Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဉ္စပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
၅. ပဉ္စမနယော အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ
5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
၁၉၃. ဣဒာနိ အသင္ဂဟိတေန အသင္ဂဟိတပဒံ ဘာဇေတုံ ရူပက္ခန္ဓေနာတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ယံ ခန္ဓာဒီဟိ အသင္ဂဟိတေန ခန္ဓာဒိဝသေန အသင္ဂဟိတံ, ပုန တသ္သေဝ ခန္ဓာဒီဟိ အသင္ဂဟံ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇနံ ကတံ။ တံ ပဉ္စက္ခန္ဓဂ္ဂာဟကေသု ဒုက္ခသစ္စာဒီသု ဝိညာဏေန သဒ္ဓိံ သုခုမရူပဂ္ဂာဟကေသု အနိဒသ္သနအပ္ပဋိဃာဒီသု စ ပဒေသု န ယုဇ္ဇတိ။ တာဒိသေန ဟိ ပဒေန နိဗ္ဗာနံ ခန္ဓသင္ဂဟမတ္တံ န ဂစ္ဆေယ္ယ။ သေသာ ခန္ဓာဒီဟိ အသင္ဂဟိတဓမ္မာ နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ တထာရူပာနိ ပဒာနိ ဣမသ္မိံ ဝာရေ န ဂဟိတာနိ။ ယာနိ ပန ပဉ္စက္ခန္ဓေ ဝိညာဏဉ္စ သုခုမရူပေန သဒ္ဓိံ ဧကတော န ဒီပေန္တိ, တာနိ ဣဓ ဂဟိတာနိ။ တေသံ ဣဒမုဒ္ဒာနံ –
193. Idāni asaṅgahitena asaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ. Tattha yaṃ khandhādīhi asaṅgahitena khandhādivasena asaṅgahitaṃ, puna tasseva khandhādīhi asaṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ pañcakkhandhaggāhakesu dukkhasaccādīsu viññāṇena saddhiṃ sukhumarūpaggāhakesu anidassanaappaṭighādīsu ca padesu na yujjati. Tādisena hi padena nibbānaṃ khandhasaṅgahamattaṃ na gaccheyya. Sesā khandhādīhi asaṅgahitadhammā nāma natthi. Tasmā tathārūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana pañcakkhandhe viññāṇañca sukhumarūpena saddhiṃ ekato na dīpenti, tāni idha gahitāni. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘သဗ္ဗေ ခန္ဓာ တထာယတနဓာတုယော သစ္စတော တယော။
‘‘Sabbe khandhā tathāyatanadhātuyo saccato tayo;
ဣန္ဒ္ရိယာနိပိ သဗ္ဗာနိ၊ တေဝီသတိ ပဋိစ္စတော။
Indriyānipi sabbāni, tevīsati paṭiccato.
‘‘ပရတော သောဠသ ပဒာ၊ တေစတ္တာလီသကံ တိကေ။
‘‘Parato soḷasa padā, tecattālīsakaṃ tike;
ဂောစ္ဆကေ သတ္တတိ ဒ္ဝေ စ၊ သတ္တ စူဠန္တရေ ပဒာ။
Gocchake sattati dve ca, satta cūḷantare padā.
‘‘မဟန္တရေ ပဒာ ဝုတ္တာ၊ အဋ္ဌာရသ တတော ပရံ။
‘‘Mahantare padā vuttā, aṭṭhārasa tato paraṃ;
အဋ္ဌာရသေဝ ဉာတဗ္ဗာ၊ သေသာ ဣဓ န ဘာသိတာ’’တိ။
Aṭṭhāraseva ñātabbā, sesā idha na bhāsitā’’ti.
ပဉ္ဟာ ပနေတ္ထ သဒိသဝိသ္သဇ္ဇနာနံ ဝသေန သမောဓာနေတ္ဝာ ကတိဟိ သဒ္ဓိံ သဗ္ဗေပိ စတုတ္တိံသ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ယံ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋံ ပဒံ, တဒေဝ ယေဟိ ခန္ဓာဒီဟိ အသင္ဂဟိတံ, တေ ဓမ္မေ သန္ဓာယ ဧကေန ခန္ဓေနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။
Pañhā panettha sadisavissajjanānaṃ vasena samodhānetvā katihi saddhiṃ sabbepi catuttiṃsa honti. Tattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi khandhādīhi asaṅgahitaṃ, te dhamme sandhāya ekena khandhenātiādi vuttaṃ.
တတ္ရာယံ နယော – ရူပက္ခန္ဓေန ဟိ စတ္တာရော ခန္ဓာ နိဗ္ဗာနဉ္စ ခန္ဓသင္ဂဟေန အသင္ဂဟိတာ။ အာယတနဓာတုသင္ဂဟေန ပန ဌပေတ္ဝာ ဝိညာဏံ အဝသေသာ သင္ဂဟိတာတိ ဝိညာဏမေဝ တီဟိပိ ခန္ဓသင္ဂဟာဒီဟိ အသင္ဂဟိတံ နာမ။ ပုန တေန ဝိညာဏေန သဒ္ဓိံ နိဗ္ဗာနေန စတ္တာရော ခန္ဓာ ခန္ဓာဒိသင္ဂဟေန အသင္ဂဟိတာ။ တေ သဗ္ဗေပိ ပုန ဝိညာဏေနေဝ ခန္ဓာဒိသင္ဂဟေန အသင္ဂဟိတာတိ ဧကေန ခန္ဓေန, ဧကေနာယတနေန, သတ္တဟိ ဓာတူဟိ အသင္ဂဟိတာ နာမ ဟောန္တိ။ အထ ဝာ – ယဒေတံ ရူပက္ခန္ဓေန ဝိညာဏမေဝ တီဟိ ခန္ဓာဒိသင္ဂဟေဟိ အသင္ဂဟိတံ, တေဟိပိ ဝိညာဏဓမ္မေဟိ တေ ရူပဓမ္မာဝ တီဟိ သင္ဂဟေဟိ အသင္ဂဟိတာ။ ပုန တေ ရူပဓမ္မာ ဝိညာဏေနေဝ တီဟိ သင္ဂဟေဟိ အသင္ဂဟိတာ။ ဝိညာဏဉ္စ ခန္ဓတော ဧကော ဝိညာဏက္ခန္ဓော ဟောတိ, အာယတနတော ဧကံ မနာယတနံ, ဓာတုတော သတ္တ ဝိညာဏဓာတုယော။ တသ္မာ ‘‘ဧကေန ခန္ဓေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာ ဥပာယေန သဗ္ဗတ္ထ ယံ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋံ ပဒံ, တဒေဝ ယေဟိ ဓမ္မေဟိ ခန္ဓာဒိဝသေန အသင္ဂဟိတံ, တေသံ ဓမ္မာနံ ဝသေန ခန္ဓာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ဒုတိယပဉ္ဟေ တာဝ – ရူပဝိညာဏာနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝေဒနာဒယော ဟိ ရူပဝိညာဏေဟေဝ ခန္ဓာဒိသင္ဂဟေန အသင္ဂဟိတာ။ တေ စ ဒ္ဝေ ခန္ဓာ ဧကာဒသာယတနာနိ သတ္တရသ ဓာတုယော ဟောန္တိ။
Tatrāyaṃ nayo – rūpakkhandhena hi cattāro khandhā nibbānañca khandhasaṅgahena asaṅgahitā. Āyatanadhātusaṅgahena pana ṭhapetvā viññāṇaṃ avasesā saṅgahitāti viññāṇameva tīhipi khandhasaṅgahādīhi asaṅgahitaṃ nāma. Puna tena viññāṇena saddhiṃ nibbānena cattāro khandhā khandhādisaṅgahena asaṅgahitā. Te sabbepi puna viññāṇeneva khandhādisaṅgahena asaṅgahitāti ekena khandhena, ekenāyatanena, sattahi dhātūhi asaṅgahitā nāma honti. Atha vā – yadetaṃ rūpakkhandhena viññāṇameva tīhi khandhādisaṅgahehi asaṅgahitaṃ, tehipi viññāṇadhammehi te rūpadhammāva tīhi saṅgahehi asaṅgahitā. Puna te rūpadhammā viññāṇeneva tīhi saṅgahehi asaṅgahitā. Viññāṇañca khandhato eko viññāṇakkhandho hoti, āyatanato ekaṃ manāyatanaṃ, dhātuto satta viññāṇadhātuyo. Tasmā ‘‘ekena khandhenā’’tiādi vuttaṃ. Iminā upāyena sabbattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi dhammehi khandhādivasena asaṅgahitaṃ, tesaṃ dhammānaṃ vasena khandhādayo veditabbā. Tattha dutiyapañhe tāva – rūpaviññāṇānaṃ vasena veditabbā. Vedanādayo hi rūpaviññāṇeheva khandhādisaṅgahena asaṅgahitā. Te ca dve khandhā ekādasāyatanāni sattarasa dhātuyo honti.
၁၉၅. တတိယပဉ္ဟေ – ဝိညာဏံ ရူပာဒီဟိ စတူဟိ အသင္ဂဟိတန္တိ တေသံ ဝသေန ခန္ဓာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။
195. Tatiyapañhe – viññāṇaṃ rūpādīhi catūhi asaṅgahitanti tesaṃ vasena khandhādayo veditabbā.
၁၉၆. စတုတ္ထပဉ္ဟေ – စက္ခာယတနံ ဝေဒနာဒီဟိ စတူဟီတိ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ ခန္ဓာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပရိယောသာနေ – ရူပဉ္စ ဓမ္မာယတနန္တိ ဥဒ္ဒာနဂာထာယ ဒသ္သိတဓမ္မာယေဝ အညေနာကာရေန သင္ခိပိတ္ဝာ ဒသ္သိတာတိ။
196. Catutthapañhe – cakkhāyatanaṃ vedanādīhi catūhīti iminā nayena sabbattha khandhādayo veditabbā. Pariyosāne – rūpañca dhammāyatananti uddānagāthāya dassitadhammāyeva aññenākārena saṅkhipitvā dassitāti.
အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ။
Asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဓာတုကထာပာဠိ • Dhātukathāpāḷi / ၅. အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒနိဒ္ဒေသော • 5. Asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddeso
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-မူလဋီကာ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ၅. ပဉ္စမနယော အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-အနုဋီကာ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ၅. ပဉ္စမနယော အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā