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤੋ ਚ। ਅਪਿ ਅਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮੋ ਖੀਣਾਸવੋਪਿ ਸਮਾਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਗੋਚਰਾ ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬਾ। ਨ ਹਿ ਏਤੇਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਯਸਤੋ વਾ ਗਰਹਤੋ વਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋਸਾਨਿਕਨ੍ਤਿ ਸੁਸਾਨੇ ਪਤਿਤਕਂ। ਪਾਪਣਿਕਨ੍ਤਿ ਆਪਣਦ੍વਾਰੇ ਪਤਿਤਕਂ। ਥੂਪਚੀવਰਨ੍ਤਿ વਮ੍ਮਿਕਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਬਲਿਕਮ੍ਮਕਤਂ। ਆਭਿਸੇਕਿਕਨ੍ਤਿ ਨਹਾਨਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਅਭਿਸੇਕਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਛਡ੍ਡਿਤਚੀવਰਂ। ਭਤਪਟਿਯਾਭਤਨ੍ਤਿ ਸੁਸਾਨਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਨੀਤਕਂ। ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਚੋਰਾ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ વੁਤ੍ਤਾ।
325.Pañcakesupañca puggalā niyatāti ānantariyānamevetaṃ gahaṇaṃ. Pañca chedanakā āpattiyo nāma pamāṇātikkante mañcapīṭhe nisīdanakaṇḍuppaṭicchādivassikasāṭikāsu sugatacīvare ca veditabbā. Pañcahākārehīti alajjitā, aññāṇatā, kukkuccappakatatā, akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitāti imehi pañcahi. Pañca āpattiyo musāvādapaccayāti pārājikathullaccayadukkaṭasaṅghādisesapācittiyā. Anāmantacāroti ‘‘santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā purebhattaṃ pacchābhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjeyyā’’ti imassa āpucchitvā cārassa abhāvo. Anadhiṭṭhānanti ‘‘gaṇabhojane aññatra samayā’’ti vuttaṃ samayaṃ adhiṭṭhahitvā bhojanaṃ adhiṭṭhānaṃ nāma; tathā akaraṇaṃ anadhiṭṭhānaṃ. Avikappanā nāma yā paramparabhojane vikappanā vuttā, tassā akaraṇaṃ. Imāni hi pañca piṇḍapātikassa dhutaṅgeneva paṭikkhittāni. Ussaṅkitaparisaṅkitoti ye passanti, ye suṇanti, tehi ussaṅkito ceva parisaṅkito ca. Api akuppadhammo khīṇāsavopi samāno, tasmā agocarā pariharitabbā. Na hi etesu sandissamāno ayasato vā garahato vā muccati. Sosānikanti susāne patitakaṃ. Pāpaṇikanti āpaṇadvāre patitakaṃ. Thūpacīvaranti vammikaṃ parikkhipitvā balikammakataṃ. Ābhisekikanti nahānaṭṭhāne vā rañño abhisekaṭṭhāne vā chaḍḍitacīvaraṃ. Bhatapaṭiyābhatanti susānaṃ netvā puna ānītakaṃ. Pañca mahācorā uttarimanussadhamme vuttā.
ਪਞ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਕਾਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਞ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞੀ ਸਞ੍ਞਾਚਿਕਾਯ ਕੁਟਿਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਨ੍ਤਰਪੇਯ੍ਯਾਲੇ વੁਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਪਞ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਕਾਯਤੋ ਚ વਾਚਤੋ ਚਾਤਿ ਤਤਿਯੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਞ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞੀ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਕੁਟਿਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਤਤ੍ਥੇવ વੁਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨਿਯੋਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਞ੍ਚ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਞ੍ਚ ਅવਸੇਸਾ।
Pañcāpattiyo kāyato samuṭṭhantīti paṭhamena āpattisamuṭṭhānena pañca āpattiyo āpajjati, ‘‘bhikkhu kappiyasaññī saññācikāya kuṭiṃ karotī’’ti evaṃ antarapeyyāle vuttāpattiyo. Pañca āpattiyo kāyato ca vācato cāti tatiyena āpattisamuṭṭhānena pañca āpattiyo āpajjati, ‘‘bhikkhu kappiyasaññī saṃvidahitvā kuṭiṃ karotī’’ti evaṃ tattheva vuttā āpattiyo. Desanāgāminiyoti ṭhapetvā pārājikañca saṅghādisesañca avasesā.
ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਤਜ੍ਜਨੀਯਨਿਯਸ੍ਸਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਪਟਿਸਾਰਣੀਯਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਞ੍ਚ ਤਿવਿਧਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ। ਯਾવਤਤਿਯਕੇ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁવਤ੍ਤਿਕਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਸਮਨੁਭਾਸਨਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿਯਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ , ਭੇਦਕਾਨੁવਤ੍ਤਕਾਦਿਸਮਨੁਭਾਸਨਾਸੁ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ, ਪਾਪਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਅਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਂ। ਅવਿਦਿਤਨ੍ਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ ਚੇਤਨਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਅવਿਦਿਤਂ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਮਣਕਪ੍ਪੇਹਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕਤਂ; ਯਂ વਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ। ਅਕਤਾਤਿਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਅਕਤਂ। ਸਮਜ੍ਜਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨਟਸਮਜ੍ਜਾਦਿਦਾਨਂ। ਉਸਭਦਾਨਨ੍ਤਿ ਗੋਗਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ ਉਸਭવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ। ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਦਾਨਨ੍ਤਿ ਆવਾਸਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਦਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਾਨਿ ਹਿ ਪਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਮਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨਿਯੇવ । ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਟਿਭਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਭਾਨਨ੍ਤਿ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਨੋਦਯਾਤਿ ਨ ਸੁਪਟਿવਿਨੋਦਯਾ; ਉਪਾਯੇਨ ਪਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਨੁਰੂਪਾਹਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨਾਅਨੁਸਾਸਨਾਦੀਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿવਿਨੋਦੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Pañca kammānīti tajjanīyaniyassapabbājanīyapaṭisāraṇīyāni cattāri ukkhepanīyañca tividhampi ekanti pañca. Yāvatatiyake pañcāti ukkhittānuvattikāya bhikkhuniyā yāvatatiyaṃ samanubhāsanāya appaṭinissajjantiyā pārājikaṃ thullaccayaṃ dukkaṭanti tisso , bhedakānuvattakādisamanubhāsanāsu saṅghādiseso, pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge pācittiyaṃ. Adinnanti aññena adinnaṃ. Aviditanti paṭiggaṇhāmīti cetanāya abhāvena aviditaṃ. Akappiyanti pañcahi samaṇakappehi akappiyakataṃ; yaṃ vā panaññampi akappiyamaṃsaṃ akappiyabhojanaṃ. Akatātirittanti pavāretvā atirittaṃ akataṃ. Samajjadānanti naṭasamajjādidānaṃ. Usabhadānanti gogaṇassa antare usabhavissajjanaṃ. Cittakammadānanti āvāsaṃ kāretvā tattha cittakammaṃ kāretuṃ vaṭṭati. Idaṃ pana paṭibhānacittakammadānaṃ sandhāya vuttaṃ. Imāni hi pañca kiñcāpi lokassa puññasammatāni, atha kho apuññāni akusalāniyeva . Uppannaṃ paṭibhānanti ettha paṭibhānanti kathetukamyatā vuccati. Ime pañca duppaṭivinodayāti na supaṭivinodayā; upāyena pana kāraṇena anurūpāhi paccavekkhanāanusāsanādīhi sakkā paṭivinodetunti attho.
ਸਕਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਮਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ – ਕਟਅਨ੍ਧਕਾਰવਾਸੀ ਫੁਸ੍ਸਦੇવਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਸਿਨ੍ਦੁવਾਰਕੁਸੁਮਸਨ੍ਥਤਮਿવ ਸਮવਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣવਾਲਿਕਂ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਮਾਰੋ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾਲ਼ਮਕ੍ਕਟੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇ ਗੋਮਯਂ વਿਪ੍ਪਕਿਰਨ੍ਤੋ ਗਤੋ। ਥੇਰੋ ਨਾਸਕ੍ਖਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ, ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇਪਿ ਜਰਗ੍ਗવੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਾਦਿਸਮੇવ વਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਤਿਯਦਿવਸੇ વਙ੍ਕਪਾਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਪਾਦੇਨ ਪਰਿਕਸਨ੍ਤੋ ਅਗਮਾਸਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਏવਰੂਪੋ ਬੀਭਚ੍ਛਪੁਰਿਸੋ ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣੇਸੁ ਗੋਚਰਗਾਮੇਸੁ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ ਮਾਰੋ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਰੋਸਿ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾਰੋਮ੍ਹਿ, ਨ ਦਾਨਿ ਤੇ વਞ੍ਚੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਖਿ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਤਯਾ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ‘‘ਮਾਰੋ ਨਾਮ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਹੋਤਿ, ਇਙ੍ਘ ਤਾવ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾવਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਾਹੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਾਦਿਸਂ ਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤੁਂ; ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਤਂਸਰਿਕ੍ਖਕਂ ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਕਭਾવਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਰੂਪਸਦਿਸੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਅਟ੍ਠਾਸਿ । ਥੇਰੋ ਮਾਰਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਤਾવ ਸਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋ ਏવਂ ਸੋਭਤਿ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਨ ਸੋਭਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ વੀਤਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਮਾਰੋ ‘‘વਞ੍ਚਿਤੋਮ੍ਹਿ ਤਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋਪਿ ‘‘ਕਿਂ ਅਤ੍ਥਿ ਜਰਮਾਰ, ਤਾਦਿਸਂ વਞ੍ਚੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਲੋਕਨ੍ਤਰવਿਹਾਰੇਪਿ ਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਓਦਾਤਕਸਿਣਂ ਪਟਿਲਭਿ। ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਫਲਤ੍ਤਯਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ।
Sakacittaṃ pasīdatīti ettha imāni vatthūni – kaṭaandhakāravāsī phussadevatthero kira cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā sinduvārakusumasanthatamiva samavippakiṇṇavālikaṃ cetiyaṅgaṇaṃ olokento buddhārammaṇaṃ pītipāmojjaṃ uppādetvā aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇe māro pabbatapāde nibbattakāḷamakkaṭo viya hutvā cetiyaṅgaṇe gomayaṃ vippakiranto gato. Thero nāsakkhi arahattaṃ pāpuṇituṃ, sammajjitvā agamāsi. Dutiyadivasepi jaraggavo hutvā tādisameva vippakāraṃ akāsi. Tatiyadivase vaṅkapādaṃ manussattabhāvaṃ nimminitvā pādena parikasanto agamāsi. Thero ‘‘evarūpo bībhacchapuriso samantā yojanappamāṇesu gocaragāmesu natthi, siyā nu kho māro’’ti cintetvā ‘‘mārosi tva’’nti āha. ‘‘Āma, bhante, māromhi, na dāni te vañcetuṃ asakkhi’’nti. ‘‘Diṭṭhapubbo tayā tathāgato’’ti? ‘‘Āma, diṭṭhapubbo’’ti. ‘‘Māro nāma mahānubhāvo hoti, iṅgha tāva buddhassa bhagavato attabhāvasadisaṃ attabhāvaṃ nimmināhī’’ti? ‘‘Na sakkā, bhante, tādisaṃ rūpaṃ nimminituṃ; apica kho pana taṃsarikkhakaṃ patirūpakaṃ nimminissāmī’’ti sakabhāvaṃ vijahitvā buddharūpasadisena attabhāvena aṭṭhāsi . Thero māraṃ oloketvā ‘‘ayaṃ tāva sarāgadosamoho evaṃ sobhati, kathaṃ nu kho bhagavā na sobhati sabbaso vītarāgadosamoho’’ti buddhārammaṇaṃ pītiṃ paṭilabhitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Māro ‘‘vañcitomhi tayā, bhante’’ti āha. Theropi ‘‘kiṃ atthi jaramāra, tādisaṃ vañcetu’’nti āha. Lokantaravihārepi datto nāma daharabhikkhu cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā olokento odātakasiṇaṃ paṭilabhi. Aṭṭha samāpattiyo nibbattesi. Tato vipassanaṃ vaḍḍhetvā phalattayaṃ sacchākāsi.
ਪਰਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਮਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ – ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁ ਜਮ੍ਬੁਕੋਲਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਕਾਰਛਡ੍ਡਨਿਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ । ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਤਿਸ੍ਸਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਨਾવਾਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਭਾવਿਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਾਸਹਸ੍ਸਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਇਤਰੋ ਸਬ੍ਬਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ વਿਹਾਰੇ ਥੇਰੋ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿ। ਯੋਨਕવਿਸਯਤੋ ਚੇਤਿਯવਨ੍ਦਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਥੇਰਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰੇਯੇવ ਠਤ੍વਾ ਏਕੋ ਥੇਰੋ ਅਟ੍ਠ ਕਪ੍ਪੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿ, ਏਕੋ ਸੋਲ਼ਸ, ਏਕੋ વੀਸਤਿ, ਏਕੋ ਤਿਂਸ ਕਪ੍ਪੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿ।
Paracittaṃpasīdatīti ettha imāni vatthūni – tisso nāma daharabhikkhu jambukolacetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā saṅkārachaḍḍaniṃ hatthena gahetvāva aṭṭhāsi . Tasmiṃ khaṇe tissadattatthero nāma nāvāto oruyha cetiyaṅgaṇaṃ olokento bhāvitacittena sammaṭṭhaṭṭhānanti ñatvā pañhāsahassaṃ pucchi, itaro sabbaṃ vissajjesi. Aññatarasmimpi vihāre thero cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā vattaṃ paricchindi. Yonakavisayato cetiyavandakā cattāro therā āgantvā cetiyaṅgaṇaṃ disvā anto appavisitvā dvāreyeva ṭhatvā eko thero aṭṭha kappe anussari, eko soḷasa, eko vīsati, eko tiṃsa kappe anussari.
ਦੇવਤਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ વਿਹਾਰੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਞ੍ਚ ਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਹਾਯਿਤੁਂ ਗਤੋ। ਦੇવਤਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਕਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏવਂ વਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਪੁਪ੍ਫਹਤ੍ਥਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਤਰਗਾਮવਾਸਿਕਾਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧੇવ વਸਾਮ, ਇਮਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਕਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏવਂ વਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਭਨ੍ਤੇ, વਤ੍ਤੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਹਤ੍ਥਾ ਠਿਤਾਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਦੇવਤਾ ਆਹਂਸੁ।
Devatā attamanā hontīti ettha idaṃ vatthu – ekasmiṃ kira vihāre eko bhikkhu cetiyaṅgaṇañca bodhiyaṅgaṇañca sammajjitvā nahāyituṃ gato. Devatā ‘‘imassa vihārassa katakālato paṭṭhāya evaṃ vattaṃ pūretvā sammaṭṭhapubbo bhikkhu natthī’’ti pasannacittā pupphahatthā aṭṭhaṃsu. Thero āgantvā ‘‘kataragāmavāsikātthā’’ti āha. ‘‘Bhante, idheva vasāma, imassa vihārassa katakālato paṭṭhāya evaṃ vattaṃ pūretvā sammaṭṭhapubbo bhikkhu natthīti tumhākaṃ, bhante, vatte pasīditvā pupphahatthā ṭhitāmhā’’ti devatā āhaṃsu.
ਪਾਸਾਦਿਕਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਏਕਂ ਕਿਰ ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤਂ ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਞ੍ਚ ਆਰਬ੍ਭ ਅਯਂ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ, ਅਭਯਤ੍ਥੇਰੋਤਿ ਉਭੋਪਿ ਨੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਓਲੋਕੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਞਾਤਕਾ ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਗਮਂਸੁ। ਥੇਰਮਾਤਾਪਿ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਚੀવਰਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਹਿਣਿ, ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਕੇਸੇ ਛਿਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਮਹਾਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਤੂ’’ਤਿ। ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤੋ ਞਾਤਿਪਰਿવੁਤੋ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰੇਨ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਅਭਯਤ੍ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰੇਨ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਆਰੁਹਿਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਕਿਂ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, ਮਹਲ੍ਲਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਕਚવਰਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਗਗ੍ਗਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਸੀ’’ਤਿ। ਅਤੀਤਤ੍ਤਭਾવੇ ਕਿਰ ਅਭਯਤ੍ਥੇਰੋ ਮਹਲ੍ਲਕਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਹੁਤ੍વਾ ਗੋਚਰਗਾਮੇ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿ, ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਉਪਾਸਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਕਚવਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਸਿ।
Pāsādikasaṃvattanikanti ettha idaṃ vatthu – ekaṃ kira amaccaputtaṃ abhayattherañca ārabbha ayaṃ kathā udapādi ‘‘kiṃ nu kho amaccaputto pāsādiko, abhayattheroti ubhopi ne ekasmiṃ ṭhāne olokessāmā’’ti. Ñātakā amaccaputtaṃ alaṅkaritvā mahācetiyaṃ vandāpessāmāti agamaṃsu. Theramātāpi pāsādikaṃ cīvaraṃ kāretvā puttassa pahiṇi, ‘‘putto me kese chindāpetvā imaṃ cīvaraṃ pārupitvā bhikkhusaṅghaparivuto mahācetiyaṃ vandatū’’ti. Amaccaputto ñātiparivuto pācīnadvārena cetiyaṅgaṇaṃ āruḷho, abhayatthero bhikkhusaṅghaparivuto dakkhiṇadvārena cetiyaṅgaṇaṃ āruhitvā cetiyaṅgaṇe tena saddhiṃ samāgantvā āha – ‘‘kiṃ tvaṃ, āvuso, mahallakattherassa sammaṭṭhaṭṭhāne kacavaraṃ chaḍḍetvā mayā saddhiṃ yugaggāhaṃ gaṇhāsī’’ti. Atītattabhāve kira abhayatthero mahallakatthero nāma hutvā gocaragāme cetiyaṅgaṇaṃ sammajji, amaccaputto mahāupāsako hutvā sammaṭṭhaṭṭhāne kacavaraṃ gahetvā chaḍḍesi.
ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨવਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ વਣ੍ਣਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਆਯਸ੍ਮਾ ਕਿਰ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਭਾਰੇ ਅਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾવ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਭਗવਾ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਅਸਮ੍ਮਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਦਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਗਞ੍ਛਿ। ਥੇਰੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਬਲવਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਜਣ੍ਣੁਕੇਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਅਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਭਾવਂ વਤ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ ਅਞ੍ਞਾਸਿ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਦਾਨਿ ਚੋਦਨਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਭਗવਾ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਗਤੋਸਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਪਤਿਰੂਪਂ ਦਾਨਿ ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਥੇਰੋ ਗਣ੍ਠਿਕਪਟਿਮੁਞ੍ਚਨਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਪਾਦੇਨ ਕਚવਰਂ વਿਯੂਹਿਤ੍વਾવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ।
Satthusāsanaṃ kataṃ hotīti idaṃ sammajjanavattaṃ nāma buddhehi vaṇṇitaṃ, tasmā taṃ karontena satthusāsanaṃ kataṃ hoti. Tatridaṃ vatthu – āyasmā kira sāriputto himavantaṃ gantvā ekasmiṃ pabbhāre asammajjitvāva nirodhaṃ samāpajjitvā nisīdi. Bhagavā āvajjanto therassa asammajjitvā nisinnabhāvaṃ ñatvā ākāsena gantvā therassa purato asammaṭṭhaṭṭhāne pādāni dassetvā paccāgañchi. Thero samāpattito vuṭṭhito bhagavato pādāni disvā balavahirottappaṃ paccupaṭṭhāpetvā jaṇṇukehi patiṭṭhāya ‘‘asammajjitvā nisinnabhāvaṃ vata me satthā aññāsi, saṅghamajjhe dāni codanaṃ kāressāmī’’ti dasabalassa santikaṃ gantvā vanditvā nisīdi. Bhagavā ‘‘kuhiṃ gatosi, sāriputtā’’ti vatvā ‘‘na patirūpaṃ dāni te mayhaṃ anantare ṭhāne ṭhatvā vicarantassa asammajjitvā nisīditu’’nti āha. Tato paṭṭhāya thero gaṇṭhikapaṭimuñcanaṭṭhānepi tiṭṭhanto pādena kacavaraṃ viyūhitvāva tiṭṭhati.
ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਸਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਏਤ੍ਤਕੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯਞ੍ਚ વਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਸਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ‘‘ਅਯਂ ਚੋਦਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਥਾ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕਥਾ, ਅਯਂ ਚੁਦਿਤਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਥਾ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕਥਾ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਗਯ੍ਹੂਪਗਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਨ ਗਯ੍ਹੂਪਗ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਨ ਪਰਸ੍ਸ ਭਾਸਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨਾਮ। ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ વਾਤਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਮੂਲਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮੂਲਾਨਿ ਕਾਯੋ ਚ વਾਚਾ ਚ, ਤਾਨਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਸਮੁਦਯਨ੍ਤਿ ਛ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਦਯੋ ਨਾਮ, ਤਾਨਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਨਂ વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿਪਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਯ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਯਂ વੁਟ੍ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਏવਂ ਆਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਸਮਥੇ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ।
Attano bhāsapariyantaṃ na uggaṇhātīti ‘‘imasmiṃ vatthusmiṃ ettakaṃ suttaṃ upalabbhati, ettako vinicchayo, ettakaṃ suttañca vinicchayañca vakkhāmī’’ti evaṃ attano bhāsapariyantaṃ na uggaṇhāti. ‘‘Ayaṃ codakassa purimakathā, ayaṃ pacchimakathā, ayaṃ cuditakassa purimakathā, ayaṃ pacchimakathā, ettakaṃ gayhūpagaṃ, ettakaṃ na gayhūpaga’’nti evaṃ anuggaṇhanto pana parassa bhāsapariyantaṃ na uggaṇhāti nāma. Āpattiṃ na jānātīti pārājikaṃ vā saṅghādisesaṃ vāti sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ nānākaraṇaṃ na jānāti. Mūlanti dve āpattiyā mūlāni kāyo ca vācā ca, tāni na jānāti. Samudayanti cha āpattisamuṭṭhānāni āpattisamudayo nāma, tāni na jānāti. Pārājikādīnaṃ vatthuṃ na jānātītipi vuttaṃ hoti. Nirodhanti ayaṃ āpatti desanāya nirujjhati, vūpasammati, ayaṃ vuṭṭhānenāti evaṃ āpattinirodhaṃ na jānāti. Satta samathe ajānanto pana āpattinirodhagāminipaṭipadaṃ na jānāti.
ਅਧਿਕਰਣਪਞ੍ਚਕੇ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਧਿਕਰਣਾਨਿ। ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਨਾਮ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ ਮੂਲਾਨਿ – વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਦ੍વਾਦਸ ਮੂਲਾਨਿ, ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਚੁਦ੍ਦਸ, ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਛ, ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਏਕਂ; ਤਾਨਿ ਪਰਤੋ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਦਯੋ ਨਾਮ ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ। વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੂਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਚਤਸ੍ਸੋ વਿਪਤ੍ਤਿਯੋ; ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਸਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ; ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਙ੍ਘਕਿਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਇਮਂ વਿਭਾਗਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ । ਅਧਿਕਰਣਨਿਰੋਧਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਮੂਲਾਮੂਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸਮਥਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ; ‘‘ਇਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਦ੍વੀਹਿ, ਇਦਂ ਚਤੂਹਿ, ਇਦਂ ਤੀਹਿ ਇਦਂ ਏਕੇਨ ਸਮਥੇਨ ਸਮ੍ਮਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਤ੍ਤ ਸਮਥੇ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਨ ਅਧਿਕਰਣਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ। વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁ, ਇਦਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਨਿਦਾਨਾਨਂ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਨ੍ਤਿ ਕਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿ-વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਞਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਓਸਾਰਣਾਦੀਸੁ ਨવਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੇਸੁ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਨ ਪੁਬ੍ਬਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ ਨ ਅਪਰਕੁਸਲੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਥੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਅਕਾਲਞ੍ਞੂ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਕਾਲਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ ਅਯਾਚਿਤੋ ਭਾਸਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਕਾਲਮ੍ਪਿ ਞਤ੍ਤਿਖੇਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਞਤ੍ਤਿਓਕਾਸਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ।
Adhikaraṇapañcake adhikaraṇaṃ nāma cattāri adhikaraṇāni. Adhikaraṇassa mūlaṃ nāma tettiṃsa mūlāni – vivādādhikaraṇassa dvādasa mūlāni, anuvādādhikaraṇassa cuddasa, āpattādhikaraṇassa cha, kiccādhikaraṇassa ekaṃ; tāni parato āvi bhavissanti. Adhikaraṇasamudayo nāma adhikaraṇasamuṭṭhānaṃ. Vivādādhikaraṇaṃ aṭṭhārasa bhedakaravatthūni nissāya uppajjati; anuvādādhikaraṇaṃ catasso vipattiyo; āpattādhikaraṇaṃ sattāpattikkhandhe; kiccādhikaraṇaṃ cattāri saṅghakiccānīti imaṃ vibhāgaṃ na jānātīti attho . Adhikaraṇanirodhaṃ na jānātīti dhammena vinayena satthusāsanena mūlāmūlaṃ gantvā vinicchayasamathaṃ pāpetuṃ na sakkoti ; ‘‘idaṃ adhikaraṇaṃ dvīhi, idaṃ catūhi, idaṃ tīhi idaṃ ekena samathena sammatī’’ti evaṃ satta samathe ajānanto pana adhikaraṇanirodhagāminipaṭipadaṃ na jānāti nāma. Vatthuṃ na jānātīti ‘‘idaṃ pārājikassa vatthu, idaṃ saṅghādisesassā’’ti evaṃ sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ vatthuṃ na jānāti. Nidānanti ‘‘sattannaṃ nidānānaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ ettha paññattaṃ, idaṃ etthā’’ti na jānāti. Paññattiṃ na jānātīti tasmiṃ tasmiṃ sikkhāpade paṭhamapaññattiṃ na jānāti. Anupaññattinti punappunaṃ paññattiṃ na jānāti. Anusandhivacanapathanti kathānusandhi-vinicchayānusandhivasena vatthuṃ na jānāti. Ñattiṃ na jānātīti sabbena sabbaṃ ñattiṃ na jānāti. Ñattiyā karaṇaṃ na jānātīti ñattikiccaṃ na jānāti, osāraṇādīsu navasu ṭhānesu ñattikammaṃ nāma hoti, ñattidutiyañatticatutthakammesu ñattiyā kammappatto hutvā tiṭṭhatīti na jānāti. Na pubbakusalo hoti na aparakusaloti pubbe kathetabbañca pacchā kathetabbañca na jānāti, ñatti nāma pubbe ṭhapetabbā, pacchā na ṭhapetabbātipi na jānāti. Akālaññū ca hotīti kālaṃ na jānāti, anajjhiṭṭho ayācito bhāsati, ñattikālampi ñattikhettampi ñattiokāsampi na jānāti.
ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾਤਿ ਕੇવਲਂ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਮੋਮੂਹਭਾવੇਨ ਧੁਤਙ੍ਗੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਪਾਪਿਚ੍ਛੋਤਿ ਤੇਨ ਅਰਞ੍ਞવਾਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਲਾਭਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ। ਪવਿવੇਕਨ੍ਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਉਪਧਿવਿવੇਕਂ। ਇਦਮਤ੍ਥਿਤਨ੍ਤਿ ਇਮਾਯ ਕਲ੍ਯਾਣਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥਿ, ਇਦਮਤ੍ਥਿਨੋ ਭਾવੋ ਇਦਮਤ੍ਥਿਤਾ; ਤਂ ਇਦਮਤ੍ਥਿਤਂਯੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਾਮਿਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Mandattā momūhattāti kevalaṃ aññāṇena momūhabhāvena dhutaṅge ānisaṃsaṃ ajānitvā. Pāpicchoti tena araññavāsena paccayalābhaṃ patthayamāno. Pavivekanti kāyacittaupadhivivekaṃ. Idamatthitanti imāya kalyāṇāya paṭipattiyā attho etassāti idamatthi, idamatthino bhāvo idamatthitā; taṃ idamatthitaṃyeva nissāya na aññaṃ kiñci lokāmisanti attho.
ਉਪੋਸਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਨવવਿਧਂ ਉਪੋਸਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਧਮ੍ਮੇਨવਗ੍ਗਾਦਿਭੇਦਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਮਾਤਿਕਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਨવવਿਧਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਪવਾਰਣਨ੍ਤਿ ਨવવਿਧਂ ਪવਾਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਪવਾਰਣਾਕਮ੍ਮਂ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਸਦਿਸਮੇવ।
Uposathaṃ na jānātīti navavidhaṃ uposathaṃ na jānāti. Uposathakammanti adhammenavaggādibhedaṃ catubbidhaṃ uposathakammaṃ na jānāti. Pātimokkhanti dve mātikā na jānāti. Pātimokkhuddesanti sabbampi navavidhaṃ pātimokkhuddesaṃ na jānāti. Pavāraṇanti navavidhaṃ pavāraṇaṃ na jānāti. Pavāraṇākammaṃ uposathakammasadisameva.
ਅਪਾਸਾਦਿਕਪਞ੍ਚਕੇ – ਅਪਾਸਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਾਸਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਿ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਤਿવੇਲਨ੍ਤਿ વੇਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਬਹੁਤਰਂ ਕਾਲਂ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਂ વਿਹਾਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਓਤਾਰੋਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਓਤਰਣਂ। ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਦਿਭੇਦਂ । વਿਸੁਦ੍ਧਿਪਞ੍ਚਕੇਪવਾਰਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਨવવਿਧਾਪਿ ਪવਾਰਣਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
Apāsādikapañcake – apāsādikanti kāyaduccaritādi akusalakammaṃ vuccati. Pāsādikanti kāyasucaritādi kusalakammaṃ vuccati. Ativelanti velaṃ atikkamma bahutaraṃ kālaṃ kulesu appaṃ vihāreti attho. Otāroti kilesānaṃ anto otaraṇaṃ. Saṃkiliṭṭhanti duṭṭhullāpattikāyasaṃsaggādibhedaṃ . Visuddhipañcakepavāraṇāggahaṇena navavidhāpi pavāraṇā veditabbā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ਪਞ੍ਚਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pañcakavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਪਰਿવਾਰਪਾਲ਼ਿ • Parivārapāḷi / ੫. ਪਞ੍ਚਕવਾਰੋ • 5. Pañcakavāro
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਪਞ੍ਚਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Pañcakavāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਪਞ੍ਚਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Pañcakavāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਪਞ੍ਚਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Pañcakavāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ਏਕੁਤ੍ਤਰਿਕਨਯੋ ਪਞ੍ਚਕવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Ekuttarikanayo pañcakavāravaṇṇanā
