Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဉ္စပကရဏ-မူလဋီကာ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
၅. ပဉ္စမနယော အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ
5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
၁၉၃. အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒနိဒ္ဒေသေပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ယထာနိဒ္ဓာရိတဓမ္မဒသ္သနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ သသုခုမရူပဝိညာဏသဟိတဓမ္မသမုဒာယာ ယေ တေ ဒုက္ခသစ္စအနိဒသ္သနအပ္ပဋိဃအစေတသိကာနုပာဒာသဒိသာ သတိပိ ဧကေန ဒ္ဝီဟိ ဝာ သင္ဂဟေဟိ ကေသဉ္စိ အသင္ဂာဟကတ္တေ တီဟိပိ အသင္ဂဟေတဗ္ဗသ္သ အဘာဝတော ပရိပုဏ္ဏသင္ဂဟာသင္ဂာဟကာ န ဟောန္တိ, အဗ္ယာကတဓမ္မသဒိသာ ကေနစိ သင္ဂဟေန အသင္ဂဟေတဗ္ဗဘာဝတော အသင္ဂာဟကာ ဧဝ န ဟောန္တိ, တေန တေ အသင္ဂာဟကဘာဝေန န ဥဒ္ဓဋာ, ဣတရေ ပန တဗ္ဗိပရိယာယေန ဥဒ္ဓဋာတိ။
193. Asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddesepi vuttanayeneva yathāniddhāritadhammadassanaṃ veditabbaṃ. Ettha ca sasukhumarūpaviññāṇasahitadhammasamudāyā ye te dukkhasaccaanidassanaappaṭighaacetasikānupādāsadisā satipi ekena dvīhi vā saṅgahehi kesañci asaṅgāhakatte tīhipi asaṅgahetabbassa abhāvato paripuṇṇasaṅgahāsaṅgāhakā na honti, abyākatadhammasadisā kenaci saṅgahena asaṅgahetabbabhāvato asaṅgāhakā eva na honti, tena te asaṅgāhakabhāvena na uddhaṭā, itare pana tabbipariyāyena uddhaṭāti.
ယံ ပန အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တာဒိသေန ဟိ ပဒေန နိဗ္ဗာနံ ခန္ဓသင္ဂဟမတ္တံ န ဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ ဝုတ္တံ, တံ ဒုက္ခသစ္စံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အနိဒသ္သနအပ္ပဋိဃေသု ပန အသင္ဂာဟကေသု နိဗ္ဗာနံ အန္တောဂဓံ, န စ တဒေဝ တသ္သ အသင္ဂာဟကန္တိ။ သဒိသဝိသ္သဇ္ဇနာနံ ဝသေန သမောဓာနေတ္ဝာ ကတေဟိ သဒ္ဓိန္တိ ဧဝံ ကတေဟိ ဒုတိယပဉ္ဟာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ပဌမပဉ္ဟနာမရူပပဉ္ဟာဒယော သဗ္ဗေပိ စတုတ္တိံသ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ယံ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋံ ပဒံ, တဒေဝာတိ ရူပက္ခန္ဓာဒိဝိသေသကပဒံ ဝဒတိ, န နိဒ္ဓာရိတေ ပုစ္ဆိတဗ္ဗဓမ္မေ။ တေ ဟိ လက္ခဏတော ဒသ္သိတာ, န ပဒေန သရူပတောတိ။ တတ္ထ တဒေဝာတိ ဧဝ-သဒ္ဒေန န တံ ကဒာစိ သင္ဂဟိတေန အသင္ဂဟိတံ န ဟောတီတိ ဥဒ္ဓဋသ္သေဝ အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတဘာဝေ နိယတတံ အညသ္သ စ အနိယတတံ ဒသ္သေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘တဒေဝ ယေဟိ အသင္ဂဟိတ’’န္တိ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘နိယမတော’’တိ သက္ကာ ဝစနသေသော ယောဇေတုန္တိ။ အထ ဝာ တဒေဝာတိ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋမေဝ ဧဝံပကာရမေဝ ဟုတ္ဝာ ယေဟိ အသင္ဂဟိတန္တိ တသ္သ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋဘာဝေန ဧဝံ အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတဘာဝနိယမနတ္ထော ဧဝ-သဒ္ဒော, န အညသ္သ အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတတာနိဝာရဏတ္ထောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋဉ္ဟိ အညသဟိတံ အသဟိတဉ္စ အသင္ဂဟိတေန အသင္ဂဟိတံ ဟောတိ။ ရူပက္ခန္ဓာဒီနိ ဟိ အညသဟိတာနိ ဝိညာဏက္ခန္ဓာဒီနိ အသဟိတာနီတိ။
Yaṃ pana aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tādisena hi padena nibbānaṃ khandhasaṅgahamattaṃ na gaccheyyā’’ti vuttaṃ, taṃ dukkhasaccaṃ sandhāya vuttaṃ. Anidassanaappaṭighesu pana asaṅgāhakesu nibbānaṃ antogadhaṃ, na ca tadeva tassa asaṅgāhakanti. Sadisavissajjanānaṃ vasena samodhānetvā katehi saddhinti evaṃ katehi dutiyapañhādīhi saddhiṃ paṭhamapañhanāmarūpapañhādayo sabbepi catuttiṃsa hontīti attho. Yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadevāti rūpakkhandhādivisesakapadaṃ vadati, na niddhārite pucchitabbadhamme. Te hi lakkhaṇato dassitā, na padena sarūpatoti. Tattha tadevāti eva-saddena na taṃ kadāci saṅgahitena asaṅgahitaṃ na hotīti uddhaṭasseva asaṅgahitenaasaṅgahitabhāve niyatataṃ aññassa ca aniyatataṃ dassetīti veditabbaṃ. ‘‘Tadeva yehi asaṅgahita’’nti ettha hi ‘‘niyamato’’ti sakkā vacanaseso yojetunti. Atha vā tadevāti pucchāya uddhaṭameva evaṃpakārameva hutvā yehi asaṅgahitanti tassa pucchāya uddhaṭabhāvena evaṃ asaṅgahitenaasaṅgahitabhāvaniyamanattho eva-saddo, na aññassa asaṅgahitenaasaṅgahitatānivāraṇatthoti daṭṭhabbo. Pucchāya uddhaṭañhi aññasahitaṃ asahitañca asaṅgahitena asaṅgahitaṃ hoti. Rūpakkhandhādīni hi aññasahitāni viññāṇakkhandhādīni asahitānīti.
အဝသေသာ သင္ဂဟိတာတိ ဣဒံ အဝသေသာ အသင္ဂဟိတာ န ဟောန္တီတိ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေဟိပိ ဝိညာဏဓမ္မေဟိ တေ ရူပဓမ္မာဝ တီဟိ သင္ဂဟေဟိ အသင္ဂဟိတာတိ ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋာ တီဟိပိ သင္ဂဟေဟိ အသင္ဂာဟကာ ဟုတ္ဝာ အသင္ဂဟိတာတိ အဓိပ္ပာယော။ အနုဒ္ဓဋာ ဝေဒနာဒယောပိ ဟိ အသင္ဂဟိတာ ဧဝာတိ။ ဧတ္ထ စ ပဌမေ နယေ ဝေဒနာဒယောပိ ဝိညာဏေန အသင္ဂဟိတာတိ ဝုတ္တာ, ဒုတိယေ ရူပဓမ္မာဝာတိ အယံ ဝိသေသော။ ဝေဒနာဒယော ဟိ ရူပဝိညာဏေဟေဝ ခန္ဓာဒိသင္ဂဟေန အသင္ဂဟိတာတိ ဩဠာရိကရူပေဟိ ဝိညာဏေန စ တီဟိပိ သင္ဂဟေဟိ အသင္ဂဟိတာတိ အတ္ထော။ ရူပေကဒေသော ဟိ ဧတ္ထ ရူပဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတောတိ။
Avasesā saṅgahitāti idaṃ avasesā asaṅgahitā na hontīti evaṃ daṭṭhabbaṃ. Tehipi viññāṇadhammehi te rūpadhammāva tīhi saṅgahehi asaṅgahitāti pucchāya uddhaṭā tīhipi saṅgahehi asaṅgāhakā hutvā asaṅgahitāti adhippāyo. Anuddhaṭā vedanādayopi hi asaṅgahitā evāti. Ettha ca paṭhame naye vedanādayopi viññāṇena asaṅgahitāti vuttā, dutiye rūpadhammāvāti ayaṃ viseso. Vedanādayo hi rūpaviññāṇeheva khandhādisaṅgahena asaṅgahitāti oḷārikarūpehi viññāṇena ca tīhipi saṅgahehi asaṅgahitāti attho. Rūpekadeso hi ettha rūpaggahaṇena gahitoti.
၁၉၆. စတုတ္ထပဉ္ဟေ စက္ခာယတနံ ဝေဒနာဒီဟိ စတူဟီတိ ဧတ္ထ စက္ခာယတနန္တိ ဧတေန ပုစ္ဆာယ ဥဒ္ဓဋံ အသင္ဂာဟကံ ဒသ္သေတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ စက္ခာယတနေန ပန အသင္ဂဟိတေန အသင္ဂဟိတာနိ ဒသ ဩဠာရိကာယတနာနိ န စက္ခာယတနမေဝာတိ။ ‘‘ရူပဉ္စ ဓမ္မာယတန’’န္တိအာဒိနာ ယေဟိ ဓမ္မေဟိ တီဟိပိ သင္ဂဟေဟိ အသင္ဂဟိတံ တံ ဝိညာဏမေဝ ဟောတိ, အသင္ဂဟိတေန တေန အသင္ဂဟိတဉ္စ ဝိညာဏဝဇ္ဇံ သဗ္ဗံ တေဝ ဓမ္မေ ဥဒာနေတိ။ သဒိသဝိသ္သဇ္ဇနာ ဟိ ဧကတော ဥဒာနေတ္ဝာ ဒသ္သေတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ပဌမေန ရူပက္ခန္ဓေန သဒိသဝိသ္သဇ္ဇနေသု ဧကတော ဥဒာနေတ္ဝာ ဒသ္သိတေသု အညေ ဝိသဒိသဝိသ္သဇ္ဇနာ နယဒာနေန ဒသ္သိတာ ဟောန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ရူပဉ္စ ဓမ္မာယတနန္တိ။ပေ.။ အညေနာကာရေန သင္ခိပိတ္ဝာ ဒသ္သိတာ’’တိ။ တတ္ထ ဒ္ဝေ ဘဝာတိ အသညေကဝောကာရဘဝာ။ ဒ္ဝေတိ ဗာဟိရုပာဒာဓမ္မေ ဧဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ယေန အသင္ဂာဟကေန အသင္ဂဟိတေန အသင္ဂဟိတံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ ဝိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗဉ္စ ပရိစ္ဆိဇ္ဇတိ, သော ရူပက္ခန္ဓာဒိကော တသ္သ ပုစ္ဆာဝိသ္သဇ္ဇနာနဉ္စ နိသ္သယဘာဝတော ‘‘ဝိသယော’’တိ ဝုတ္တော, ယထာဒသ္သိတသ္သ ပန ဥဒ္ဒာနသ္သ နယဒာနမတ္တတ္တာ ‘‘နယော’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒ္ဝေဝီသနယော စာ’’တိပိ ပာဌော, ဒ္ဝေဝီသပဒိကော ဧသ နယော စာတိ အတ္ထော။
196. Catutthapañhe cakkhāyatanaṃ vedanādīhi catūhīti ettha cakkhāyatananti etena pucchāya uddhaṭaṃ asaṅgāhakaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ. Cakkhāyatanena pana asaṅgahitena asaṅgahitāni dasa oḷārikāyatanāni na cakkhāyatanamevāti. ‘‘Rūpañca dhammāyatana’’ntiādinā yehi dhammehi tīhipi saṅgahehi asaṅgahitaṃ taṃ viññāṇameva hoti, asaṅgahitena tena asaṅgahitañca viññāṇavajjaṃ sabbaṃ teva dhamme udāneti. Sadisavissajjanā hi ekato udānetvā dassetabbā. Tattha paṭhamena rūpakkhandhena sadisavissajjanesu ekato udānetvā dassitesu aññe visadisavissajjanā nayadānena dassitā honti. Tenāha ‘‘rūpañca dhammāyatananti…pe… aññenākārena saṅkhipitvā dassitā’’ti. Tattha dve bhavāti asaññekavokārabhavā. Dveti bāhirupādādhamme eva sandhāya vuttaṃ. Yena asaṅgāhakena asaṅgahitena asaṅgahitaṃ pucchitabbaṃ vissajjitabbañca paricchijjati, so rūpakkhandhādiko tassa pucchāvissajjanānañca nissayabhāvato ‘‘visayo’’ti vutto, yathādassitassa pana uddānassa nayadānamattattā ‘‘nayo’’ti vuttaṃ. ‘‘Dvevīsanayo cā’’tipi pāṭho, dvevīsapadiko esa nayo cāti attho.
ပဉ္စမနယအသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Pañcamanayaasaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဓာတုကထာပာဠိ • Dhātukathāpāḷi / ၅. အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒနိဒ္ဒေသော • 5. Asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddeso
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / အဘိဓမ္မပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ပဉ္စပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ၅. ပဉ္စမနယော အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-အနုဋီကာ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ၅. ပဉ္စမနယော အသင္ဂဟိတေနအသင္ဂဟိတပဒဝဏ္ဏနာ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā