Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
౫. పఞ్చమనయో అసఙ్గహితేనఅసఙ్గహితపదవణ్ణనా
5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
౧౯౩. ఇదాని అసఙ్గహితేన అసఙ్గహితపదం భాజేతుం రూపక్ఖన్ధేనాతిఆది ఆరద్ధం. తత్థ యం ఖన్ధాదీహి అసఙ్గహితేన ఖన్ధాదివసేన అసఙ్గహితం, పున తస్సేవ ఖన్ధాదీహి అసఙ్గహం పుచ్ఛిత్వా విస్సజ్జనం కతం. తం పఞ్చక్ఖన్ధగ్గాహకేసు దుక్ఖసచ్చాదీసు విఞ్ఞాణేన సద్ధిం సుఖుమరూపగ్గాహకేసు అనిదస్సనఅప్పటిఘాదీసు చ పదేసు న యుజ్జతి. తాదిసేన హి పదేన నిబ్బానం ఖన్ధసఙ్గహమత్తం న గచ్ఛేయ్య. సేసా ఖన్ధాదీహి అసఙ్గహితధమ్మా నామ నత్థి. తస్మా తథారూపాని పదాని ఇమస్మిం వారే న గహితాని. యాని పన పఞ్చక్ఖన్ధే విఞ్ఞాణఞ్చ సుఖుమరూపేన సద్ధిం ఏకతో న దీపేన్తి, తాని ఇధ గహితాని. తేసం ఇదముద్దానం –
193. Idāni asaṅgahitena asaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ. Tattha yaṃ khandhādīhi asaṅgahitena khandhādivasena asaṅgahitaṃ, puna tasseva khandhādīhi asaṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ pañcakkhandhaggāhakesu dukkhasaccādīsu viññāṇena saddhiṃ sukhumarūpaggāhakesu anidassanaappaṭighādīsu ca padesu na yujjati. Tādisena hi padena nibbānaṃ khandhasaṅgahamattaṃ na gaccheyya. Sesā khandhādīhi asaṅgahitadhammā nāma natthi. Tasmā tathārūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana pañcakkhandhe viññāṇañca sukhumarūpena saddhiṃ ekato na dīpenti, tāni idha gahitāni. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘సబ్బే ఖన్ధా తథాయతనధాతుయో సచ్చతో తయో;
‘‘Sabbe khandhā tathāyatanadhātuyo saccato tayo;
ఇన్ద్రియానిపి సబ్బాని, తేవీసతి పటిచ్చతో.
Indriyānipi sabbāni, tevīsati paṭiccato.
‘‘పరతో సోళస పదా, తేచత్తాలీసకం తికే;
‘‘Parato soḷasa padā, tecattālīsakaṃ tike;
గోచ్ఛకే సత్తతి ద్వే చ, సత్త చూళన్తరే పదా.
Gocchake sattati dve ca, satta cūḷantare padā.
‘‘మహన్తరే పదా వుత్తా, అట్ఠారస తతో పరం;
‘‘Mahantare padā vuttā, aṭṭhārasa tato paraṃ;
అట్ఠారసేవ ఞాతబ్బా, సేసా ఇధ న భాసితా’’తి.
Aṭṭhāraseva ñātabbā, sesā idha na bhāsitā’’ti.
పఞ్హా పనేత్థ సదిసవిస్సజ్జనానం వసేన సమోధానేత్వా కతిహి సద్ధిం సబ్బేపి చతుత్తింస హోన్తి. తత్థ యం పుచ్ఛాయ ఉద్ధటం పదం, తదేవ యేహి ఖన్ధాదీహి అసఙ్గహితం, తే ధమ్మే సన్ధాయ ఏకేన ఖన్ధేనాతిఆది వుత్తం.
Pañhā panettha sadisavissajjanānaṃ vasena samodhānetvā katihi saddhiṃ sabbepi catuttiṃsa honti. Tattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi khandhādīhi asaṅgahitaṃ, te dhamme sandhāya ekena khandhenātiādi vuttaṃ.
తత్రాయం నయో – రూపక్ఖన్ధేన హి చత్తారో ఖన్ధా నిబ్బానఞ్చ ఖన్ధసఙ్గహేన అసఙ్గహితా. ఆయతనధాతుసఙ్గహేన పన ఠపేత్వా విఞ్ఞాణం అవసేసా సఙ్గహితాతి విఞ్ఞాణమేవ తీహిపి ఖన్ధసఙ్గహాదీహి అసఙ్గహితం నామ. పున తేన విఞ్ఞాణేన సద్ధిం నిబ్బానేన చత్తారో ఖన్ధా ఖన్ధాదిసఙ్గహేన అసఙ్గహితా. తే సబ్బేపి పున విఞ్ఞాణేనేవ ఖన్ధాదిసఙ్గహేన అసఙ్గహితాతి ఏకేన ఖన్ధేన, ఏకేనాయతనేన, సత్తహి ధాతూహి అసఙ్గహితా నామ హోన్తి. అథ వా – యదేతం రూపక్ఖన్ధేన విఞ్ఞాణమేవ తీహి ఖన్ధాదిసఙ్గహేహి అసఙ్గహితం, తేహిపి విఞ్ఞాణధమ్మేహి తే రూపధమ్మావ తీహి సఙ్గహేహి అసఙ్గహితా. పున తే రూపధమ్మా విఞ్ఞాణేనేవ తీహి సఙ్గహేహి అసఙ్గహితా. విఞ్ఞాణఞ్చ ఖన్ధతో ఏకో విఞ్ఞాణక్ఖన్ధో హోతి, ఆయతనతో ఏకం మనాయతనం, ధాతుతో సత్త విఞ్ఞాణధాతుయో. తస్మా ‘‘ఏకేన ఖన్ధేనా’’తిఆది వుత్తం. ఇమినా ఉపాయేన సబ్బత్థ యం పుచ్ఛాయ ఉద్ధటం పదం, తదేవ యేహి ధమ్మేహి ఖన్ధాదివసేన అసఙ్గహితం, తేసం ధమ్మానం వసేన ఖన్ధాదయో వేదితబ్బా. తత్థ దుతియపఞ్హే తావ – రూపవిఞ్ఞాణానం వసేన వేదితబ్బా. వేదనాదయో హి రూపవిఞ్ఞాణేహేవ ఖన్ధాదిసఙ్గహేన అసఙ్గహితా. తే చ ద్వే ఖన్ధా ఏకాదసాయతనాని సత్తరస ధాతుయో హోన్తి.
Tatrāyaṃ nayo – rūpakkhandhena hi cattāro khandhā nibbānañca khandhasaṅgahena asaṅgahitā. Āyatanadhātusaṅgahena pana ṭhapetvā viññāṇaṃ avasesā saṅgahitāti viññāṇameva tīhipi khandhasaṅgahādīhi asaṅgahitaṃ nāma. Puna tena viññāṇena saddhiṃ nibbānena cattāro khandhā khandhādisaṅgahena asaṅgahitā. Te sabbepi puna viññāṇeneva khandhādisaṅgahena asaṅgahitāti ekena khandhena, ekenāyatanena, sattahi dhātūhi asaṅgahitā nāma honti. Atha vā – yadetaṃ rūpakkhandhena viññāṇameva tīhi khandhādisaṅgahehi asaṅgahitaṃ, tehipi viññāṇadhammehi te rūpadhammāva tīhi saṅgahehi asaṅgahitā. Puna te rūpadhammā viññāṇeneva tīhi saṅgahehi asaṅgahitā. Viññāṇañca khandhato eko viññāṇakkhandho hoti, āyatanato ekaṃ manāyatanaṃ, dhātuto satta viññāṇadhātuyo. Tasmā ‘‘ekena khandhenā’’tiādi vuttaṃ. Iminā upāyena sabbattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi dhammehi khandhādivasena asaṅgahitaṃ, tesaṃ dhammānaṃ vasena khandhādayo veditabbā. Tattha dutiyapañhe tāva – rūpaviññāṇānaṃ vasena veditabbā. Vedanādayo hi rūpaviññāṇeheva khandhādisaṅgahena asaṅgahitā. Te ca dve khandhā ekādasāyatanāni sattarasa dhātuyo honti.
౧౯౫. తతియపఞ్హే – విఞ్ఞాణం రూపాదీహి చతూహి అసఙ్గహితన్తి తేసం వసేన ఖన్ధాదయో వేదితబ్బా.
195. Tatiyapañhe – viññāṇaṃ rūpādīhi catūhi asaṅgahitanti tesaṃ vasena khandhādayo veditabbā.
౧౯౬. చతుత్థపఞ్హే – చక్ఖాయతనం వేదనాదీహి చతూహీతి ఇమినా నయేన సబ్బత్థ ఖన్ధాదయో వేదితబ్బా. పరియోసానే – రూపఞ్చ ధమ్మాయతనన్తి ఉద్దానగాథాయ దస్సితధమ్మాయేవ అఞ్ఞేనాకారేన సఙ్ఖిపిత్వా దస్సితాతి.
196. Catutthapañhe – cakkhāyatanaṃ vedanādīhi catūhīti iminā nayena sabbattha khandhādayo veditabbā. Pariyosāne – rūpañca dhammāyatananti uddānagāthāya dassitadhammāyeva aññenākārena saṅkhipitvā dassitāti.
అసఙ్గహితేనఅసఙ్గహితపదవణ్ణనా.
Asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధాతుకథాపాళి • Dhātukathāpāḷi / ౫. అసఙ్గహితేనఅసఙ్గహితపదనిద్దేసో • 5. Asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddeso
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౫. పఞ్చమనయో అసఙ్గహితేనఅసఙ్గహితపదవణ్ణనా • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౫. పఞ్చమనయో అసఙ్గహితేనఅసఙ్గహితపదవణ్ణనా • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā